Hugo de Sancto Caro

Capitulum 6

Numérotation du verset Ez. 6,1 

Et factus est sermo Domini ad me dicens:
Numérotation du verset Ez. 6,2 

Fili hominis pone faciem tuam
ad montes Israel et prophetabis ad eos
Numérotation du verset Ez. 6,3 

et dices montes Israel
audite
verbum Domini Dei hec dicit Dominus Deus montibus
et collibus
rupibus et vallibus ecce ego inducam super vos gladium et disperdam excelsa vestra
Numérotation du verset Ez. 6,4 

et demoliar
aras vestras et confringentur
simulacra vestra
et deiciam
interfectos vestros
ante idola vestra
Numérotation du verset Ez. 6,5 

et dabo cadavera filiorum Israel ante faciem simulacrorum vestrorum et dispergam ossa vestra circum aras vestras
Numérotation du verset Ez. 6,6 

in omnibus habitationibus vestris
urbes
deserte erunt et excelsa
demolientur et dissipabuntur et interibunt are vestre
et confringentur et cessabunt idola vestra
et conterentur delubra vestra
et delebuntur opera vestra
Numérotation du verset Ez. 6,7 

et cadet interfectus in medio vestri et scietis quoniam
ego Dominus
Numérotation du verset Ez. 6,8 

et relinquam in vobis eos qui fugerint gladium in gentibus cum dispersero vos in terris
Numérotation du verset Ez. 6,9 

et recordabuntur mei liberati vestri in gentibus ad quas captivi ducti sunt quia contrivi cor eorum fornicans
et recedens a me et oculos eorum
fornicantes post idola sua et displicebunt
sibimet super malis que fecerunt in universis abominationibus suis
Numérotation du verset Ez. 6,10 

et scient quia ego Dominus non frustra locutus sum ut facerem eis malum hoc
Numérotation du verset Ez. 6,11 

hec dicit Dominus Deus percute manu tua
et allide pedem tuum
et dic eheu ad omnes abominationes malorum
domus Israel qui gladio fame peste ruituri sunt
Numérotation du verset Ez. 6,12 

qui longe est
peste
morietur qui autem prope
gladio
corruet
et qui relictus fuerit et obsessus
fame
morietur
et compleam indignationem meam in eis
Numérotation du verset Ez. 6,13 

et scietis
quia ego Dominus cum fuerint interfecti vestri
in medio idolorum vestrorum
in circuitu ararum vestrarum in omni colle excelso in cunctis summitatibus montium et subtus omne lignum nemorosum
et subtus universam quercum frondosam
locum ubi accenderunt tura redolentia universis
idolis suis
Numérotation du verset Ez. 6,14 

et
extendam
manum meam
super eos
et faciam terram
desolatam et destitutam a deserto Deblatha
in omnibus habitationibus eorum
et scient quia ego Dominus.

Capitulum 6

Numérotation du verset Ez. 6,1 
marg.| Et factus est sermo Domini] etc. In precedentibus specialiter locutus est Propheta contra urbem Hierusalem, mala ventura ei denuncians.
marg.| In hoc autem capitulo loquitur contra totam Iudee provinciam. Dividitur autem hoc capitulum in tres partes. In prima parte comminatur montibus, et collibus, id est toti Iudee, que montuosa est, predicens destructionem ararum, et idolorum ad litteram, que in montibus colebantur, vel sub metaphora montium et collium, alloquitur tam maiores, quam minores, comminans eis mortem propter idololatriam, et destructionem idolorum predicens,
marg.| In secunda parte penitentiam eorum, qui in captivitatem ducti sunt prophetat, et liberationem, ibi : [Et relinquam in vobis eos] etc. Tertio, destructionem malorum impenitentium demonstrat, et genus mortis, quo morientur, et locum, et causam determinat, ibi :   [Hec dicit Dominus Deus, percute manum] etc. Dicit ergo.
marg.| {i} Et factus est sermo Domini ad me, dicens : Fili hominis pone faciem tuam ad montes Israel] Ad litteram, converte faciem tuam ad partes Iudee, que est montuosa, ut sic ex conversione faciei intelligatur ad quos fit prophetia. Vel.
marg.| {k} Pone faciem] etc. id est dirige cordis tui intentionem ad prophetandum contra montes Israel. Vel   [Pone] sive   [offirma] secundum aliam litteram   [faciem tuam ad montes Israel] id est contra idololatras in montibus idola colentes, id est quasi irato vultu eos respice, ut sic significes me eos visurum oculo indignationis, et ire.
marg.| {m} Et prophetabis ad eos] id est contra eos, non solum ex conversione dure faciei, sed etiam prolatione verbi. Unde dicit.
marg.| {n} Et dices, montes Israel audite verbum Domini] Et est, expressio, vel modus loquendi expressus, sicut aliquis cui non auscultatur dicit : Ego loquor parieti ex quo non vultis audire, quasi dicat, si homines audire nolint, loquere ad montes.
marg.| Et habetur simile Is. 1.a. Audite celi, et auribus percipe terra, etc. Expressio enim est sicut cum dicitur : Si homines tacerent, lapides clamarent, Lc. 19.f.
marg.| Vel Propheta loquitur montibus ex parte Domini, cuius loqui est imperare creature, et audire creature est obedire creatori, Sap. 16.d. Creatura factori suo deserviens. Unde dicit Hieronymus. Montes Israel qui simulacris demonum fuerant occupati, non auribus, sed imperio, ac potentia conditoris suum audiunt, et intelligunt creatorem : Quomodo dicitur : Mare vidit, et fugit, Iordanis conversus est retrorsum : Non utique oculis carnis quibus carebat. Et ad mare dicitur Mt. {c}. 8.c. {5. 26rb} Marci capite quarto, d. Lc. capite octavo, d. Tace obmutesce : Et ventorum flatibus imperatur, iubeturque vermi, qui Ione percussit umbraculum : Ione capite quarto, c. Et in Ps. 30. Qui respicit terram, et facit eam tremere. Vel loquitur Propheta ad maiores Iudeorum sub metaphora montium. Unde Hieronymus. Possumus per montes Israel principes accipere, eos qui sapientia potentiaque, et scientia divitiisque alios precellebant.
marg.| {o} Hec dicit Dominus Deus montibus] Israel. Glossa inflatis scientia.
marg.| {p} Et collibus, rupibus, et vallibus] Hieronymus. Nequaquam enim solis montibus, sed et collibus loquitur, et rupibus, et vallibus in quibus inferior et dignitas, et gradus prudentie scientieque cognoscitur.
marg.| Unde montes possunt dici reges, et principes, ad litteram, colles milites, rupes illi, qui etiam militibus sunt minores, ut burgenses, valles autem dicuntur villani, et plebei homines omnibus inferiores. Vel ad litteram, Dominus loquitur montibus ad expressionem, ut dictum est, cuius loqui est ad insensibilia cum imperio, et potentia, ut dicit Hieronymus. Item nota, quod dicit. [Hec dicit Dominus Deus] Sepe enim in hoc Propheta dicitur : Adonai Dominus. Adonai autem nomen est de decem vocabulis Dei, et significat Dominum, quo sepe et in hominibus utimur. Denique et Sara vocans Abraham Dominum suum, hoc vocavit nomine. Geneseos decimo octavo, b. Et ubi dicitur, Domine mi rex, Adonai, scriptum est.
marg.| Quando igitur duo, Domini, et Domini iuncta sunt nomina, prius, nomen commune est, et valet idem quod dominans, quod commune est etiam hominibus, Quod dicitur Dominus, vel Deus, in Hebreo idem est, quod dominans dominus. Sed interpres ponit hic Deus secundum proprietatem Dei, quod appellatur Appheon, sive Tetragrammaton, id est ineffabile, et quod et scriptum fuit in lamina aurea, que erat in fronte Pontificis, Ex. 28. Sequitur.
marg.| {q} Ecce ego inducam] vel   [adducam super vos gladium] id est vastationem, o vos montes.
prol.| Δ Vel
marg.| Moraliter.
marg.| {i} Et factus est sermo Domini ad me dicens : Fili hominis] id est o predicator.
marg.| {k} Pone faciem tuam] id est attende sollicite.
marg.| {l} Ad montes Israel] id est ad dignitates Ecclesie qualiter ad eas ascendant, vel ad ipsos in dignitatibus Ecclesie constitutos attende qualiter vivant.
marg.| {m} Et prophetabis ad eos] id est contra eos. Ad tria invitat. Primo, ad humilitatem sui, cum dicit.   [Fili hominis] Ad attentionem, ibi :   [pone] etc. Et ad predicationem, ibi :   [Et prophetabis adversus eos] id est contra eos.
marg.| Qui enim bene attendit abominationes montium, satis habet materie, sermonum.
marg.| Unde, infra 8.d. Et dixit ad me : Ingredere, et vide abominationes pessimas quas isti faciunt hic, etc.
marg.| {n} Et dices, montes Israel audite verbum Domini Dei, hec dicit Dominus Deus montibus, et collibus, rupibus, et vallibus] Hieronymus Videntur mihi tropologice montes esse, qui ad perfectam scientiam pervenerunt : Colles qui paulo inferiores sunt, Rupes qui nullam scientiam habentes, et tantum in conversatione fidentes, aliqua sibi de scripturarum interpretatione presumunt, habentes secundum Apostolum zelum Dei, sed non secundum scientiam.
marg.| Valles autem appellari novissimos in Ecclesia, qui et scientia, et vita inferiores, tamen de conventu familie Dominice non recedunt : Qui omnes verbum Domini iubentur audire, ut unusquisque pro suo modulo, et sensu intelligat quid Dominus precipiat.
marg.| Vel montes sunt inflati scientia, ut dicit Interlin. Corinth. 8.a. Scientia inflat. etc. Colles inflati in dignitatibus, et potentia : Rupes obstinati in malitia : Valles deiecti, et confusi in ignominia, et contumelia. Et hec est mala confusio, unde Eccles. 4.c. Est confusio adducens peccatum, et est confusio adducens gloriam, et gratiam.
marg.| {q} Ecce ego adducam super vos gladium] id est districtionem penitentie in presenti, vel eterne pene
prol.| * in futuro
marg.| {5. 26va} Δ Vel [Gladium] id est occisionem gladii, ad litteram quoad homines.
marg.| {a} Et disperdam excelsa vestra] id est idolorum templa, vel idola, que celebrantur, in locis excelsis, ad litteram, confringam, vel ipsa loca excelsa, que sunt inter vos vastitate, et solitudine destruam.
marg.| {c} Et demoliar aras vestras] non meas.
marg.| {e} Et confringentur simulacra vestra] id est falsi dii, quos fingitis, et colitis.
marg.| Tria dicit destruenda : Excelsa, id est templa idolorum, et aras, et ipsa simulacra, sive idola, et homines colentes ea cum eis.
marg.| Unde dicit : [Et deiiciam interfectos vestros] etc. Sed nota, quod diversificatur modus exponendi secundum quod loquitur ad montes, vel ad homines. Si enim loquitur ad montes, sensus est.
marg.| {a} Disperdam excelsa vestra] O vos montes, id est loca amena, et excelsa, que sunt in vobis : In parte enim montium erant quedam loca magis amena, et excelsiora, in quibus colebantur idola. Vel si loquitur metaphorice ad homines, tunc exponendum sic.
marg.| {b} Excelsa vestra] id est que vos colitis, vel in quibus idola colitis.
marg.| {c} Et demoliar] id est de mole dividam, id est destruam.
marg.| {d} Aras vestras] que sunt in vobis, o montes, vel quas vos fecistis, o homines, et in quibus in idolis sacrificastis.
marg.| {e} Et confringentur simulacra vestra] id est idola, que sunt, et adorantur in vobis, o montes, vel que colitis, et quibus in aris vestris immolatis, o homines.
marg.| {f} Et deiiciam interfectos vestros] in vobis, o montes, vel de vobis, o homines.
marg.| {g} Ante idola vestra] id est que in vobis statuta sunt, quantum ad montes, vel que coluntur a vobis quantum ad homines, sicut fit adhuc in guerris, quod homines aliquando confugiunt ad Ecclesias, et ibi aliquando succenduntur et occiduntur.
marg.| {h} Et dabo cadavera filiorum Israel ante faciem simulacrorum vestrorum] Hieronymus, ut ibi iaceant cadavera mortuorum, ubi prius iacebant hostie. Et nota, quod si montibus loquitur, tunc est sensus.   [Vestrorum] id est que in vobis, id est in aliqua parte vestri posita sunt. Si hominibus, tunc est sensus.   [Vestrorum] id est que vos colitis. Et similiter expone in ceteris locis sequentibus.
prol.| Δ {a} Et dispergam
marg.| * in futuro. De quo gladio dicitur Is. 27.a. In die illa visitabit Dominus in gladio suo duro, et grandi, et forti super Leviathan serpente vectem, et super Leviathan serpentem tortuosum, et occidet cetum, qui in mari est.
marg.| Gladius dicitur sententia iudicialis. Unde dicitur.
marg.| In gladio suo duro, id est intolerabili, ut nullus sustinere valeat.
marg.| Et grandi, id est inevitabili ; ut omnes comprehendat. Et forti, id est invincibili, ut nullus resistat.
marg.| Iob. 19.d. Fugite a facie gladii, quoniam ultor iniquitatis est gladius.
marg.| Is. 12.d. A facie gladii fugerunt. Et nota, quod dicit, super Leviathan, etc. Prelatus dives, et superbus dicitur Leviathan, per possessionem, additamentum, et multiplicationem : serpens per astutiam, et calliditatem : vectis per potentiam, et austeritatem : tortuosus per falsitatem, et deceptionem : Sola enim veritas recta est, cetus per cupiditatem.
marg.| {a} Et disperdam excelsa vestra] non solum vos, sed etiam excelsa vestra, id est loca prelationum, et dignitatum a vobis auferam, vel ipsas abusiones locorum excelsorum in vobis puniendo destruam, ut conteratur cum delinquente delictum Eccles. 27.a.
marg.| {c} Et demoliar aras vestras] id est mensas deliciarum vestrarum destruam.
marg.| {e} Et confringentur simulacra vestra] id est divitie vestre.
marg.| Excelsa enim referuntur ad superbiam, are ad gulam, et luxuriam, simulacra ad avaritiam.
marg.| De excelsis dicit Ps. 130. Domine non est exaltatum cor meum, etc.
marg.| Et nota, quod dicit [ Demoliar aras vestras] id est mensas vestras, in quibus immolantur diversa fercula Deo ventri.
marg.| Os. 8.c. Multiplicavit Ephraim altaria ad peccandum, facte sunt ei are in delictum.
marg.| De Deo qui colitur, et qui sacrificatur in istis aris dicitur {5. 26vb} Phil. 3.d. Quorum Deus venter est, et gloria in confusione eorum, qui terrena sapiunt. Unde magister Hugo de sancto Victore dicit : Per similitudinem Deo venter comparatur. Solent enim diis templa construi, altaria erigi, ministri ad serviendum ordinari, immolari pecudes, thura concremari. Deo siquidem ventri, templum est coquina ; altare, mensa ; ministri, coci ; immolare pecudes, parare carnes ; fumus oculorum, odor saporum.
marg.| Hec in Hierusalem non construuntur, sed in Babylonia, quia quorum Deus venter est, et gloria in confusione eorum erit.
marg.| Ipse enim est princeps cocorum, qui muros Hierusalem destruxit, qui transtulit vasa domus Domini in domum regis Babylonis, et fecit vasa templi, vasa palatii.
marg.| Et, ut verius dicam, vasa mense divine fecit vasa coquine. Ait enim Apostolus.
marg.| Templum Dei sanctum est quod estis vos, 1Cor. 3.d. In hoc templo vasa sunt corda, que tunc sunt vasa templi Domini, cum plena virtutibus placent divine voluntati.
marg.| Fiunt autem vasa palatii, quando placere desiderant cuilibet humane potestati. Fiunt etiam vasa coquine, dum quod prius sobrietati servierat, postea servit gule. Unde Lam. 4.a. Qui nutriebantur in croceis amplexati sunt stercora. Crocus in oriente nascitur, et colorat, et saporat.
marg.| In croceis ergo nutriuntur, qui in initio conversionis sue, virtutum saporibus reficiuntur interius, exterius vero exemplo boni operis colorantur.
marg.| Sed hi qui sic in croceis nutriuntur, amplexantur stercora, dum post opus sobrietatis, et continentie vitam, revocat eos ventris cura, et fit quandoque ut qui in sua domo ante conversionem sobrie vixerant, postmodum in monasterio gulosi fiant.
marg.| Itaque placatur Deus venter eorum diversis hostiis ferculorum, inclinat aurem rumoribus, excitatur saporum generibus, demulcetur confabulatione, non oratione, otio gratulatur, somnolentia delectatur.
marg.| Habet itaque Monachos, Canonicos, Conversos, qui ei obnixius serviunt, eos, scilicet, qui sub otio in Ecclesia Dei remisse vivunt, qui non querunt secretas orationes, sed fabulosam otiosorum confessiones, inter quos non audiuntur singultus, et suspiria contrite mentis, sed risus, cachinnationes, et ructus ingurgitati ventris.
marg.| Miserabilior inter alias abusiones abusio est, ut delicatius in Ecclesia, quam in domo propria vixisse convincaris, et dicatur ad te illud Iob. 24.d. Pavit sterilem, que non parit, et vidue bene non fecit, id est carnem, que non prodest quidam, ut dicitur Io. 6.g.
marg.| {e} Et confringentur simulacra vestra] id est divitie, et thesauri. Ps. 130. Simulacra gentium argentum, et aurum.
marg.| Unde avaritia dicitur idolorum servitus. Col. 3.a. Et ibi require de hac materia.
marg.| {f} Et deiiciam interfectos vestros ante idola vestra] Loquitur montibus.
marg.| Unde notandum, quod si montes intelligamus dignitates, et prelationes, tunc idola montium sunt ipsi prepositi Ecclesiarum. Zacharie 11.d. O pastor, et idolum derelinquens gregem. De hoc satis habetur Baruch. 6. et Sapientie 14. et Is. 40. et 43. Isti sunt dii montium, de quibus dicitur 3. Regum 20.d. Dii montium sunt dii eorum, ideo superaverunt nos, etc.
marg.| Isti dicti montes habent multos interfectos, quia interficiunt omnes ambientes.
marg.| Ideo dicitur Ex. 19.b. Cavete ne ascendatis in montem, nec tangatis fines illius, omnis qui tetigerit montem, morte morietur.
marg.| Et postea dicitur : Sive iumentum fuerit, sive homo, non vivet. Vel interfecti montium, sive in montibus, sunt subditi in Ecclesiis, qui ad idola, id est ad prelatos quos deos estimant refugiunt ad salutem. Sed quia demones magis sunt, occidunt. Vel aliter.
marg.| {g} Et deiiciam interfectos vestros ante idola vestra] Sicut enim dictum est, uno modo per montes significantur ipsi prelati, quorum idola sunt opera ficta, dolosa, et simulatione plena.
marg.| Ante ista idola multi ab ipsis montibus interficiuntur, quia a prelatis suis per exemplum operum malorum subditi corrumpuntur. Unde sequitur.
marg.| {h} Et dabo] permissive.
marg.| {i} Cadavera filiorum Israel ante faciem simulacrorum vestrorum] Filii enim Israel, id est Christiani,
prol.| * vel, iusti
marg.| {5. 27ra} Δ {a} Et dispergam ossa vestra circa aras vestras] Ossa vestra dicit, non montium, sed eorum, qui iacebant in montibus, in circuitu ararum, ut dicit Hieronymus. Secundum hoc ergo expone. Et dispergam ossa vestra, id est ossa eorum, qui ad vos confugerant, vel, qui in vobis occisi sunt, o montes. {b}   Circa aras vestras] id est in circuitu ararum, que in vobis erecte sunt.
marg.| {c} In omnibus habitationibus vestris] quia montes habitabantur. Vel aliter secundum quod Hieronymus exponit.
marg.| {a} Dispergam ossa vestra circa aras vestras] id est in circuitu ararum vestrarum in montibus.
marg.| {c} In omnibus habitationibus vestris] id est in urbibus, et viculis. Vel si loquitur ad homines, tunc planum est.
marg.| {a} Et dispergam ossa vestra circa aras vestras] et hoc in omnibus habitationibus vestris, quia ubicumque habitantes aras construebant, et idola colebant in montibus, ibi occisi sunt, et destructi. Vel aliter punctatur secundum quosdam, sic.
marg.| {c} In omnibus habitationibus vestris urbes deserte erunt] o montes, id est civitates, et ville, quesite sunt in omnibus locis vestris habitabilibus, erunt deserte. Sed secundum Hieronymus primo modo punctatur.
marg.| {d} Urbes] inquit [  deserte erunt : et excelsa demolientur] etc. Ecce causa perspicua cur urbes montium deserende sint, scilicet, ut demoliantur excelsa, areque et idola destruantur, et delubra pereant, et omnis simulacrorum cultura desistat, cadantque interfecti in medio montium, et sic sciant, quia ipse sit Deus. Et hoc est quod dicit. Urbes deserte erunt.
marg.| {e} Et excelsa] loca id est idola, que dicuntur excelsa, quod posita in excelsis.
marg.| {f} Demolientur] id est de mole dividentur, id est destruentur.
marg.| {g} Et dissipabuntur] omnino. {h}   Et interibunt are vestre, et confringentur, et cessabunt] id est non amplius colentur, nec erunt in memoria.
marg.| {k} Idola vestra] id est que coluntur vobis, o montes.
marg.| {l} Et conterentur delubra vestra] Non dicit templa, sed delubra in quibus idola colebantur, que Greco sermone appellantur phana atque delubra.
marg.| {m} Et delebuntur opera vestra] id est omnis simulacrorum cultura desistet.
marg.| {n} Et cadat interfectus in medio vestri] id est multitudo interfectorum, simile in Ps. 104. Dixit, et venit locusta, id est multitudo locustarum.
marg.| {o} Et scietis] o montes, id est scire facietis. Vel scietis, o homines experimento.
marg.| {p} Quia ego Dominus] hec feci, sicut predizi. {q}   Et relinquam in vobis] etc. id est in montibus salvabo aliquos fugientes. Vel melius.   [Relinquam in vobis] id est de vobis, vel de numero vestrum, o Iudei.
marg.| {r} Eos qui fugerint gladium] hostilem. Relinquam dico.
marg.| {s} In gentibus] et hoc, cum dispersero vos in terras, quasi dicat.
marg.| Cum due partes fuerint, alia igni, alia gladio tradita, tertia dispergitur in ventum, id est in captivitatem ducuntur in gentibus, et ex illis aliqua pars in summitate pallii ligatur, et conservabitur, quia ex captivis aliqui penitentes reducentur.
marg.| Et hoc est, quod dicitur hic. Et relinquam, etc. id est aliquos de vobis vivos dimittam in gentibus, ut ibi recordentur nominis mei, et meam potentiam predicent. Unde dicit.
prol.| Δ {a} Et recordabuntur
marg.| * Vel, iusti aliquando convertuntur in cadavera per peccatum, cum intuentur simulacra montium, cum intuentur cupiditatem, et avaritiam prelatorum. {a} Et dispergam ossa vestra] id est fortiora Ecclesie membra. {b}   Circa aras vestras] o montes, id est prelati, quia ad mensas potentium, et divitum, etiam ossa, id est fortissimi viri, vel ossa, id est virtutes anime corrumpuntur, et disperguntur. Prv. c. 23.a. Attende, que sunt posita ante faciem tuam, et statue cultrum in gutture tuo. Sed quid sequitur attendamus. {c}   In omnibus] inquit, habitationibus vestris urbes deserte erunt, id est urbes, scilicet Ecclesias quas inhabitatis, et quibus prefuistis, in fide tandem mortui deseretis, et ita deserte erunt a vobis, quoniam eas in morte vestra, {5. 27rb} et in omni bono exemplo, et documento vacuas relinquetis.
marg.| {e} Et excelsa demolientur, et dissipabuntur] id est prelationes vestre cessabunt, et ambitiones, quia non erit tempus ambiendi, sed in inferno ardendi.
marg.| {h} Et interibunt are vestre, et confringentur] id est comessationes, vel mense.
marg.| {i} Et cessabunt idola vestra] id est simulationes vestre, et fictiones. Nota quod tria sunt genera idolorum, que determinata require Is. {c}. 57.a. Consolamini in diis subter omne lignum frondosum. {l}   Et conterentur delubra vestra] id est omnia edificia, et possessiones, quas acquiritis.
marg.| {m} Et delebuntur opera vestra] quelibet, scilicet, quia mala fuerunt, non erunt in memoria apud Deum ad remunerandum, nec apud homines ad imitandum, et extollendum. Ps. 9. Periit memoria eorum cum sonitu, etc. Prv. {c}. 10.b. Memoria iusti cum laudibus, nomen autem impiorum putrescet.
marg.| {n} Et] non solum vos ita cadetis, et destruemini, sed etiam   [cadet interfectus in medio vestri] id est qui interfectus est a vobis, quantum ad culpam, in medio vestri existens per familiarem vestri sequentiam, cadet in futuro vobiscum in gehennam.
marg.| {o} Et scietis] id est sentietis in pena.
marg.| {p} Quia ego sum Dominus] quem contempsistis offerentem se vobis in misericordia Ps. 9. Cognoscetur Dominus iudicia faciens, et addit beatus Bernardus Qui nunc ignoratur iniuriam patiens. Vel.
marg.| {o} Scietis] vos qui remansistis.
marg.| {p} Quia ego sum Dominus] quia visa pena eorum me cognoscent. Prv. 19.d. Pestilente flagellato stultus sapientior erit. Hieronymus astutior erit. Et 21.b. Mulctato pestilente, sapientior erit parvulus. Unde dicit.
marg.| {q} Et relinquam in vobis eos, qui fugerit gladium] quasi dicat. O montes, id est prelati, non omnes vos perdam, sed penitentes de vobis in prelationibus relinquam aliis ad instructionem, et exempli boni prebitionem. Vel Relinquam in vobis, id est reliquias dimittam, id est viles, et abiectos doctores, et humiles predicatores immittam.
marg.| {r} Eos] scilicet, qui fugerint gladium, id est vindictam Dei, quam vident in malis, vel sententiam extremi Iudicii, Iob. {c}. 19.d. Fugite a facie gladii. Quilibet autem iustus fugit gladium, sed specialiter religiosus fugit in claustrum. Sed nota, quod quidam fugientes iterum revertuntur, sicut cervus fugiens, ut audit latratus canum, id est persuasiones secularium, et parentum, et allocutiones eorum Diabolus enim habet copiam canum in transitu ferarum simplicium.
marg.| Unde cavendum est nobis ne fugientes stare, vel reverti velimus. Ier. 51.f. Qui fugitis gladium venite, nolite stare, recordamini procul Domini, et Hierusalem ascendat super cor vestrum. Dicit ergo.
marg.| {q} Et relinquam in vobis] id est de vobis.
marg.| {r} Et eos qui fugerint gladium] id est iustos, et humiles prelatos, et predicatores, et Religiosos.
marg.| Relinquam dico.
marg.| {s} In gentibus] ad exemplum.
marg.| {t} Cum dispersero vos] qui fugitis gladium. Unde mutat personam.
marg.| {u} In terras] quia officium est Prelatorum currere per Ecclesias suas, et predicatorum discurrere per provincias.
marg.| Et dicit. Cum dispersero, Domini enim operatio est huiusmodi dispersio, sicut dicitur Iob. 37.b.
marg.| Frumentum desiderat nubes, et nubes spargunt lumen
prol.| * suum
marg.| Mystice autem per hoc, sicut dicit Hieronymus quod dicitur.
marg.| {q} Et relinquam in vobis] etc. significantur Apostoli, qui reservati a Iudeis relicti sunt in gentibus, et dispersi ad exemplum in terras, et liberati de infidelitate Iudeorum, vel de eorum oppressione, conversi sunt ad gentes, et ibi predicaverunt Deum inter gentes ad quas ducti sunt a Spiritu sancto, expulsi a Iudea, tamquam captivi. De istis reliquiis dicitur Is. 1.c. Nisi Dominus exercituum reliquisset, etc. Idem dicitur Rm. 9.f. Item Is. 10.e. Si fuerit numerus filiorum Israel quasi arena maris reliquie salve fient. Item Rm. 11.a. Reliquie secundum electionem gratie Dei salve facte sunt. Et Reg. 19.d. Reliqui mihi septem millia virorum, qui non curvaverunt genu Baal, etc.
marg.| {5. 27va} Δ {a} Et recordabuntur mei liberati vestri] id est de numero vestrum, qui reservati erunt a gladio, et igne. Recordabuntur, dico.
marg.| {c} In gentibus] id est inter gentes ad quas captivi ducti sunt. Vel.
marg.| {b} Liberati vestri] id est illi, qui ex vobis liberabuntur per Cyrum, et Darium.
marg.| {a} Recordabuntur mei] ducti, scilicet ad penitentiam per afflictionem, et ita recordabuntur mei digne.
marg.| {f} Quia contrivi] id est contritum feci, id est faciam.
marg.| {g} Cor eorum fornicans, et recedens a me] id est fornicando per idolorum cultum recedens a meo cultu vel quia contritionem cordis dabo eis pro peccatis suis. Vel.
marg.| {f} Contrivi cor eorum] etc. id est fornicationem a corde eorum, vel pro fornicatione eorum contrivi eos, et punivi. De hac fornicatione dicitur Os. 4.c. secundum aliam litteram. Spiritu fornicationis seducti sunt.
marg.| {i} Et oculos eorum fornicantes post idola sua] contrivi, supple, id est fornicationem ab oculis eorum contrivi, vel contrivi conspectum, et confidentiam, quam habebam in idolis, vel contrivi illos, id est punivi pro facto illo quo respiciebant ad idola sua.
marg.| {k} Et displicebunt] Innovati per penitentiam.
marg.| {l} Sibimet] ipsis veteribus per culpam.
marg.| {m} Super malis, que fecerant] id est de malis. Et exponit, cum dicit.
marg.| {n} In universis] scilicet, abominationibus suis displicebunt, scilicet, illi. Vel.
marg.| {m} Super malis que fecerant in universis abominationibus suis] id est in locis abominabilibus, in phanis, scilicet, et delubris idolorum, in quibus mala faciebant idola colendo.
marg.| {o} Et scient] sic contriti, et puniti, qui prius deridendo dicebant, ubi est dies Domini, veniat. Scient, dico.
marg.| {p} Quia ego Dominus non frustra locutus sum, ut facerem eis malum hoc] sic iunge.
marg.| {o} Scient] experimento. {p}   Quia ego Dominus] locutus sum per Prophetam.
marg.| {r} Ut facerem eis malum hoc] predictum. Vel, mala secundum Septuaginta. Et hoc.
marg.| {q} Non frustra] quia feci sicut locutus sum. Vel secundum Hieronymum Non frustra locutus est Dominus, ut faceret malum, vel mala, quando ad comminationem eius agunt penitentiam. Frustra loquitur, quantum ad impenitentes, quibus dicit Ier. 2.f. Frustra percussi filios vestros, disciplinam non receperunt. Sequitur.
marg.| {s} Hec dicit Dominus Deus, percute manum tuam] etc. Tertia pars, in qua predicitur malorum quorumdam impenitentium omnimoda destructio, et tempus, et causa destructionis eorum.
marg.| Unde loquens Dominus ad Prophetam invitat eum ad planctum super hoc dicens.
marg.| {t} Percute manum tuam] cum manu in signum doloris. Vel secundum Hieronymum Percute manu tua, et est idem sensus.
prol.| Δ {a} Et allide
marg.| * suum, que lustrant cuncta per circuitum quocumque eas voluntas gubernantis duxerit ad omne quod preceperit eis super faciem orbis terre, sive in una tribu, sive in terra sua, sive in quocumque loco misericordie sue eas iusserit inveniri.
marg.| {a} Et recordabuntur mei liberati vestri] quia prelati et doctores boni, liberati per gratiam de consortio malorum, domini recordantur eum predicando.
marg.| {c} In gentibus ad quas captivi ducti sunt] id est inter subditos insipientes, et quasi gentiliter viventes, quibus preficiuntur, quia prelationem captivitatem esse cognoscunt, et servitutem. Unde dicit.
marg.| {d} Captivi] non Domini. Unde dicitur 1Pt. 5.a. Non quasi dominantes in clero, etc.
marg.| {e} Ducti] non intrusi, sed ducti a spiritu Dei, quo filii eius aguntur, ut dicitur Rm. 8.c.
marg.| {5. 27vb} {b} Liberati vestri] O vos prelati, id est subditi, quos ministerio vestro Deus per gratiam liberavit a culpa.
marg.| {a} Recordabuntur mei] gratias mihi referentes pro indulgentia. Vel, recordabuntur mei ad imitandum me in gratia. Ipsi dico degentes.
marg.| {c} In gentibus ad quas captivi ducti sunt] Ad litteram, id est viventes sub malorum dominio in patientia. Tria ergo hic dicuntur. Liberatio peccati, recordatio Dei, captivitas exilii ut homo liberetur a culpa, sequatur Deum operibus factis in gratia, sustineat exilium in patientia. Sequitur.
marg.| {f} Quia contrivi] etc. quasi dicat Ideo digne recordabuntur mei, quia contrivi malleo interioris doloris, vel malleo predicationis, et persecutionis.
marg.| {g} Cor eorum fornicans] cum rebus commutabilibus.
marg.| {h} Et recedens a me] qui sum bonum incommutabile, Ps. 72. Perdidisti omnes qui fornicantur abs te. Perdidisti, vel in presenti per contritionem, vel in futuro per damnationem, Za. 1.d. Ostendit mihi Dominus quatuor fabros, et dixit : Quid veniunt isti facere.
marg.| Et post ea respondetur a Domino : Ut deiiciant cornua gentium, id est ut deiiciant superbiam hominum. Hi quatuor fabri sunt paupertas rerum, egritudo corporum, persecutio hominum, tentatio demonum.
marg.| {i} Et oculos eorum fornicantes] etc. contrivi, scilicet post idola, dicit, id est post huius mundi concupiscibilia, que sibi Deos constituunt.
marg.| Vel post idola, id est prelatorum exempla. Exemplum enim prelatorum sequentes fornicantur subditi.
marg.| Et nota, quod perfecte conteritur peccatum, et specialiter a facie, ut in aspectu, et in vultu, sive gestu pudicitia luceat, Os. 2.a. Auferet fornicationes a facie sua, et adulteria sua de medio uberum suorum. Facies enim, sive oculi fornicantur per illicitos aspectus, et per fenestras oculorum intrat mors illicitorum desideriorum, ut dicitur Hieronymus 6.f. Et Lam. 3.f. Oculus meus depredatus est animam meam in cunctis filiabus urbis mee, Pet. 2.c. Oculos habentes plenos adulterii, et insatiabilis delicti. Quia et oculi hominum, id est carnalium sunt insatiabiles, ut dicitur Prv. 27.c.
marg.| Ideo precipitur filiis Israel, Nm. 15.d. quod recordentur omnium mandatorum Domini, ne sequantur cogitationes suas, et oculos per res varias fornicantes. Sequitur.
marg.| {k} Et displicebunt] innovati per penitentiam.
marg.| {l} Sibimet] inveteratis per culpam.
marg.| {m} Super malis que fecerant in universis abominationibus suis] Hoc est quod dicit Ps. 118. Iniquitatem odio habui, et abominatus sum. Hanc abominationem autem iniquitatis sequitur vomitus confessionis.
marg.| Unde Sir. 31.c. si coactus fueris in edendo multum surge e medio, et vome, etc. de ista abominatione peccati dicitur, Is. 30.e. Disperges ea sicut immunditiam menstruate, egredere dices ei.
marg.| {o} Et scient] penitentes habentes spem venie in contritione, vel in tribulatione.
marg.| {p} Quia ego Dominus] etc. comminando.
marg.| {r} Ut facerem eis malum hoc] Tunc scient Dominum non frustra locutum comminando, cum fructum comminationis sentiunt timendo, et in timore veniam sperando. Sed in multis frustratur suo effectu correctio divina.
marg.| Unde Ier. 2.f. Frustra percussi filios vestros, disciplinam non receperunt.
marg.| Item Ier. 6.g. Frustra conflavit conflator, malitie eorum non sunt consumpte.
marg.| Item Ier. 51.a. Curavimus Babylonem, et non est sanata, inf. 24.b. Non exivit de ea rubigo eius, neque per ignem aspere et ardentis correctionis, vel tribulationis. In penitentibus autem effectum habent sive fructum suum comminatio, et correctio. Unde Apostolus Cor. 7.c. Ecce enim secundum Deum contristari vos quantam in vobis operatur sollicitudinem, sed defensionem, sed indignationem, sed timorem, sed desiderium, sed emulationem, sed vindictam. Sequitur. {s} Hec dicit Dominus] etc. vel manu tua, etc. Hieronymus Percutimus manu spiritualiter, quando a malis nos operibus separamus. Allidimus pedem, quando non gradimus itinere peccatorum. Plangimus atque ploramus, quando nobis displicent, que geruntur, quod ostenditur per hoc verbum, heu. Vel aliter. {t}   Percute manum tuam] idest, punias in te peccata male operationis manu satisfactionis.
prol.| * {a} Et allide
marg.| Vel aliter, dicitur Prophete, id est prelato, vel predicatori, ut peccata minorum plangat, et opere, et corde, et sermone et eos bonorum operum exemplo corrigat. Unde dicit.
marg.| {t} Percute] etc. exemplo tuorum operum illos ad penitentiam excita, et manus eorum, id est opera eorum mala, manu tua, id est exemplo tuorum operum retundas, ut scilicet visis operibus tuis bonis, resiliant ab operibus malis.
prol.| Θ {a} Et allide
marg.| {5. 28ra} Δ {a} Et allide pedem tuum] cum altero pede, in signum doloris nimii. Vel Allide ad terram, ut exponit Hieronymus {b}   Et dic heu ad omnes abominationes malorum domus Israel] id est abominabilia mala domus Israel plange, non tantum facto, manus et pedes allidendo, sed et verbo, dicendo heu. Vel Dic heu ad omnes abominationes domus Israel, id est pro abominationibus eorum futuram penam eis comminare.
marg.| Et hoc est quod dicitur. {c} Quia] vel, qui gladio, fame, et peste ruituri sunt. Gladio in circuitu civitatis, fame, et peste in medio ipsius.
marg.| Hoc est, quod dicitur, ut supra 5.b. Pestilentia, et gladius, vel sanguis transiliunt per te. Unde notandum est, quod sicut in precedenti capitulo egit de tribus partibus, ita et hic Supra enim proximo tetigit partem in ventum dispersam. ibi : Et relinquam in vobis eos qui fugerint gladium.
marg.| Hic autem tangit alias duas partes, unam igni consumptam, id est fame et peste, aliam gladio cesam.
marg.| Hoc est, quod dicitur hic Gladio, fame et peste ruituri sunt, quia quidam occidentur capti ab hostibus capta civitate, alii fame morientur in obsidione, et ex cadaveribus mortuorum aer inficietur in civitate, et fiet pestis, vel pestilentia, qua multi peribunt, non solum in civitate obsessi, sed etiam illi qui evadere poterunt ab obsidione, corrupti prius in civitate ipso aere, cum longe fuerint, ibi morientur.
marg.| Et hoc est quod dicit. {d} Qui longe est peste morietur] id est corruptione quam in longa obsidione contraxit, vel alia peste, quasi dicat Dominus, cum evaserint hostes suos, adhuc non evadent me, quia ego mittam vindictam meam post eos, scilicet pestem aliquam, qua morietur.
marg.| Hieronymus Qui longe est, scilicet qui obsidionem urbis effugerit, et ad deserta migraverit. Ibi, peste morietur.
marg.| {f} Qui autem prope] est, qui, scilicet fugiendo de obsidione prope Hierusalem inventus fuerit. {g}   Gladio hostium] corruet. {i}   Et qui relictus fuerit] in urbe. {k}   Et obsessus] atque circumdatus ab hostili exercitu. {l}   Fame morietur] ad litteram.
marg.| {m} Et] sic in omnibus his predictis implebo indignationem meam in eis, id est plene effundam iram, vel vindictam meam super eos.
marg.| {n} Et scietis] vos qui remanseritis vivi a tot malis. {o}   Quia ego Dominus] potens vindicare iniurias meas. {p}   Cum fuerint interfecti vestri in medio idolorum vestrorum] in quibus, scilicet confidebatis, et ad que tempore necessitatis confugiebatis.
marg.| Et in hoc innuitur peccatum pro quo morti, et captivitati sunt traditi scilicet idololatria. Et hoc est quod dicit. [Cum fuerit interfecti vestri] id est de populo vestro, et de fratribus vestris.
marg.| {q} In medio idolorum vestrorum] ad que confugerat.
marg.| {r} In circuitu ararum vestrarum] ad litteram. {s}   In omni colle excelso, et in cunctis summitatibus montium, et subtus omne lignum nemorosum] id est sub quolibet genere ligni nemorosi, id est frondosi. Vel omne lignum nemorosum potest dici nemus diversorum lignorum.
marg.| {u} Et subtus universam quercum frondosam] quia bona erat umbra eius, ut dicitur Os. 4.c.
prol.| Δ Et nota,
marg.| * {a} Et allide pedem tuum] id est ex affectuoso, et intimo dolore plange peccata male affectionis, vel vane cogitationis.
marg.| {b} Et dic heu ad omnes abominationes malorum domus Israel] id est cordis tui, quod debet esse domus Dei, vel videns Deum. Et dic, ut non tantum in opere satisfactionis, vel in dolore contritionis, sed in planctu etiam confessionis peccatorum veniam consequi merearis.
marg.| Θ {a} Et allide pedem tuum] affectu eis compatiendo. {b}   Et dic heu] etc. sermone eos misericorditer, et compatienter ad penitentiam invitando.
marg.| {c} Quia gladio, fame, et peste ruituri sunt] Per ruinam gladii intelligitur luxuria, sive peccatum carnis. Gladius enim intelligitur mulier, vel concupiscentia carnalis. Unde Ps. 36. Gladium evaginaverunt peccatores, etc. Isto gladio multi interficiuntur. Prv. 7.d. Multos vulneratos deiecit, et fortissimi quique interfecti sunt ab ea, Hieronymus. O quam acerbus fructus luxurie, amarior felle, crudelior {5. 28rb} gladio. Fames est avaritia sive cupiditas, que non repletur. Eccles. 5.b. Avarus non implebitur pecunia, et qui amat divitias, fructus non capiet ex eis. Pestis est superbia, que omnia contactu suo corrumpit. Unde Eccles. 13.a. Qui tetigerit picem, inquinabitur ab ea, et qui communicaverit superbo, induet superbiam. Vel gladius potest dici tentatio Diaboli, fames defectus verbi divini, pestis pernicies pravi exempli.
marg.| {d} Qui longe est] per infidelitatem.
marg.| {e} Peste morietur] quia gentiles malo exemplo Christianorum ad peius provocantur, et a fide retrahuntur. Unde Rm. 2.d. Nomen Dei per vos blasphematur inter gentes : sicut scriptum est Is. {c}. 52.b. Infra 20.b. et 36.e.
marg.| {f} Qui autem prope] per fidem informem.
marg.| {g} Gladio hostium] id est aperta, et violenta tentatione demonum.
marg.| {h} Corruet] corde, vel corpore ruet de vitio in vitium.
marg.| {i} Et qui relictus fuerit, et obsessus] etc. Idiota simplex, et iustus relictus, quia ei mundus pater mortuus est, et caro mater, ut dicat, Pater meus, et mater mea dereliquerunt me : et talis in urbe Ecclesie existens tam merito, quam numero obsidetur, et tentatur occultis machinationibus ab inimicis spiritualibus, nec habet verbum exhortationis : Unde dicit hic, quod.
marg.| {l} Fame morietur] defectu exhortationis, et fame verbi divini. Lam. 4.a. Parvuli petierunt panem, etc. Vel.
marg.| {d} Quid longe est] id est potestates seculares.
marg.| {e} Peste morietur] Superbia, et pompa peccata sunt divitum, et potentum, qui a Deo longe sunt, secundum quod dicitur in Ps. 137. Quoniam excelsus Dominus, et humilia respicit, et alta a longe cognoscit. Prope autem dicuntur esse clerici, et sacerdotes.
marg.| Et isti omnes gladio luxurie, et carnalis concupiscentie perfodiuntur.
marg.| Relicti obsessi sunt claustrales, qui fame cupiditatis, et avaritie moriuntur.
marg.| Peccatum enim secularium est superbia, peccatum clericorum lascivia, et luxuria, peccatum claustralium, avaritia.
marg.| {n} Et scietis] vos penitentes, et a predictis ad penitentiam conversi.
marg.| {o} Quia ego Dominus, cum fuerint interfecti vestri] id est a vobis, vel de numero vestrum.
marg.| {q} In medio idolorum vestrorum] id est tunc cognoscetis me, cum penitentes de peccatis vestris, et ipsa considerare, et discutere volentes, videritis multos interfectos exemplo vestrarum cupiditatum, et in consideratione, et veneratione divitiarum vestrarum.
marg.| Multi autem subditi idola maiorum colunt, quia divites propter divitias venerantur.
marg.| {r} Et in circuitu ararum vestrarum] id est mensarum, vel deliciarum, quia multi ad mensam divitum spiritualiter occiduntur.
marg.| Et est circuitus
prol.| Malorum, sicut hic. Et in Ps. 11. In circuitu impii ambulant.
prol.| Penitentium. Is. 23.d. Circui civitatem meretrix oblivioni tradita.
prol.| Activorum. Mt. 24.d. Due molentes in mola, una assumetur, etc.
prol.| Contemplativorum. Ps. 26. Circuivi, et immolavi in tabernaculo eius.
marg.| {s} In omni colle excelso, et in cunctis summitatibus montium] id est dignitatibus, et prelationibus, in quibus interficiuntur, qui eas ambiunt, vel qui in eis positi multos suo exemplo corrumpunt.
marg.| Tria dicit hic, que causa sunt interfectionis multorum.
marg.| Idola avaritie, are deliciarum, colles et montes dignitatum, et prelationum, quia per hoc Prelati multos subditos interficiunt, sub quibus vivunt. Unde dicit.
marg.| {t} Et subtus omne lignum nemorosum, et subtus universam] etc. Per lignum, nemorosum, et quercum frondosam significantur prelati mali, qui multa dicunt, et nulla faciunt.
prol.| * Lignum
marg.| {5. 28va} Δ Et nota, quod hec duo observabant, maxime in locis in quibus colebant idola, quod essent excelsa, et nemorosa. Excelsa propter eminentiam, ut viderent longinqua : Et nemorosa propter umbram, et ne viderentur, sed possent latere ibi, quia ad litteram ibi scortabantur in nemoribus. Et tertia ratio erat propter nutrimentum ignis, ut haberent circa altare ligna ad fovendum ignem iugiter in aris idolorum.
marg.| Unde post omnia predicta dicitur hic determinando, quid facerent in his locis.
marg.| {a} Locum ubi accenderunt thura redolentia universis idolis suis] non Deo, qui poterat eos liberare, Hieronymus. Perspicuum est iuxta litteram, et interpretatione non indiget, quod in montibus, Israel, et in excelsis collibus, inter ipsa idolorum altaria lucosque, qui appellantur ligna nemorosa, Israeliticus sit cesus exercitus, ut ubi peccaverant, ibi punirentur. Sap. 11.e. Per que peccat homo, per hec et torquetur. Unde adhuc dicitur.
marg.| {b} Et extendam manum meam ad ultionem] scilicet. {c}   Super eos] ad eorum oppressionem, sicut predictum est ipsos circa aras suas in montibus nemorosis interficiendo.
marg.| {d} Et faciam terram] etc. Non solum destruam, et occidam personas, sed vastabo civitates, et villas, et totam terram. Et hoc est. Et faciam terram desolatam, ab hominibus.
marg.| {e} Et destitutam] a fructibus vel sine solatio faciam eam, et auxilio. Et determinat quantum spatium terre occupabit ista vastatio, et persecutio, scilicet, totam terram promissionis, Et hoc est.
marg.| {f} A deserto] quod est, scilicet ad meridiem terre sancte inter Egyptum, et terram sanctam, usque ad.
marg.| {g} Deblatha] que est ad oppositam partem. Et hoc est.
marg.| {f} A deserto Deblatha] Id est usque ad Deblatha, quasi dicat, totum vastabitur quod est inter hos duos terminos. De terminis terre promissionis habetur : Nm. 31. Et Dt. 11. Unde dicit.
marg.| {h} In omnibus habitationibus eorum] quasi dicat nulla habitatio remanebit immunis. Ita ut dictum est exponunt quidam, sed verius exponit Hieronymus.
marg.| {f} A deserto Deblatha] que est in terra Emath, usque ad mare, supple.
marg.| {h} In omnibus habitationibus eorum] ut omnibus pateat nihil esse inter solitudinem, et mare magnum quod non hostilis mucro consumpserit.
marg.| Multi autem putant esse eumdem locum, de quo Ier. ult. b. Scriptum est. Adduxerunt Sedechiam ad Regem Babylonis in Reblatha, que est in terra Emath, et ob viciniam, immo similitudinem Deleth, et Res Hebraicarum litterarum, que parvo apice distinguuntur, vel Deblatha, vel Reblatha appellari. Sequitur.
marg.| {i} Et scient] experimento mee potentie, quia ego Dominus.
marg.| * Lignum enim nemorosum habet folia, sed non poma, nisi amara. Dicunt enim, et non faciunt, ut dicitur, Mt. 23.a. Promittunt, et non solvunt, ideo maledictione divina digni fiunt, sicut ficus habens folia, et non fructum, Mc. 11.b. Eccl. 4.d. Noli esse citatus in lingua tua, et inutilis, et remissus in operibus tuis.
marg.| Quia sicut dicit beatus Bernardus Maxima est abusio lingua magniloqua, et manus remissa. Quercus etiam frondosa vocatur, non fructuosa arbor. Quercus enim non facit fructum nisi porcorum, sed folia habet in umbram hominum : Ita multi prelati, et clerici fructum demonum faciunt, id est mala opera, sed bona verba habent hominibus utilia.
marg.| Unde dicit Dominus Mt. 23.a. Que dicunt facite, secundum opera eorum nolite facere.
marg.| {a} Locum ubi accenderunt thura redolentia universis idolis suis] Summitates montium, id est Prelationes, et dignitates vocat loca, ubi accenduntur thura redolentia idolis.
marg.| {5. 28vb} Idolis enim, id est in prelationibus constitutis preces supplicationesque vehementes offeruntur, que per thura redolentia significantur, quia cum ipsis precibus adulationes, que eis suavem odorem faciunt, admiscentur.
marg.| Vel lignum nemorosum, potest dici prosperitas temporalis in divitiis, secundum illud Sir. 28.b. Secundum ligna silve : sic ignis exardescit, quia secundum quod crescit rerum facultas, crescit, et cupiditas.
marg.| Quercus autem frondosa est vanitas mundialis in hominibus.
marg.| Unde Ier. 2.d. Sub omni ligno frondoso tu prosternaberis meretrix, id est sub omni vanitate mundi.
marg.| Locus autem ubi accenduntur thura redolentia universis idolis, sunt are, id est mense, vel coquine ubi diversa cibaria, et diversi sapores redolentes a gulosis offeruntur universis suis desideriis, que sunt quasi universa idola. Sequitur.
marg.| {b} Extendam manum meam] id est ampliabo vindictam meam.
marg.| {c} Super eos] id est super tales, vel in presenti eos ad penitentiam flagellando, vel in futuro eternaliter condemnando.
marg.| {d} Et faciam terram] id est ipsos terrenis desideriis deditos.
marg.| {e} Desolatam, et destitutam a deserto Deblatha] id est ab omnibus delectationibus quas habuerunt.
marg.| {h} In omnibus habitationibus eorum] id est degentes in corporibus : per desertum enim Deblatha significantur peccata, que sine fructu sunt. Deblatha enim interpretatur massa ficorum.
marg.| Unde per hoc significantur voluptates.
marg.| {i} Et scient, quia ego Dominus] Planum est hoc.



Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ez. Capitulum 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/02/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=37&chapitre=37_6)

Notes :