<26_6. Psalmi 80-96*>

Psalmus 87

Numérotation du verset 87,1

^{{t. 2 : Erfurt, f. 283vb ; facsim., p. 566b}
[Rusch, f. 283vb ]} Canticum

^interl.| quia letus sinis passionis hic ostenditur

psalmi

^interl.| quia et hic agitur de bona operatione

filiis

^interl.| canitur

Chore

^interl.| Christi

in finem

^interl.| celestium coronarum

pro Melech¹

^interl.| id est in choro id est concordia caritatis

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Melech chorus ut canenti chorus consonando respondeat sicut hic et in aliorum cantu psalmorum factum est sed tituli variantur pro levando fastidio vel forsan alia non satis nota causa hic autem passio Christi prophetatur cui debemus imitando respondere sed non prodest nisi fiat in choro id est in concordia caritatis. Heman frater eius interpretatur hi sunt qui in cruce gloriantur qui sunt veri Israelite vel Heman Ezraita, id est advena, dicitur enim fuisse quidam orientalis.

¹ Melech Rusch Edmaior. (C Ω^J K V D) Ω^X cum Ps-R ] Maheleth Clementina , Maeleth Ps-G , Amalech D30

ad respondendum

^interl.| imitatione vel gratiarum et actione

intellectus

^interl.| et hic est

Heman²

^interl.| qui in choro respondente canentibus mysterium #intellex<e>it

² Heman] scrips. hic et ubique, Eman Ps-G D30 Ω^XPs-R

Israelite³

^interl.| vel Esraite

^marg.| CASSIODORUS. Monet Christi passionem imitari.

^marg.| CASSIODORUS. Primo precatur auxilium referens contemptum ab inimicis unde in forma servi orans ad Patrem ait o Domine.

³ Israelite Amiatinus Ps-G (C) Rusch cum LXX ] Ezraitae Ps-G D30

Numérotation du verset 87,2 I

Domine Deus salutis mee \

^interl.| auctor

^interl.| quia totum ab eo

in die clamavi⁴

^interl.| ex forma servi et in letis rebus oravit Christus et in adversis

⁴ in die plerique codd., edd. Rusch cum Ps-R] die Ps-G

et nocte coram te.

^interl.| ideo

Numérotation du verset 87,3 II

Intret

^interl.| ingressio orationis acceptio eius est

in conspectu tuo

^marg.| INTRET IN CONSPECTU. CASSIODORUS. Virtus pure orationis que quasi quedam persona ad Deum intrat et mandatum peragit quo caro pervenire nequit.

oratio mea \ inclina

^interl.| idem repetit

^interl.| inclinatio auris misericors exauditio

aurem tuam ad precem meam.

Numérotation du verset 87,4 III

Quia repleta est

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. non vitiis sed doloribus quibus anima carni compatitur vel malis pereuntis populi compatiendo

^interl.| hoc est tristis est anima mea #t usque ad mortem

^marg.| QUIA REPLETA. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Hos humane infirmitatis affectus sicut ipsam carnem ac mortem non condicionis necessitate sed miserationis voluntate suscepit ut transfiguraret in se corpus suum quod est Ecclesia ut si cui suorum tristari vel dolere contingeret non ideo se a gratia Dei alienum putaret et non esse hec peccata sed humane infirmitatis indicia.

malis anima mea \ et vita mea in inferno

^interl.| hoc est quod in evangelio dicit usque ad mortem

appropinquabit⁵.

^interl.| dum trador ad mortem

⁵ appropinquabit Rusch ] -vit Ps-G

Numérotation du verset 87,5 IV

Estimatus sum

^interl.| a nescientibus quid facerent qui sic putabant eum mori necessitate ut alii moriuntur

^marg.| ESTIMATUS. Quasi non solum gravia sed et contumeliosa pertuli.

cum descendentibus in lacum \

^interl.| miserie vel inferni

factus sum

^interl.| id est estimatus sum

sicut homo

^interl.| simpliciter

sine adiutorio

Numérotation du verset 87,6

inter mortuos

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. inter peccatores solus sine peccato qui potest ponere animam suam et resumere

^interl.| cum tamen essem

liber.

Numérotation du verset 87,V

Sicut

^interl.| ita estimatus sum

^interl.| flagitiosi

vulnerati dormientes

^interl.| qui evigilabunt in resurrectione

^marg.| SICUT VULNERATI. CASSIODORUS. Quia et ipse lancea vulneratus et sepulcro clausus sed differt per hoc quod sequitur quorum non meministi adhuc.

in sepulcris \

^marg.| IN SEPULCRIS. Id est in carnali voluptate sopiti unde Deus non excitat eos.

quorum

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. vel quorum non meministi adhuc id est quorum tempus resurgendi nondum venit in quo Christus de ceteris mortuis discernitur qui et vulneratus et mortuus in sepulcro positus est

non est⁶ memor amplius et ipsi

^interl.| quibus ita factus sum

⁶ est Rusch ] es Ps-G

^{{t. 2 : Erfurt, f. 284ra ; facsim., p. 567a}
[Rusch, f. 284ra ]} de manu tua repulsi sunt.

^interl.| id est adiutorio tuo privati sunt qui me sine adiutorio putaverunt

^marg.| ET IPSI DE MANU TUA REPULSI SUNT. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Non enim ad dormientes hoc refertur in quibus sunt iusti quorum licet non meminerit Deus adhuc ut resurgant de his tamen dictum est Iustorum anime in manu Dei sunt.

Numérotation du verset 87,7 VI

Posuerunt me

^interl.| sua opinione

in lacu inferiori \

^interl.| profundissima miseria seculi

^marg.| ^{{t. 2 : Erfurt, f. 284ra ; facsim., p. 567a}
[Rusch, f. 284ra ]} Vel posuerunt me rei veritate in lacu inferiori id est in lacu inferni scilicet in tenebris et in umbra mortis.

in tenebrosis

^interl.| vitiorum

et in umbra mortis.

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. morte impietatis

^marg.| IN LACU INFERIORI. CASSIODORUS. Vel inferni quia tam abiecta morte ablatus est in tenebris oblivionis quem nemo requiret. et umbra mortis . Locus malorum in quo puniuntur.

Numérotation du verset 87,8 VI

Super me confirmatus est

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. ut illi rati sunt cum mori viderent turpi morte

^marg.| SUPER ME CONFIRMATUS EST. CASSIODORUS. Putabant quod ira Dei periisset et quod Deus omnes indignationes super eum induxisset quando pertulit eum crucifigi.

furor tuus \

^interl.| vel tua

^interl.| vel ira

^interl.| vel indignatio

et omnes

^interl.| omnia que de passione prophetata sunt evenerunt

fluctus tuos

^interl.| vel suspensiones id est passiones

induxisti

^interl.| in alio Psalmo : « transierunt »

super me.⁷

^interl.| et tunc

⁷ me] + diapsalma Ps-G

Numérotation du verset 87,9 VII

Longe fecisti

^interl.| loco vel mente

notos meos

^interl.| quibus et ego notus vel bonos quos probat

^marg.| NOTOS. Non quos novit quia tunc omnes noverat ut Deus sed quibus notus est.

^marg.| LONGE FECISTI. CASSIODORUS. Quid amici eius in passione fecerunt.

a me \ posuerunt me

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. vel noti qui hoc genus mortis horrebant vel magis persecutores

abominationem sibi.

Numérotation du verset 87,VIII

Traditus sum

^interl.| a discipulo

et non egrediebar \

^interl.| non ostendi quid essem ab intra

Numérotation du verset 87,10

oculi mei

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. unde et apostoli cum non viderent eum in virtute sed quasi victum infirmati sunt subtracto cibo id est lumine suo

languerunt pre inopia.

Numérotation du verset 87,IX

Clamavi

^interl.| hoc aperte in cruce fecit

ad te Domine \ tota die expandi ad te manus meas.

^interl.| ad voluntatem Patris omnia fecit

^interl.| sed

Numérotation du verset 87,11 X

Numquid mortuis facies mirabilia \

^interl.| non enim eis dicit fieri quibus et si fiant non prosunt quia a medicis non suscitabuntur homines ut confiteantur Domino

^interl.| quasi non

^marg.| TOTA DIE. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Per extensas manus continuatio bonorum operum a quibus numquam cessavit intelligitur . In cruce enim nec una tota die fuit illa extensio ne totum pro parte potest accipi cum addit tota sed quia hec opera non omnibus profuerunt addit

^marg.| NUMQUID MORTUIS. Mortuos corde dicit quibus fiunt quidem miracula Christi sed non prosunt eis mortuis enim corpore facta sunt mirabilia cum quidam revixerunt. Et cum Dominus infernum penetravit atque inde victor mortis ascendit magnum factum est mortuis miraculum.

^marg.| NUMQUID MORTUIS. CASSIODORUS. Quibus non prosunt opera sua ostendit.

aut medici suscitabunt et

^interl.| et suscitati

^marg.| AUT MEDICI. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. In hebreo non medici sed gigante pene eodem modo utrumque sonat in hebreo. Si ergo superbi gigantes dicuntur id est sapientes seculi bene dicuntur medici qui per artes suas promittunt salutem animarum contra quos dicitur Domini est salus. Si boni gigantes id est magni et fortes et ipsi medici qui viventes curare ministerio possunt sed non mortuos excitare. Sola enim gratia reviviscunt ad fidem unde nemo potest venire ad me nisi Pater traxerit eum.

confitebuntur tibi.

^interl.| a mortuo enim corde perit confessio quasi non esset

^interl.| quasi non

Numérotation du verset 87,12 XI

Numquid⁸ narrabit

^interl.| non hi narrabunt sed vivi et fideles

⁸ Numquid] praem. diapsalma Ps-G

aliquis in sepulcro

^interl.| positus

^interl.| mortue anime corpus sepulcrum est

^marg.| SEPULCRO. Unde in evangelio de talibus. Similes estis sepulcris de albatis que foris apparent hominibus speciosa intus vero plena sunt ossibus mortuorum. Quasi sic et vos hypocrisi et iniquitate.

misericordiam tuam \ et veritatem tuam in perditione.

^interl.| id est obstinatus

^marg.| MISERICORDIAM ET VERITATEM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Amat coniugere Scriptura maxime psalmi.

Numérotation du verset 87,13 XII

Numquid cognoscentur

^interl.| positus

in tenebris

^interl.| infidelium

^marg.| IN TENEBRIS. Idem ergo sunt mortui positi in sepulcro et tenebre et terra oblivionis.

mirabilia ^{{t. 2 : Erfurt, f. 284rb ; facsim., p. 567b}
[Rusch, f. 284rb ]} tua \ et iustitia tua in terra oblivionis.

^interl.| he sunt tenebre unde apostolus fuistis aliquando tenebre nunc autem lux in Domino

^interl.| que dicit non est Deus

Numérotation du verset 87,14 XIII

Et ego

^interl.| Christus ex voce Ecclesie

ad te Domine clamavi \

^interl.| quia nullus medicorum suscitat

^marg.| EGO DIXI AD TE. CASSIODORUS. Que in suis sustinet ecce chorus respondens precinenti.

^marg.| CASSIODORUS. Et ego quasi cum illis cum quibus unum.

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Et ego. His mortuis non prosunt opera Christi quis ergo usus eorum ? quid de eis agit Deus ad utilitatem corporis sui id est Ecclesie multum quia in eis ostenditur que sit gratia in predestinatis addit ergo. Et ego. Quasi fuimus et nos natura filii ire sed clamavi ut salvus essem qui clamat et invocat credit sed non crederet nisi misericordia suscitaret qua preveniente ^{{t. 2 : Erfurt, f. 284rb ; facsim., p. 567b}
[Rusch, f. 284rb ]} iam est mane post tenebras sed quia restat futura clarificatio nunc oratio mea preit que ut fervescat differtur bonum et crebrescunt mala unde addit : Ut quid Domine repellis.

et mane oratio mea

^interl.| preventa a misericordia

preveniet te.

^interl.| id est futurum iudicium

^interl.| sed nunc

Numérotation du verset 87,15 XIV

Ut quid Domine repellis orationem meam \ avertis faciem tuam a me.

^interl.| non dando quod volunt sed non expedit

^marg.| UT QUID. CASSIODORUS. Ecce quantum desiderat.

^marg.| CASSIODORUS. Ut quid Domine. Proponit querendam esse causam que est ut dilatione boni et adversis multiplicatis quibus repulsa quasi oratio inflammetur ardentius.

Numérotation du verset 87,16 XV

Pauper sum ego

^interl.| rebus seculi

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. exequitur breviter tribulationes corporis Christi

et in laboribus a iuventute mea \

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Unde alibi^a : « Sepe expugnaverunt me a iuventute mea ».

^a Ps. 128, 1.

exaltatus

^interl.| quedam membra exaltantur in seculo ut in eis sit maior humilitas

autem humiliatus sum et conturbatus.

^interl.| adversis

^marg.| CASSIODORUS. Exaltatus prius tumido corde, postea humiliatus per confessionem ; conturbatus id est confusus de peccatis ea damnando.

Numérotation du verset 87,17 XVI

In me

^interl.| venientes id est mihi illate

transierunt

^interl.| non manet ira Dei in iustis sed transit

^marg.| TRANSIERUNT. CASSIODORUS. Non mansuete contigerunt. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. quia non de fideli sed infideli dictum est. Ira Dei manet super eum flagellat enim filios quos recipit unde : quos ego corrigo arguo et castigo. Et alibi : percutiam et sanabo occidam et vivere faciam.

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Transierunt et conturbaverunt quia aliud iam de damnatione patimur et aliud et eterna ultione timemus.

ire tue \

^interl.| afflictiones

et terrores tui

^marg.| TERRORES TUI. CASSIODORUS. Quos patior quia tibi placuit non meo merito.

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Terrores futuri iudicii quos omnis caro timet.

conturbaverunt me.

^interl.| omne quod potest accidere et si non accidat prudenter timetur

^marg.| CONTURBAVERUNT ME. Secundum infirmitatem carnis.

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Conturbaverunt me. Aliquando terrores ita conturbant animum comprehentibus malis ut sicut aqua circumfluere videantur et simul undique circumdare unde amici et noti timore deferunt unde apostolus omnes me dereliquerunt.

Numérotation du verset 87,18 XVII

Circumdederunt⁹ me

^interl.| inimici

^interl.| tam graviter

⁹ Circumdederunt Ps-G ( plerique codd., edd. ) Rusch ] Circuierunt Ps-G

sicut aqua

^interl.| que mergit

tota die \ circumdederunt me simul.

^marg.| CIRCUMDEDERUNT ME. CASSIODORUS. Peccata undique copiosa in inundatione concludunt.

^marg.| TOTA DIE. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Quia nullo tempore desunt mala Ecclesie donec finiatur seculum sed hec omnia fiunt ut oratio Ecclesie preveniat Deum donec illa salus veniat ubi nihil malorum sit.

Numérotation du verset 87,19 XVIII

Elongasti a me amicum et proximum \ et notos meos

^interl.| qui sola opinione vel visione nos didicerunt

^marg.| AMICUM. CASSIODORUS. Et qui pio et fideli amore coniuncti sunt. PROXIMUM parentela. Sepe iustis humana officia timore subtracta sunt.

a miseria.

^interl.| mea

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria ( 87), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 28/01/2020. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber26_6.xml&chapitre=26_6_87)

Signaler un complément d'information