Hugo de Sancto Caro

Capitulum 52 seu Oratio Salomonis

Numérotation du verset Sir. Prol.,1 

a ORATIO SALOMONIS INCIPIT.1
0 <Parall.> Sir. 52: cf. 3Rg. 8, 22-30; 2Par. 6, 13b-22a
¶Ad lectorem : Capitulum 52 iam partim 4Rg. 8, 22-30 partimque 2Par. 6, 13b-22a legitur. Videtur in archetypo ut in exemplaribus Veteris Latinae versionis, in Amiatino bibliisque Alcuini recensionis adfuisse. In codicibus a capitulo 51 Ecclesiastici non secernitur, nisi a littera initiali minori, raroque titulo speciali designatur. Propterea non plane apparet utrum integrabatur Textu biblico stationariorum parisiensium. Chiara Ruzzier, La production des bibles portatives latines au XIIIe siècle, Berlin-Boston, 2022 (Manuscripta biblica 8) nec de Oratione Salomonis tractat nec illam computat inter textus variabiles aliquibus codicibus bibliarum secundum modum parisiensem adiunctis. Oratio Salomonis explicite a Textu Correctorio ‘Sorbonico’ ( ) excluditur  ; omittittur in Cor1 Cor2 CorS1 ; non glossatur nec in Glossa ordinaria nec in Glossa universitatis nec in postillis Hugonis de Sancto Caro nec in Glossa dominicana Remigii Remensis seu in postilla Lyrana ; attestatur tamen numerosis Siracidi manuscriptis ut exemplari Novarensi (ΩN) et Biblia predicatorum Insulensium (ΩL) et aliquibus editionibus Nicolai de Lyra cum Textu (Ed1485). ¶Codd. (Sir. 52) : Weber (G Amiatimus Λ Z T S M Φ m) Bam1; post Sir. 51 : ΩL ΩN Esc5 P18   Ed1485 ( Nicola u s de Lyra sine postilla) ; sine titulo : ΩN Rusch ; om. Cor1 ALP Cor2 FV CorS1 CorS2 (Illud est finis huius libri, illud quod sequitur in aliquibus: ET INCLINAVIT SALOMON etc. non est hic Textus sed sumitur de Tertio Regum 8° e. fere verbo ad verbum et Secundo Par. uii .c. VI capitulo; aliqui tamen libri habent sed male) Cava ΣHA Θ ΩM ΩJ ΩF ΩH ΩS P119 To97 Hugo de Sancto-Caro (Postilla) Nicolaus de Lyra (Postilla Ed1490 Ed1520 Ed1603) Ed1530 Clementina cum graeco. {MM2023}
1 Oratio Sal. - incipit P18 Rusch ] inv. Esc5, Oratio Salomonis Bam1 ΩA ΩL Ed1455, + rubrica ; om. ΩN Weber
Et2 inclinavit3 Salomon genua sua4 in conspectu totius ecclesie Israel. Et aperuit manus suas ad celum et dixit:
2 Et ΩN P18 ] om. ΩL |
3 inclinavit Amiatinus Λ M Φ ΩN ΩL P18 Rusch ] declinavit Weber |
4 sua plerique codd. et edd. Bam1 ΩN P18 Rusch ] om. G m Edmaior. Weber |
Numérotation du verset Sir. Prol.,2 

Domine Deus Israel non est similis tibi5* Deus in celo sursum neque in terra deorsum.
5 similis tibi ΩN] tibi similis Bam1 ΩA ΩL Ed1455 Weber, similis Esc5 P18 Rusch
Numérotation du verset Sir. Prol.,3 

Qui custodis testamentum tuum et misericordiam pueris tuis euntibus in conspectu tuo in toto corde
Numérotation du verset Sir. Prol.,4 

servans puero tuo David que locutus es illi et locutus es in ore tuo et in manu tua implesti6 quasi dies iste7.
6 implesti Bam1 ΩA ΩN P18 Ed1455 Rusch ] replesti ΩL , supplesti Weber | in manu tua -implesti] inv. Esc5 P18 |
7 iste Bam1 ] isti Amiatinus S |
Numérotation du verset Sir. Prol.,5 

Et nunc Domine Deus Israel custodi puero tuo David patri meo8 que locutus es illi dicens: Non deerit tibi vir a facie mea sedens in throno Israel.
8 patri meo Bam1 ΩA ΩN ΩL P18 Ed1455 Rusch ] om. Weber
Numérotation du verset Sir. Prol.,6 

Verumtamen9 si custodierint filii tui legem meam et10 in preceptis meis ambulent sicut ambulaverunt in conspectu meo fideles11.
9 Verumtamen ΩA ΩN ΩL P18 Ed1455 Rusch ] Verum Weber |
10 legem meam ut Bam1 ΩN ΩL] legem meam et P18 Ed1455 Rusch , manum suam ut Weber |
11 fideles ΩN ΩL Esc5 P18 Rusch ] om. Weber |
Numérotation du verset Sir. Prol.,7 

Et nunc, Domine Deus Israel, creditum est verbum quod locutus es puero tuo David.
Numérotation du verset Sir. Prol.,8 

Quoniam si vere habitavit12 Deus cum hominibus in terra,
12 habitavit ΩN ΩL* (ut videtur) Ed1455 Rusch ] habitabit Bam1 ΩA Ω (in ras.) Esc5 P18 Weber, + Dominus ΩA
Numérotation du verset Sir. Prol.,9 

si celum celi non sufficiunt13* tibi, quanto magis domus hec14 quam edificavi ?
13 celi non sufficiunt Bam1 ΩN ΩL] celi non sufficiat P18, celi non sufficiant Ed1455, celi non sufficit ΩA Weber , et celi celorum non sufficiant Rusch |
14 tibi… hec] verum domus Weber |
Numérotation du verset Sir. Prol.,10 

Sed15 respicias16 ad orationem pueri17* tui et precationem Deus18* ut exaudias Domine19 placationem orationis quam puer tuus20 orat coram te hodie21
15 Sed Amiatinus M Φ ΩN ΩL Rusch ] Si Esc5 P18, et Weber |
16 respicias Ed1455 Weber ] respiciens ΩN, respicies ΩL |
17 pueri Bam1 ΩN ΩL P18 Weber ] servi Ed1455 Rusch |
18 precationem Deus Bam1 ΩN P18 ] deprecationem Deus ΩA ΩL Esc5 , deprecationem eius Ed1455 Rusch, precationem Weber |
19 ut exaudias – Domine Bam1 ΩN ΩL Esc5 P18 Rusch ] inv. Weber |
20 quam - puer tuus Bam1 ] inv. ΩL* ( al. m. corr.) |
21 hodie Amiatinus Weber (M Φ ) Bam1 ΩN Esc5 P18 Rusch ] om. Weber |
Numérotation du verset Sir. Prol.,11 

ut sint oculi tui22 super domum hanc die ac23 nocte in locum quem24 dixisti invocari nomen tuum et exaudias orationem quam puer tuus orat in hoc loco25.
22 tui Bam1 ] + aperti Amiatinus S ΩA |
23 ac Bam1 ΩN ΩL Ed1455 Rusch ] et Weber |
24 locum quem Bam1 ΩN P18 Ed1455 etc. Weber ] loco quo ΩA ΩL |
25 hoc loco ΩN Esc5 P18 Rusch ] inv. ΩL, hunc locum Weber |
Numérotation du verset Sir. Prol.,12 

Et exaudias precationem26 pueri tui et populi tui Israel si oraverit27* in loco isto.
26 precationem Bam1 ΩL Esc5 Ed1455 Rusch Weber ] + . co Esc5, orationem ΩN |
27 oraverit Amiatinus Weber (M Φ ) Bam1 ΩN ΩL Esc5 ] oraverint P18 Ed1455 Rusch Weber etc. |
Numérotation du verset Sir. Prol.,13 

Et exaudies28 in loco habitationis29 de celo et exaudias et propitius sis si peccaverit vir in30 te31. Explicit liber Ecclesiasticus. 32
28 exaudies Bam1 ΩN Rusch ] exaudias ΩA ΩL Esc5 P18 Ed1455 Weber ] |
29 habitationis Bam1 ΩA ΩL Ed1455 Rusch Weber ] + tue ΩN, + tue Deus Israel Esc5 P18 |
30 in Bam1 ΩA ΩN ΩL Esc5 P18 Ed1455 Rusch ] iuxta Weber |
31 te Bam1 ΩA ΩN ΩL Esc5 Ed1455 etc. ] + Amen G |
32 Explicit... Ecclesiasticus ΩA P18 Rusch ] om. ΩN ΩL Esc5 , Explicit oratio Salomonis Ed1455 , + versus habet numero ĪĪ DCCC [duo millia octingenti) Bam1 |

Prologus Ecclesiastici

Numérotation du verset Sir. Prol.,1 
marg.| Hugonis prologi libri Iesu Filii Sirach qui Ecclesiasticus dicitur expositio .
  Multorum nobis ] etc. { 171vb } Dividitur autem prologus iste in quatuor partes.
- Primo docet Auctor populum Israeliticum pre cunctis gentibus commendabilem esse, propter copiam divine doctrine apud eos existentem.
- Secundo ostendit avum suum Iesum filium Iosedech se velle imitari, qui multa scripsit ad aliorum instructionem.
- Tertio excitat attentionem, petens veniam, si alicubi deficiat ab ornatu verborum.
- Quarto ostendit, quo tempore et quare librum istum scripsit. Dicit ergo.
marg.| {a} Multorum] id est multarum rerum.
marg.| {b} Nobis Iudeis] {c}   Et magnorum] id est magnarum rerum.
marg.| {d} Per legem] id est latorem legis.
marg.| {e} Et Prophetas aliosque] id est per alios Doctores.
marg.| {f} Qui secuti ] etc. scilicet, Prophetas id est imitati, ut Salomon et alii sacre Pagine Scriptores.
marg.| {g} Sapientia demonstrata est] id est manifestata. Aliqui libri habent [Sapientiam etc.
marg.| et tunc supplendum est per hoc verbum, patet. Et construitur sic. [Patet Sapientiam etc. id est divinorum et humanorum, demonstratam esse id est manifestatam, nobis per legem Moysi.
marg.| {e} Et Prophetas aliosque] id est per alios.
marg.| {f} Qui secuti ] etc. id est imitati in scripturis suis faciendis, ut Salomon et Philo et ceteri auctores.
marg.| {h} In quibus] lege et Prophetis et aliis libris.
marg.| {i} Oportet ] etc. In quibus abundat Israel super alias nationes. Doctrine dicit, quoad libros morales, quales sunt libri Salomonis et hic liber Ecclesiasticus. Sapientie, quoad legem et Prophetas, que mystice intellecta de divinis loquuntur. Vel
marg.| {h} In quibus] id est pro quibus multis et magnis.
marg.| {i} Oportet ] etc. id est laudabilem demonstrare.
marg.| {k} Doctrine ] etc. id est quia docet sapientiam de divinis et doctrinam de moribus. Ideo autem docet.
marg.| {l} Quia non solum ] etc. id est ipsos docentes.
marg.| {m} Necesse est ] etc. id est sapientia et doctrina.
marg.| {n} Sed etiam extraneos] id est alienigenas.
marg.| {o} Posse ] etc. necesse est, supple id est utile, quasi dicat : non expedit, ut solum legislator et Prophete et Israel periti sint, sed expedit, ut alii etiam doctissimi fiant discentes ab aliis et scribentes, per se, quia quidquid scimus, vel discentes, vel invenientes, scimus audiendo, vel legendo.
Numérotation du verset Sir. Prol.,2 
marg.| {p} Avus meus] Secunda pars Proemii, in qua ostendit se velle imitari avum suum. Unde dicit. [Avus meus
marg.| filius Iosedech, qui fuit unus de 70. Interpretibus, cuius pronepos fuit iste Iesus filius Sirach.
marg.| {q} Postquam se amplius dedit ad diligentiam lectionis legis ] etc. id est de numero librorum aliquem.
marg.| {r} Que ad doctrinam] de moribus.
marg.| {s} Et Sapientiam] de divinis [pertinent
marg.| {t} Ut desiderantes discere] Sapientiam vel doctrinam.
marg.| {u} Et illorum periti fieri, magis magisque attendant animo] id est magis studeant periti fieri librorum illorum, scilicet quos facere proposui.
marg.| {x} Et confirmentur ad legitimam vitam] id est ad vitam gratie lege Dei informatam.
Numérotation du verset Sir. Prol.,3 
marg.| { 172ra } {a} Hortor itaque ] etc. Tertia pars ubi invitat ad intentionem, quasi dicat : cum ita proposuerim, hortor itaque vos, lectores, vel discere cupientes.
marg.| {b} Venire cum benevolentia] quoad affectum, ut non invideatis.
marg.| {c} Et attentiori ] etc. quoad intellectum, ut non erretis.
marg.| {d} Et veniam habere ] etc. id est sequi, imaginem Sapientie id est Salomonis, cuius librum id est parabolas ipse imitatur in hoc libro, quia procedit sicut Salomon in parabolis.
marg.| {e} Et deficere ] etc. Repete. Et hortor veniam habere id est veniam nobis dari, ubi videmur deficere in verborum compositione id est in competenti ornatu verborum. Nec mirum, si aliquando deficimus.
marg.| {f} Nam deficiunt ] etc. id est minus eleganter sonant Sicut multa bene sonant in hebrea lingua, que male sonant in Romana et e converso.
marg.| {g} Non autem solum hec] verba, que ego transfero, deficiunt translata.
marg.| {h} Sed et lex ] etc. id est ceteri.
marg.| {i} Non parvam ] etc. id est cum translata conferuntur originalibus, a quibus translata sunt.
Numérotation du verset Sir. Prol.,4 
marg.| {k} Nam in octavo ] etc. Quarta pars, ubi ostendit, quando et qualiter hunc librum scripsit id est transtulit, quasi dicat : . Bene debeo veniam impetrare ; quia opus istud non modicum continet utilitatis. Nam in octavo et trigesimo id est in trigesimooctavo ; Sed loquitur more Hebreorum, qui preponunt semper minorem numerum maiori.
marg.| {l} Et temporibus ] etc. Egypti, qui regnavit, post Ptolomeum Philadelphum fratrem suum, sub quo Septuaginta interpretes transtulerunt Bibliothecam de Hebreo in Grecum. Dictus est autem Evergetes quod sonat revocationem, quia post ustionem Syrie et Cilicie et visionem patris Asie, Deos eorum, quos Cambyses in Persas transtulerat, revexit.
marg.| {m} Postquam ] etc. Forte cum illis, quos captivos duxit in Egyptum Ptolomeus socer antecessor Philadelphi. Vel forte postea iam facta translatione Bibliothece.
marg.| {n} Et cum multum ] etc. id est cum multo tempore in Egypto mansissem.
marg.| {o} Inveni ibi ] etc. id est non interpretatos sive translatos de Hebreo in Grecum.
marg.| {p} Non parve, neque contemnende, vel   condemnande doctrine] inter quos erat liber.
Numérotation du verset Sir. Prol.,5 
marg.| {q} Itaque bonum necessarium] id est utile, putavi.
marg.| {r} Et ipse aliquam ] etc. id est de Hebreo in Grecum transferendi. Per hoc patet quod Iesus Sirach non composuit librum istum, sed transtulit tantum.
marg.| {s} Et multa vigilia attuli doctrinam] istius libri.
marg.| {t} In spatio temporis] id est diuturnitate temporis. Attuli inquam.
marg.| {u} Ad illa] id est usque ad opera et exempla Sanctorum.
marg.| {x} Que ad finem ducunt librum istum dare] id est in quibus finitur liber iste.
marg.| Vel sic. {s} Multa vigilia attuli ] etc. id est longo tempore laboratam.
marg.| {z} Dare] id est ad dandum.
marg.| {u} Ad illa] id est usque ad illa.
marg.| {x} Que ad finem] id est ad perfectionem.
marg.| {y} Ducunt librum istum] quasi dicat : statui usque ad finem transferre hunc librum.
marg.| {s} Vel sic et melius : Multa vigilia attuli doctrinam] huius libri, scilicet
marg.| {u} Ad illa, que ad finem] id est ad consummationem ducunt, librum istum. Attuli inquam.
marg.| { 172rb } {z} Dare] id est ad dandum. Et illud respicit aliud quod sequitur.
marg.| {a} Et illis, qui volunt animum intendere] id est intente dirigere in id quod volunt cognoscere.
marg.| {b} Et] qui discere, volunt ab aliis.
marg.| {b} Quemadmodum] id est qualiter.
marg.| {c} Oporteat instituere mores] id est se et alios bonis moribus informare, ad quod multum valet liber iste.
marg.| {d} Qui secundum legem Domini ] etc. Talibus enim liber iste est utilis. <Explicit expositio prologi Iesu filii Sirach>



Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Sir. Prologus Ecclesiastici), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 13/02/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=32&chapitre=32_Prol.)

Notes :