Capitulum 11
Numérotation du verset
Za. 11,1
Aperi, Libane,
portas tuas
et comedat1* ignis cedros tuas.
1 comedat ΩS
Weber
] comedet
Rusch
Numérotation du verset
Za. 11,2
Ulula, abies,
quia cecidit cedrus, quoniam magnifici vastati sunt.
Ululate quercus Basan
quoniam succisus est saltus munitus.
Numérotation du verset
Za. 11,3
Vox ululatus pastorum
quoniam2 vastata est magnificentia3*
2 quoniam ΩS
Rusch
] quia
Weber
|
3 magnificentia ΩS
Weber
]superbia
Rusch
|
eorum, vox rugitus leonum
quoniam vastata est superbia Iordanis.
Numérotation du verset
Za. 11,4
Hec dicit Dominus Deus meus : Pasce
pecora occisionis
Numérotation du verset
Za. 11,5
que qui
possederant
occidebant
et non dolebant
et venundabant4 ea
4 venundabant] vendebant
Weber
dicentes : Benedictus Dominus, divites facti sumus
et pastores eorum non parcebant eis.
Numérotation du verset
Za. 11,6
Et ego non parcam ultra super habitantes terram dicit Dominus.
Ecce ego tradam homines unumquemque in manu proximi sui et in manu regis sui
et concident in5* terram et non eruam de manu eorum,
5 in ΩS]
om. Rusch Weber
Numérotation du verset
Za. 11,7
et pascam6* pecus occisionis. Propter hoc, o pauperes gregis, et assumpsi mihi duas virgas.
6 pascam ΩS
Weber
] depascam
Rusch
Unam vocavi Decorem
et alteram vocavi Funiculum7
7 Funiculum ΩS
Rusch
] Funiculos
Weber
et pavi gregem.
Numérotation du verset
Za. 11,8
Et succidi tres pastores in mense uno et contracta est anima mea in eis. Siquidem et8 anima eorum variavit in me.
8 et ΩS
Rusch
]
om. Weber
Numérotation du verset
Za. 11,9
Et dixi : Non pascam vos. Quod moritur moriatur et quod succiditur succidatur et reliqui devorent9 unusquisque carnem proximi sui.
9 devorent ΩS
Rusch
] vorent
Weber
Numérotation du verset
Za. 11,10
Et tuli virgam meam
que vocabatur Decus et abscidi eam ut irritum facerem fedus meum quod percussi cum omnibus populis
Numérotation du verset
Za. 11,11
et in irritum deductum est in die illa.
Et cognoverunt sic pauperes gregis
qui custodiunt mihi,
quia verbum Domini est.
Numérotation du verset
Za. 11,12
Et dixi ad eos : Si bonum est
in oculis vestris afferte mercedem meam.
Et si non quiescite et appenderunt mercedem meam triginta argenteos.
Numérotation du verset
Za. 11,13
Et dixit Dominus ad me :
Proiice
illud10* ad statuarium
10 illud ΩS
Weber
] illos
Rusch
decorum pretium quo11 appretiatus sum ab eis. Et
11 quo ΩS
Rusch
] quod
Weber
tuli triginta argenteos
et proieci illos in domo Domini ad statuarium.
Numérotation du verset
Za. 11,14
Et precidi virgam meam secundam
que appellabatur Funiculus
ut dissolverem
germanitatem inter Iudam et inter12 Israel.
12 inter]
om.
ΩS
Numérotation du verset
Za. 11,15
Et dixit Dominus ad me :
Adhuc sume tibi vasa
pastoris stulti,
Numérotation du verset
Za. 11,16
quia ecce ego suscitabo pastorem
in terra qui derelicta non visitabit dispersa13* non queret et contritum non sanabit et id quod stat non enutriet et carnes pinguium14 comedet et ungulas eorum dissolvet.
13 dispersa ΩS] dispersum
Rsuch Weber
|
14 pinguium] piguium
cacogr. Rusch
|
Numérotation du verset
Za. 11,17
O pastor et idolum derelinquens gregem,
gladius super brachium eius et super oculum dextrum eius,
brachium eius ariditate siccabitur et oculus dexter eius tenebrescens obscurabitur.
Capitulum 11
Numérotation du verset
Za. 11,1
marg.|
{5.
221va}
Aperi Libane]
etc. Superius egit de his que acciderunt Iudeis de tempore Grecorum. Hic agit de his que acciderunt eis tempore Romanorum. Et dividitur pars ista principaliter in tres partes. In prima agitur de destructione Hierusalem facta per Romanos. In secunda agitur de profectu Ecclesie, ibi : [
In die illa
12. cap. post principium. In tertia vero parte subiungit causam utriusque istorum, scilicet, Passionem Christi, ibi : [
Framea suscitare]
13.{c}. versus fin. Item prima pars dividitur in tres partes. In prima agit de destructione templi et populi. In secunda ostendit, quod Dominus iuste permisit eos destrui, ibi :
[Et assumpsi mihi]
Tertio, iterum describit vastationem civitatis, et populi, ibi : [
Onus verbi Domini]
12. cap. in principio. Describens ergo primo vastationem templi, et populi, dicit.
marg.|
{a}
Aperi]
id est aperies velis nolis. {b}
Libane]
id est templum quod dicitur Libanus, quia factum erat de lignis Libani, et quia situm erat in alto ut Libanus. {c}
Portas tuas]
intret Romanus exercitus. {d}
Et comedet ignis]
materialis, vel hostium persecutio gravissima. {e}
Cedros tuas]
Duces et Sacerdotes, vel ad litteram, cedros quibus parietes templi erant vestiti, ut dicitur. 4Rg.6.c.
marg.|
{f}
Ulula abies]
id est ululate principes et sacerdotes.
marg.|
{h}
Quia cecidit cedrus]
id est quia destructum est templum cedris edificatum.
marg.|
{f}
Ulula]
id est ululabit.
marg.|
{g}
Abies]
id est pavimentum lignis abiegnis vestitum.
marg.|
{h}
Quia cecidit]
id est cadet super te. {i}
Cedrus]
id est parietes cedrini. Sed prima expositio de ducibus et sacerdotibus videtur magis consona sequenti littere, que dicit.
marg.|
{k}
Quoniam magnifici]
id est principes, et Sacerdotes.
marg.|
{l}
Vastati sunt]
id est destruentur per Romanos. Sequitur.
marg.|
{m}
Ululate quercus Basan]
id est alie domus edificate de quercubus, Vel per quercus intelligitur communis populus.
marg.|
{n}
Quoniam succisus est]
id est succidetur per Romanos, et destruetur, {o}
Saltus munitus]
id est templum edificatum de lignis saltus, et valde munitum. Vel [
saltus munitus]
dicitur domus saltus, que munita erat armis, et clypeis, sed nihilominus destructa est per Romanos. {p}
Vox ululatus pastorum]
audiatur longe, et late {q}
Quoniam vastata est magnificentia eorum]
id est potentia eorum, et exercitus multitudo, vel ipsum templum unde magnificabant se apud ceteras nationes.
marg.|
{r}
Vox rugitus leonum]
id est principum crudelium, supple audiatur.
marg.|
{s}
Quoniam vastata est superbia Iordanis]
id est vastatum est templum quod erat superbia Hierusalem que sita est circa Iordanem. Vel ad litteram, quedam silva erat iuxta Iordanem, ubi erant multi leones qui multum ululaverunt, quando illa silva abscissa est a Romanis, que vocatur superbia Iordanis quia illa silva decorabat Iordanem prope quem erat.
marg.|
{t}
Hec dicit Dominus Deus meus]
Continua ita : Apertus est Libanus, et omnis superbia Iordanis vastata est : idcirco [
hec dicit Dominus Deus meus]
:
marg.|
{u}
Pasce pecora occisionis]
id est predic pascendos et impinguandos o Zacharia multa prosperitate Iudeos, qui tamen impinguantur ad occisionem futuram per Romanos. {x}
Que qui possederant]
id est quid possidebunt temporibus illis, Romani. {y}
Occidebant]
ad litteram, gladio materiali occident. {z}
Et non dolebant]
id est non dolebunt etiam pro tanta crudelitate. {a}
Et venundabunt ea]
id est vendent quosdam ex eis Romani [
dicentes. Benedictus Dominus, divites facti sumus]
Hoc dicebant Romani, Iudei offenderunt Deum ideo oppressimus eos, et pretio
{5.
221vb} eorum divites facti sumus. {b}
Et pastores eorum non parcebant eis]
quasi non mirum si hostes non parcebant eis, cum ipsi pastores non pepercerint eis.
marg.|
{c}
Et]
idcirco (ego non parcam ultra super habitantes terram,) id est Iudeam. {d}
Dicit Dominus]
qui numquam fallit.
marg.|
{e}
Ecce ego tradam homines]
quasi dicat, quia indulta Iudeis penitentia quadraginta duorum annorum post Passionem Christi, penitere noluerunt, non parcam ultra eis : imo [
Ecce ego tradam unumquemque in manu proximi sui]
quia quando Hierusalem obsidebatur, tanta erat discordia inter eos, ut etiam se mutua cede truncarent.
marg.|
{f}
Et in manu]
etiam (regis sui,) id est principis sui, qui deberet eum defendere.
marg.|
{g}
Et concident]
id est divident et spoliabunt.
marg.|
{h}
Terram]
Iudeorum Romani.
marg.|
{i}
Et non eruam de manu eorum]
id est Romanorum. {k}
Et depascam]
id est depasci faciam et consumi.
marg.|
{l}
Pecus occisionis]
scilicet, Iudeos a Romanis.
marg.|
Mystice. {u}
Pasce pecora occisionis]
Glossa. Quicumque doctores tam in veteri Testamento quam in novo negligenter agunt, et minimos scandalizant, ipsi pecora occisionis nutriunt, nec compatiuntur super illos, sed vendunt sibi creditos, et ex mortibus aliorum divitias consequuntur, laudantes eos, qui predas agunt miseris, et iniquis benedicentes.
marg.|
{m}
Propter hoc o pauperes]
etc. Hic incipit secunda pars huius prime partis, in qua ostendit Propheta quod Dominus iuste permisit Iudeos destrui. Et ad hoc probandum. Primo, commemorat beneficia que prestitit eis. Secundo arguit eorum ingratitudinem, ibi : [
Et appenderunt]
Tertio, concludit, quod infidelitate sua relinquentur, et Antichristo subiicientur, ibi : [
Et precidi]
etc. Primo ergo recolit beneficia, que prestitit eis, dicens.
marg.|
{m}
Propter hoc]
quia comminatus sum Iudeis mala predicta.
marg.|
{n}
O pauperes gregis]
vos boni, et electi in populo, te bona que ego feci Iudeis, ut sic appareat quod iuste sustinebunt mala predicta. Et primo commemorat eis beneficium gratuite electionis, quia cum Dominus haberet regimen duplicis populi ; gentilis, scilicet, et Iudei, populum tamen Iudeorum specialiter sibi elegit, et quasi funiculum specialis hereditatis sibi assumpsit. Unde dicit.
marg.|
{o}
Et assumpsi mihi virgas]
id est duplex regimen populi, gentilis, scilicet, et Iudei.
marg.|
{p}
Unam vocavi decorem]
id est regimen totius humani generis vocavi decorem regendo eos per legem naturalem, quia valde decorum, et iustum est, ut omnium patrem omnes ab eo geniti invocent, et colant.
marg.|
{q}
Et alteram]
scilicet regimen populi Iudaici [
vocavi funiculum]
quasi dicat regimen populi Iudaici quasi in funiculum specialis hereditatis mihi assumpsi.
marg.|
{r}
Et succidi]
id est occidi.
marg.|
{s}
Tres pastores]
Moysen et Aaron, et Mariam.
marg.|
{t}
In mense uno]
scilicet, in mense Nisan, id est Aprili. Maria enim mortua est mense aprili in deserto Sin : Nm. 20.a. Et in eodem mense, et in eodem loco Moyses, et Aaron condemnati sunt propter aquas contradictionis ne intrarent terram promissionis. Et propter hoc dicuntur hic succisi mense illo propter sententiam, que tunc data est de morte eorum.
marg.|
{u}
Siquidem]
id est quia.
marg.|
{x}
Et anima eorum]
id est voluntas eorum.
marg.|
{y}
Variavit]
id est variationem fecit.
marg.|
{z}
In me]
quasi omnes peccaverunt in me. Aaron conflando vitulum. Ex. 32.a. Maria murmurando contra Moysen. Nm. 12.a. Moyses dubitando ad aquas contradictionis. Nm. 20.b.
marg.|
{a}
Et dixi : Non pascam vos]
id est dixi ut dimitterem
{5.
222ra} regimen eorum, nisi Moyses placasset eum. Et dixi, supple.
marg.|
{a}
Quod moritur, moriatur]
quasi dicat, non curo de morte ipsorum.
[Et quod]
etc. id est permisi omnes succidi et mori in deserto preter Caleb, et Iosue : Nm. 14.c.
marg.|
{c}
Et reliqui]
etc. quasi de illis qui non sunt mortui morte sua, permisi unumquemque occidere proximum suum, sicut legitur de Levitis, qui occiderunt patres suos, et matres, Ex. 32.f.
marg.|
{d}
Et tuli]
etc. id est permisi auferri, et abscidi a cultu meo nationes totius orbis assumpto mihi populo Iudeorum. Unde exponit hoc cum subdit.
marg.|
{e}
Ut irritum]
etc. id est sic permisi fieri irritum pactum legis naturalis, quod habebam cum omnibus nationibus, quando assumpsi mihi in populum peculiarem populum Iudeorum.
marg.|
{f}
Et in irritum deductum est]
fedus legis naturalis, quod habebam cum ceteris nationibus.
marg.|
{g}
In illa die]
quando assumpsi mihi Israel, quia tempore Sarug proavi Abrahe cepit idololatria.
marg.|
{h}
Et cognoverunt]
etc. id est populus Israel qui tunc erat pauper et modicus.
marg.|
{i}
Quia verbum Domini est]
id est quia voluntas Domini erat assumere Israel abiectis ceteris nationibus.
marg.|
{k}
Et dixi ad eos]
ad pauperes gregis, id est ad populum Israel.
marg.|
{l}
Si bonum est in oculis vestris]
id est si placet vobis ex libero arbitrio.
marg.|
{m}
Afferte mercedem meam]
id est quia vos paucos assumpsi abiectis gentibus, servare precepta mea.
marg.|
{n}
Et si non]
non vultis servare precepta mea ex libero arbitrio
[quiescite]
quasi facite quod vultis, quia nullus cogitur. Habet enim quilibet liberum arbitrium quo potest eligere quod vult.
marg.|
{o}
Et appenderunt]
etc. Commemorato beneficio gratuite electionis arguit consequenter ingratitudinem eorum, dicens :
[Et appenderunt mercedem meam triginta argenteos]
pro tot et tantis beneficiis quot eum mihi elegeram in populum peculiarem, talem reddiderunt mihi mercedem, quod me tam vili pretio, scilicet triginta argenteis vendiderunt. De hoc loco sumptum est illud quod dicitur. Mt. 27.a. Tunc adimpletum est quod dictum est a Domino per Ieremiam Prophetam dicentem. Et appenderunt mercedem meam triginta argenteos. Hoc non est in Ieremia, sed in Zacharia. Solutio. Prophete omnes locuti sunt eodem spiritu, ideo quod dictum est ab uno, frequenter attribuitur alteri. Sed quare hoc verbum magis attribuitur Ieremie quam Is. , et Ezechieli, vel alteri ? Potest dici quod Isaias magis locutus est de Incarnatione, Ieremias magis et expressius de Passione. Unde sicut etiam dicitur de Evangelistis, ita etiam Is. appropriatur facies hominis inter Prophetas, quia agit specialiter de Incarnatione Christi. Ieremie vero facies vituli, quia agit specialiter de immolatione Passionis. Ezechieli facies aquile, quia agit de sublimitate divinitatis. Danieli facies leonis, quia agit de regno resurrectionis. Quia ergo prophetia specialiter est de Passione : ideo magis attribuitur Ieremie. Sequitur.
marg.|
{p}
Et dixit Dominus ad me]
Zachariam.
marg.|
{q}
Proiice illos]
id est predic proiiciendos triginta argenteos a Iuda proditore, ut legitur Mt. 27.a.
marg.|
{r}
Ad statuarium]
fusorem vel artificem statuarum.
marg.|
{s}
Decorum pretium]
id est pulchrum pretium, Ironia est, quasi non est competens tam vile pretium valori meo.
marg.|
{t}
Quo appretiatus sum ab eis]
id est Iudeis, quibus contuli tot bona.
marg.|
{5.
222rb} {u}
Et tuli triginta argenteos, et proieci illos in domum Domini ad statuarium]
id est predixi proiiciendos.
marg.|
Vel ad litteram potuit esse quod Propheta accepit triginta argenteos, et ostendit Iudeis, in signum quod tali pretio Dominus erat vendendus, et postmodum proiecit illos in templo ad fusorem statuarum, in signum quod proiiciendi essent a Iuda proditore.
marg.|
{x}
Et precidi virgam meam]
Commemorata Iudeorum gratuita electione, et ostensa eorum ingratitudine, concludit penam, scilicet quod Antichristo subdendi sunt, et in infidelitate sua derelinquendi. Unde dicit.
[Et precidi]
scilicet, prescindi permisi per infidelitatem a cultu meo.
marg.|
{y}
Virgam meam secundam que appellabatur funiculus]
id est Iudaicum populum.
marg.|
{z}
Ut dissolverem]
id est et sic dissolvi ut ly
[ut]
non teneatur causative, sed consecutive.
marg.|
{a}
Germanitatem inter Iudam, et Israel]
id est inter Apostolos confitentes Christum, et reliquum populum Iudeorum. {b}
Et dixit Dominus ad me]
Zachariam.
marg.|
{c}
Adhuc sume tibi vasa]
peram, baculum, fistulam, et sibilum.
marg.|
{d}
Pastoris stulti]
id est Antichristi, ut non solum voce qualis venturus sit Antichristus, sed etiam habitu ostendas.
marg.|
{e}
Quia ecce]
quasi. Volo quod tu etiam voce, et habitu predices eum venturum.
[Quia ecce ego suscitabo]
quasi dicat, pro certo veniet, Suscitabo, inquam.
marg.|
{f}
Pastorem]
non re, sed nomine.
marg.|
{g}
In terra]
scilicet, Antichristum.
marg.|
{h}
Qui derelicta non visitabit]
sed potius prosequetur.
marg.|
{i}
Dispersum non queret]
sed congregata disperdet.
marg.|
{k}
Et contritum non sanabit]
imo potius sanum conteret, et infirmabit.
marg.|
{l}
Et id quod stat]
in fide.
marg.|
{m}
Non enutriet]
sed potius destruet.
marg.|
{n}
Et carnes pinguium comedet]
id est corpora Sanctorum occidit.
marg.|
{o}
Et ungulas eorum dissolvet]
id est constantiam, et fortitudinem multorum dissolvet, faciet eos per persecutiones recedere a cultu Dei. Nota quod hic describuntur actus, et opera mali pastoris, et Ezech. 34.a. similiter.
marg.|
Et e contrario describuntur ibidem actus, et opera boni pastoris, Ezech. 34.c. et d.
marg.|
{p}
O pastor]
Descriptis actibus mali pastoris, videlicet Antichristi, invenitur contra eum, dicens.
[O pastor nomine]
marg.|
{q}
Et idolum]
re. Non vocat Antichristum idololatram sed ipsum idolum, quia in tantam amentiam extolletur, ut se faciat adorari.
marg.|
{r}
Derelinquens gregem]
in necessitate, quem se pascere promittebat.
marg.|
{s}
Gladius super brachium eius, et super oculum dextrum eius]
id est gladius virtutis Domini simul destruet, et fortitudinem eius, et scientiam. Unde exponit hoc dicens.
marg.|
{t}
Brachium eius ariditate siccabitur]
quia potentia sua ex toto deficiet.
marg.|
{u}
Et oculus dexter eius]
id est scientia qua astutus erit. et clare videns in secularibus.
marg.|
{x}
Tenebrescens obscurabitur]
id est infatuabitur, quando in tantam fatuitatem deveniet, ut se velit facere coli, et adorari pro Deo, sicut dicitur 2Th. 2.b. Et tunc interficiet eum Dominus spiritu oris sui.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Za. Capitulum 11), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 13/07/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=50&chapitre=50_11)
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Za. Capitulum 11), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 13/07/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=50&chapitre=50_11)
Notes :