<83. Apocalypsis>

Capitulum 19

Numérotation du verset Apc. 19,1

Post hec audivi quasi vocem magnam

^marg.| POST HEC. Id est damnationem malorum videt completam, sicut a Christo audierat complendam, modo subiungit quod de ista damnationne sancti exultant sicut moniti erant ad exultandum in versu illo^a : « Exultate super eam celi », per quod multo gravior intelligitur pena malorum.

^a Apc. 18, 20.

turbarum multarum

^interl.| predicatorum

in celo

^interl.| Ecclesia sanctorum

dicentium Alleluia.

^interl.| laus humanis verbis inexplicabilis

^marg.| ALLELUIA. Ideo dicimus Alleluia quia laus est Deo nostro et quia talia nobis fecit ; unde antonomastice eum laudare debemus.

Laus¹ et gloria,

^interl.| immortalitas et impassibilitas

¹ Laus] salus Weber

et virtus Deo nostro est,

^interl.| quia devicit diabolum

^interl.| et ideo laus est ei

Numérotation du verset Apc. 19,2

quia vera et iusta iudicia sunt eius,

^interl.| dando quod promisit

^interl.| unicuique secundum merita reddendo

qui² iudicavit

^interl.| iudicio condemnationis

² qui] quia Weber

de meretrice magna

^interl.| de malorum congregatione

que corrupit terram in prostitutione ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1206vb ; facsim., p. 572b}
[Rusch, f. 1206vb ]} sua,

^interl.| id est ipsi se ipsos vel alius alium

et vindicavit sanguinem servorum suorum

^interl.| quem effudit impia multitudo

de manibus eius.

^interl.| requirent eum

Numérotation du verset Apc. 19,3

Et iterum dixerunt Alleluia.

^interl.| per hanc iterationem debemus intelligere laudem eternam

Et fumus eius ascendit in secula seculorum.

^interl.| iudicavit et eternaliter puniti sunt

Numérotation du verset Apc. 19,4

Et ceciderunt viginti quattuor seniores³,

^interl.| omnes sancti iudices duodecim patriarche duodecim apostoli

^marg.| ET VIGINTI QUATTUOR. Non minores sancti solummodo de hac damnatione laudaverunt Deum, sed etiam illi maiores qui in Ecclesia fuerunt iudices et doctores aliorum.

³ viginti... seniores] inv. Weber

et quattuor animalia, et adoraverunt Deum sedentem super thronum dicentes amen Alleluia.

^interl.| verum est quod Deus ita gloriosus est

^marg.| AMEN. Et vere laudandus est de hoc quod inimicos nostros ita punit.

Numérotation du verset Apc. 19,5

Et vox

^interl.| admonitio

de throno

^interl.| id est de illis in quibus Deus sedet

^marg.| ET VOX DE THRONO etc. Dicta damnatione malorum et exultatione ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1206vb ; facsim., p. 572b}
[Rusch, f. 1206vb ]} sanctorum, supponit admonitionem ad presentes, quasi dicat : vidistis damnationem, vidistis exultationem modo vos providete vobis ad vestram salutem.

exivit

^interl.| ad audientiam omnium

dicens : Laudes⁴ dicite Deo nostro omnes sancti⁵ eius

^interl.| vel servi

⁴ laudes] laudem Weber ⁵ sancti] servi Weber

et qui timetis Deum⁶ pusilli

^marg.| PUSILLI. Qui nequeunt altiora penetrare mysteria, nec Dei possunt implere consilium : 'Vende omnia et sequere me'^b.

^b Cf. Mt. 19, 21 : « Ait illi Iesus : Si vis perfectus esse, vade, vende que habes, et da pauperibus, et habebis thesaurum in celo : et veni, sequere me ».

⁶ Deum] eum Weber

et magni.

^interl.| casto amore et timore filiali

Numérotation du verset Apc. 19,6

Et audivi quasi vocem tube⁷ magne

^interl.| qui fuerunt tube in mundo, nunc exultant in celo

^marg.| ET AUDIVI QUASI VOCEM. Ostensa letitia quam habebunt sancti de perditione malorum, supponit Ecclesia aliam letitiam ipsorum quam de salvatione sua quam dicturus est habebunt.

⁷ tube] turbe Weber

et sicut vocem aquarum multarum,

^interl.| quia de multis populis collecti sunt

et sicut vocem tonitruum magnorum

^interl.| quia terrebit impios sanctorum exultatio

dicentium Alleluia quoniam regnavit Dominus Deus noster omnipotens.

^interl.| quasi : antea regnaverunt impii

Numérotation du verset Apc. 19,7

Gaudeamus

^interl.| beatitudinem anime habentes

et exultemus,

^interl.| in corpore glorificati

et demus gloriam ei

^interl.| id est nos omnia habere a Deo reputemus

quia venerunt nuptie agni

^interl.| id est iuncta est Ecclesia Christo

et uxor eius preparavit se.

^interl.| Ecclesia sanctorum in re que prius fuit sponsa in spe

^marg.| ET UXOR EIUS PREPARAVIT. Et conveniens erat ut iungerentur, quia ipsa Ecclesia fecit se idoneam ut reciperetur.

Numérotation du verset Apc. 19,8

Et datum est illi

^marg.| ET DATUM EST ILLI. In hac vita ut se posset preparare.

^marg.| Alia littera : datum est illi byssinum splendens, candidum dente candido.

ut cooperiat se byssino⁸ splendenti

^marg.| iustificationibus

⁸ byssino] bissino Rusch, byssinum Weber

et candido⁹.

^interl.| quia nullis maculis fuscatur scientia sanctorum

⁹ splendenti et candido] splendens candidum Weber

Byssinum enim iustificationes sanctorum sunt¹⁰.

¹⁰ sanctorum sunt] inv. Weber

Numérotation du verset Apc. 19,9

Et dicit mihi : Scribe. Beati qui ad cenam nuptiarum Agni vocati sunt.

^interl.| locutus de nuptus futuris invitat presentes ad eas

Et dicit mihi : Hec verba vera Dei sunt.

^interl.| non mea et ideo vera

Numérotation du verset Apc. 19,10

Et cecidi ante pedes eius ut adorarem eum.

^marg.| ET CECIDI ANTE. etc. Quia maiorem me intellexi et obedire paratus fui, sic et vos obedite mihi.

Et dixit¹¹ mihi : Vide ne feceris.

^marg.| VIDE NE FECERIS. In veteri lege non prohibuit se adorari, sed post ascensionem videns super se exaltatum hominem, ab homine timuit ad orari.

¹¹ dixit] dicit Weber

Conservus tuus sum et fratrum tuorum habentium testimonium Iesu Deum adora.

^interl.| ego et tu et omnes fratres tui unum Deum habemus et unum Dominum

Testimonium enim Iesu est spiritus prophetie.

^marg.| TESTIMONIUM ENIM etc. Quidquid prophete dixerunt, perhibet Christo testimonium.

Numérotation du verset Apc. 19,11

Et vidi celum

^interl.| mysteria revelata quod homo possit ascendere celum et cognoscere Deum

apertum.

^interl.| et quis aperuit iste

^marg.| VIDI CELUM APERTUM. Dicta damnatione Babylonis, et exultatione quam inde habebunt sancti supponit damnationem ipsius Antichristi et apostolorum eius, quod est ibi : Et apprehensa est bestia. Et isti quare damnabuntur ? Quia pugnaverunt contra Christum quantum potuerunt, et tamen Christus bene poterit vincere, quia tantam habet potestatem secundum divinitatem et humanitatem, quod nullus possit resistere ei, et ideo debemus eum imitari. Unde et ipse admonitionem interponit : Et vidi unum angelum .

^marg.| Vidi vocatos ad nuptias, vidi etiam qui possunt venire, nam bonum adiutorem et bonos habent admonitores.

^{{t. 4 : Erfurt, f. 1207ra ; facsim., p. 573a}
[Rusch, f. 1207ra ]} Et ecce equus albus

^marg.| ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1207ra ; facsim., p. 573a}
[Rusch, f. 1207ra ]} EQUUS ALBUS. Id est caro Christi portans Verbum Dei ad bellum contra diabolum.

et qui sedebat super eum

^interl.| id est divinitas

vocabatur Fidelis

^interl.| quia promissa implet

et Verax¹²

^marg.| quia ipse veritas est et veraces facit

¹² verax] + vocatur Weber

et cum¹³ iustitia

^interl.| quia unicuique iuxta opera sua reddit

¹³ cum] om. Weber

iudicat et pugnat.

^interl.| in suis contra diabolum

Numérotation du verset Apc. 19,12

Oculi autem eius sicut flamma

^interl.| id est dona Spiritus sancti vel caritas

^marg.| SICUT FLAMMA etc. Quia comburit vitia, et accendit et illuminat.

^marg.| Hec omnia sine respectu alicuius, ut tantum notemus qualis sit et quantas possit.

ignis

^interl.| in divinitate

et in capite eius diademata multa

^interl.| quia per eam ipse et sui coronantur

habens

^interl.| Deus homo vel Iesus

nomen scriptum quod nemo

^interl.| infidelis

novit nisi ipse.

^interl.| et sui per eum

Numérotation du verset Apc. 19,13

Et vestitus erat veste aspersa¹⁴ sanguine

^interl.| id est carne passa vel Ecclesia qua in suis martyribus occiditur

¹⁴ veste aspersa] vestem aspersam Weber

et vocatur nomen eius Verbum Dei.

^marg.| VERBUM DEI. Id est « ipse dixit et facta sunt »^c, per quem omnia Pater fecit, et per quem Pater mundo se annuntiavit.

^c Ps. 148, 5.

Numérotation du verset Apc. 19,14

Et exercitus

^interl.| id est fideles contra diabolum dimicantes

qui sunt in celo

^interl.| in Ecclesia

sequebantur

^interl.| imitabantur

eum in equis albis vestiti bysso albo¹⁵

^interl.| id est iustitia

¹⁵ bisso albo] byssinum album Weber

et mundo¹⁶

^interl.| profectu virtutum

^interl.| VESTITI BYSSO ALBO ET MUNDO, id est in corporibus mundis qui ab illicitis refrenantur, et stimulo caritatis ad bona incitantur, id est ad iustitiam.

¹⁶ et mundo] mundum Weber

Numérotation du verset Apc. 19,15

Et de ore ipsius

^interl.| id est de predicatione

procedit gladius ex utraque parte¹⁷ acutus

^marg.| GLADIUS EX UTRAQUE, id est divina sententia incidens pravas cogitationes mentis et illicitos motus corporis, vel vetus et novum Testamentum.

¹⁷ ex...parte] om. Weber

ut in ipso percutiat gentes.

^interl.| quosdam ad mortem quosdam ad vitam

Et ipse reget eas¹⁸ in virga ferrea

^interl.| id est inflexibili iustitia

^interl.| REGET EAS vel e ¹⁹. Sanctos « de virtute in virtutem »^d, malos de vitio in vitium.

^d Ps. 83, 8.

¹⁸ eas] eos Weber

¹⁹ sic Rusch

et ipse calcat torcular vini furoris

^marg.| CALCAT TORCULAR. Id est mortem que ab irato Deo primo homini peccanti illata est resurgens destruxit. Vel torcular 'tribulatio' quam, scilicet in qua, positos sanctos calcat dum ampliat, quam Deus iratus Ade peccanti intulit, furiosus in propagine eius extendit, sed fiunt vinum in cellario Dei ponendum, in quo positi non erunt vinum furoris.

ire Dei omnipotentis.

^interl.| furor continuatione ire

Numérotation du verset Apc. 19,16

Et habet in vestimento

^interl.| id est in humanitate

^marg.| ET IN VESTIMENTO. Vel in cordibus fidelium qui sunt vestimentum filii scriptum est rex regum .

et in femore suo

^interl.| ut denotet se de vera progenie priorum patrum fuisse

scriptum :

^interl.| indelebiliter

Rex regum

^interl.| id est sanctorum qui se et alios regunt

et Dominus dominantium.

^interl.| qui dominium exercet super subditos

Numérotation du verset Apc. 19,17

Et vidi unum angelum

^interl.| predicatores stantes in aperto

^marg.| ET VIDI UNUM ANGELUM. Ostensa dignitate Christi per quam diabolum expugnare poterit, subdit admonitionem de presenti quasi dicat : ipsi tali adherere debetis.

stantem in sole

^interl.| in lumine intelligentie Scripturarum et fervore

et clamavit voce magna

^interl.| id est intentione

dicens : Omnibus avibus

^interl.| quorum"conversatio in celis est"^e

^marg.| OMNIBUS AVIBUS. Omnibus fidelibus qui agiles et leves sunt in promotione bonorum operum.

^e Cf. Phil. 3, 20 : « Nostra autem conversatio in celis est : unde etiam Salvatorem exspectamus Dominum nostrum Iesum Christum ».

que volabant

^interl.| id est celestia contemplabantur

per medium celi.

^interl.| per catholicam fidem qua communis est

Venite

^marg.| VENITE. Bene operando in eadem fide, non diversas hereses sequentes sicut mali, vel de partibus mundi diversis.

et²⁰ congregamini

^interl.| id est bene operamini

²⁰ et] om. Weber

ad cenam magnam Dei,

^interl.| id est ad ipsum Deum qui vobis refectio erit

^marg.| ET CONGREGAMINI AD CENAM etc. Quasi dicat : multum debetis esse solliciti, ut ad hanc cenam venire possitis, quia nisi bene pugnaveritis diabolo succumbetis, quia multum paratus est nocere vobis, eum tamen auxilio Dei superare poteritis.

Numérotation du verset Apc. 19,18

ut manducetis carnes regum,

^interl.| ut delectemini in cruciatu impiorum tam maiorum quam minorum

et carnes tribunorum,

^interl.| iudicum aliorum

et carnes fortium,

^interl.| in corpore

et carnes equorum,

^interl.| subditorum aliis

et sedentium

^interl.| prelatorum

in ipsis, et carnes omnium liberorum

^interl.| iustitia

ac servorum,

^interl.| peccati

et pusillorum ac magnorum.

Numérotation du verset Apc. 19,19

Et vidi ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1207rb ; facsim., p. 573b}
[Rusch, f. 1207rb ]} bestiam

^interl.| id est Antichristum

et reges terre

^interl.| id est apostolos eius

et exercitus eorum

^interl.| id est omnes ei servientes

congregatos ad faciendum prelium cum illo qui sedebat in equo et cum exercitu eius.

^interl.| id est contra Christum et suos blasphemus et tribulatione et miraculis

Numérotation du verset Apc. 19,20

Et apprehensa est bestia

^interl.| id est eternaliter punita

et cum illo pseudo propheta qui fecit signa coram ipso quibus seduxit eos qui acceperunt characterem bestie

^interl.| id est qui in eum crediderunt

et qui adoraverunt²¹

^interl.| ut Iudei qui eum cum gaudio suscipient

²¹ et qui adoraverunt] qui et adorant Weber

imaginem eius.

^interl.| conformitatem

Vivi missi sunt hi duo in stagnum ignis ardentis et sulphuris²²

^interl.| propter tenebras

^marg.| VIVI MISSI SUNT. Antichristus et sui apostoli maiores penas patientur ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1207rb ; facsim., p. 573b}
[Rusch, f. 1207rb ]} quam alii ad similitudinem illius qui vivus comburitur.

²² et sulphuris] sulphure Weber

Numérotation du verset Apc. 19,21

Et ceteri occisi sunt in gladio sedentis super equum qui procedit de ore ipsius.

^marg.| ET CETERI. Id est sequaces eorum minore pena punientur, vel illi qui erunt ceteri , id est ad Deum conversi, occisi mundo vivent Deo.

Et omnes aves saturate sunt carnibus eorum.

^marg.| OMNES AVES SATURATE. I d est omnes sancti delectati sunt de pena illorum, et de profectu fratrum.

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Apc. 19), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 23/10/2019. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber83.xml&chapitre=83_19)

Signaler un complément d'information

<83. *Apocalypsis*>

Capitulum 19

<83. Apocalypsis>