Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa media

Biblia communis

Psalmus 2

Numérotation du verset Ps. 2,1

¶ Psalmus

¶Codd. : (Ps. 2) OCist . : D14 D30 . – OP: Δ ( ω 1 ω² P1076 P3255 ). – Parisiens. : Ω^M Ω^S Ω^X1 (220va) Ω^X2 (221rb). – Ps-G, def. C. – Glossa ordinaria : Rusch. - Glossa magna : P15205

David.¹

¹ Psalmus David P15205 Ω ^N Ω ^X1+2 Ps-G cum graec. (Ps-α R106 Sedulius) ] Titulus praem. Ω^S , om. U Ψ^BΩ^M Ed1455 Clementina cum hebr. LXX Ps-R (V) Ps-π Ps-Moz C Ps-H , Ipsi David Ps-G (Φ^P), + de conventu infidelium in Cristi passione D30 , + hic psalmus secundus ad nativitatem Christi pertinet Ω ^R ( alii tituli cod. huius sunt biblici )

Numérotation du verset Ps. 2,I

Quare

fremuerunt gentes ¦

et populi

meditati sunt

inania ?

Numérotation du verset Ps. 2,2 II

Astiterunt

reges terre^†

et principes

convenerunt in unum ¦

adversus Dominum

et adversus christum eius².

² eius°] + Diapsalma Ps-G

Numérotation du verset Ps. 2,3 III

Dirumpamus³

³ dirumpamus Δ D14 Rusch, dirrump- Ω ^X1 P15205 ] disrumpamus Ω ^MSX² P10489 Ps-G ; diapsalma praem . Ps-G

vincula eorum

et proiciamus a nobis

iugum ipsorum.

Numérotation du verset Ps. 2,4 IV

Qui habitat

in celis

irridebit eos ¦

et Dominus

subsannabit⁴ eos.

⁴ subsannabit Ps-G ] subsamnabit cacogr. Rusch

Numérotation du verset Ps. 2,5 V

Tunc

loquetur ad eos

in ira sua ¦

et in furore suo

conturbabit eos.

Numérotation du verset Ps. 2,6 VI

Ego autem

constitutus sum rex ab eo

super Sion montem sanctum eius ¦

predicans preceptum eius.

Numérotation du verset Ps. 2,7 VII

Dominus

dixit

ad me filius meus

es tu ¦ ego hodie

genui te.

Numérotation du verset Ps. 2,8 VIII

Postula a me

et dabo tibi

gentes

hereditatem tuam ¦

et possessionem tuam

terminos terre.

Numérotation du verset Ps. 2,9 IX

Reges eos

in virga ferrea ¦

et tamquam vas figuli⁵

⁵ et Ps-G (M* Ψ^B² V D*) Ω^S Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G Rusch

confringes eos.

Numérotation du verset Ps. 2,10 X

Et nunc

reges intelligite ¦

erudimini

qui iudicatis terram.

Numérotation du verset Ps. 2,11 XI

Servite

Domino

in timore ¦

et exultate ei

cum⁶ tremore.

⁶ cum Ps-G (R* F* Ψ^B V D edd. ) Ω Rusch cum Ps-R ] in Ps-G

Numérotation du verset Ps. 2,12 XII

Apprehendite

disciplinam^†

nequando

irascatur Dominus ¦ et pereatis de via iusta.

Numérotation du verset Ps. 2,13 XIII

Cum exarserit

in brevi ira eius ¦ beati omnes

qui confidunt in eo.

Psalmus 2

Numérotation du verset Ps. 2,1

^marg.| [GME26.2.1.1] ¶ ^A. Quare fremuerunt. Iste Psalmus est secundus¹ in ordine, primus in titulo et inde² in Actibus apostolorum dicitur primus. Esdras titulos psalmis apposuit ut quasi in foribus Psalmorum ad eorum intelligentiam pateret ingressus.

^A ¶Codd. : Bor29 P12004 {MM2025}

¹ est-secundus] inv. P12004

² inde] om. P12004

^marg.| [GME26.2.1.2] [Cassiodorus] His enim verba psalmorum quibus prescribuntur alludunt ut eis spiritualiter adaptata clariora reddantur, quamvis in Psalmis nulla quandoque mentio de historia fiat. Intellexit etiam Esdras in huius modi ea de quibus in Psalmo agitur figurari.

^marg.| [GME26.2.1.3]Huius itaque Psalmi titulus est : Psalmus David. Psalmus sicut dictum est dicitur a tangendo et est sonus a superiori. Per hoc intelligitur quod in hoc Psalmo ad divina opera invitamur.

^marg.| [GME26.2.1.4] David interpretatur ‘manu fortis’, vel ‘visu desiderabilis’. In quo intelligitur Christus qui est manu fortis ad debellandas aerias potestates et visu desiderabilis in quem angeli desiderant conspicere. Huic attribuitur psalmus quem ad eum spectat bonitas nostre operationis.

^marg.| [GME26.2.1.5]Agitur hic de Christo secundum hoc³ quod est rex hac intentione ut ei subdamur hoc modo.

³ hoc] om. P12004

^marg.| [GME26.2.1.6]Primo regni sui adversarios increpat et minatur. Secundo inducit propheta verba eius de omnipotenti regno et inenarrabili generatione sua ubi de humanitate et divinitate eius dicit⁴, ibi : Ego autem. Tertio, pro his patefactis, admonet omnes humiliter obedire, ibi : Et nunc. Vidit autem propheta multos regno⁵ Christi futuros adversarios et loquens in persona Christi, vel in sua de Christo, increpat eos hac interrogatione.

⁴ dicit P12004 ] discimus Bor29

⁵ regno] regna cacogr. P12004

Numérotation du verset Ps. 2,I

^marg.| [GME26.2.1.7] Quare fremuerunt, id est qua utilitate sua ? Quasi frustra quia non impleverunt quod intendebant id est ut Christus extingueretur. Fremuerunt ut fere agentes sine ratione. Qui ? Gentes id est Romani milites crucifixores et populi id est Iudei.

^marg.| [GME26.2.1.8] Item quare meditati sunt gentes et maxime populi inania id est detinere in morte et ne mundus post eum abiret et etiam inscripturis de venturo adhuc messia ?

^marg.| [GME26.2.1.9] [Cassiodorus] Hec communiter dicuntur de persecutoribus Domini de quibus legitur in Actibus apostolorum. Convenerunt adversus Sanctum tuum Herodes et Pilatus cum nationibus et populis.

Numérotation du verset Ps. 2,2
II

^marg.| [GME26.2] ^B Unde subdit : Astiterunt reges terre et principes. [Remigius] Herodes et Pilatus, plurale pro singulari vel reges Pilatus⁶ et Herodes, prior qui occidit infantes et posterior qui Pilato in morte Christi consensit,⁷* principes Anna et Caiphas, reges et principes dico terre , stulta presumptio contra regem celi quod est ibi Adversus Dominum quod inde constat quia adversus ⁸ Christum eius id est me si Christus loquitur. Qui enim contradicit Filio et Patri et reges et principes convenerunt in unum idest in unam voluntatem adversus et cetera.

^B ¶Codd. : Bor29 {MM2025}

⁶ Pilatus et] om. P12004

⁷ , ] ?, i interl. superscripsit P12004, 7 subscripsit Bor29

⁸ adversus Bor29] adversum P12004

Numérotation du verset Ps. 2,3
III

^marg.| [GME26.3.1] [Hieronymus] ⁹ Disrumpamus vincula eorum ¹⁰ quasi illi convenerunt sed o mei dicit Christus non consentiatis in morte mea sed disrumpamus vincula eorum id est blanditias et minas et proiciamus a nobis iugum ipsorum ne dominentur nobis.

⁹ Hieronymus P12004 Bor29

¹⁰ vincula eorum] om. P12004

^marg.| [GME26.3.2] [Augustinus] ¹¹ Et si aliter possit dici tamen aptius convenit illis qui nolunt iugum Christi sibi imponi quasi convenerunt dicentes disrumpamus vincula idest rationes eorum Dei et Christi, vel Christi et discipulorum. Et proiciamus a nobis iugum ipsorum i d est legem ipsorum christianam scilicet religionem.

¹¹ Augustinus Bor29 (in textu)

Numérotation du verset Ps. 2,4
IV

^marg.| [GME26.2.4.1] Qui habitat ¹² secundum primam sententiam ita iunge : Dicit Christus disrumpamus ne simus participes dampnationis eorum que certa est. Nam qui habitat etc. Secundum alteram ita illi dicunt proiciamus sed certe q ui habitat in celis irredebit eos quod est Dominus subsannabit eos. Irrisit cum positis custodibus surrexit ; subsannavit quando per mundum dispersit.

¹² habitat interl. Bor29 ] om. P12004

^marg.| [GME26.2.4.3] [Haimo] ¹³ Vel aliter et utitur propheta humana similitudine cum dicit irridebit quasi buccis et subsannabit quasi rugato naso sanna ruga sed non ita erit.

¹³ Haimo P12004] om. Bor29

^marg.| [GME26.2.4.4] [Augustinus] ¹⁴ Sed irrisio Dei vis prescientie quam dat sanctis hic ut videntes nomen Christi futurum in omnibus gentibus illos inania meditatos intelligant. Unde dicitur habitare in celis id est angelis vel animabus sanctis in quibus irridet.

¹⁴ Augustinus P12004 ] om. Bor29

Numérotation du verset Ps. 2,5
V

^marg.| [GME26.2.5.1] Et tunc loquetur ¹⁵ id est quando in sanctis irridebit loquetur per prophetam vel Scripturam ad eos in ira sua. I ra Dei non est perturbatio eius qui in tranquillitate iudicat sed ira Dei est motus qui fit in anima que legem Dei novit cum eam videt a peccatoribus preteriri per quem motum multa iudicantur sicut cum Phinees occidit fornicatorem¹⁶. Est etiam ira Dei obscuratio mentis transgressorum legis que valde conturbat vel minatur de futuro iudicio ita.

¹⁵ loquetur Bor29 ] om. P12004

¹⁶ fornicatorem Bor29* P12004 ] fornicationem Bor29²

^marg.| [GME26.2.5.2] [Alcuinus] ¹⁷ Qui habitat in celis id est Dominus scilicet potens irridebit et subsannabit eos id est irrisione dignos reddet in futuro que planius supponit tunc id est in futuro qui modo, cum non punit, videtur tacere, loquetur in ira et in furore suo id est eterna pena. Ira et furor Dei vis est in ipso qua iuste iudicat et tunc conturbabit eos corpore et anima.

¹⁷ Alcuinus in textu Bor29 ] marg. P12004

^marg.| [GME26.2.5.3] Vel divide loquetur , hic in ira, id est in comminatione pene et in futuro, c onturbabit eos in furore suo id est eterna pena.

Numérotation du verset Ps. 2,6
VI

^marg.| [GME26.2.6.1] Ego autem. Pars secunda ponit de regno post increpationem adversariorum et comminationem pene¹⁸. Hec Christus quasi illi a Domino ita turbati. Ego autem ab eo Domino¹⁹ constitutus sum rex. Ego appositum est causa significantie quasi ego cuius vincula disrumpere et iugum volebant abicere super Sion. Ad litteram de Iudeis dicit quia prius receperunt radios fidei ; unde in evangelio : « Non sum missus nisi ad oves que perierunt domus Israel ».

¹⁸ pene Bor29 ] om. P12004

¹⁹ Domino Bor29 ] om. P12004

^marg.| [GME26.2.6.2] Vel, quia Sion dicitur specula, super Sion est rex , id est super Ecclesiam que speculatur gloriam Dei, montem sanctum eius quod ipsa est eminentia²⁰ et firmitate.

²⁰ eminentia Bor29 ] in eminentia virtutum P12004

^marg.| [GME26.2.6.3] Predicans super Sion illud singulare preceptum eius de quo dictum est : « Mandatum novum do vobis ut diligatis invicem²¹ », vel evangelium quod est idem.

²¹ invicem P12004 ] om. Bor29

Numérotation du verset Ps. 2,7
VII

^marg.| [GME26.2.7.1] [ Augustinus] ²² Et bene rex quia filius. Nam Dominus dixit ad me : Filius meus es tu. Ego hodie genui te.

²² Augustinus Bor29 P12004

^marg.| [GME26.2.7.2] Quamquam hoc quod ait hodie possit accipi de die quo secundum hominem natus est, tamen hodie quia presentia significat de sempiterna generatione Dei²³ accipiatur.

²³ generatione - Dei Bor29 ] inv. P12004

^marg.| [GME26.2.7.3] Nota quod in predictis convenit cum aliis. Rex est sic et alii reges terre, tamen ab eo constituti. Predicat super Sion sic et prophete, Filius sic et Israel hodie ²⁴ genui te, hoc soli Christo convenit littere.

²⁴ hodie Bor29 ] ego praem. P12004

^marg.| [GME26.2.7.4] Ego ²⁵ causa significantie quasi ‘Vide quis genuit te : ego cuius essentia eterna quasi tua quoque eterna’. Et est ego tibi coeternus genui te hodie id est eternaliter.

²⁵ Ego Bor29 ] item praem. P12004

^marg.| [GME26.2.7.1] Postula et cetera. Dixerat esse regem super Iudeos, nunc super gentes de quibus probat quia dubium erat. Pertinet autem hoc ad susceptionem hominis que pro salute hominum facta est secundum quod interpellat pro nobis quasi filius meus es tu ²⁶ .

²⁶ tu Bor29 ] om. P12004

^marg.| [GME26.2.7.1] Et ideo Dabo tibi gentes. Dabo, inquam, secundum humanitatem quod mecum possides secundum divinitatem et hoc est hereditatem tuam id est que tua est quantum ad te creantem Deum, dabo ut sit tua quantum ad se²⁷ creaturam bene merentem. Unde sequitur : Dabo tibi eas gentes possessionem, id est ut possideas ad earum²⁸ salutem et tibi bona fructificent et supponit determinatius ut omnes intelligantur terminos terre non particulam sed omnes nationes mundi quas excolas.

²⁷ se Bor29 ] om. P12004

²⁸ earum Bor29 ] eorum P12004

^marg.| [GME26.2.7.1] [Cassiodorus] ²⁹ Nota quod hereditas ab ‘hero’ dicitur eo quod in ea potestate libera dominetur. Horum causa premissa est quasi dabis et quo merito ?

²⁹ Cassiodorus Bor29 ] om. P12004

Numérotation du verset Ps. 2,8
VIII

^marg.| [GME26.2.8.1] Postula a me quasi si postulaveris dabo, obedi ut possis postulare et dabo et non erit otiosa prelatio.

Numérotation du verset Ps. 2,9
IX

^marg.| [GME26.2.9.1] Nam reges non ut tyrannus eos omnes in virga ferrea id est in iustitia inflexibili vel regali potestate et vi confringes eos ad vitam tamquam vas figuli id est quicquid de peccatore limo contraxerunt conteres in eis.

^marg.| [GME26.2.9.2] Vel partim reges quantum ad bonos, partim confringes ³⁰ quantum ad³¹ pessimos. Nam positus est in ruinam et in resurrectionem"ut iustus iustificetur adhuc et qui in sordibus est sordescat adhuc"^a. Et quidquid poterit quia virga id est postestas Christi est ferrea . Peccator vero vas figuli quod et luteum et facile frangitur.

^a Cf. Apc. 22, 11.

³⁰confringes Bor29 ²] confranges Bor29, franges P12004

³¹ad¹ Bor29 P12004 ] + malos vel ad marg. al. m. Bor29 ²

Numérotation du verset Ps. 2,10
X

^marg.| [GME26.2.10.1] Et nunc reges ³² . Pars tertia in qua monet ad spiritualem operationem id est valentes regit vos, nunc³³ ut regi subdamur secundum quam partem est hic³⁴ psalmus quasi : ita pater mihi promisit et o nos facti reges id est valentes regere vos, nunc id est contrito luto innovati.

³² reges P12004 ] om. Bor29

³³ valentes regit vos nun P12004 ] om. Bor29

³⁴ hic Bor29 ] om. P12004

^marg.| [GME26.2.10.2] Vel nunc id est per ea que dicta sunt intelligite per vos quanta facit Filius et repetit planius quasi reges id est qui iudicatis terram id est in vobis terrena castigantes corpus si per vos non sufficitis intelligere. E rudimini ab aliis et ne superbiant de hoc quod sunt reges quid erudiantur supponit.

Numérotation du verset Ps. 2,11
XI

^marg.| [GME26.2.11.1] Servite Domino in timore qui non finit peccare et ne servitus misera videatur addit³⁵ et exultate ei et ne in temeritatem effunderentur³⁶ exultando subdit : Cum tremore.

³⁵ addit Bor29 ] a David P12004

³⁶ effunderentur - exultando Bor29 ] inv. P12004

^marg.| [GME26.2.11.2] V el aliter et nunc quasi ita constitutus sum rex et, me constituto rege, ne tristemini, reges terre, sed intelligite et erudimini. Expedit enim ut sub illo sitis a quo intellectus et eruditio et ut non temere dominemini Domino omnium mihi servite in timore et cum tremore spe beatitudinis exultate.

Numérotation du verset Ps. 2,12
XII

^marg.| [GME26.2.12.1] Q uid autem sit intelligere et erudiri³⁷ exponit. Apprehendite disciplinam quod idem est. Vide tamen significationem verbi apprehendite, id est³⁸ quasi presidium et munimentum. Vel etiam si fugeret disciplinam id est adversa quia quem Deus diligit arguit et castigat.

³⁷ intelligere et erudiri Bor29 ] intelligite et erudimini P12004

³⁸id est Bor29 ] om. P12004

^marg.| [GME26.2.12.2] Nequando : Utilitatem supponit per quam suadet. Dubitative ponit nequando , non secundum prophetam cui certum est sed secundum ipsos qui cum dubitatione cogitant iram Dei quam exposuimus supra, quasi apprehendite disciplinam nequando irascatur ille qui est Dominus potens³⁹ et sic pereatis sublati de via iusta, id est Christo, bona scilicet operatione. Magna pena est his qui dulcedinem iustitie gustaverunt perire de via iustitie et per vias iniquitatis errare. Dixit utile esse nunc honestum quasi ne pereatis.

³⁹ potens Bor29 ] prepotens P12004

Numérotation du verset Ps. 2,13
XIII

^marg.| [GME26.2.13.1] Sed, quod plus est, sitis beati quod erit cum exarserit ira eius id est venerit vindicta. Dicit exarserit quia nihil patientie erit in futuro. In brevi hoc dicit contra, ne quando ibi designatur pietas quia diu sustinet in seculo, hic potestas quia non singula horum separatim sed simul omnia discutit vel brevi quamvis longe futurum peccatores existiment. Cum, inquam, exarserit qui hic disciplinati confidunt in eo erunt non dico securi sed Beati quia non modo non attinget ira confidentes sed etiam, quod plus est, ad regnum eius pervenient.

Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Gilbertus Pictaviensis, Media Glossatura (Ps. Psalmus 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 19/11/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=media&numLivre=26&chapitre=26_2)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 2

<26. Psalmi>

Psalmus 2