Hugo de Sancto Caro

<29.3679> Prologus Hugonis de Sancto Charo in Postilla super Ecclesiasten

Numérotation du verset Qo. Prol.3679,1 
prol.|  {3.70va} 1 Beatus vir cuius est consilium abs te, ascensiones in corde suo disposuit in valle lacrimarum, in loco, quem posuit.
1 Beatu s] REVERENDISSIMI IN CHRISTO PATRIS ET DOMINI DOMINI HUGONIS DE SANCTO CHARO, SACROSANCTE ECCLESIE ROMANE TITULI SANCTE SABINE, CARDINALIS PRIMI DE ORDINE DIVI DOMINICI, IN POSTILLAM SUPER ECCLESIASTEN PROLOGUS praem. Ed1703 .
prol.| Hoc intelligitur communiter de quolibet fideli, qui in hac valle lacrimarum positus ascensiones a terra ad celum in corde suo disposuit, quas ascensiones symphonides ille David nobis in cantico graduum 15. Psalmorum mystice demonstravit. Specialiter autem intelligitur hoc de Salomone filio David, qui corde suo ascensiones tres, repletus spiritu Dei quodam miro modo disposuit. Quarum prima est incipientium, secunda progredientium, tertia perfectorum, sive pervenientium. Prima est in mundo bene vivere, secunda est mundum contemnere, tertia supra modum in Deum per contemplationem quiescere. Hec est via tridua, de qua Ex. 8.g. Viam trium dierum pergemus in solitudinem et sacrificabimus Domino Deo nostro. Hoc est triplex Pascha. Primum in Egypto, Ex. 12. Secundum in deserto. Nm. 9. Tertium trans Iordanem in Galgalis ; Iosue 5. Hic est triplex funiculus, qui difficile rumpitur, Eccl. 4.c. Hoc est triplex osculum Sponse. Primum ad pedes, secundum ad manus, tertium ad os. Iuxta triplicem librum composuit, scilicet Proverbia, Ecclesiasten, Cantica Canticorum. In primo docet bene uti mundo, in secundo contemnere mundum, in tertio Sponsi amplexibus et osculis anhelare. In primo docet vitia detestari, in secundo bene operari, in tertio Deum contemplari. Primum viam preparat ad secundum, secundum ad tertium. Primo enim est declinatio mali, secundo operatio boni, tertio contemplatio Dei. Unde Ps. 33. Declina a malo et fac bonum, inquire pacem et persequere eam. Hoc est quod ipsemet sibi alibi rogat, dicens : « Bonitatem et disciplinam et scientiam doce me ». Scientiam bene conversandi in medio prave et perverse nationis : et hoc docuit Salomon filius eius in Proverbiis. Disciplinam, mundum et omnia transitoria contemnendi, hoc docuit in Ecclesiaste. Bonitatem Dei, dulcedine perfruendi, hoc docuit in Canticis. In primo paratur osculum pedum, in secundo osculum manuum, in tertio osculum oris. Unde et sic incipit : Osculetur me osculo oris sui , quasi dicat : non sufficit osculum pedum, non sufficit osculum manuum ; sed quero osculum oris. De primo osculo iam satiati sumus. De secundo nunc videamus.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,2 
introitus
prol.| Primo igitur incipiendum est que sit materia huius libri, que intentio, quis auctor, quis finis, que utilitas, quis modus agendi, quis titulus, cui parti Philosophie supponatur.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,3 
materia
prol.| Materia huius libri, est vanitas secularis.Que triplex est, scilicet vanitas mutabilitatis, vanitas curiositatis, vanitas mortalitatis. Prima vanitas est in eis, que fiunt propter hominem. Secunda in eis, que fiunt ab homine. Tertia in eis, que fiunt in homine. Prima est omnium creaturarum, secunda tantum rationabilium, tertia omnium animantium. Prima est naturalis, secunda culpabilis, tertia penalis. Prima est quedam causa peccati, secunda peccatum, tertia pena peccati. Media, quia perversa est et culpabilis, arguitur per primam, punitur per tertiam. Prima tangitur, ibi : Vanitas vanitatum. Secunda, ibi : Quid habet amplius homo de universo labore suo, quo laborat sub Sole ? Tertia, ibi : Generatio preterit et generatio advenit.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,4 
intentio
prol.| Intentio auctoris est persuadere ad contemptum omnium, ut omnia possideamus, iuxta illud Dt. 11.c. Omnis locus, quem calcaverit pes vester, vester erit.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,5 
auctor
prol.| Auctor triplici nomine nuncupatur. Salomon id est pacificus, quia pacem in regno suo habuit. Ecclesiastes id est Concionator, quia cetum id est Ecclesiam congregavit. Idida id est Deo dilectus, quia et Deus eum dilexit quadam prerogativa, quem tanto munere Sapientie decoravit.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,6 
finis
prol.| Finis duplex, scilicet proprius et communis. Proprius est timor Dei et observatio mandatorum Dei. Unde et sic finitur liber. Finem loquendi pariter omnes audiamus : Deum time et mandata eius observa, hoc {3.70vb} est, omnis homo. Finis communis est vita eterna, que et omnium librorum Theologie finis est. Unde Io. 20.g. Hec autem scripta sunt, ut credatis, quia Iesus est filius Dei et ut credentes vitam habeatis in nomine eius.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,7 
utilitas
prol.| Utilitas magna est, scilicet animum a noxia et vana dilectione scire compescere. Que maxime tangitur ibi : Melius est ire ad domum luctus, quam ad domum convivii, infra 7.a.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,8 
modus
prol.| Modus agendi talis est : Paucus est in sermone, multus in sententia. Scriptus est enim liber iste intus et foris et utrobique multipliciter, ut patebit in executione.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,9 
pars philosophiae
prol.| Supponitur autem liber iste toti Philosophie. Nam partim Ethice, partim Physice, partim Theologie. Dividitur autem iste liber in 5. partes. In prima parte prelibatur tota materia libri, ibi : Vanitas vanitatum etc. In secunda agitur de vanitate mutabilitatis, ibi : Oritur Sol et occidit etc. In tertia agitur de vanitate curiositatis, ibi : Ego Ecclesiastes fui Rex Israel in Hierusalem, infra 1.c. In quarta de vanitate mortalitatis, ibi : Memento Creatoris tui etc. infra 12.a. In quinta finem operis tangit ibi : Finem loquendi pariter omnes audiamus.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,10 
titulus
prol.| Titulus talis est : Verba Ecclesiastes filii David Regis Hierusalem. In quibusdam tamen codicibus tam latinis, quam grecis invenitur Regis Israel, sed male, ut dicit Hieronymus In Proverbiis enim, ubi rudium instructio traditur, que ad totum Israel pertinet, id est ad duodecim.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,11 
prol.| Tribus, recte ponitur in titulo, Regis Israel. In Ecclesiaste contemptus mundi docetur, qui tantum Metropolitis convenit id est habitatoribus Hierusalem ; et ideo recte ponitur in titulo huius libri. Regis Hierusalem. In canticis vero, nec filius David, nec Rex Israel, vel Hierusalem ponitur in titulo, sed solum, Cantica Canticorum Salomonis, quia ibi loquitur ad eos, qui solum superna desiderant, quibus solum nomen sufficit Salomonis. Unde nec oportuit quod in titulo tangeretur paterna dignitas, vel regni auctoritas. Sic vult Hieronymus in Glossa in principio huius libri. Et prope hoc ordine sicut dicit Hieronymus docent Philosophi, primo Ethicam, secundo Physicam et quem in his profecisse vident, ad Theologiam usque perducunt. Huic libro Gregorius quasi prologum premittit, sed pro Glossa legitur in libro, que sic incipit : Quomodo hic liber sit legendus ; in qua ratio nominis huius libri id est Ecclesiastes, ostenditur et modus docendi.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,12 
prol.| Ob hoc enim Ecclesiastes id est Concionator dicitur liber iste, quia in eo Salomon tumultuantis turbe verba in se suscipit, ut ea per inquisitionem dicat, que mens imperitorum per tentationem sentit, vel dubitat et quot sententias per inquisitionem movet, tot personas in se suscipit. Postea vero sicut verus Concionator extensa manu tumultum sedat et ad veritatis sensum omnes sententias et dubitationes motas reducit. Est autem traditio Hebreorum Salomonem hunc librum scripsisse, cum penitentiam ageret de eo quod in sapientia sua et divitiis suis confisus Deum per mulieres offendit, sicut legitur 3Rg. 11.a. et Eccl. 47.c. Inclinasti femora tua mulieribus. Hoc dicit Albinus in quadam Glossa que sic incipit : « Tradunt Hebrei ».
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,13 
prol.| Aliorum vero traditio est quod Salomon hunc librum scripsit in suggillationem idololatrie antique, cuius radix et causa fuit mundi eternitas, quam quidam posuerant. Et quia Salomon mulieres idololatras eo tempore adamabat, ut legitur 3Rg. 11.a. non fuit ausus aperte philosophari de mundi vanitate, ne earum errorem in ipsa radice perimens, eas, vel gentes earum offenderet. Unde quasi ad placandum eas interdum dicit : Nihil novum sub Sole quod tamen verum est uno modo. Scriptus est autem liber iste intus et foris.
Numérotation du verset Qo. Prol.3679,14 
prol.| Foris sensu historico, intus sensu mystico et morali, sicut et ceteri libri Biblie quod significatum est Ez. 11.d. ubi dicitur : Ecce manus missa ad me, in qua erat involutus liber et expandit illum coram me, qui erat intus et foris scriptus. Et scripte erant in eo lamentationes et carmen et ve. <Explicit Prologus>


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Qo. Prologus Hugonis de Sancto Charo in Postilla super Ecclesiasten), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 23/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=29&chapitre=29_Prol.3679)
Signaler un complément d'information

Notes :