string(58) "/var/www/html/gloss-e/sources/editions/lyr/GLOSS-lyr37.xml"
Nicolaus de Lyra

Capitulum 17

Numérotation du verset Ez. 17,1 

Et factum est verbum Domini ad me dicens:
Numérotation du verset Ez. 17,2 

fili hominis propone enigma
Numérotation du verset Ez. 17,3 

et narra parabolam ad domum Israel et dices: hec dicit Dominus Deus aquila grandis magnarum alarum longo membrorum ductu
plena plumis
et varietate
venit ad Libanum
et tulit medullam cedri.
Numérotation du verset Ez. 17,4 

Summitatem frondium eius avulsit1 et transportavit eam in terram Chanaan
1 avulsit] avellit Weber
in urbem negotiatorum
posuit illam.
Numérotation du verset Ez. 17,5 

Et tulit de semine2 terre et posuit illud in terra pro semine
2 semine] semente Weber
ut firmaret radicem
super aquas multas.
In superficie
posuit illud.
Numérotation du verset Ez. 17,6 

cumque germinasset crevit in vineam latiorem humili statura
respicientibus ramis eius
ad eam
et radices eius sub illa erunt facta est ergo vinea
et fructificavit in palmites et emisit propagines
Numérotation du verset Ez. 17,7 

et facta est aquila altera
grandis magnis alis multisque plumis
et ecce vinea ista
quasi mittens radices suas
ad eam
palmites suos extendit ad illam ut irrigaret eam de areolis germinis sui
Numérotation du verset Ez. 17,8 

in terra bona super aquas multas plantata est
ut faciat frondes et portet fructum et sit in vineam grandem
Numérotation du verset Ez. 17,9 

dic hec
dicit Dominus Deus ergone prosperabitur
nonne radices eius evellet
et fructum eius distringet et siccabit omnes palmites germinis eius et arescet et non in brachio grandi neque in populo multo ut evelleret eam radicitus
Numérotation du verset Ez. 17,10 

ecce plantata est
ergone prosperabitur nonne cum tetigerit eam ventus urens siccabitur et in areis germinis sui arescet ¿
Numérotation du verset Ez. 17,11 

Et factum est verbum Domini ad me dicens:
Numérotation du verset Ez. 17,12 

Dic ad domum exasperantem nescitis quid ista significent
Dic: Ecce venit
rex Babylonis
Hierusalem et assumet regem
et principes eius et adducet eos ad semetipsum in Babylonem
Numérotation du verset Ez. 17,13 

et tollet de semine
regni ferietque cum eo fedus
et accipiet ab eo iusiurandum
sed et fortes terre tollet
Numérotation du verset Ez. 17,14 

ut sit regnum
humile et non elevetur
sed custodiat pactum eius et servet illud
Numérotation du verset Ez. 17,15 

qui
recedens ab eo
misit nuntios ad Egyptum
ut daret sibi equos et populum multum.
Numquid prosperabitur vel consequetur salutem qui fecit hec
et
qui dissolvit pactum numquid effugiet
Numérotation du verset Ez. 17,16 

vivo ego dicit Dominus Deus quoniam in loco regis
qui
constituit eum regem
cuius fecit irritum iuramentum et solvit pactum quod habebat cum eo in medio Babylonis morietur
Numérotation du verset Ez. 17,17 

et non in exercitu grandi neque in populo multo faciet contra eum
pharao prelium in iactu aggeris et in extructione vallorum ut interficiat animas multas
Numérotation du verset Ez. 17,18 

spreverat enim iuramentum ut solveret fedus et ecce dedit manum suam
et cum omnia hec fecerit non effugiet
Numérotation du verset Ez. 17,19 

propterea hec dicit Dominus Deus vivo ego quoniam iuramentum quod sprevit et fedus quod prevaricatus est ponam in caput eius
Numérotation du verset Ez. 17,20 

et expandam super eum rete meum et comprehendetur sagena mea et adducam eum in Babylonem
et iudicabo illum ibi in prevaricatione qua despexit me
Numérotation du verset Ez. 17,21 

et omnes profugi eius cum universo agmine gladio cadent residui autem in omnem ventum dispergentur et scietis quia ego Dominus locutus sum
Numérotation du verset Ez. 17,22 

hec dicit Dominus Deus et sumam ego de medulla cedri sublimis
et ponam de vertice
ramorum eius tenerum distringam
et plantabo super montem excelsum et eminentem
Numérotation du verset Ez. 17,23 

in monte sublimi Israel plantabo illud et erumpet in germen et faciet fructum
et erit in cedrum magnam
et habitabunt sub eo omnes volucres
universum volatile sub umbra frondium eius nidificabit
Numérotation du verset Ez. 17,24 

et scient
omnia ligna
regionis quia ego Dominus humiliavi lignum
sublime
et exaltavi lignum
humile et siccavi lignum viride
et frondere feci lignum aridum
ego Dominus locutus sum et feci.

Capitulum 17

Numérotation du verset Ez. 17,1 
marg.| £ .1. % {4.1201} Et factum est : Hec est tertia pars in qua propheta arguit populi Iude flagitia sub metaphora cedri transplantate, et vinee vento urenti desiccate. Et dividitur in duas partes, quia primo ponitur, {4.1202} flagitii punitio, secundo remedii promissio, ibi : Hec dicit Dominus. Prima in duas, quia primo parabola ponitur, secundo exponitur : ibi : Et factum est. Prima dividitur in tres partes, quia primo sub parabola describitur Iechonie transmigratio et Sedechie substitutio, secundo, eiusdem rebellio, ibi : Et factum est, tertio, eius captivatio, ibi : Dic : Circa primum dicitur.
Numérotation du verset Ez. 17,1 
marg.| £ .1. % {4.1203} Propone enigma : Verbum habens obscuritatem, quia velatum per parabolam.
marg.| £ .2. % Aquila grandis : Per Aquilam que est rex avium intelligitur Nabuchodonosor rex Babylonis, imperans multis terris et provinciis : ideo dicitur grandis.
marg.| £ .3. % Longo membrorum ductu plena, id est divitiis, que erant de diversis regnis superatis aggregate.
marg.| £ .4. % Venit ad Libanum, id est ad templum quod erat in Hierusalem : quod in pluribus scripturis veteris testamenti dicitur Libanus, eo quod factum fuit de lignis Libani, ut habetur. 3Rg.
marg.| £ .5. % Et tulit medullam, id est quidquid erat in Hierusalem preciosum.
marg.| £ .6. % Summitatem frondium, id est Iechoniam regem, principes, et personas notabiles, cum quibus cepit pretiosa que reperit.
marg.| £ .7. % Et transportavit eam in terram Chanaan, id est in Babylonem : Chanaan enim in Hebreo est nomen proprium et appellativum, et prout est nomen proprium significat Iudeam, eo quod eam inhabitaverunt Chananei ante filios Israel, prout vero est nomen appellativum, sic significat mercationem. Et secundum hoc terra Babylonis dicitur hic terra Chanaan, eo quod multi mercatores frequentabant eam propter divitias terre et populi multitudinem, ideo subditur.
marg.| £ .8. % In urbe negociatorum posuit illam etc. In urbe enim Babylonica fuit positus Iechonias in custodia : Et subditur substitutio Sedechie cum dicitur.
marg.| £ .9. % Et tulit in semine terre etc. Scilicet Sedechiam, qui natus erat de Iudea, et de stirpe Iudea.
marg.| £.10.% Et posuit in terra etc. Quia fecit eum regem in Iude.
marg.| {4.1204} £.11.% Pro semine etc. Iechonie nepotis sui.
marg.| £.12.% Ut firmaret radicem, super aquas etc., id est ut regnaret super multos homines, quia non solum tradidit ei Iudeam ad custodiendum sed etiam aliquas alias terras prope eam.
marg.| £.13.% In superficie : Quia regnum Sedechie non fuit firmum, sed parum duravit scilicet undecim annis.
marg.| £.14.% Cumque germinasset, id est regnare cepisset.
marg.| £.15.% Crevit in vineam Latiorem etc. Per sue potestatis dilatationem.
marg.| £.16.% Humili statura : Quia erat sub rege Babylonis, et reddens ei tributa.
marg.| £.17.% Respicientibus ramis eius ad eam, id est ad Aquilam predictam. Sedechias enim et principes eius serviebant regi Babylonis, ut dictum est.
marg.| £.18.% Et radices etc. Quia firmitas regni Sedechie dependebat a Babylonis rege.
marg.| £.19.% Facta est ergo etc. Quia regnum Sedechie multiplicatum fuit in divitiis et potestate, quamdiu iuramentum factum regi Babylonis servavit.
marg.| £.20.% Et facta est : Hic consequenter describitur ipsius Sedechie rebellio. Ex multiplicatione enim sue potestatis elevatus, voluit negare tributum regi Babylonis : et ut hoc melius faceret, confederavit se regi Egypti, qui erat adversarius regis Babylonis : et hoc est quod dicitur : Et facta est Aquila altera, id est Egypti.
marg.| £.21.% Grandis : in Domino.
marg.| £.22.% Magnis alis, id est exercitu multo, unde acies exercituum ale nominantur.
marg.| £.23.% Multisque plumis, id est divitiis.
Numérotation du verset Ez. 17,1 
marg.| {4.1205} £ .1. % Ecce vinea, id est Sedechias cum gente sua.
marg.| £ .2. % Quasi mittens radices suas : Ut posset stare contra regem Babylonis per Egypti regem.
marg.| £ .3. % Palmites : Mittendo solennes nuntios ad contrahendum fedus et amicitiam.
marg.| £ .4. % Ut irrigaret eam de areolis : Ferendo sibi auxilium in bellatoribus suis. Est autem Areola locus bene seminatus : et per hoc intelligitur, quod in Egypto erant multe civitates plene viris bellatoribus.
marg.| £ .5. % Ut faciat frondes, id est ut possit tenere et dilatare regnum suum contra Nabuchodonosor.
marg.| £ .6. % Dic : Hic consequenter describitur ipsius Sedechie captivatio, cum dicitur in persona Domini. Dic tu Ezechiel.
marg.| £ .7. % Ergo ne : Scilicet Sedechias, quasi dicat non, ideo subditur.
marg.| £ .8. % Nonne radices : Scilicet Nabuchodonosor. quasi dicat sic : potestatem eius totaliter auferendo.
marg.| £ .9. % Et fructus : Sanguinem filiorum Sedechie effundendo sicut effunditur vinum de uvis quando stringuntur. Filios autem Sedechie occidit rex Babylonis in oculis eius. 4Rg. ultimo.
marg.| £.10.% Et siccabit omnes : Principes eius virtute enervando.
marg.| £.11.% Et arescet : Scilicet vinea predicta per quam intelligitur Sedechie potestas regia.
marg.| {4.1206} £.12.% Et non : Sedechias enim fugiens, a paucis Chaldeis insequentibus captus fuit, bellatoribus suis hinc et inde fugientibus. 4Rg. ult.
marg.| £.13.% Ecce : Potestas Sedechie per Nabuchodonosor, ut predictum est.
marg.| £.14.% Ergo ne : Quasi dicat non.
marg.| £.15.% Nonne cum tetigerit, id est exercitus Chaldeorum, qui combussit civitatem et templum.
marg.| £.16.% Siccabitur : Per totalem defectum sue virtutis. quasi dicat sic.
marg.| £.17.% Et factum est : Hic parabola posita exponitur eo modo quo dictum est, scilicet de transmigratione Iechonie et substitutione Sedechie, et rebellione eius, et iuramenti fractione, et eiusdem captione : et patet littera paucis exceptis, que discurrentur.
marg.| £.18.% Dic ad domum, id est ad regnum Iuda Deum suum prevaricationibus provocantem.
marg.| £.19.% Et assumet : Scilicet Iechoniam.
marg.| £.20.% Et tollet : Scilicet Sedechiam.
marg.| £.21.% Ferietque : Instituendo eum regem sub pacto iuramento firmato, quod serviret ei fideliter sub tributo.
marg.| £.22.% Qui : Scilicet Sedechias.
marg.| £.23.% Recedens : Tributum denegando.
marg.| £.24.% Numquid : Quasi dicat non.
marg.| £.25.% In loco, id est terra regis Babylonis, ubi ductus fuit Sedechias exoculatus, et ibidem mortuus.
Numérotation du verset Ez. 17,1 
marg.| {4.1207} £ .1. % Et non in exercitu grandi : Faciet contra eum, id est contra regem Babylonis.
marg.| £ .2. % Pharao : Rex Egypti.
marg.| £ .3. % Prelium, id est impediendo obsidionem. Est autem agger aggregatio terre et lignorum, ad implendum fossata, ut obsidentes possint pugnare cum obsessis ad propugnacula.
marg.| £ .4. % Et in extructione vallorum, id est fossatorum que fiunt exterius ante portas ne obsessi subito possint irruere super exercitum obsidentem. In istis enim exercitus Chaldeorum non fuit impeditus a bellatoribus Pharaonis : licet enim exierint de Egypto, ut ferrent auxilium Sedechie : tamen territi a Chaldeis eis occurrentibus, redierant in Egyptum Ier. 37. Cuius causa subditur.
marg.| £ .5. % Spreverat : Scilicet Sedechias, propter quod Deus subtraxit ei omne presidium.
marg.| £ .6. % Et expandam super eum rete meum : Rete suum et sagenam dicit exercitum Chaldeorum comprehendentem Sedechiam.
marg.| {4.1208} £ .7. % Et dicit Dominus etc. Post punitionem flagitii, hic consequenter ponitur promissio remedii, que impleta est in Christo : ideo subditur.
marg.| £ .8. % Et sumam ego de medulla, id est regem Messiam, secundum quod dicit Rabbi Salomon. Et ideo expositores nostri qui exponunt hunc passum de Zorobabel ad litteram, magis Iudaizant in hoc quam Iudei. Et dicitur de medulla cedri, quia Christus secundum carnem fuit de semine David.
marg.| £ .9. % Et ponam : Quia Christus fuit pietate tenerrimus.
marg.| £.10.% Et plantabo super montem excelsum etc., id est montem Sion, ubi oblatus fuit in templo, et postea pluries predicavit, et multa miracula fecit, et Spiritum Sanctum super Apostolos misit.
marg.| £.11.% Et erumpet in germen : Per fidelium multiplicationem.
marg.| £.12.% Et erit in cedrum magnam : Unde post resurrectionem suam dixit Matthei ultimo. d. Data est mihi omnis potestas in celo et in terra.
marg.| £.13.% Et habitabunt sub ea etc., id est principes potentes, sicut videmus impletum maxime a tempore Constantini.
Numérotation du verset Ez. 17,1 
marg.| {4.1209} £ .1. % Et scient omnia, id est omnes gentes.
marg.| £ .2. % Quia ego Dominus etc., id est Romanum imperium sub Christi servitute.
marg.| £ .3. % Et exaltavi lignum, id est Christum, qui dicit Mt. 11.d. Discite a me, quia mitis sum et humilis corde.
marg.| £ .4. % Et siccavi lignum viride, id est populum Iudaicum pro maiori parte manentem in sua infidelitate.
marg.| {4.1210} £ .5. % Et frondere feci, id est Gentilium populum fructificare feci per susceptionem fidei, qui prius erat lignum aridum ex carentia humoris gratie. Rabbi Salomon istud ultimum. exponit de Iechonia et Sedechia dicens, quod per lignum viride desiccatum intelligitur Sedechias propter multitudinem filiorum, quos omnes occidit Nabuchodonosor, per lignum aridum frondescens Iechonias, qui carens liberis in Babylonem fuit ductus, et ibi genuit Zorobabel, de quo descendit secundum carnem Dominus noster Iesus Christus, Mt. 1.
Numérotation du verset Ez. 17,moraliter 
marg.| {4.1201} £ .1. % Et factum est : In hoc capitulo secundum sensum litteralem ponitur transmigratio Ioakim regis in Babylonem, et institutio Sedechie {4.1202} loco eius, et rebellio Sedechie ex confidentia federis initi cum Egypti rege : ex quo secuta est exoculatio Sedechie et eius ductio in Babylonem. Sicut dictum fuit a principio huius {4.1203} operis : Una et eadem res diversa mystice significat, et aliquando valde disparata propter eius diversas proprietates, ut leo propter eius constantiam significat Christum. Apocalyp. 5.b. Ecce vicit leo de tribu Iuda. Aliquando diabolum propter eius crudelitatem 1Pt. 5.c. Adversarius vester diabolus tamquam {4.1204} leo rugiens circumit querens quem devoret. Si Nabuchodonosor rex Babylonis quia multos valde crudeliter tractavit, significat diabolum, ut frequenter dictum est supra. Et quia Deum veraciter confessus est, secundum quod dicitur. Daniel. 4. g. Nunc igitur ego Nabuchodonosor laudo et magnifico et glorifico regem celi, quia opera eius vera, et omnes vie eius iudicia : significat Christum qui Deum patrem confessus fuit, {4.1205} Mt. 11.d : Confitebor tibi domine pater celi et terre etc. Sic igitur per Sedechiam promotum in regem per Nabuchodonosor contra quem postea rebellavit significatur Christianus peccans mortaliter, qui per Christum in baptismo fuit institutus heres celestis regni. Et sicut in promotione Sedechie illud nomen fuit impositum, quod interpretatur iusticia Dei, ad significandum quod{4.1206} iuraverat fideliter servire Nabuchodonosor regi : sic in Baptismo imponitur nomen Christianitatis, et obligatur homo ad serviendum fideliter Christo, sed quando inclinatur ad peccandum mortaliter, querit inire fedus cum Egypti rege, id est cum diabolo qui rex est tenebrarum : et sic rebellat contra regem Christum. Egyptus enim tenebra interpretatur, et si perseverat in rebellione, venit Christus in eius morte, sicut dicit Greg. {4.1207} Homil. 32. Venit Dominus cum ad iudicium properat, pulsat vero cum per carnis molestias vicinam esse mortem denuntiat, et facit eum exoculari permissive tamen, quia sicut dicit Augustinus in sermone de Innocentibus. Hac animadversione percutitur peccator, ut moriens obliviscatur sui qui dum viveret oblitus est Dei, et sic exoculatus ducitur in Babylonem, id est ad inferni confusionem.
Numérotation du verset Ez. 17,moraliter 
marg.| £ .8. % Et sumam ego etc. Illud ad litteram exponitur de Christo.
prol.| Moraliter autem potest exponi de quolibet bono pastore qui vicarius {4.1208} est ipsius de quo dicitur. Et Assumam, quia, talis non ingerit se, sed eius promotio fit ex Dei ordinatione.
marg.| † De medulla cedri etc., id est de meliori clericatus.
marg.| † Sublimis : Scilicet in scientia et vita.
marg.| † Tenerum : Quia talis habere debet teneritudinem pietatis.
marg.| £.10.% Et plantabo etc., id est super ecclesiam militantem, de qua dicitur Isaie. 2.a. Erit in novissimis diebus preparatus mons domus Domini super verticem etc.
marg.| † Et faciet fructum : Per bonorum operum multiplicationem.
marg.| £.13.% Et habitabunt etc., id est boni contemplativi.
Numérotation du verset Ez. 17,moraliter 
marg.| {4.1209} £ .1. % Et scient, id est boni activi facientes fructum pietatis, ipsi inquam scient per experientiam bonorum dicti prelati.
marg.| {4.1210} £ .2. % Quia ego : Superbum prelatum deiiciendo ad infernum, quamvis ad tempus ad malum suum fuerit exaltatus.
marg.| £ .3. % Et exaltavi : Hominem humilem ad prelationem promovendo, et ipsum inde ad celestem gloriam transferendo.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ez. 17), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 06/11/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=37&chapitre=37_17)
Signaler un complément d'information

Notes :