<76. Epistola Iacobi**>

Capitulum 4

Numérotation du verset Iac. 4,1

Unde bella

^interl.| interl.| quasi ex sapientia pax et hic et in futuro sed econtra in vobis||

et lites in vobis ?

^interl.| interl.| ni a zelo et contentione||

^marg.| marg.| UNDE BELLA ET LITES. Prohibuerat zelum et contentionem, unde etiam latius disputat addens etiam alia vitia, que inde sequuntur. Ex contentione concupiscentie, ex concupiscentiis bella et lites. Qui enim cupit preferri vel temporalibus abundare, odit, invidet, occidit.||

Nonne¹ ex concupiscentiis vestris que militant in membris vestris ?

^interl.| interl.| quia quod mens prava suggerit manus et lingua intemperanter obedit||

¹ Nonne] + hinc Weber

Numérotation du verset Iac. 4,2

Concupiscitis

^interl.| interl.| vere ex concupiscentiis nam hoc ordine||

et non habetis.

^interl.| interl.| quod cupitis||

Occiditis

^interl.| interl.| et ut habeatis||

et zelatis et

^interl.| interl.| tamen||

non potestis adipisci. Litigatis et belligeratis,

^interl.| interl.| etiam pro temporali gloria||

et² non habetis propter quod ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1179rb ; facsim., p. 517b}
[Rusch, f. 1179rb ]} non postulatis.

^interl.| interl.| digne Deum||

^marg.| marg.| PROPTER QUOD. Propter hec, scilicet quod Deum digne non postulatis si enim illum pia intercessione postularetis, etiam temporalia ad usum necessaria non solum ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1179rb ; facsim., p. 517b}
[Rusch, f. 1179rb ]} sempiterna daret. Et quia possent dicere dicis nos non postulare certe quotidie petimus. Responsum. Petitis quidem aliquando et tamen non accipitis eo quod male petatis.||

² et] om. Weber

Numérotation du verset Iac. 4,3

Petitis et non accipitis eo quod male petatis

^interl.| interl.| Deo datori ingrati||

^interl.| interl.| quia magis illa quam Deum amatis||

^interl.| interl.| ad superfluitatem||

ut in concupiscentiis vestris insumatis.

Numérotation du verset Iac. 4,4

Adulteri

^marg.| marg.| ADULTERI. Dixerat supra de apertis inimicis Dei : Nonne divites per potentiam opprimunt vos et ipsi trahunt vos ad iudicia etc., sed ne putentur hi soli esse inimici qui aperte blasphemant et persequuntur, agit hic etiam de omnibus amatoribus mundi quod inimici sunt Dei. Non debetis in concupiscentiis insumere, quia per hec probamini amatores mundi et ita adulteri, quia relicto amore sapientie celestis ad amplexus mundi declinatis et per hoc inimici Dei.||

nescitis quia amicitia huius mundi inimica est Deo³ ? Quicumque ergo voluerit amicus esse seculi huius inimicus Dei constituitur.

³ Deo] Dei Weber

Numérotation du verset Iac. 4,5

An⁴ putatis

^marg.| marg.| AN PUTATIS etc. SPIRITUS QUI HABITAT. Non debetis litigare, nam spiritus qui in vobis est non concupiscit ad invidiam, sed potius facit concordes et hoc dicit Scriptura et an putatis quod inanis sit Scriptura ?||

⁴ An] aut Weber

quia inaniter Scriptura

^marg.| marg.| SCRIPTURA. Que a malorum societate fideles coercens, ita per Moysen loquitur : « Non inibis cum eis fedus nec cum diis eorum »^a. Et rursus : ‘Non facies opera eorum sed confringes statuas eorum’^b.||

^a Ex. 23, 32.

^b Cf. Ex. 23, 24 : « Non adorabis deos eorum nec coles eos non facies opera eorum sed destrues eos et confringes statuas eorum ».

dicat ad invidiam concupiscit

^interl.| interl.| concupiscit ad invidiam, id est cupit ut invideatis : non||

^marg.| marg.| AD INVIDIAM CONCUPISCIT. Vel spiritus concupicit ad <invidiam>⁵, id est contra invidiam, id est hoc desiderat ut invidia tollatur, vel cupit ut invideatis mundo nec ametis eum. Vel spiritus cuiuslibet hominis cupit temporalia ad invidiam quia invidet aliis quod non habet.||

⁵ invidiam] coniec., cum P14790, f. 15va

Spiritus

^interl.| interl.| sanctus qui datur in baptismo||

qui inhabitat in nobis

Numérotation du verset Iac. 4,6

maiorem

^marg.| marg.| MAIOREM. Spiritus gratie non facit invidere, immo dat gratiam, id est gratuita dona maiora quam sint divitie seculi. Propter quod, id est ut sciamus, quibus dat et quibus non dat, dicit Scriptura.||

autem dat gratiam. Propter quod dicit :

^interl.| interl.| in Parabolis Salomonis iuxta antiquam translationem||

Deus superbis resistit

^marg.| marg.| SUPERBIS RESISTIT. Malos omnes punit Deus, sed superbis specialiter resistere dicitur, quia maiori pena plectuntur qui Deo subdi penitendo negligunt. Sed humilibus dat gratiam qui in suorum plagis vitiorum manibus veri medici se subdunt.||

humilibus autem dat gratiam.

^interl.| interl.| vitam eternam bonam operationem||

Numérotation du verset Iac. 4,7

Subditi ergo⁶ estote Deo,

^interl.| interl.| quia humilibus dat gratiam voluntatem Dei implete||

⁶ ergo] igitur Weber

resistite autem diabolo

^interl.| interl.| mala suggerenti||

^interl.| interl.| ita||

effugiet⁷ a vobis.

⁷ effugiet] fugiet Weber

Numérotation du verset Iac. 4,8

Appropinquate⁸ autem⁹ Domino

^interl.| interl.| per bona opera per humilitatem||

⁸ Appropinquate] adpropiate Weber ⁹ autem] om. Weber

et appropinquabit vobis.

^interl.| interl.| dando gratiam ut promoveamini in melius et liberando ab angustus||

Emundate

^interl.| interl.| et ideo vos qui hucusque fuistis peccatores emundate manus, innocentiam manuum habete, et ne sitis duplices animo ut eterna et temporalia simul diligatis||

manus

^interl.| interl.| innocentiam manuum habete||

peccatores et purificate corda duplices animo.

Numérotation du verset Iac. 4,9

Miseri estote

^interl.| interl.| memores scelerum que miseri fecistis alias qui miseros fecistis miserias huius mundi et paupertatem tolerates||

et lugete et plorate.

^interl.| interl.| in animo pro commissis||

Risus vester

^interl.| interl.| qui fuit de levitate seculi||

in luctum convertatur et gaudium in merorem.

^interl.| interl.| animi pro perpetratione alicuius peccati||

Numérotation du verset Iac. 4,10

Humiliamini in conspectu Domini

^interl.| interl.| et ita omnibus modis humiliamini paupertatem et tribulationem eius amore ferendo vosipsos abiiciendo||

et exaltabit vos.

^interl.| interl.| in vita eterna||

Numérotation du verset Iac. 4,11

Nolite detrahere de alterutrum, fratres mei¹⁰.

^interl.| interl.| non solum erga Deum ita vos habeatis, sed etiam erga fratres boni sitis vitium detractionis ad venenum lingue respicit||

¹⁰ mei] om. Weber

Qui detrahit fratri aut qui iudicat fratrem suum

^interl.| interl.| propter aliquod leve peccatum, vel propter aliquam scientiam vel aliquid tale||

detrahit legi

^marg.| marg.| DETRAHIT LEGI. Que detractionem prohibuit, quasi diceret : lex non recte fecit. Vel qui detrahit fratri legem facienti detrahit, et iudicat legem quare talia iussa dederit que iniurias fratrum iubet oblivisci.||

et ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1179va ; facsim., p. 518a}
[Rusch, f. 1179va ]} iudicat legem. Si autem iudicas legem,

^interl.| interl.| ne putarent leve peccatum detrahere legi addit esse puniendos sicut transgressores||

non es factor legis sed iudex.

^interl.| interl.| vituperator||

Numérotation du verset Iac. 4,12

Unus est enim¹¹ legislator et iudex

^interl.| interl.| et non debes iudicare, quia a Deo iudicareris quia qui dedit legem ut impleretur iudicat non implentes et ipse potens est||

¹¹ enim] om. Weber

qui potest perdere

^interl.| interl.| non implentes||

et liberare.

^interl.| interl.| implentes||

Tu autem quis es

^marg.| marg.| ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1179va ; facsim., p. 518a}
[Rusch, f. 1179va ]} TU AUTEM QUIS ES ? Non solum ideo debes vitare detractionem, ne ut transgressor a Deo iudiceris. Sed ideo etiam quia fortasse in nullo precellitis illos quos vituperatis.||

qui iudicas proximum.

^interl.| interl.| forsitan nequior es ipso et tu ipse in maiora potes precipitari peccata et ille potest surgere ad bona||

Numérotation du verset Iac. 4,13

Ecce nunc

^interl.| interl.| dixi vitandam detractionem ecce aliud iudicium||

^interl.| interl.| ecce vos estis qui dici||

qui dicitis :

^interl.| interl.| stulta levitate animi spatium vite proponentes||

^marg.| marg.| ECCE NUNC QUI DICITIS. Post increpationem detractionis arguit illorum temeritatem qui non habentes certitudinem vite, cupiditate temporalium vitam et lucrum promittunt sibi in futurum.||

hodie aut crastino ibimus in civitatem illam¹² et faciemus ibi quidem¹³ annum, et mercabimur, et lucrum faciemus,

^marg.| marg.| FACIEMUS IBI ANNUM QUI IGNORATIS. Multimodam stultitiam notat, quia et de lucrorum augmento agunt, et se multo tempore victuros arbitrantur, et sue potestatis estimant ut annum faciant et in his omnibus superni iudicis examen ad mentem revocare contemnunt.||

¹² civitatem illam] inv. Weber ¹³ ibi quidem] inv. Weber

Numérotation du verset Iac. 4,14

qui ignoratis quid sit¹⁴ in crastinum.

^interl.| interl.| alias quid erit in crastino||

¹⁴ sit] erit Weber

Que est enim¹⁵

^interl.| interl.| hec non debetis vobis promittere||

¹⁵ est enim] inv. Weber

vita vestra ?

^interl.| interl.| brevis||

^marg.| marg.| QUE EST ENIM VITA VESTRA ? Non consentit illis qui dicunt post mortem nihil esse et mortem ipsam nihil esse. Sed ut doceat quia vita pravorum brevis est in presenti quam tamen in futuro mors eterna sequetur.||

vapor

^interl.| interl.| fumus||

est enim¹⁶ ad modicum parens, et¹⁷ deinceps exterminabitur¹⁸.

¹⁶ enim] om. Weber | ¹⁷ et] om. Weber | ¹⁸ exterminabitur] exterminatur Weber |

Numérotation du verset Iac. 4,15

Pro eo ut dicatis :

^interl.| interl.| et hec omnia dico vobis pro eo ut vos spe longioris vite non promittatis vobis lucra futuri temporis sed potius dicatis si Dominus||

si Dominus voluerit

^interl.| interl.| in voluntate et potentia Dei omnia relinquatis||

et vixerimus faciemus hoc aut illud.

^interl.| interl.| non solum spatium vite et lucra futuri temporis vobis promittitis sed etiam||

Numérotation du verset Iac. 4,16

Nunc autem exultatis in superbiis vestris.

^interl.| interl.| id est in divitiis que faciunt superbos||

^interl.| interl.| quasi veris bonis||

Omnis exultatio talis maligna est.

^interl.| interl.| que est ad depressionem aliorum||

Numérotation du verset Iac. 4,17

Scienti

^marg.| marg.| SCIENTI. Per totum epistole textum ostendit quod hi quibus scribebat scientiam bona faciendi habebant et rectam fidem didicerant, ita ut aliis se magistros fieri presumerent, nec tamen operum perfectionem, neque mentis humilitatem, neque sermonis continentiam adepti erant. Propter quod inter alia increpationis et exhortationis verba, modo eos multum terret, quia scientes benefacere et non facientes, maius peccatum habent quam si nescirent, licet ipsa boni ignorantia magnum sit peccatum cum scriptum sit : ‘Ignorans ignorabitur’^c.||

^c Cf. 1Cor. 14, 38 : « Si quis autem ignorat, ignorabitur ».

igitur bonum facere, et non facienti peccatum est illi.

^interl.| interl.| quia exultatis et superbitis igitur graviter puniemini quia scitis bonum et non facitis||

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Iac. 4), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 19/09/2019. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber76.xml&chapitre=76_4)

Signaler un complément d'information