<26_6. Psalmi 80-96*>

Psalmus 90

Numérotation du verset 90,1

Laus cantici David¹.

^marg.| marg.| LAUS CANTICI. Laus et humana est sed hec est cantici quia non nisi divina. Est enim psalmus iste hymnus contra demones. Propheta ergo de quolibet sancto ait : qui habitat in adiutorio etc.||

^marg.| marg.| CASSIODORUS. Ostendit temptationes diaboli per humilitatem victas a Christo et a suis manentibus in auxilio Dei ut et nos per eum discamus temptationes superare quia est ianua per quam si quis introierit ingredietur et egredietur et pascua inveniet.||

^marg.| marg.| Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Ianua Christus intrare per eum est imitari eum non in divinitate potentia et miraculis sed in eo quod factus est pro nobis id est humilitate ad quam vocat dicens discite quia mitis sum et humilis corde de hoc psalmo temptavit Christum diabolus Christi autem temptatio nostra est doctrina quem sequentes ex eo vincimus.||

¹ Laus cantici David] Oratio Moysi hominis Dei. Vox apostolorum ad Patrem D30

Numérotation du verset 90,I

Qui habitat

^interl.| interl.| id est cuius spes in Deo est||

^marg.| marg.| QUI HABITAT. CASSIODORUS. Describit primo fidentem in solo Deo omnino protectione Dei vallatum.||

^marg.| marg.| CASSIODORUS. Qui habitat. Id est qui totam spem non in se sed in Deo semper constituit omnibus modis protegetur a Deo. Nota verborum correspondentiam sicut enim semper habitat sic et semper commorabitur. Illud affirmat scilicet quod habitat hoc promittit scilicet quod protegetur.||

in adiutorio Altissimi \

^interl.| interl.| non suo||

in protectione

^interl.| interl.| ut nec illecebra male blandimentis voluptatis capitur nec timore adversitatis frangatur||

Dei celi

^interl.| interl.| cuius sedes est celum id est anima iusti||

commorabitur.

^marg.| marg.| IN PROTECTIONE DEI CELI COMMORABITUR. Ut scilicet non declinet ad dexteram vel ad sinistram sicut in vetere testamento preceptum erat filiis Israel ut incederent via regia non declinantes ad dexteram vel ad sinistram via regia via Christi regis nostri qui sic viam mundi cucurrit ut nec prosperis illiceretur nec adversis frangeretur.||

Numérotation du verset 90,2 II

Dicet

^interl.| interl.| ille qui habitat in adiutorio altissimi non superus de se ut primus homo||

Domino ^{{t. 2 : Erfurt, f. 286vb ; facsim., p. 572b}
[Rusch, f. 286vb ]} susceptor

^interl.| interl.| mei infirmi ad curandum||

meus

^interl.| interl.| qui hoc dicit totum se proiecit in eum. Qui dicit Deus meus est refugium meum non querit aliud auxilium contra tempestates seculi||

es tu \ et refugium meum

^interl.| interl.| a seculi tempestate||

Deus meus

^interl.| interl.| et ideo||

sperabo in eum.

^marg.| marg.| DEUS MEUS SPERABO. CASSIODORUS. Ne putes post susceptionem et refugium iam nihil esse petendum addit sperabo in eum ne aliquando de se presumat hoc si fecisset Adam bene staret.||

Numérotation du verset 90,3 III

Quoniam

^interl.| interl.| non ego||

ipse liberabit me de laqueo venantium \ et a verbo aspero.

^interl.| interl.| in quem superbus Adam cecidit||

^marg.| marg.| DE LAQUEO VENANTIUM. CASSIODORUS. Temptatio vel per facta que hic dicitur laqueus vel per verba que hic a verbo aspero quasi et is leve videatur grave tamen est verbo temptari. Laqueus versutie spiritalium vel carnalium inimicorum verbum asperum omne dictum quod movet a regulis divinis.||

^marg.| marg.| Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. De laqueo venantium demonum qui non in via Christo sed circa ad dexteram vel sinistram tendunt laqueos. In quos et per verbum asperum cadunt aliqui ut qui nolunt esse Christi propter insultantes christiano nomini et qui timent detractiones hominum ut cessent a via Dei.||

^marg.| marg.| VENANTIUM. Hieronymus HIERONYMUS. Nota quia venatores in sacra Scriptura vix in bono invenimus. E contra piscatores raro in malo.||

^interl.| interl.| et ut liberet||

Numérotation du verset 90,4 IV

Scapulis suis²

^interl.| interl.| ne putes quod tu te possis protegere||

^marg.| marg.| SCAPULIS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. Speranti beneficia Dei promittit. Scapule sunt operationes mirabilium quibus ut humeris virtus Dei ostenditur. Penne monita prophetarum que ad celos vehunt.||

² Scapulis Ps-G (Ψ^B D Ω) Ed1455 Rusch Clementina cum Ps-R] In praem. Ps-G

obumbrabit tibi³ :

^interl.| interl.| qui habitas in adiutorio altissimi||

^marg.| marg.| OBUMBRABIT. Ut neque sol divinitatis neque luna humanitatis te urat. In pennis protectio.||

^marg.| marg.| Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Scapulis scilicet. Inter scapulas id est ante pectus suum te ponit ut alis suis te protegat vel inter scapulas quasi in medio positus hinc inde alis sive pennis expansis quo non audet accedere inimicus nihil timeas nisi tu inde exieris nulla avis sic infirmatur cum pullis ut gallina que tota mutatur affectu eorum sic sapientia Dei propter nos caro facta est et habitavit in nobis ut sub alis eius speremus.||

³ tibi Ps-G (plerique codd., edd.) Rusch cum Ps-R] te Ps-G

et sub pennis eius

^interl.| interl.| misericordie||

sperabis.

^interl.| interl.| tamquam||

Numérotation du verset 90,5 V

Scuto

^interl.| interl.| ale sunt etiam scutum||

circumdabit te veritas eius

^interl.| interl.| implens promissa||

^marg.| marg.| VERITAS. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Dei est que non respicit personas nec miscet sperantes de se ipsis cum his qui sperant in Deo sed discernit humiles vel superbos.||

^marg.| marg.| CASSIODORUS. Vel veritas incarnatio Christi unde de terra veritas orta est que et scapulis obumbrat et scuto defendit. Sicut notavit genera defensionum notat et genera periculorum ut sit gratior liberatio.||

^interl.| interl.| et ita||

non timebis a timore nocturno.

^interl.| interl.| a levi temptatione et occulta que fit ignorantibus||

^marg.| marg.| A TIMORE NOCTURNO. A simili periculi unde tantum timor habetur.||

^marg.| marg.| A TIMORE NOCTURNO. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Qui ignorans peccat in nocte peccat qui sciens in die.||

Numérotation du verset 90,6 VI

A sagitta

^interl.| interl.| A levi et aperta||

^marg.| marg.| A TIMORE A SAGITTA. Duo leviora genera temptationum occulte scilicet et manifeste his reddit duo graviora. A negotio perambulante in tenebris et ab incursu et demonio meridiano. Levia non sic urgent ut cogant sed possunt cito transire declinata gravia non ut cum persecutor acriter instat nondum firmus in fide qui nesciunt christiani esse spernere presentia querere futura vel cum a Deo instat hoc scientibus que temptatio est a demonio meridiano et utrosque capit non quidem eos qui habitant in adiutorio altissimi sed de se presumentes de quibus dicit : cadent a latere tuo mille.||

volante in die⁺ a negotio

^interl.| interl.| gravi occulta||

perambulante in tenebris \ ab incursu

^interl.| interl.| gravi aperta||

et demonio

^interl.| interl.| incurrente demonio||

meridiano.

^interl.| interl.| cum adeo fervet estus persecutionis ut multi cedant||

^interl.| interl.| sed||

Numérotation du verset 90,7 VII

Cadent a latere tuo mille⁺

^interl.| interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. o Christe pauciores qui presumunt se tecum iudicaturos||

^marg.| marg.| CADENT A LATERE. CASSIODORUS. Secundo fidentis in Deo caput id est Christum in celo levatum dicit a nullo posse contingi qui et pedes in terra protegit sed presumptores ab eo cadunt. Ecce certitudo protectionis fidentis in Deo per Christum.||

^marg.| marg.| A LATERE. CASSIODORUS. Latus Dei est corona iustorum qui cum eo iudicabunt unde dicitur mittite de latere id est qui vobiscum habent consilium latus ergo Christi apostoli et eorum imitatores quibus promisit. Sedebitis super sedes duodecim iudicantes duodecim tribus Israel duodecim sedes perfectio tribunalis in quibus sedebunt omnes qui omnia reliquerunt et secuti sunt Christum.||

et decem millia

^interl.| interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. plures qui presumunt se a dextris tuis futuros cadent per demonium meridianum id est per gravem estum tribulationis sed ad te o Christe in veris membris non appropinquabit demonium et si corpus non fidem lesit||

a dextris tuis \ ad te autem

^interl.| interl.| o Christe||

non appropinquabit.

Numérotation du verset 90,8 VIII

Verumtamen oculis tuis

^interl.| interl.| illo lucido visu quo merita hominum iudicas||

^marg.| marg.| VERUMTAMEN. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. Licet quidem te permittente impiis tuos persequi sed non impune oculis tuis considerabis malum quod voluerunt non bonum quod per nescientes agitur eis retribuetur et #sanctus qui habet oculos fidei videt eos modo exaltari et tonare et in fine fulminare hoc dixit ne infirmi moveantur.||

^marg.| marg.| CASSIODORUS. Verumtamen oculis. Et si cadentes temptent te duris verunt. Vel et si demonium non appropinquet quod est per iniquos sed tamen non quod faciunt sed quod intendunt considerabis.||

considerabis \ et ^{{t. 2 : Erfurt, f. 287ra ; facsim., p. 573a}
[Rusch, f. 287ra ]} retributionem peccatorum videbis.

^interl.| interl.| ideo non cadit iustus a demonio||

Numérotation du verset 90,9 IX

Quoniam tu es⁴ Domine

^interl.| interl.| Christus secundum caput||

^marg.| marg.| QUONIAM TU ES. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Unus Christus est caput et corpus de quo loquitur modo ut de capite modo ut de corpore non mutata persona. Ideoque diligenter adverte ubi de Christo secundum caput ubi secundum membra agat.||

⁴ es Ps-G (plerique codd., edd.) Rusch cum Ps-R] om. Ps-G

spes mea \ Altissimum

^interl.| interl.| per hoc spes||

^interl.| interl.| id est pro altissimis et occultis vel vitandis vel habendis mihi ostendisti ad te fugiendum scilicet pro declinandis penis eternis et pro assequendis bonis eternis||

^marg.| marg.| ALTISSIMUM. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. In alto est refugium Dei valde in occulto ut fugiatur a ventura ira. Multi enim sic faciunt sibi refugium Dei quo fugiunt a malis temporalibus.||

posuisti

^interl.| interl.| intus||

refugium tuum.

^marg.| marg.| altissimum posuisti refugium id est resurgendo, ascendendo, altum fecisti refugium ut iam sperem sequi quo precessisti||

^marg.| marg.| Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Tabernaculum Dei est caro in qua pro nobis militavit ad quam levatam super celos ut sit illuc directa spes nostra non accedunt flagella ut prius in terra pro quibus dicit. Saule Saule quid me persequeris ? discretio est per loca coniunctio per affectum. Sed nec his flagellum appropiat ita ut fidem excutiat ideo de toto Christo hoc bene accipitur.||

^interl.| interl.| ideo||

Numérotation du verset 90,10 X

Non accedet

^interl.| interl.| o Domine o Christe||

ad te

^interl.| interl.| et ad tuos||

malum⁵ et flagellum

^interl.| interl.| vel lepra id est peccatum||

⁵ accedet ad te malum Ps-G (plerique codd., edd.)] accedat ad te malum Rusch tantum ; accedent ad te mala Ps-R Ps-G

non appropinquabit tabernaculo tuo.

Numérotation du verset 90,11 XI

Quoniam

^interl.| interl.| astitit ei angelus confortans eum||

^interl.| interl.| hoc est humane infirmitatis indicium||

angelis suis mandavit de te⁶ :

^marg.| marg.| QUONIAM ANGELIS. Hoc dixit temptator Domino quando illum temptavit hoc obiecit de deitate eius dubitans. Temptatus est autem Christus propter nos ut et in eo temptatorem vincere discamus.||

^marg.| marg.| Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Sic et baptizari a servo voluit non pro sua necessitate sed pro hominis utilitate ut non aspernemur baptizari a conservis.||

⁶ mandavit Ps-G (plerique codd., edd.) Ω Rusch cum Ps-R] mandabit Ps-G

ut custodiant te in omnibus viis tuis.

^interl.| interl.| et ipsi||

Numérotation du verset 90,12 XII

In manibus portabunt te \ ne forte offendas

^interl.| interl.| ut misso spiritum solvat credentes a reatu legis||

^marg.| marg.| IN MANIBUS PORTABUNT. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Manibus angelorum sublatus est Christus in celum non quod sine eis rueret sed quia obsequebantur regi et melior est qui portatur quam iumentum portans. Clarificatus autem misit Spiritum die Pentecostes ut in die quinquagesimo a Pascha agni id est immolatione data est lex in tabulis lapideis scripta digito id est Spiritu Dei lex data est in pena timoris Spiritus venit in plenitudine amoris ut pedes capitis in celo sedentis id est evangeliste mundum peragrantes non offendant in lapidem id est legem in lapide scriptam et sine gratia in ea teneantur rei sed a timore solvantur per amorem Spiritus legem implentes. Ideo ergo portatur in celum ab angelis ne pedes qui in terra sint rei legis pulso timore implevit eos amore qui vinci non potest.||

ad lapidem pedem tuum.

^interl.| interl.| sed||

Numérotation du verset 90,13 XIII

Super aspidem

^interl.| interl.| qui veneno et occulte percutit||

^marg.| marg.| SUPER ASPIDEM. Post humanam infirmitatem divina virtus ostenditur que tantis imperat. Et agit de Christo secundum membra.||

et basiliscum

^interl.| interl.| regem demonum qui flatu nocet||

^interl.| interl.| cum palam venenat||

ambulabis \ et conculcabis leonem et draconem.

^interl.| interl.| qui viribus||

^marg.| marg.| ASPIDEM CONCULCABIS. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Serpentem calcat Ecclesia que cavet astutiam eius.||

^marg.| marg.| LEONEM. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Aperte sevit in martyres. draconem insidiatur per hereticos ut corrumpat virginem Christi unde Apostolus : « Despondi vos uni viro virginem castam exhibere Christo ».||

Numérotation du verset 90,14 XIV

Quoniam in me speravit liberabo eum⁷ \

^interl.| interl.| a malis seculi||

^marg.| marg.| QUONIAM IN ME SPERAVIT. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Tertio verba Dei quibus Ecclesiam consolatur cui et hic defensionem et in futuro premia promittit.||

^marg.| marg.| CASSIODORUS. Mandat angelis de te dicens quoniam in me. Certitudo promissionis per promissionem Dei.||

⁷ liberabo Ps-G (Ψ^B V D Ω) Ed1455 Rusch Clementina cum Ps-R] et praem. Ps-G

protegam eum’ quoniam⁸ cognovit

^interl.| interl.| vere||

⁸ quoniam Ps-G (plerique codd., edd.) Rusch cum Ps-R] quia Ps-G

nomen meum. ⁹

^interl.| interl.| et quoniam||

⁹ < divisio. > eum\... eum’ D30²] eum\... eum\ D30*?

Numérotation du verset 90,15 XV

Clamavit¹⁰ ad me et ego¹¹ exaudiam eum⁺ cum ipso sum

^interl.| interl.| et si nondum audio iam sum||

^marg.| marg.| CLAMAVIT AD ME. Augustinus Hipponensis AUGUSTINUS. Non est timendum in tribulatione fides in te Deus in te si dormit fides excita eam et salvaberis. Christus dormiens in navi excitatus est a discipulis et salvati sunt. Et si non eripit quando vis non ideo putes te deseri. Eripuit tres pueros numquid martyres deserit. Tres pueros liberavit corporaliter ut confundantur infideles. Martyres liberat spiritaliter ut imitentur fideles.||

^marg.| marg.| Hunc psalmum per totum annum et maxime in quadragesima et quotidie in completoriis Ecclesia fequentat quia cumChristus ieiunaret diabolus eum de hoc psalmo temptavit et eius temptationibus a Christo superatis victus abscessit ut et nos quo tempore diabolus magis nititur ad decipiendum eo tempore magis nos laboremus ad resistendum.||

¹⁰ Clamavit Ps-G (Ψ^B V D Ω) Ed1455 Rusch] Clamabit Clementina Ps-G ¹¹ ego Ps-G (Ψ^B* Ω) D30* Ed1455 Rusch Clementina cum Ps-R] om. Ps-G D30²

in tribulatione \ eripiam eum

^interl.| interl.| de seculo||

^interl.| interl.| post||

glorificabo eum¹².

^interl.| interl.| in celo||

^interl.| interl.| et tunc||

¹² glorificabo Ps-G (plerique codd., edd.) Rusch cum Ps-R] clarificabo Ps-G

Numérotation du verset 90,16 XVI

^{{t. 2 : Erfurt, f. 287rb ; facsim., p. 573b}
[Rusch, f. 287rb ]} Longitudine dierum

^interl.| interl.| vita eterna||

replebo eum \

^interl.| interl.| quia sufficit quod habebit||

et ostendam illi salutare meum.

^interl.| interl.| Christum in maiestate||

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria ( 90), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 22/10/2019. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber26_6.xml&chapitre=26_6_90)

Signaler un complément d'information