Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

prol.| ^{{t. 4 : Erfurt, f. 965ra ; facsim., p. 89a}
[Rusch, f. 965ra ]} Hieronymus HIERONYMUS. ¹ Quattuor sunt qualitates de quibus sancta evangelia contexuntur : precepta, mandata, testimonia, exempla. In preceptis iustitia, in mandatis caritas, in testimoniis fides, in exemplis perfectio. Precepta huiusmodi² : « In viam gentium ne abieritis », hoc est divertere a malo. Mandata ut hoc³ : « Mandatum novum do vobis ut diligatis invicem⁴ », hoc est facere bonum et caritatem implere. Testimonia que in ore duorum vel trium testium ut hoc⁵ : “Iohannes testimonium perhibet de” me sed habeo «testimonium maius Iohanne »⁶ : “est enim Pater qui⁷ testimonium perhibet de me”⁸. Exempla ut hoc ⁹ : « Discite a me quia mitis sum et humilis corde » et¹⁰ : « Estote perfecti sicut et Pater vester » etc., et alibi¹¹ : « Exemplum enim dedi vobis ut et vos ita faciatis ». De his enim¹² David¹³ : « Preceptum Domini lucidum illuminans ». Historiam maxime precepta continent. Et alibi¹⁴ : « Latum mandatum tuum nimis », quia¹⁵ : « Qui diligit proximum totam legem implevit ». Item¹⁶ : « Testimonia tua intellexi » et alibi¹⁷ : « Testimonium Domini fidele » quia plus fide animi quam oculis carnis testimonium indiget. Quarto¹⁸ : « Iudicia Domini vera iustificata in semetipsa ». Ut sic scilicet sint iudiciorum nostrorum exempla iustificata, sicut in iudiciis Dei comparata habemus. Unde idem alibi¹⁹ : « A iudiciis enim tuis timui ». In quo enim iudicio iudicaverimus iudicabitur de nobis²⁰. In his quattuor qualitatibus sunt timor, fides, spes, caritas. Timore namque incipimus, fide servamus que²¹ incipimus, spe erigimur, caritate consummamur²² : « Finis enim precepti est caritas ». Hi sunt quattuor menses quos Christus ante messem predixit dicens²³ : “Nonne quattuor menses sunt usque ad mensem ?”²⁴. Ut et nos per precepta Domini²⁵ atque mandata, ac testimonia, et exempla maturos post iudicium metamus fructus cum gaudio qui²⁶ in lacrimis timoris semina²⁷ penitentie iactavimus in terra nostros²⁸ portantes caritatis manipulos cum gaudio metamus in celo²⁹.³⁰

¹ Hieronymus] om. Som40 | ² Mt. 10, 5. | ³ Io. 13, 34. | ⁴ ut… invicem] om. Som40 | ⁵ Cf. Io. 1, 15 : « Iohannes testimonium perhibet de ipso, et clamat dicens : Hic erat quem dixi : Qui post me venturus est, ante me factus est : quia prior me erat ». Io. 5, 33 : « Vos misistis ad Iohannem, et testimonium perhibuit veritati ». | ⁶ Io. 5, 36. | ⁷ est enim pater qui] id est pater ipse qui in me manet Som40 | ⁸ Cf. Io. 5, 37 : « Et qui misit me Pater, ipse testimonium perhibuit de me : neque vocem eius umquam audistis, neque speciem eius vidistis ». Io. 8, 18 : « Ego sum qui testimonium perhibeo de meipso, et testimonium perhibet de me qui misit me, Pater ». | ⁹ Mt. 11, 29. | ¹⁰ Mt. 5, 48. | ¹¹ Io. 13, 15. | ¹² his enim] hiis dicit Som40 | ¹³ Ps. 18, 9. | ¹⁴ Ps. 118, 96. | ¹⁵ Rm. 13, 8. | ¹⁶ Ps. 118, 95. | ¹⁷ Ps. 18, 8. | ¹⁸ Ps. 18, 10. | ¹⁹ Ps. 118, 120. | ²⁰ Cf. Mt. 7, 2 : « In quo enim iudicio iudicaveritis, iudicabimini : et in qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis ». | ²¹ que] quod Som40 | ²² 1Tim. 1, 5. | ²³ Cf. Io. 4, 35 : « Nonne vos dicitis quod adhuc quattuor menses sunt, et messis venit ? Ecce dico vobis : levate oculos vestros, et videte regiones, quia albe sunt iam ad messem ». | ²⁴ quattuor menses sunt… ad mensem] adhuc quatuor menses sunt et messis venit Som40 | ²⁵ Domini] Dei Som40 | ²⁶ qui] et praem. Som40 | ²⁷ semina] semen Som40 | ²⁸ nostros] al. m. Som40 | ²⁹ Cf. Ps. 125, 5 : « Qui seminant in lacrimis, in exsultatione metent ». | ³⁰ Codd. : Som40 (f. 126r-v), Clm14262 (non contuli), Rusch |

^prol.| prol.| Hieronymus HIERONYMUS. Marcus evangelista Dei³¹, Petri discipulus, leviticus genere et sacerdos, in Italia hoc scripsit evangelium ; primus Alexandrie episcopus cuius per singula opus³² evangelii dicta scire et in se disponere et³³ disciplinam in se legis agnoscere³⁴ et divinam Domini in carne intelligere naturam. Qui seminat post Mattheum, qui fremit ut leo, qui volat ut aquila, qui discit ut homo, qui immolat ut sacerdos, qui irrigat ut flumen, qui florescit ut ager, qui fervet ut vinum, ^{{t. 4 : Erfurt, f. 965rb ; facsim., p. 89b}
[Rusch, f. 965rb ]} Christus enim de quo loquitur ut³⁵ homo nascendo, vitulus moriendo, leo resurgendo, aquila ascendendo.| ³⁶

³⁶ Codd. : Som40 , Rusch

^prol.| prol.| Hieronymus HIERONYMUS. Marcum pene intactum, maiores nostri pretereunt, quia pene eadem que Mattheus narrat, licet quibusdam distinctis³⁷ testimoniis, ut alterius ala alam alterius tangat animalis, et rota rotam eadem via sequatur, et versis ad invicem vultibus sese animalia contueantur³⁸. In primo canone Marcus cum Mattheo Lucaque comitatur et Iohanne ; in secundo cum Mattheo et Luca ; in quarto cum Mattheo et Iohanne ; in sexto canone comitatur semper cum Mattheo, ut duo annuli in uno vecte, id est³⁹ in quadraginta⁴⁰ novem capitulis. In octavo canone cum Luca comitatur in tredecim capitulis⁴¹. In propriis veroque maxime utcumque explanare dispono, decem et octo incedit spatiatim capitulis, que simul omnia ducenta triginta tria sunt capitula.⁴²

⁴² Codd. : Som40 (f. 126r-v), Rusch

^prol.| prol.| Marcus : excelsus mandato. Lucas : iste⁴³ consurgens vel ipse elevans⁴⁴.⁴⁵

⁴⁵ Codd. : Som40 (f. 126r) ; Rusch.

⁴³ iste] ipse Som40 ⁴⁴ elevans] electus Som40

^prol.| prol.| Beda VenerabilisBEDA. ⁴⁶ Marcus, Petri discipulus, rogatu Romanorum, evangelium scripsit ut, quod Petrus verbo predicaverat, conservaretur⁴⁷ in perpetuum litterarum memoria.⁴⁸

⁴⁸ Codd. : in capite prologi Som40 (f. 126r) ; in calce prologi Rusch

⁴⁶ Beda] al. m. Som40 ⁴⁷ conservaretur] conservaret Som40

^prol.| prol.| Primo⁴⁹ : expulsio demonis in synagoga ab homine, secundo : liberatio socrus Simonis a febre, tertio : leprosum mundavit, quarto : paralyticum curavit, quinto : in synagoga manum aridam curavit⁵⁰, sexto : demoniacum a legione possessum liberavit, septimo : fluxum sanguinis tactus a muliere restrinxit⁵¹, octavo : filiam Iairi in domo suscitavit, nono : quinque panibus millia⁵² hominum satiavit, decimo a filia Syrophenisse demonium expulit, undecimo : surdi et muti hominis aures et linguam aperuit, duodecimo : cecum extra vicum Bethsaide illuminavit, tredecimo : quattuor millia septem⁵³ panibus saturavit, quarto decimo : hominem a surdo et muto spiritu quod discipuli nequibant liberavit.⁵⁴

⁵⁴ Codd. : in capite prologi P623 f. 111r , Som40 f. 126r ; in calce prologi Rusch

^prol.| prol.|+ In primo Mattheus, Marcus, Lucas, Iohannes ; in secundo Mattheus, Marcus, Lucas ; in tertio Mattheus, Lucas, Iohannes ; in quarto Mattheus, Marcus, Iohannes ; in quinto Mattheus, Lucas ; in sexto Mattheus, Marcus ; in septimo Mattheus, Iohannes ; in octavo, Marcus, Lucas ; in nono Lucas, Iohannes ; in decimo quilibet solus.⁵⁵

⁵⁵ Codd. : in capite prologi Som40 (f. 126r) ; om. Rusch

^prol.| prol.|+ Mattheus, Lucas, Iohannes, nullum ternarium ; Marcus, Iohannes, nullum binarium habet. ⁵⁶

⁵⁶ Codd. : in capite prologi Som40 (f. 126r) ; om. Rusch.

Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

<56. Marci evangelium**>

<56.2 Prothemata in Marcum>