Nicolaus de Lyra

Psalmus 66

Numérotation du verset Ps. 66,1 

¶ In finem
¶Codd. : (Ps. 66) D30 Tr511 (83r) P106 (88ra) Cbg150 Δ ( ω 1 ω² Fi) ΩM ΩS Bar1 Bar3 Rusch Ps-G . - (Glossa Laonis) P106 Tr511 Rusch | David] om. Ps-G , + Vox apostolorum propheta monet credentes D30
in1 hymnis
1 in] om. ΦRGV
psalmus
cantici David2.
2 In finem... David] Psalmus David Amiatinus W | David M W V D ΩS ΩV Ed1455 (BnF VELINS-68) Rusch Clementina cum Ps-δ Ps-ζ Ps-Moz om. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,2 I

Deus misereatur nostri
et benedicat nobis ¦ illuminet vultum suum
super nos
et misereatur nostri.3
3 nostri] + diapsalma praem. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,3 II

Ut4
4 Ut Hi D30 ω 1 Fi etc [E]t ω², [N]t? Bar3
cognoscamus in terra
viam tuam ¦
in omnibus gentibus salutare tuum.
Numérotation du verset Ps. 66,4 III

Confiteantur
tibi populi Deus ¦
confiteantur tibi populi omnes.
Numérotation du verset Ps. 66,5 IV

Letentur
et exultent gentes †
quoniam iudicas
populos in equitate ¦
et gentes in terra dirigis5.
5 dirigis ΦP U² ΨB D Hi Ω edd diriges Ps-G Cor2 (anti. et hebr. secundum quod LXX interpretantur illud habent in futuro DIRIGES ), + diapsalma C Q Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,6 V

Confiteantur tibi populi Deus † confiteantur tibi populi omnes ¦
Numérotation du verset Ps. 66,7 

terra dedit fructum suum.6
6 suum] om. ΩV
Numérotation du verset Ps. 66,VI 

Benedicat nos
Deus
Deus
noster †
Numérotation du verset Ps. 66,8 

benedicat7 nos8
7 benedicat] Et praem. C |
8 nos] nobis F cum Ps-H Ps-ε, om. C ΨB cum Ps- δ* <divisio.> gentes/... equitate/... Deus/... omnes/... noster’ Hi , gentes+... Deus+... noster+ D30 ω 1, gentes+... Deus+... noster’ ω ² , gentes’... Deus’... noster’ Fi , gentes/... equitate/... Deus/... omnes/... noster... Deus/ Bar1, gentes... Deus/ Bar3 |
Deus ¦
et metuant
eum
omnes fines terre.

Psalmus 66

Numérotation du verset Ps. 66,ad litteram 
marg.| {3. 907 } Deus misereatur nostri, et benedicat nobis. Huic psalmo premittitur talis titulus in Hebreo : Ad victoriam in organis psalmus cantici. Et in translatione Hieronymi dicitur : Victori in psalmis canticum carminis. Et est eadem sententia in utroque titulo, que patet ex supradictis Ps. 4. Ex titulis autem istis, nec apparet autor psalmi, nec materia. Dicunt autem circa hoc aliqui, quod psalmus iste est gratiarum actio pro fertilitate cuiusdam anni. Iudei enim collectis fructibus conveniebant in septembri {3. 908 } in Ierusalem, qui mensis erat quasi totus festivus, quia in illo mense erat festum tubarum, et festum expiationis, et tabernaculorum, et festum cetus seu collecte, ut habetur Levit. 23. Et quando annus fuerat fertilis, consuetum erat, quod aliquis vir sanctus, et devotus faciebat canticum speciale pro gratiarum actione, et sic fuit de isto psalmo, ut dicunt, sed non exprimunt quis fuerit autor ille. Secundum hoc igitur psalmus iste dividitur in duas partes. Quia primo ponitur huius fertilitatis imploratio. Secundo pro obtentu ipsius gratiarum actio, ibi. Confiteantur. Circa primum dicitur.
marg.|  .1. Deus misereatur nostri. Peccata remittendo.
Numérotation du verset Ps. 66,ad litteram 
marg.| {3.901} .1. Et benedicat nobis. In bonis spiritualibus, et corporalibus nos multiplicando.
marg.|  .2. Illuminet vultum suum super nos. Loquitur scriptura de Deo ad modum hominis, qui quando vult gratiam facere alicui, ostendit ei vultum hilarem, et iucundum.
marg.|  .3. Ut cognoscamus in terra. Idest, in fertilitate terre.
marg.|  .4. Viam tuam. Id est, vestigia tue gratie per effectum fertilitatis concesse.
marg.|  .5. In omnibus gentibus salutare tuum. Idest, ut sit notum omnibus gentibus, quod tu habes specialem curam de salute nostra, ideo subditur.
marg.|  .6. Confiteantur tibi populi deus. Id est, per effectum nobis concessum, confiteantur tuam bonitatem ac deitatem, et ad te convertantur, sicut legitur, quod quando Iudei fuerunt liberati mirabiliter de {3.902} persecutione Aman, multi Gentiles per diversas partes eorum ceremoniis iungebantur, ut habetur Esther 8.
marg.|  .7. Letentur, et exultent gentes, quoniam iudicas populos etc. Sicut patuit in Aman, qui divino iudicio fuit suspensus cum filiis suis.
marg.|  .8. Et gentes in terra dirigis. Quia per tales effectus dirigis Gentiles ad cognitionem tue veritatis.
marg.|  .9. Confiteantur tibi populi deus. Hic consequenter ponitur gratiarum actio pro fertilitate adepta, cum dicitur : Confiteantur tibi populi deus. scilicet confessione tue laudis, et quare debeant sic confiteri, subditur.
marg.|  .10. Terra dedit fructum suum. In magna abundantia per tue gratie beneficium, ideo subditur.
marg.|  .11. Benedicat nos deus, deus noster. De futuro, sicut iam fecit de preterito.
Numérotation du verset Ps. 66,ad litteram 
marg.| {3.903} .1. Et metuant eum omnes terre. Tanquam iudicem omnium ad puniendum mala potentissimum. Licet autem hec expositio in pluribus concordet littere, tamen videtur aliquo modo extranea, quod pro fertilitate in Iudea, que est parva terra, invitarentur omnes gentes, et populi totius mundi ad confessionem divine laudis, et maxime, quia talis fertilitas non erat in aliis terris, propter quod salvo meliori iudicio videtur mihi, quod psalmus iste non est gratiarum actio pro preterito beneficio, sed magis est prophetia de futuro, scilicet de Christi incarnatione, et eius conversatione inter homines : Quod quidem beneficium fuit a sanctis patribus summe desideratum, propter quod aliquis sanctus propheta quicumque fuerit ille, videtur de hoc psalmum istum fecisse, dicens, Deus misereatur nostri. mittendo nobis salvatorem. Et benedicat nobis, conferendo gratiam suam. Illuminet vultum suum super nos, clarificando miraculis filium suum, qui dicitur vultus patris, quia est imago, ad Col. 1.b. dicitur : Transtulit in regnum filii dilectionis sue, qui est imago invisibilis dei, hoc enim petebat salvator Io. 17.b. Pater clarifica filium tuum, et ipse respondit. Clarificavi, et iterum clarificabo, quia clarificavit eum miraculis ante mortem, et post resurrectionem, et misereatur nostri, liberando a gehenna per sanguinem filii sui. Ut cognoscamus in terra viam tuam. Psalmista convertit verbum suum ad Christum, cuius vita hominibus fuit cognita inter homines conversando, docendo, sanitates donando. In {3.904} omnibus gentibus salutare tuum, quia salus per Christum facta notificata est omnibus gentibus per predicationem apostolorum, secundum quod dicitur psalmo. 18.a. In omnem terram exivit sonus eorum, et cete. Confiteantur tibi populi deus, confitendo tuam deitatem. Confiteantur tibi populi omnes, impendendo latrie servitutem. Letentur, et exultent gentes, de sua vocatione ad Christi fidem. Quoniam iudicas populos in equitate, vocando ad fidem se disponentes per opera iusta sine personarum acceptione. Unde Petrus videns vocationem Cornelii iusti, dixit, Act. 10.e. In veritate comperi, quod non est personarum acceptio apud deum, sed in omni gente, qui timet deum, et operatur iustitiam, acceptus est illi. ideo subditur. Et gentes in terra dirigis, in viam eterne salutis Confiteantur tibi populi deus, et quid debeant confiteri, subditur cum dicitur : Terra dedit fructum suum, idest. Virgo beata protulit filium de qua terra dicit, Is. 45.b. Aperiatur terra, et germinet salvatorem. Et quia vocandi ad fidem, baptizandi erant in nomine Trinitatis, secundum quod habetur Mt. ult. d. Euntes docete omnes gentes baptizantes eos in nomine patris, et filii, etc. ideo subditur. Benedicat nos deus, conferendo gratiam baptismalem. Et dicitur benedicat in singulari, ad denotandum unitatem essentie, et Deus iter, ad ostendendum Trinitatem personarum, sicut. Is. 6. Trinitas personarum ostenditur per seraphinter sanctus clamantia, et unitas essentie per hoc, quod subditur. deus exercituum. Et metuant eum omnes fines terre, non timore servili, sed filiali, qui stat cum caritate.
Numérotation du verset Ps. 66,moraliter 
marg.| {3. 907 } .1. Deus misereatur nostri, et benedicat nobis. Secundum Hebreos psalmus iste est gratiarum actio pro fertilitate unius anni : Sed {3.908} mihi videtur, quod sit prophetia de beneficiis pro tunc futuris que fuerunt exhibita in incarnatione Christi. Et utroque modo exposui psalmum istum in expositione litterali, propter quod non videtur mihi alia spiritualis expositio requirenda.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 66), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 10/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_66)
Signaler un complément d'information

Notes :