Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Nicolaus de Lyra

Biblia communis

Capitulum 16

Numérotation du verset Ez. 16,1

Et factus est sermo Domini ad me dicens

Numérotation du verset Ez. 16,2

fili hominis notas fac Hierusalem abominationes suas

Numérotation du verset Ez. 16,3

et dices hec dicit Dominus Deus Hierusalem

radix tua et generatio tua de terra Chananea pater tuus Amorreus

et mater tua Cethea¹.

¹ Cethea Rusch ] Cetthea Weber

Numérotation du verset Ez. 16,4

Et quando nata es

in die ortus tui

non est precisus umbilicus tuus

et in aqua non es lota

in salutem

nec sale salita nec involuta pannis

Numérotation du verset Ez. 16,5

non pepercit

super te oculus meus²

² meus] om. Weber

ut facerem tibi unum

de his

miseratus tui sed proiecta es

super faciem terre

in abiectione anime tue in die qua nata es

Numérotation du verset Ez. 16,6

transiens

autem per te vidi te conculcari

in sanguine tuo et dixi tibi

cum

esses in sanguine tuo vive

dixi inquam tibi

in sanguine tuo vive

Numérotation du verset Ez. 16,7

multiplicatam

quasi germen agri dedi te

et multiplicata es et grandis effecta et ingressa es

et pervenisti ad mundum

muliebrem

ubera tua intumuerunt et pilus tuus germinavit

et eras nuda

et confusionis plena

Numérotation du verset Ez. 16,8

et transivi per te

et vidi te et ecce tempus tuum tempus

amantium

et expandi amictum meum

super te

et operui ignominiam tuam et

iuravi tibi et ingressus sum pactum tecum ait Dominus Deus

et facta es mihi

Numérotation du verset Ez. 16,9

lavi te

aqua

et emundavi sanguinem tuum ex te

et unxi te oleo

Numérotation du verset Ez. 16,10

et vestivi te discoloribus

et calciavi te hyacintho³

³ hyacintho] scrips. , iacincto Rusch , ianthino Weber

et cinxi te bysso

et indui te subtilibus

Numérotation du verset Ez. 16,11

et ornavi te ornamento

et dedi armillas

in manibus tuis et torquem circa collum tuum

Numérotation du verset Ez. 16,12

et dedi inaurem super os tuum

et circulos auribus tuis

et coronam

decoris

in capite tuo

Numérotation du verset Ez. 16,13

et ornata es auro

et argento

et vestita es bysso

et polymito

et multicoloribus similam

et mel

et oleum

comedisti et

decora facta es

vehementer

nimis

profecisti

in regnum

Numérotation du verset Ez. 16,14

et egressum est nomen tuum in gentes

propter speciem tuam

quia perfecta eras in decore

meo

quem posueram super te dicit Dominus Deus

Numérotation du verset Ez. 16,15

et habens fiduciam in pulchritudine tua

fornicata es in nomine tuo et exposuisti fornicationem tuam omni transeunti ut eius

fieres

Numérotation du verset Ez. 16,16

et sumens de vestimentis meis

fecisti tibi

excelsa

hinc inde consuta et fornicata es super eis sicut non est factum neque futurum est

Numérotation du verset Ez. 16,17

et tulisti vasa decoris tui de auro meo et argento meo que dedi tibi et fecisti tibi imagines

masculinas et fornicata es in eis

Numérotation du verset Ez. 16,18

et sumpsisti vestimenta tua multicoloria et vestita es eis

et oleum meum

et thymiama meum

posuisti coram eis

Numérotation du verset Ez. 16,19

et panem meum

quem dedi tibi similam

et oleum et mel quibus enutrivi te

posuisti in conspectu eorum

in odorem suavitatis

factum est ait Dominus Deus

Numérotation du verset Ez. 16,20

et tulisti filios tuos et filias tuas quas generasti mihi

et immolasti eis ad devorandum. Numquid parva est fornicatio tua ?

Numérotation du verset Ez. 16,21

immolantis filios meos

et dedisti illos consecrans eis

Numérotation du verset Ez. 16,22

et post omnes abominationes tuas et fornicationes non es recordata dierum adolescentie tue quando eras nuda

et confusione plena conculcata in sanguine tuo

Numérotation du verset Ez. 16,23

et accidit post omnem malitiam tuam ve ve

tibi ait Dominus Deus

Numérotation du verset Ez. 16,24

et edificasti tibi lupanar

et fecisti tibi prostibulum

in cunctis plateis

Numérotation du verset Ez. 16,25

ad omne caput vie

edificasti signum prostitutionis tue

et abominabilem fecisti decorem tuum

et divisisti

pedes tuos

omni transeunti et multiplicasti fornicationes tuas

Numérotation du verset Ez. 16,26

et fornicata es cum filiis Egypti

vicinis tuis magnarum carnium et multiplicasti fornicationem tuam

ad irritandum me

Numérotation du verset Ez. 16,27

ecce ego extendam⁴

⁴ extendam Cor1 Ω^J Rusch plerique codd. cum Hieron. (in Ez. P*) grec. (L’) cf. Ez. 6:14, 14:9.13 etc. ] extendi Cor3 (alia littera) Cava Σ^T Λ^L* R Y E T* S U Ar91 Edmaior Weber cum hebr. Hieron. (in Ez. P² R A W), extendo Φ^E*RGP T², ostendi Ω^M*, ostendam Ψ^D

manum⁵ meam super te

⁵ manum Cor3 (hebr. et Hier.) Rusch Weber

et auferam

iustificationem tuam⁶

⁶ iustificationem tuam Φ^ERGT^RΨ^D Ω^S Ω^J Ed1455 Ed1530 Rusch Clementina Hieronymus (in Ez.) ] ius tuum Ar91 Weber , iustum tuum Δ^L Π^L

dabo te⁷

⁷ dabo te] do te Φ^B, dabo Φ^PΘ^H*

in animas⁸* odientium

⁸ animas Δ^M* Π^L O² Θ Q Ω^S Ed1455 Clementina Ar91 Rusch Clementina cum Hier. et graec. ] anima A Λ^L O Y Ω^M cum hebr. , animam Cor1 Cor3 Weber, manu Σ^T, cf. Ps. 105:10, in manus Ψ^D

te⁹ filiarum Palestinorum¹⁰*

⁹ te] om. Θ^H |

¹⁰ Palestinorum Δ^M Ar91 Ω^S ] Palestinarum Rusch Weber, Filistinorum Δ^L |

que erubescunt¹¹ in via tua scelerata¹² ^a

⁰ ¶Nota : Cf. Thomas de Cantimprato, Bonum universale de apibus, Lib. 2, cap. 9, Metz, BM, Ms. 276, : “Apes nullo inter se concubitu miscentur nec in libidinem resolvuntur [...] Quod fel dici potest omnium peccatorum. Et quidem de demonibus incubis in diversis libris expositorum legimus ut in libris Augustini super Genesim contra Manicheos et alias multis locis. De demonibus vero succubis me numquam legisse repeio. Et in hoc notatur quod vitium contra naturam demonibus est etiam verecundum. Quod Glossa velle videtur super illum locum Ezechielis 16:27 [ms. : .XIX] ubi dicitur : DABO TE IN MANIBUS PALESTINORUM id est demonum QUI ETIAM ERUBESCANT DE VIA TUA SCELERATA, vitium contra naturam intelligens”. [MM2024]

¹¹ erubescunt Cor1 =Cor3 (hebr. et anti) Rusch Weber ] erubescant Δ^MΔ^L² |

¹² scelerata] scelera tua X Δ Φ^E* R |

Numérotation du verset Ez. 16,28

et fornicata es

in filiis Assyriorum

eo quod necdum fueris expleta et postquam fornicata es nec sic es sedata¹³

¹³ sedata] satiata Rusch

Numérotation du verset Ez. 16,29

et multiplicasti fornicationem tuam in terra Chanaan cum Chaldeis

et nec sic satiata es

Numérotation du verset Ez. 16,30

in quo mundabo cor tuum

ait Dominus Deus cum facias omnia hec opera

mulieris meretricis

et procacis

Numérotation du verset Ez. 16,31

quia fabricasti lupanar tuum in capite omnis vie

et excelsum tuum

fecisti in omni platea nec facta es

quasi meretrix

fastidio augens pretium

Numérotation du verset Ez. 16,32

sed quasi mulier adultera que super virum suum inducit

alienos

Numérotation du verset Ez. 16,33

omnibus meretricibus dantur mercedes tu autem dedisti mercedes

cunctis amatoribus tuis

et donabas eis ut intrarent ad te undique ad fornicandum tecum

Numérotation du verset Ez. 16,34

factumque in te est contra consuetudinem mulierum in fornicationibus tuis et post te non erit fornicatio

in eo enim quod dedisti mercedes

et mercedes

non accepisti factum est in te contrarium

Numérotation du verset Ez. 16,35

propterea

meretrix audi verbum Domini

Numérotation du verset Ez. 16,36

Hec dicit Dominus Deus:

Quia effusum est

aes tuum

et revelata est ignominia tua in fornicationibus tuis super amatores tuos et super idola abominationum tuarum in sanguine

filiorum tuorum

quos dedisti eis

Numérotation du verset Ez. 16,37

ecce ego congregabo omnes amatores tuos quibus commixta es et omnes quos dilexisti cum universis quos oderas et congregabo eos super te undique et nudabo ignominiam tuam

coram eis et videbunt omnem turpitudinem tuam

Numérotation du verset Ez. 16,38

et iudicabo te iudiciis adulterarum et effundentium sanguinem et dabo te in sanguinem furoris et zeli

Numérotation du verset Ez. 16,39

et dabo te in manus eorum et destruent lupanar tuum

et demolientur prostibulum tuum et denudabunt te vestimentis tuis et auferent vasa decoris tui et derelinquent te nudam plenamque ignominia

Numérotation du verset Ez. 16,40

et adducent super te multitudinem et lapidabunt te lapidibus

et trucidabunt te gladiis suis

Numérotation du verset Ez. 16,41

et comburent domos tuas igni et facient in te iudicia in oculis mulierum

plurimarum

desines fornicari

et mercedes ultra non dabis

Numérotation du verset Ez. 16,42

et requiescet indignatio mea in te

et auferetur zelus meus a te et quiescam nec irascar amplius

Numérotation du verset Ez. 16,43

eo quod

non fueris recordata dierum adolescentie tue

et provocasti me in omnibus his

quapropter et ego vias tuas

in capite tuo dedi ait Dominus Deus et

non feci iuxta scelera tua

in omnibus abominationibus tuis

Numérotation du verset Ez. 16,44

ecce omnis qui dicit vulgo proverbium in te assumet illud dicens sicut mater ita et filia eius

Numérotation du verset Ez. 16,45

filia matris tue

es tu que proiecit virum suum

et filios suos et soror sororum tuarum tu que proiecerunt viros suos et filios suos mater vestra Cethea¹⁴ et pater vester Amorreus

¹⁴ Cethea Rusch ] Cetthea Weber

Numérotation du verset Ez. 16,46

et soror tua

maior Samaria ipsa et filie eius que habitat ad sinistram tuam soror autem tua minor te que habitat a dextris tuis Sodoma

et filie eius

Numérotation du verset Ez. 16,47

sed nec in viis earum ambulasti neque secundum scelera earum fecisti

pusillum¹⁵

¹⁵ pusillum] pauxillum Weber

minus pene sceleratiora

fecisti illis in omnibus viis tuis

Numérotation du verset Ez. 16,48

vivo ego dicit Dominus Deus quia non fecit Sodoma soror tua ipsa et filie eius sicut fecisti tu et filie tue

Numérotation du verset Ez. 16,49

ecce hec fuit iniquitas Sodome sororis tue superbia saturitas panis et abundantia et otium ipsius et filiarum eius et manum egeno et pauperi non porrigebant

Numérotation du verset Ez. 16,50

et elevate sunt et fecerunt abominationes coram me et abstuli eas sicut vidisti

Numérotation du verset Ez. 16,51

et Samaria dimidium peccatorum tuorum non peccavit sed vitisti eas sceleribus tuis et iustificasti sorores tuas in omnibus abominationibus tuis quas operata es

Numérotation du verset Ez. 16,52

ergo et tu porta confusionem tuam que vitisti sorores tuas peccatis tuis sceleratius agens ab eis iustificate sunt enim a te

ergo et tu confundere et porta ignominiam tuam que iustificasti sorores tuas

Numérotation du verset Ez. 16,53

et convertam restituens eas conversione Sodomorum cum filiabus suis et conversione Samarie et filiarum eius et convertam reversionem tuam in medio earum

Numérotation du verset Ez. 16,54

ut portes ignominiam tuam et confundaris in omnibus que fecisti consolans eas

Numérotation du verset Ez. 16,55

et soror tua Sodoma et filie eius revertentur ad antiquitatem suam et Samaria et filie eius revertentur ad antiquitatem suam et tu et filie tue revertimini ad antiquitatem vestram

Numérotation du verset Ez. 16,56

non fuit autem Sodoma soror tua

audita in ore tuo in die superbie tue

Numérotation du verset Ez. 16,57

antequam

revelaretur malitia tua sicut hoc tempore in opprobrium filiarum Syrie

et cunctarum in circuitu tuo filiarum Palestinarum que ambiunt te per gyrum

Numérotation du verset Ez. 16,58

scelus tuum

et ignominiam tuam tu portasti ait Dominus Deus

Numérotation du verset Ez. 16,59

quia hec dicit Dominus Deus et faciam tibi

sicut dispexisti iuramentum

ut irritum faceres pactum

Numérotation du verset Ez. 16,60

et recordabor ego

pacti mei tecum

in diebus adolescentie tue

et suscitabo tibi pactum sempiternum

Numérotation du verset Ez. 16,61

recordaberis viarum tuarum

et confunderis

cum receperis sorores tuas

te maiores cum minoribus tuis et dabo eas tibi in filias

sed non ex pacto tuo

Numérotation du verset Ez. 16,62

et suscitabo ego pactum meum tecum

scies quia ego Dominus

Numérotation du verset Ez. 16,63

ut recorderis et confundaris

et non sit tibi ultra aperire os pre confusione tua cum placatus fuero tibi in omnibus que fecisti ait Dominus Deus

Capitulum 16

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| £ .1. % {4.1181} Et factus est, etc. Hec est pars secunda in qua flagitia populi Iude describuntur sub metaphora mulieris nate pauperrime, et a viro magno misericorditer educate : et tandem ornate, et sibi matrimonialiter desponsate, que tamen omnino ingrata exponit se omni adulterationi inverecunde. Et secundum hoc presens ca. in tres partes dividitur. Quia primo ponitur paupertas nascentis, secundo pietas educantis et desponsantis, ibi: Transiens autem. tertio : vilitas adulterantis, ibi : Et habens fiduciam. Circa primum dicitur.

^marg.| £ .2. % Notas fac, id est populo regni Iuda.

^marg.| £ .3. % Abominationes suas : sub sequenti metaphora.

^marg.| £ .4. % Radix tua : De terra Chanaan : Quod exponunt aliqui dicentes, quod terra Chananea dicitur terra Egypti, quia Mesrain a quo denominatur Egyptus fuit filius Cham, ut habetur Gn. 10.c. et in Hebreo Egyptus Mesrain nominatur, ubique in veter. test. dicitur autem generatio populi Iude de Egypto, eo quod pauci qui cum Iacob in Egyptum descenderunt, illic in magna multitudine creverunt, ut habetur Ex. 1. Sed huic expositioni non videtur bene consonare quod subditur : Pater tuus. quia secundum precedentem expositionem deberet dici Egyptius. et ideo Rabbi Salomon aliter exponit, videlicet quod hic ad litteram accipitur terra Chanaan in qua peregrinatus fuit Abraham pater huius populi. Unde in Hebreo sic {4.1182} habetur : Mansiones tue. ubi nos habemus : Radix tua. quia Abraham in terra Chanaan transivit de loco ad locum per diversas mansiones, sicut advena et peregrinus, ut patet in Gn. in pluribus locis. ideo subditur.

^marg.| £ .5. % Pater tuus, scilicet Abraham qui dicitur Amorrheus non natione, sed cohabitatione : eo quod Amorrheus habitabat in terra illa, et in tempore dominabatur.

^marg.| £ .6. % Et mater, id est Sara, eo quod sepulta fuit in terra filiorum Heth, qui erant de Cetheis : et quod dictum de Abraham patre Iudeorum, potest dici de Isaac et Iacob qui similiter dicuntur patres eorum, et de uxoribus suis, scilicet Rebecca et Lia, que etiam sepulte fuerunt in spelunca duplici cum Sara. Sed adhuc hec expositio non consonat ei quod infra dicitur eodem capitulo Sicut mater ita et filia, quod secundum omnes Hebreos et Latinos intelligitur de imitatione in idololatria. Sara vero non fuit idololatra, sed fidelis : et ideo dicendum quod hic per patrem et matrem intelligitur populus qui ante filios Israel habitavit in terra Chanaan, cui successit in hereditate, sicut proles parentibus. Modus tamen succedendi fuit violentus. Imitatus etiam fuit Israel populum Chanaan in idololatria, ut patet. 4Rg. In illo vero populo aliqui erant Amorrhei, et quantum ad hoc dicitur : Pater tuus. Et aliqui Cethei. et sic dicitur : Mater tua. Et dicitur pater ratione masculorum, et mater ratione feminarum.

^marg.| £ .7. % Et quando :Tempus nativitatis huius populi fuit in exitu de Egypto, quia tunc proprie incepit esse populus. Ante enim ingressum Egypti fuerunt ita {4.1183} pauci, quod non poterant convenienter dici populus : et post ingressum fuerunt in dura servitute detenti, quod similiter est contra rationem populi ab alio distincti, eo quod servus est res Domini sui. In exitu vero de Egypto fuit datus libertati : Data est etiam lex specialis in monte Sinai, tamquam populo ab aliis distincto.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| £ .1. % Non est precisus : Loquitur de illa gente per modum femine de novo nate : cuius primo prescinditur umbilicus : per quem fetus attrahit alimentum a matre quamdiu est in utero eius, et post lavatur a sanguine : et salitur ad desiccationem et obturationem abscisionis, et involvitur pannis : quia pueri de novo nati aliter non possent nutriri. Dicitur autem hic, quod talia non sunt facta populo Iudaico predicto, in ortu suo. Et per negationem precisionis umbilici intelligitur quod ille populus tunc non fuit totaliter ab idololatria separatus. Quod patet ex hoc, quod cito post hoc vitulum conflatilem adoravit. Per negationem autem lotionis, defectus vere contritionis de preteritis : Per negationem salis, defectus sapientie salutaris.

^marg.| £ .2. % Nec involuta pannis : scilicet virtutum.

^marg.| £ .3. % Non pepercit super : Quia Egyptii populum illum valde dure tractaverunt in Egypto, et post exitum persecuti sunt ad mortem, Ex. 14.

^marg.| £ .4. % Sed proiecta es : Quia ex una parte conclusi erant deserto, ex altera mari, ut habetur ibi:

^marg.| £ .5. % In abiectione anime tue : Ex hoc enim credebant Egyptii eos faciliter interficere, et ita fuisset, nisi Deus sua misericordia impedivisset.

^marg.| £ .6. % Transiens autem : Hic consequenter ponitur misericordia Dei educantis, {4.1184} ornantis, et desponsantis. Primum ponitur cum dicitur : Transiens autem per te. Non quia in Deo sit motus, sed quia scriptura loquitur de Deo ad modum hominis transeuntis per viam, et puero a matre derelicto compatientis. ideo subditur.

^marg.| £ .7. % Vidi te : oculo misericordie.

^marg.| £ .8. % Conculcari in sanguine tuo, id est prope effusione sanguinis tui modo predicto.

^marg.| £ .9. % Et dixi tibi : cum esses in tali periculo.

^marg.| £.10.% Vive : Quia servavi vitam tuam per mare rubrum te deducendo.

^marg.| £.11.% Dixi inquam tibi : Repetitio est eiusdem ad maiorem expressionem.

^marg.| £.12.% Multiplicatam, quasi germen : multiplicando in divitiis et prole.

^marg.| £.13.% Et grandis effecta : Loquitur enim de populo Israel ad modum puelle per nutritionem ad augmentum deducte.

^marg.| £.14.% Et ingressus es : scilicet tempus pubertatis, et facta es nubilis.

^marg.| £.15.% Et pervenisti ad mundum, id est ad tempus quo solent puelle nubiles ornari.

^marg.| £.16.% Ubera tua : Tempore enim pubertatis intumescunt ubera et pili germinant. Et ideo subditur.

^marg.| £.17.% Et pilus tuus germinavit :

^marg.| £.18.% Et eras : Hic secundo ponitur pietas ornantis et desponsantis : Cuius ornatus ostenditur, primo necessitas, cum dicitur : Et eras nuda. virtutibus. Et per consequens.

^marg.| £.19.% Confusione plena : Turpius est enim mulieribus nudas esse, quam viris.

^marg.| £.20.% Et transivi : condescendendo nuditati tue.

^marg.| £.21.% Et ecce tempus tuum, tempus : Quia ostendi tibi dilectionem sponsi ad sponsam.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1185} £ .1. % Et expandi amictum : Scilicet nubem contra estum solis te protegentem.

^marg.| £ .2. % Et operui ignominiam : Dando tibi libertatem contra ignominiam servitutis, quam servieras in Egypto.

^marg.| £ .3. % Et iuravi tibi, id est accepi te in uxorem in Sinai dando tibi legem.

^marg.| £ .4. % Et facta es : Obligata et alligata pre ceteris populis.

^marg.| £ .5. % Et lavi te aqua et mundavi sanguinem tuum ex te :Mundando te a peccato idololatrie erga vitulum conflatilem.

^marg.| £ .6. % Et unxi te oleo : Gratie mee.

^marg.| £ .7. % Et vestivi te discoloribus, etc. Per ista ornamenta intelligitur tabernaculum federis quod precepit sibi fieri in signum reconciliationis post adorationem vituli conflatilis. Cortine vero tabernaculi erant pluribus {4.1186} coloribus decorate.

^marg.| £ .8. % Et calceavi te hyacintho, etc. Per hoc intelliguntur summi sacerdotis ornamenta, qui erat institutus ad orandum pro toto populo.

^marg.| £ .9. % Et indui te subtilibus, etc. Ornamenta enim pontificis fuerunt valde subtiliter facta, ut patet Ex. 28.

^marg.| £.10.% Et dedi, etc. Quia manus eius fuerunt consecrate.

^marg.| £.11.% Et torquem etc., id est rationale iudicii quod erat in pectore summi sacerdotis. £.12.% Et dedi inaurem etc., id est ornamentum legis quod debet esse in ore sacerdotis. £.13.% Et circulos, etc., id est duos lapides onychinos in superhumerali existentes sub auribus summi sacerdotis ex utraque parte. £.14.% Et coronam etc., id est mitram in capite sacerdotis. £.15.% Et ornata etc. Omnia enim ista erant in ornamentis, et vestibus pontificis.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1187} £ .1. % Similam et mel et oleum comedisti : Omnia enim ista dedit Deus populo in abundantia introducendo eos in terram promissionis, que dicitur manans lacte et melle, Ex. 3.

^marg.| £ .2. % Et decora facta es : Superatis Chananeis.

^marg.| £ .3. % Et profecisti in regnum : Tempore David et Salomonis.

^marg.| £ .4. % Et egressum est nomen : Omnes enim reges terre desiderabant videre Salomonem et eius sapientiam audire.

^marg.| £ .5. % Quia perfecta : Quasi dicat ista non habuisti ex te vel ex meritis tuis, sed ex mera gratia mea. £ .6. % Et habens fiduciam in : Hic consequenter ponitur utilitas fornicantis, Populus enim Israel ingratus de bonis predictis tamquam mulier fornicaria et adultera exposuit se omnibus idololatriis. Ideo dividitur in duas partes, quia primo ponitur idololatrie culpa absolute, secundo comparative, ibi: Ecce omnis. Prima in duas quia primo ponitur culpa, secundo pena, ibi : Ecce ego. Circa primum dicitur. Et habens fiduciam in pulchritudine, id est nimis confisa et elevata de {4.1188} bonis predictis a me tibi datis.

^marg.| £ .7. % Fornicata es in nomine tuo, id est idololatrie exposita ex tua malitia non ex defectu meo.

^marg.| £ .8. % Et exposuisti fornicationem tuam omni transeunti : Nullam idololatriam quantumcumque vilem refutans, sed omnem amplectens.

^marg.| £ .9. % Et sumens de vestimentis etc. Ornamenta divino cultui deputata idololatrie applicando. et non solummodo ornamenta, sed etiam vasa sacra, ideo subditur. Et tulisti vasa de etc.

^marg.| £.10.% Imagines masculinas, id est idola que vocantur hic imagines masculine, prosequendo parabolam de meretrice que cum masculis fornicatur. Potest etiam hoc dici pro idolo Priapi, quod figurabatur in magnitudine virilis membri. Fuit enim quidam iuvenis de Hellesponto habens membrum virile valde excessivum respectu aliorum hominum. propter quod a Gentilibus fuit inter deos reputatus, qui omnia insolita credebant aliquid habere numinis, et istud idolum colebant in Hierusalem, unde. 3Rg. 15. dicitur, quod rex Asa matrem suam amovit ne esset princeps in sacris Priapi.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1189} £ .1. % Et sumpsisti vestimenta tua multicoloria : Ornando te in veneratione idolorum.

^marg.| £ .2. % Et oleum meum, etc., id est illa que debebant mihi offerri, obtulisti eis. Oleum enim offerebatur in templo Domini ad continuandum lucernas, et thymiama ad cremandum super altare incensi, et non solum illa que debebant mihi offerri, sed etiam illa unde debebas nutriri obtulisti eis, subtrahens ori tuo ex vehementi idololatrie desiderio, ideo subditur.

^marg.| £ .3. % Similam, id est farinam tritici delicatissimam.

^marg.| £ .4. % Quibus enutrivi te, id est que dedi ad nutrimentum tuum.

^marg.| £ .5. % Posuisti in conspectu eorum, id est idolorum eis offerendo.

^marg.| £ .6. % In odorem suavitatis, id est ut placares eos tibi.

^marg.| £ .7. % Et tulisti filios tuos, etc. Quod est gravius predictis.

^marg.| £ .8. % Quas generasti mihi : Existens mihi desponsata per legis susceptionem, propter quod debuerunt deputari ad serviendum mihi.

^marg.| £ .9. % Et immolasti eis, id est idolis. £.10.% Ad devorandum, id est moriendum pro veneratione idolorum. Hoc enim fiebat specialiter idolo Moloch quod (sicut supra dictum est pluries) erat idolum ereum interius concavum, in cuius concavitate fiebat ignis, et cum erat bene accensum ponebatur puer in manibus idoli ubi cremabatur, sed tunc sacerdotes percutiebant {4.1190} timpana, propter quod locus ille vocabatur Tophet : quod in latino sonat timpanum, ne parentes puerum offerentes audirent clamorem pueri et dolerent. sed magis gauderent credentes puerum sine dolore ad felicemvitam transisse. £.11.% Numquid parva, etc., id est idololatria ista. quasi dicat non : immo horribilis et maxima, ideo eam replicat, dicens. Immolasti filios.

^marg.| £.12.% Et post omnes : Predictas. £.13.% Non es recordata etc., id est utilitatis et abiectionis in qua eras quando in principio accepi te, sicut expositum est supra eodem capi. £.14.% Et accidit Post omnem etc., id est punitio ab Assyriis et iterum a Chaldeis. £.15.% Et edificasti, etc., id est templa pro idololatria. £.16.% In cunctis, etc., id est in locis communibus, ubi plures possunt convenire. £.17.% Et abominabilem etc. Quem ante habebas. Loquitur enim de populo sub metaphora meretricis que ex continuatione et frequentia meretricii turpis redditur et abominabilis.

^marg.| £.18.% Et fornicata etc., id est cum Egyptiis in idololatria communicando cum eis.

^marg.| £.19.% Magnarum carnium, id est membrorum virilium, per quam magnitudinem metaphorice intelligitur idololatrie magnitudo.

^marg.| £.20.% Ecce ego : Posita idololatrie culpa. Hic consequenter ponitur pena. Et dividitur in tres partes. Quia primo ponitur pena succincte, secundo repetitur culpa idololatrie ibi: Et fornicata es, etc. Tertio resumitur pena magis diffuse, ibi: Propterea. Circa primum dicitur. Ecce ego extendam, etc. Ad te puniendum.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1191} £ .1. % Et auferam, etc., id est templum ubi offerebantur sacrificia pro peccatis Iudeorum : quod per Chaldeos fuit incensum. 4Rg.. ulti.

^marg.| £ .2. % Et dabo te, etc., id est ad voluntatem eorum.

^marg.| £ .3. % Filiarum Palestinarum, id est Gentium de terra Philisthinorum, que semper oderunt Iudeos, isti enim cum Chaldeis venerunt ad destruendum Hierusalem.

^marg.| £ .4. % Que erubescunt etc., id est erubescerent facere tam horribilia que fecisti.

^marg.| £ .5. % Et fornicata es : Hic repetitur idololatrie culpa, cum dicitur. Et fornicata es, etc. communicando idololatrie eorum, sicut patet de rege Achaz. 4. Re. 18.

^marg.| £ .6. % Eo quod necdum, id est satiata idololatria. £ .7. % Et multiplicasti, id est idololatriam. £ .8. % In terra Chanaan, id est in Iudea, que ante fuit dicta terra Chanaam. £ .9. % Cum Chaldeis :Eorum idola colendo in Iudea.

^marg.| £.10.% In quo mundabo cor tuum : Quasi dicat tanta est immundicia tua, quod non appareat {4.1192} via mundandi te. £.11.% Quia fabricasti lupanar, id est templa pro cultu idolorum, ut dictum est supra.

^marg.| £.12.% Nec facta es quasi meretrix : Frequentis concubitus.

^marg.| £.13.% Augens pretium : Sui concubitus.

^marg.| £.14.% Sed quasi mulier adultera : Quia per legem es mihi desponsata.

^marg.| £.15.% Que super virum etc. Ad sui concubitum dando ei premium, quod est contra consuetudinem meretricum, et hoc provenit ex magna libidine adulterandi, sicut populus Hierusalem et regni Iude dabat dona preciosa sacerdotibus offerentibus sibi idola Gentium varia.

^marg.| £.16.% Propterea meretrix : Hic resumitur pena magis diffuse, cum dicitur.

^marg.| £.17.% Quia effusum, id est divitie tue sunt consumpte in vicio idololatrie modis predictis. £.18.% Et revelata, etc., id est manifesta est vilitas tua in idololatria, et maxime in filiorum immolatione ut dictum est supra.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1193} £ .1. % Ecce ego congregabo omnes amatores tuos : Quibus commixta es, communicando idololatriis eorum.

^marg.| £ .2. % Cum universis quos oderas, id est cum Philistheis qui semper fuerunt odiosi Iudeis, et e converso.

^marg.| £ .3. % Et congregabo eos super te undique, id est in obsidione Hierusalem.

^marg.| £ .4. % Et nudabo ignominiam, id est vilitatem culpe tue manifestabo per evidentiam vindicte.

^marg.| £ .5. % Et iudicabo te iudiciis : Quibus secundum legem mors est infligenda.

^marg.| £ .6. % Et dabo te in sanguinem, id est in effusionem sanguinis passivam.

^marg.| £ .7. % Furoris, etc., id est procedentem ex furore ire mee, et zelo iusticie mee.

^marg.| £ .8. % Et denudabunt te vestimentis tuis, etc., id est omnibus divitiis tuis.

^marg.| £ .9. % Et adducent super te multitudinem : In exercitu regis Babylonis.

^marg.| £.10.% Et lapidabunt te lapidibus, etc. Tunc enim multi de Iudeis fuerunt interfecti lapidibus machinarum.

^marg.| £.11.% Et trucidabunt te gladiis suis : In captione enim civitatis multi fuerunt trucidati gladiis.

^marg.| £.12.% Et comburent domos tuas, etc. Ut habetur. 4Rg. ultimo ubi dicitur, {4.1194} quod Nabuzardan incendit domum Domini et domum regis et domos Hierusalem per circumitum.

^marg.| £.13.% Et facient in te iudicia : penas iuste inferendo.

^marg.| £.14.% In oculis mulierum plurimarum etc., id est plurimarum Gentium, que erant in illo exercitu.

^marg.| £.15.% Et desines fornicari, etc., id est idololatrare, quia non vacabit tibi pre nimia tribulatione.

^marg.| £.16.% Et mercedes ultra non dabis : Sacerdoti. idolo. Quia non habebis unde.

^marg.| £.17.% Et auferetur zelus meus, id est amor singularis, qui est viri ad uxorem.

^marg.| £.18.% A te, id est sicut repudiata a me.

^marg.| £.19.% Et quiescam nec irascar amplius : Loquitur scriptura de Deo tamquam de homine, qui non irascitur de quocumque malo culpe vel pene supervenienti uxori repudiate, et causa huius repudiationis subditur.

^marg.| £.20.% Eo quod non fueris recordata dierum adolescentie tue, id est beneficiorum, que tibi in adolescentia tua feci, prout est expositum supra.

^marg.| £.21.% Quapropter et ego vias tuas in capite tuo : Te puniendo tamen citra condignum, ideo subditur. Et non feci iuxta scelera tua.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1195} £ .1. % Ecce omnis : Hic arguitur malitia populi Iude sub nomine Hierusalem, hoc comparative, scilicet ad populum Sodomorum et populum decem tribuum, et dividitur in duas, quia primo arguitur culpa, secundo subditur pena, ibi: Ergo et tu. Circa primum premittitur populi Iude radix prima, que hic accipitur pro Gente in terra Iuda habitante, antequam filii Israel ingrederentur terram promissionis, cum dicitur. Ecce omnis. ad derisionem alicuius.

^marg.| £ .2. % In te assumet : Te deridendo.

^marg.| £ .3. % Dicens, Sicut mater ita et filia eius, id est sicut Gens que precessit in terra Iuda filios Israel fuit fornicatrix spiritualiter per idololatriam, sic populus Iuda.

^marg.| £ .4. % Filia matris tue es tu : Per imitationem.

^marg.| £ .5. % Que proiecit virum, id est Deum per idololatriam.

^marg.| £ .6. % Et soror sororum : Scilicet Sodome et Samarie, ut exprimitur infra, per quas intelligitur populus Sodomorum, et populus decem tribuum.

^marg.| £ .7. % Mater vestra Cethea : Et exponitur ut supra.

^marg.| {4.1196} £ .8. % Et soror : Maior enim fuit populus decem tribuum, quam populus regni Iude.

^marg.| £ .9. % Et filie, id est alie civitates et ville quarum Samaria erat metropolis.

^marg.| £.10.% Que habitant : Sunt enim in aquilonari parte respectu Hierusalem, que pars Aquilonaris etiam vocatur hic sinistra, eo quod ab Aquilone venerunt super Hierusalem multa mala. Ier. 1.c. Ab Aquilone pandetur omne malum.

^marg.| £.11.% Soror autem etc. Quia populus Sodome minor fuit quam Iude.

^marg.| £.12.% Que habitat a dextris tuis : Quia declinat versus meridiem respectu Hierusalem, et sic dicitur hic dextera sicut pars opposita sinistra.

^marg.| £.13.% Sed nec in viis earum ambulasti, etc. Sed in peioribus.

^marg.| £.14.% Pusillum minus pene, etc. Quod exponit Rabbi Salomon sic. Si fecisses talia mala et non maiora parum reputarem : aliter autem legitur interrogative. Pusillum minus, etc. Quasi dicat non : imo multo maiora mala fecisti, etc. Et hoc concordat littere sequenti, cum dicitur.

^marg.| £.15.% Quia non : Et hoc declarat consequenter, cum dicitur.

^marg.| £.16.% Ecce hec, etc. superbia : De se presumendo.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1197} £ .1. % Saturitas panis : Deliciose vivendo. Nomine enim panis intelligitur omnis cibus in scriptura. £ .2. % Abundantia : Divitiarum male acquisitarum. £ .3. % Et ocium : a bonis operibus.

^marg.| £ .4. % Et manum egeno : Per defectum misericordie, non potentie, ut patet ex precedentibus. Et quia ista ducunt ad vitia carnis peiora, ideo subditur.

^marg.| £ .5. % Et fecerunt abominationes : Exercendo vicium contra naturam quod est abominabile.

^marg.| £ .6. % Et abstuli eas : Subvertendo civitates illas. Gn. 19.

^marg.| £ .7. % Sicut vidisti : Et te exemplo eius non castigasti, quod aggravat peccatum. In Hebr. habetur : Sicut vidisti. Scilicet iuste fiendum. unde Gn. 18.c. dicit Dominus de Sodoma et Gomorra. Descendam et videbo, utrum clamorem qui venit ad me, opere compleverint. Peccata autem Sodome hic enumerata non sunt ita gravia de genere sicut est idololatria, que cum multis aliis viciis vigebat in Hierusalem et terra Iuda.

^marg.| £ .8. % Samaria dimidium peccatorum tuorum non peccavit : Quia populus habitans in Hierusalem coluit idola in domo Domini posita tempore Manasse. 4Rg.. 21. Quod fuit gravissimum, sicut turpissimum est mulieri, quod inducat adulterum ad proprium lectum mariti. £ .9. % Et iustificasti : Non absolute, sed in comparatione tua sicut pallidum comparatum ad nigrum dicitur album : et secundum hoc dixit Iudas Ge. 38.d. de Thamar, Iustior me est.

^marg.| £.10.% Ergo : Reprehensa malitia, hic consequenter subditur pena : et primo denuntiatur comparative, secundo absolute, ibi : Et faciam. Et in utraque parte simul ponitur pene comminatio et sequens liberatio. Circa primum dicitur : Ergo et tu, etc., id est penam confusibilem.

^marg.| £.11.% Que vicisti sorores : In malis.

^marg.| £.12.% Ergo et tu : Repetitio est eiusdem sententie ad maiorem affirmationem.

^marg.| £.13.% Et convertam : Rabbi Salomon exponit hoc de tempore Messie, quem expectant Iudei. d. quod terra Sodomorum que subversa igne et sulphure legitur, Ge. 19. tunc sanabitur et erit ita pulchra sicut a principio, et tamen de ea dicitur Ge. 13. quod tunc irrigabitur sicut paradisus Domini. Sed hec expositio fundatur supra erroneum fundamentum scilicet quod Christus sit venturus in mundum propter quod dicit. Hieronym. quod scriptura loquitur hic metaphoricem per conversionem Sodomorum significans conversionem Gentilium ad Christum : et per {4.1198} reversionem Samarie reversionem hereticorum ad unitatem ecclesiasticam, a qua discesserant, sicut decem tribus a regno David. 3Rg. 12. Per reversionem vero Hierusalem, conversionem Christianorum et peccantium in fide tamen informi manentium ad bonum. Sed quia ista expositio videtur aliquibus magis mystica quam litteralis, ideo aliter exponunt dicentes, quod per Sodomam intelliguntur due tribus et dimidia existentes ultra Iordanem eo quod erant prope Sodomam, per Samariam alie septem tribus cum dimidia, per Hierusalem regnum Iude. Et hi dicunt quod omnia ista. Et convertam etc. Impleta fuerunt in reditu de captivitate Babylonica, in qua fuerunt due tribus scilicet Iude et Beniamin, et aliqui de decem tribubus qui effugientes manum regis Assyriorum venerunt ad habitandum in regno Iude et cum illis de regno illo captivati fuerunt, et cum redeuntibus. Sed hec expositio videtur in duobus deficere. Primo quia sors Iude fuit magis propinqua Sodome quam sortes ultra Iordanem existentes : quia mare salis ubi antiquitus fuit terra Sodomorum habitabilis, clausit terminum sortis Iude a parte orientali, et partim a meridionali, quia est in angulo utriusque lateris, ut patet in descriptione terre promissionis. Secundo, quia redeuntes de Babylone non recuperaverunt Samariam et civitates ei propinquas, sed tenuerunt eas Gentiles illuc Missi a rege Assyriorum, ut patet. 1. Esdre et Neemie, et etiam in Evangelio et Actibus Apostolorum. Propter quod videtur mihi salvo meliori iudicio, quod hec littera potest exponi magis litteraliter, quam dicat Hieronym. Et vitando erroremRabbi Salomonconvenio tamen cum utroque inquantum dicunt hanc litteram referri ad tempus Christi. Sed secundum expositionem meam per Sodomam intelligitur populus Ammon et Moab, eo quod Loth pater eorum habitavit in Sodomis, Ge. 13. Et filie Loth matres eorum ibi nate fuerunt. Per Samariam vero Gentiles ibi habitantes, ut dictum est, et per Hierusalem populus Iudeorum. De omnibus istis aliqui fuerunt conversi ad fidem Christi per predicatione eius et Apostolorum, sicut patet de Iudeis in Evangelio in multis locis, et in Actibus Apostolorum. Similiter de Samaritanis quorum aliqui crediderunt ad predicationem Christi, Iob. 4. et postea ad predicatione discipulorum. Act. 8. Et similiter de Ammonitis et Moabitis, quorum terre erant propinque Iudee : unde exterunt Christi discipuli ad predicandum fidem per orbem et sic primo predicaverunt in partibus propinquis, et secundum hoc patet littera ex dictis usque ibi:

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1199} £ .1. % Ut portes ignominiam : Li ut, tenetur hic consecutive. Ad conversionem enim Iudeorum ad fidem secuta est eorum erubescentia et confusio de peccatis preteritis, et maxime in procuratione et consensu mortis Christi per veram penitentiam, ut patet Actuum. 2.

^marg.| £ .2. % In omnibus que fecisti consolans eas, etc. Quoddam enim solatium est miseris, habere socios in miseria. Vel melius, quia per mortem Christi a Iudeis procuratam, venit consolatio Gentibus per Apostolorum predicationem. Unde actuum 13. Paulus et Barnabas dixerunt Iudeis obstinatis. Quia indignos vos iudicatis eterne vite, ecce convertimur ad Gentes : sic enim precepit nobis Deus.

^marg.| £ .3. % Et soror tua Sodoma : Ad antiquitatem suam, scilicet ad fidem Loth, unius veri Dei cultoris sicut edoctus fuit ab Abraham, apud quem diu mansit : et sic habuit fidem Christi Abrahe promissi, Gn. 22. In semine tuo benedicentur omnes Gentes.

^marg.| £ .4. % Et Samaria et filie eius revertentur ad antiquitatem suam, id est ad fidem Iosue et aliorum senum fidelium, qui habitaverunt ibi in principio ingressus filiorum Israel in terram illam, qui habuerunt fidem de Christo venturo.

^marg.| £ .5. % Et tu et filie tue revertimini ad antiquitatem vestram : Quod patet impletum in Apostolis, et aliis de Iudea ad fidem vocatis.

^marg.| £ .6. % Non fuit autem Sodoma soror tua audita in ore, id est quamdiu fuisti in gloria potestatis tue, ita despiciebas eam, quod dedignabaris de ea aliquid dicere vel audire.

^marg.| {4.1200} £ .7. % Antequam revelaretur malitia tua : Per manifestam Dei vindictam.

^marg.| £ .8. % Sicut hoc : Scilicet captivitatis Sedechie et populi sui.

^marg.| £ .9. % In opprobrium : Scilicet actum est.

^marg.| £.10.% Filiarum Syrie : Quia civitates Syrie et aliarum terrarum circa Iudeam opprobria dicebant de populo Iude captivato.

^marg.| £.11.% Scelus : Per vindictam Dei. Et loquitur hic propheta de futuro per modum preteriti, quia Ezechiel ista prophetavit ante destructionem civitatis Hierusalem.

^marg.| £.12.% Quia hec : Cuius verbum non potest esse falsum.

^marg.| £.13.% Et faciam : Hic consequenter denuntiatur pena absolute, et cum hoc futura misericordia tempore Christi. Dicit igitur in persona Dei. Et faciam tibi, inferendo penam.

^marg.| £.14.% Sicut despexisti Iuramentum transgrediendo legem, ad cuius conservationem te obligasti in monte Sinai. Ex. 24.b. Omnia quecumque locutus est Dominus, faciemus et erimus obedientes.

^marg.| £.15.% Et recordabor : Tunc enim promisit Deus se eis mittere Christum, secundum quod dicitur Dt. 18.e. Prophetam suscitabo eis similem tui, etc.

^marg.| £.16.% In diebus, etc. Quod fuit in exitu de Egypto, et tempore dationis legis.

^marg.| £.17.% Et suscitabo, id est pactum nove legis, cui non succedet alia in futurum.

^marg.| £.18.% Et recordaberis viarum : Penitendo de peccatis preteritis, ut predictum est.

^marg.| £.19.% Cum receperis : Scilicet alias Gentes intra ecclesiam, que inchoata fuit in Iudeis.

^marg.| £.20.% Te maiores : Quia alique Gentes ad fidem Christi converse, erant maiores gentes Iudeorum, et alique minores.

Numérotation du verset Ez. 16,1

^marg.| {4.1201} £ .1. % Et dabo eas : Quia omnes sunt filii ecclesie in Apostolis inchoate.

^marg.| £ .2. % Sed non ex pacto tuo : Hoc est ex virtute legis veteris, sed nove, ideo subditur.

^marg.| £ .3. % Et suscitabo : Quod dicitur pactum novum, non secundum pactum in Oreb initum, Ierem. 31.

^marg.| {4.1202} £ .4. % Et scies quia ego Dominus : Per miracula divinitatem Christi ostensiva.

^marg.| £ .5. % Ut recorderis, et confundaris : De peccatis tuis preteritis.

^marg.| £ .6. % Et non sit tibi ultra : Quia non poteris dicere, quod aliquid omiserim de beneficiis patribus promissis.

^marg.| £ .7. % Cum placatus fuero tibi : Per carnis assumptionem.

^marg.| £ .8. % In omnibus que fecisti : Quia passio Christi in carne assumpta sufficiens fuit ad delendum omnia peccata.

Numérotation du verset Ez. 16,moraliter

^marg.| £ .1. % {4.1181} Et factus est, etc. Fili hominis notas fac Hierusalem abominationes : In hoc capitulo arguitur malitia Hierusalem sub metaphora mulieris in paupertate et vilitate maxima nate : et a viro potente misericorditer recepte et delicate nutrite et pretiose ornate : et tandem ab eo in uxorem assumpte, que tamen omnium istorum oblita per ingratitudinem exposuit se per adulterium cum quocumque.

Numérotation du verset Ez. 16,moraliter

^prol.| autem per ipsam significatur persona peccatrix, que de vilitate peccati recipitur a Deo per gratiam, et in bonis spiritualibus nutritur, et Dei persona per fidem efficitur : {4.1182} que tamen istorum ingrata revertitur ad peccata, igitur primo ponitur origo vilis ipsius et pauperrima : cum dicitur.

^marg.| £ .5. % Pater tuus Amorrheus : Peccato namque nascitur qui peccatum mortale facit : et in hac generatione diabolus pater est qui dicitur Amorrheus, id est amare loquens peccati mortalis amaritudinem inducendo. unde taliter inductis dicitur Io. 8.f. Vos ex patre diabolo estis. Mater autem est concupiscentia, quam diabolus movet ad conceptum et partum peccati, et subditur vilitas ortus cum dicitur.

^marg.| † In die ortus tui, id est effectus maledicendi, sed magis dilatatus.

Numérotation du verset Ez. 16,moraliter

^marg.| {4.1183} † Et in aqua non es lota : Sed magis maculata per actum peccati.

^marg.| £ .6. % Transiens autem : Hic ponitur Dei misericordia vocantis ad gratiam. ideo subditur.

^marg.| {4.1184} £ .7. % Vidi te : oculo clementie.

^marg.| £.21.% Et ecce tempus tuum : ubi ponuntur multa generis ornamenta, per que significantur virtutes et Spiritus Sancti dona, que cum gratia infunduntur, post que subditur.

Numérotation du verset Ez. 16,moraliter

^marg.| {4.1187} £ .4. % Et egressum est nomen tuum, etc. Per celebritatem fame, que frequenter est occasio, ruine : ideo sequitur ingratitudo de omnibus beneficiis divinis per pollutionem in multiplicibus peccatis, cum dicitur.

^marg.| {4.1188} £ .6. % Et habens fiduciam : Per mentis elationem.

^marg.| £ .7. % Fornicata es, etc. Ubi ponitur multiplex fedatio ad expositionem maiorem multitudinis peccatorum et ingratitudinis erga Deum, quia tamen quamdiu vivit peccator in presenti, semper potest ad Deum reverti : inde subditur versus finem capituli. Et recordabor ego pacti mei, etc.

Numérotation du verset Ez. 16,additio Burgensis 1.

^prol.| {4.1201} In capitulo 16. ubi dicitur in Postilla. Pater tuus Amorrheus.

^prol.| Hoc quod dicitur hic : Pater tuus Amorrheus, et mater tua Cethea. Proprie potest exponi ut sonat. Ad quod sciendum, quod prophete sepe mutant modos loquendi sicut et locutiones personarum : quia quandoque mutant personam primam et secundam, et e converso, unde et in hoc loco quandoque loquitur propheta patrie Ierosolymitane, non respectu civitatis nec templi. Et de illa dicit : Pater tuus Amorrheus, et mater tua Cethea, quia isti fuerunt de antiquioribus et famosioribus illius terre habitatoribus. Et secundum istum modum intelligitur illud quod dicitur infra eodem capitulo Sicut mater ita et filia eius : quia loquitur de illa terra que prius fuit sub idololatris Amorrheorum, et postea sub idololatris Iudeorum. Cum autem sequitur : Et quando nata es : vertit se propheta ad loquendum cum populo Ierosolymitano sibi contemporaneo et exponatur sicut in Postilla.

Numérotation du verset Ez. 16,additio Burgensis 2.

^prol.| In eodem capitulo ubi dicitur in Postilla : Transiens autem per te.

^prol.| Secundum Hebreos hoc quod dicitur : Transiens autem per te, refertur ad illud quod legitur in exitu Israel de Egypto, quando Deus transiens ad percutiendum primogenita Egypti, videns sanguinem agni paschalis immolati, non permittebat eos perire, unde Ex. 12.d. Transibit enim Dominus percutiens Egyptios, cumque viderit sanguinem {4.1202} in superlineari, et in utroque poste, transcendet ostium domus, et non sinet percussorem ingredi domos vestras : quod proprie videtur huic respondere quod dicitur hic. Transiens autem per te, vidi te conculcari in sanguine tuo, scilicet sanguine agni. Et dixi tibi. In sanguine tuo vive etc.

Numérotation du verset Ez. 16,additio Burgensis 3.

^prol.| In eodem capitulo ubi dicitur in Postilla : Propter quod dicit Hieronymus

^prol.| Expositio beati Hieronymi bene potest dici litteralis. Nam decem tribus recedentes a cultu divino et a regno David per Deum electo, proprie possunt dici heretici : per Sodomos autem in scriptura sacra non solum intelliguntur Sodomi natione, sed etiam eorum imitatores, unde Is. 1.c. dicitur Iudeis : Audite verbum Domini principes Sodomorum, auribus percipite populus Gomorre. In quo loco manifeste ad litteram accipitur Gens Sodome pro populo eos imitante. Dicere autem quod per Sodomam intelligatur populus Ammon et Moab, prout postilla vult, valde remotum videtur a significatione littere. Nec credo, quod hoc inveniatur in scriptura sacra in alio loco. Et notandum, quod ex hoc passu Hebrei estimant habere validum argumentum contra nos qui Christum iam venisse confitemur. Dicunt enim quod ex hoc quod Sodoma et Gomorra non sunt reverse ad statum pristinum prout hic propheta prenuntiat, sequitur quod nondum venit Christus de quo agitur. Sed hoc argumentum evacuatur plane per expositionem Hieronmi que fundatur in sensu litterali modo predicto.

Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ez. 16), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 06/11/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=37&chapitre=37_16)

Signaler un complément d'information

Notes :

<37. Ezechiel>

Capitulum 16

<37. Ezechiel>

Capitulum 16