Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

LIBER RUTH INCIPIT¹. ^{{t. 1 : Erfurt, f. 251vb ; facsim., p. 502b}
[Rusch, f. 251vb ]} In diebus unius iudicis,

^marg.| marg.|+HSC In diebus unius iudicis, scilicet Booz, qui et Abessan dictus est. Ita² exponunt Hebrei. Magister dicit in Historiis quod in diebus Eli³ facta est fames ista ⁴, quod magis morale est. Heli enim sacerdos fuit et iudex, et tunc maxime cepit⁵ invalescere fames spiritualis, quando⁶ terrenum dominium devolutum est ad prelatos. Item Heli potestate sua usurpavit sibi sacerdotium. Ipse enim⁷ primus transtulit a filiis Eleazar quibus iure primogeniture congruebat sacerdotium⁸, ad se qui erat de lthamar⁹. Et tunc etiam fames¹⁰ invalescit in Ecclesia, quando potestate quis usurpat sibi ecclesiasticas dignitates.| ¹¹ ||

^marg.| marg.|+HSC Mystice : in diebus unius iudicis etc. Facta est fames : propter paucitatem spiritualium doctorum, quibus iudicandi datur auctoritas, fit fames Verbi Dei. Et Lex per iudaicas traditiones corrupta est.| ¹² ||

¹¹ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior et minor> P59 ; Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹² Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Ed1703, f. 214r ; om. P59 Tr113

¹ Liber… incipit] om. Weber

quando iudices preerant,

^marg.| marg.|+HSC QUANDO IUDICES PREERANT ¹³. Sic et modo est¹⁴, quia illi qui presunt, deberent¹⁵ esse pastores, facti sunt iudices. Et cum¹⁶ deberent vacare orationibus, vacant litibus et contentionibus¹⁷. Ideo est fames¹⁸ in Ecclesia, Amos 8.d¹⁹ ^a : « Mittam famem in terram » etc. et²⁰ de talibus 1 Cor. 6.a²¹ ^b: « Secularia iudicia si habueritis, contemptibiles qui sunt in Ecclesia, illos²² constituite ad iudicandum ». Hinc est quod Iethro dixit Moysi²³ iudiciis intento²⁴: Non bonam rem agis, stulto labore consumeris²⁵, Ex. 18.c²⁶.| ²⁷ ||

^a Am. 8,11

^b 1Cor. 6,4

²⁷ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> P59; Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

facta est fames in terra.

^marg.| marg.| FACTA EST. Propter paucitatem spiritalium doctorum quibus iudicandi datur auctoritas facta est fames verbi Dei quando lex etiam per Iudaicas traditiones corrupta est.| ²⁸ ||

²⁸ Codd. : Rusch PL113

Abiitque homo

^marg.| marg.| ABIITQUE HOMO. Rabanus Maurus RABANUS. Christus scilicet in Bethleem Iuda natus peregrinationem huius mundi visitavit, cum uxore sua id est Ecclesia et cum duobus liberis, duobus scilicet ordinibus prophetarum et apostolorum qui sanguine Christi a peccati servitute sunt liberati.| ²⁹ ||

^marg.| marg.| ABIIT HOMO. Rabanus MaurusR<ABANUS>. Quem quidam decalogum³⁰ intelligunt et uxorem eius Synagogam et duos filios regalem honorem et sacerdotalem qui non solum in gente Iudeorum sed et proselytorum copulam sibi acquirebant sicut in tempore David et Salomonis et aliorum factum est.| ³¹ ||

^marg.| marg.|+HSC Abiitque homo: Homo, secundum quosdam, Legis Decalogus, cuius uxor Synagoga; duo filii, regnum et sacerdotium, qui non solum in gente Iudeorum sed et proselytorum sibi copulam acquirebant, sicut in tempore David et Salomonis factum est et quorundam alienorum. Vel homo Christus: « Homo natus est in ea ».| ³² ||

²⁹ Codd. : Rusch PL113

³¹ Codd. : Rusch PL113

³² Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Ed1703, f. 214r ; om. P59 Tr113

³⁰ decalogum] + legis PL113

de Bethleem Iuda,

^marg.| marg.|+HSC1 De Bethleem, id est Bethleemita³³. Et hic est³⁴ anticipatio: nondum enim dicta erat³⁵ Bethlehem. Eadem civitas est Bethlehem et Ephrata³⁶, sed³⁷ prius dicta est Ephrata, ab Ephrata uxore Caleb³⁸ ibi sepulta. Propter incredibilem vero ubertatem sibi redditam, postea dicta est³⁹ Bethlehem, id est 'domus panis⁴⁰'. Ista⁴¹ Ephrata fuit Maria⁴² soror Moysi secundum quosdam, que postea quam⁴³ percussa est lepra, Num. 12.c⁴⁴, dicta est Ephrata, id est 'furorem vidit', id est iram Dei experimento cognovit. Item, interpretatur 'speculum', quia eius plaga omnibus posita est in exemplum. Hieronymus tamen dicit quod Caleb suscepit de Ephrata Hur, patrem⁴⁵ Huri, avum Beseleel. Idem dicitur⁴⁶ 1 Par. 2 et 4.a⁴⁷. Alii dicunt quod haec civitas primo dicta est Ephrata, id est 'furorem vidit', quia⁴⁸ tempore predicti iudicis iram Dei, id est famem validam sensit; et postea dicta est Bethlehem, reddita sibi ubertate. | ⁴⁹ ||

^marg.| marg.|+HSC2 De Bethleem Iuda quia celesti pane satiati per predicationem evangelii ad confessionem fidei plurimos adduxerunt ut et ipsi satientur; unde : « Date illis vos manducare⁵⁰ » (Luce 9^c).| ⁵¹ ||

^c Cf. Lc. 9, 13 : « Vos date illis manducare » ; cf. Lc. 8, 55 : « Et iussit illi dari [dare : Weber (s M G)] manducare »; cf. Mt. 14, 16 ; Mc. 6, 37.

⁴⁹ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior et minor> P59 ; Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

⁵¹ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior et minor> P59 ; Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

ut peregrinaretur in regione Moabitide

^interl.| interl.| regione scilicet diaboli qui est princeps huius mundi.||

^marg.| marg.|+HSC1 Peregrinaretur in regione: quia Christus in Bethlehem Iuda natus, cum apostolis et prophetis peregrinationem huius mundi visitavit, Psal. 118: « Cantabiles mihi erant iustificationes tue in loco peregrinationis mee ». VeI Iudaea lege abutens in qua mortuus est, « factus obediens usque ad mortem » (Phil. 2.a.)| ⁵² ||

⁵² Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Ed1703, f. 214r ; om. Tr113

cum uxore sua ac duobus liberis.

Ipse vocabatur Elimelech,

^interl.| interl.| ‘Deus meus rex’⁵³ ; hic est Christus cui dicitur^d : « Intende voci orationis mee rex meus et Deus meus ».| ⁵⁴ ||

^marg.| marg.|+HSC1 ELIMELECH. Supra, Primo Paralipomenon 4, dicit Hieronymus quod, tempore Elimelech⁵⁵, sol stetit ad transgressores Legis terrendos, sed quia non timerunt Deum, tanta fames invaluit, ut potior de⁵⁶ tribu luda fugeret cum uxore et filiis.| ⁵⁷ ||

^d Ps. 5, 3.

⁵⁴ Codd. : Rusch ; <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Ed1703, f. 214r ; om. Tr113

⁵⁷ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

⁵³ Deus... rex] Elimelech interpretatur praem. Ed1703 ⁵⁵ tempore Elimelech Ed1703] Elimelech interpretatur Tr113 ⁵⁶ de Ed1703] in Tr113

uxor eius Noemi

^interl.| interl.| pulchra||

^interl.| interl.| « Pulchra es amica mea » etc.^e ||

^e Ct. 1, 14 ; 4, 1 ; 4 ; 7.

et duo filii⁵⁸, alter Maalon,

^marg.| marg.| MAALON. Qui de fenestra vel a principio. Hic est chorus prophetarum per quos de fenestra primum fidei lumen in orbem processit qui etiam veri luminis id est Christi primi predicatores fuerunt.| ⁵⁹ ||

⁵⁹ Codd. : Rusch PL113

⁵⁸ et duo filii] e duobus filiis Weber

et alter Chelion,

^marg.| marg.| Chelion : consummatio. Hi sunt apostoli qui enigmata prophetarum ad consummationem pleni intellectus perduxerunt. Hi merito Euphratei⁶⁰ et de Bethleem Iuda orti sunt qui celesti pane satiati per predicationem evangelii, fructum predicationis collegerunt. Euphrateus⁶¹ enim frugifer, Bethleem domus panis, Iudas⁶² confessio interpretatur ; unde^f : « Vos date illis manducare ». Item^g « Euntes predicate evangelium regni Dei ». Et alibi^h : « Elegi vos de mundo ut eatis et fructum afferatis ».| ⁶³ ||

^f Cf. Mt. 14, 16 ; Mc. 6, 37 ; Lc. 9, 13.

^g Mt. 16, 15.

^h Io. 15, 16.19.

⁶³ Codd. : Rusch PL113

⁶⁰ Euphratei] scrips hic et ubique, Eufratei Rusch, Ephrathaei PL113 | ⁶¹ Eufrateus Rusch, Ephrathaeus PL113 | ⁶² Iudas] Iuda PL113 |

Euphratei⁶⁴ de Bethleem Iuda. Ingressique regionem Moabitidem

^interl.| interl.| Iudeam que male utebatur lege.||

⁶⁴ Euphratei] Ephrathei Weber

morabantur ibi.

Et mortuus est Elimelech maritus Noemi remansitque

^interl.| interl.| in exilio huius mundi||

ipsa

^interl.| interl.| Ecclesia||

cum filiis.

^interl.| interl.| cum doctoribus||

Qui acceperunt uxores Moabitidas

^interl.| interl.| quia apostoli duarum plebium sibi sociavere consortium Iudeorum scilicet et gentium||

quarum una vocabatur Orpha

^interl.| interl.| cervix eius||

^interl.| interl.| hi sunt fideles de Iudeis qui robur fidei et fortitudinem operationis primi perceperunt||

^marg.| marg.|+HSC1 ORPHA. Haec fuit uxor Chelion. | ⁶⁵ ||

⁶⁵ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

altera Ruth.

^marg.| marg.| RUTH. Videns vel festinans, vel deficiens interpretatur in qua obedientia et credulitas gentium designatur, de quibus diciturⁱ : « Populus quem non cognovi servivit mihi » etc. Et alibi : Ethiopia preveniet manus eius Deo^j. Vocabantur ergo duo populi per sanctos predicatores ad consortium fidei et electorum Dei, ut ex diversis gregibus fieret unum ovile.| ⁶⁶ ||

ⁱ Ps. 17, 45.

^j Ps. 67, 32.

⁶⁶ Codd. : Rusch PL113

Manseruntque decem annis ibi⁶⁷

⁶⁷ decem annis- ibi] inv. Weber

et ambo

^interl.| interl.| apostoli et prophete||

mortui sunt, Mahalon videlicet et Chelion

^interl.| interl.| in hac peregrinatione post ascensionem Domini||

^marg.| marg.| MORTUI SUNT. Post perfectionem pii laboris, id est⁶⁸ de exilio huius mundi ^{{t. 1 : Erfurt, f. 252ra ; facsim., p. 503a}
[Rusch, f. 252ra ]} ad celestia regna migraverant⁶⁹ ut expleto mandato decalogi acciperent denarium beatitudinis.| ⁷⁰ ||

⁷⁰ Codd. : Rusch PL113

⁶⁸ idest] scilicet PL113 ⁶⁹ migraverant] –runt PL113

remansitque mulier

^marg.| marg.|+HSC1 remansitque mulier, scilicet Noemi. | ⁷¹ ||

⁷¹ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

orbata

^interl.| interl.| Ecclesia| ⁷² ||

⁷² Codd. : Tr113 , f. 69r ; Rusch

duobus liberis ac marito.

^interl.| interl.| prophetis et apostolis quorum caruit presentia temporali vel corporali||

^marg.| marg.|+HSC1 ac marito, viduata supple. | ⁷³ ||

⁷³ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

Et surrexit ut ^{{t. 1 : Erfurt, f. 252ra ; facsim., p. 503a}
[Rusch, f. 252ra ]} in patriam pergeret cum utraque nuru sua de regione Moabitide. Audierat enim quod respexisset Dominus populum suum et dedisset eis escas.

^interl.| interl.| vite| ⁷⁴ ||

⁷⁴ Codd. : Tr113 , f. 69r ; Rusch ; om. Ed1703

Egressa est

^marg.| marg.| EGRESSA EST CUM UTRAQUE NURU. Studiose satagit Ecclesia ut plebes, quas apostoli et prophete tempore suo instruxerunt, perducat ad unitatem fidei et societatem Christiane religionis que Scriptura referente didicit quia iustus « non derelinquetur »^k « nec semen eius querens panem »^l « qui de celo descendit »^m.| ⁷⁵ ||

^marg.| marg.|+HSC1 egressa est, scilicet de loco suo, id est de misericordia ad iustitiam, qua me punivit in morte viri et filiorum⁷⁶. Simile Isaie 26.d⁷⁷: « Egredietur Dominus de loco sancto suo ut visitet iniquitatem habitatoris terre contra eum »ⁿ.| ⁷⁸ ||

^k Cf. Sir. (Eccli.) 44, 13 : « Et filii eorum propter illos usque in aeternum manent : semen eorum et gloria eorum non derelinquetur ».

^l Ps. 36, 25 : « Non vidi iustum derelictum, nec semen eius quaerens panem ».

^m Io. 6, 33.59.

ⁿ Is. 26,21

⁷⁵ Codd. : Rusch PL113

⁷⁸ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

⁷⁶ morte - viri et filiorum Ed1703] inv. Tr113 ⁷⁷ 26.d Ed1703] 26 Tr113

itaque de loco peregrinationis sue

^interl.| interl.| mundo| ⁷⁹ ||

⁷⁹ Codd. : Tr113 , f. 69r ; Rusch

cum utraque nuru sua⁸⁰

^interl.| interl.| plebe| ⁸¹ ||

⁸¹ Codd. : Ed1703, f. 214r; om. Tr113 , f. 69r

⁸⁰ sua] om. Weber

et iam in via

^interl.| interl.| Christo vel mandatis eius| ⁸² ||

⁸² Codd. : Tr113 , f. 69r ; Rusch

revertendi posita⁸³

^interl.| interl.| firmiter| ⁸⁴ ||

⁸⁴ Codd. : Tr113 , f. 69r ; Rusch

⁸³ revertendi posita] inv. Weber

in terram Iuda,

dixit ad eas : ite in domum

^marg.| marg.| ITE IN DOMUM. Ecclesia non indiscrete agit nec indiscrete quemquam recipit unde : Nolite omni spiritui credere sed probate spiritus si ex Deo sunt^o. Possunt hec Synagoge convenire que retrahit ad fidem Christi venientes et maxime illud ut⁸⁵ superata a veritate infirmam se cognoscit et effetam⁸⁶ dicens : Revertimini filie mee ⁸⁷.| ⁸⁸ ||

^o 1 Io. 4, 1.

⁸⁸ Codd. : Rusch PL113

⁸⁵ ut Rusch] ubi Tr113 | ⁸⁶ effetam Rusch ] effectam Tr113 | ⁸⁷ mee] + cur venistis mecum Tr113 |

matris vestre;

^marg.| marg.|+HSC1 MATRIS VESTRAE. Matris dicit, non patris, quia forte pater earum mortuus erat. Vel quia filiae magis solent matres diligere⁸⁹.| ⁹⁰ ||

⁹⁰ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

⁸⁹ solent matres diligere Ed1703] diligent matres Tr113

faciat vobiscum Dominus⁹¹ misericordiam, sicut fecistis cum mortuis⁹²,

^marg.| marg.|+HSC1 CUM MORTUIS MEIS, scilicet filiis et viro. | ⁹³ ||

⁹³ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

⁹¹ vobiscum Dominus] inv. Weber ⁹² mortuis Rusch Weber] + meis L Amiatinus Ω^M Tr113

et mecum, det vobis invenire requiem in domibus virorum quos sortiture estis. Et osculata est eas. Que elevata voce flere ceperunt

et dicere : Tecum pergemus ad populum tuum.

Quibus illa respondit : Revertimini, filie mee⁹⁴, cur venitis mecum⁹⁵ ? Non

^interl.| interl.| alias : Num ||

⁹⁴ mee] mi Ω^D² (interl.) Weber ⁹⁵ venitis mecum Ω^D] inv. Ω^F

ultra habeo filios⁹⁶

^marg.| marg.| NON ULTRA HABEO FILIOS. Rabanus Maurus RABANUS. Vox Synagoge veritatem confitentis et supervenientem culpam non tacentis que a viro id est David relicta et a filiis id est regibus et principibus privata sterilem se esse et infirmam ad concipiendum filios Deo confitetur post adventum Christi.| ⁹⁷ ||

⁹⁷ Codd. : Rusch PL113

⁹⁶ habeo filios Ω^D] inv. Ω^F

in utero meo, ut viros ex me sperare possitis ?

^marg.| marg.|+HSC1IN UTERO MEO. Quasi dicat: Senex sum et muliebria iam defecerunt in me nec de cetero possum concipere filios quos possitis habere viros, ut suscitent semen fratribus suis mortuis. Unde patet quod apud Moabitas servabatur lex de suscitando semine, de qua⁹⁸ dictum est Deuteronomii 25.b⁹⁹. | ¹⁰⁰ ||

¹⁰⁰ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

⁹⁸ qua Ed1703] + lege Tr113 ⁹⁹ 25.b Ed1703] 25 Tr113

Revertimini filie Moabitide¹⁰¹.

^interl.| interl.| alias : mee et abite ||

¹⁰¹ Moabitide Ω^M Rusch] Mo(h)abit(a)e Φ^RAZG Θ^HAG P ; Moabitides Cor3 (alii habent) ; Moabitides et abite Ω^D(mi praem. sec. m. interl.) Ω^F Cor3 (moderni) ; meae et abite Λ^H² Clementina ; mi Moabitide Ω^S; mi abite V Λ^L F Π Amiatinus Φ^V Ψ^BDFM Cor2 (antiq.) Weber ; mi et abite Cava X L Φ^PΣ^O MT M Θ^M² Cor1 (sic habent hebr. et plures antiq.) Cor3 (hebr. et plures antiq. habent) Ω^J Ed1455 Ed1530

Iam enim senectute confecta sum nec apta vinculo coniugali¹⁰²*. Etiam si possem hac nocte concipere et parere filios,

¹⁰² Iam enim.... coniugali omnes codices et edd. Weber] om. Rusch tantum

si eos expectare velitis donec crescant et annos pubertatis impleant¹⁰³,

^marg.| marg.|+HSC1 PUBERTATIS. Pubertas et consensus exiguntur in contractu matrimonii. Attenditur autem pubertas in viro circa quarto decimum annum, in femina circa duodecimum. | ¹⁰⁴ ||

¹⁰⁴ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹⁰³ pubertatis impleant] inv. Weber

ante eritis vetule quam nubatis.

^interl.| interl.|+HSC1QUAM NUBATIS, id est eis nubere possitis¹⁰⁵. | ¹⁰⁶ ||

¹⁰⁶ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹⁰⁵id est nubere possitis Ed1703] inv. Tr113

Nolite, queso,

^interl.| interl.|+HSC1NOLITE QUESO, supple venire. | ¹⁰⁷ ||

¹⁰⁷ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

filie mee¹⁰⁸, facere hoc¹⁰⁹ quia vestra angustia magis premit me¹¹⁰ et egressa est manus Domini contra me.

¹⁰⁸ mee] mi Weber | ¹⁰⁹ facere hoc] om. Weber | ¹¹⁰ magis premit - me] inv. Weber |

Elevata igitur voce, flere rursum¹¹¹ ceperunt.

^marg.| marg.| ELEVATA IGITUR VOCE. Per has mulieres quarum una dolens et lugens a socru recedit, altera obstinato animo adheret, credentes significantur quorum alii percepta gratia baptismi et societate fidei¹¹² ad errores pristinos relabuntur, quos significat Orpha que ad deos suos reversa est. Alii vero definito consilio, perceptam gratiam consequuntur quos significat Ruth.| ¹¹³ ||

¹¹³ Codd. : Rusch PL113

¹¹¹ flere rursum] inv. Weber

¹¹² fidei] fieri PL113

Orpha osculata est socrum¹¹⁴ ac reversa est¹¹⁵. Ruth adhesit socrui sue.

^interl.| interl.|+HSC1 socrui sue, scilicet¹¹⁶ Noemi matri viri sui¹¹⁷.

¹¹⁴ est socrum] inv. Weber ¹¹⁵ est] om. Weber

¹¹⁶ scilicet Ed1703] id est Tr113 ¹¹⁷ sui Ed1703] + defuncti Tr113

Cui dixit Noemi : En reversa est cognata tua

^interl.| interl.|+HSC1 COGNATA TUA. Ex hoc patet quod Orpha et Ruth non erant sorores.

ad populum suum et ad deos suos, vade cum ea.

^marg.| marg.|+HSC1 VADE CUM EA. Ex hoc¹¹⁸ videtur quod peccavit Noemi, quia consulebat Ruth ut remaneret in idolatria. Forte temptando hoc dixit, ut videret si haberet firmum animum quia, ut dicitur Secunda Petri 2.d¹¹⁹, « Melius est viam veritatis non agnoscere quam post agnitam retrorsum converti »^p. Vel permissio fuit, non consilium vel imperium, quia non poterat eam cogere. Vel mystice per Noemi intelligitur Synagoga ibi¹²⁰, quae retrahit a fide quos potest, ita dicit Rabanus.| ¹²¹ ||

^p 2Ptr. 2, 21 : « Melius enim erat illis non cognoscere viam justitie quam post agnitionem retrorsum converti ab eo ».

¹²¹ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹¹⁸ ex hoc Ed1703] om. Tr113 | ¹¹⁹ 2.d Ed1703] 2 Tr113 | ¹²⁰ ibi Ed1703] om. Tr113 |

que respondit : ne adverseris mihi ut relinquam te et abeam. Quocumque enim¹²² perrexeris pergam,

^marg.| marg.| QUOCUMQUE ENIM PERREXERIS PERGAM. Sic Ecclesia de gentibus vocata relicta patria id est idololatria omissa, carnali conversatione et desideriis profitetur Deum suum esse in quem crediderunt sancti et ituram quo caro Christi ascendit et pro eius nomine in hoc seculo pati usque ad mortem et cum populo sanctorum et prophetarum et patriarcharum; unde^q : « Letamini gentes cum plebe eius ».| ¹²³ ||

^q Rm. 15, 10.

¹²³ Codd. : Rusch PL113

¹²² enim] om. Weber.

et¹²⁴ ubi morata fueris et ego pariter morabor. Populus tuus populus meus et Deus tuus Deus meus.

¹²⁴ et] om. Weber

Que te terra morientem¹²⁵ susceperit, in ea moriar ibique locum accipiam sepulture. Hec mihi faciat Deus et hec addat si non sola mors me et te separaverit.

^interl.| interl.|+HSC1HEC MIHI FACIAT DEUS: imprecatio est.| ¹²⁶ ||

¹²⁶ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹²⁵ terra morientem] inv. Weber

Videns ergo Noemi

^marg.| marg.| VIDENS NOEMI etc. Gentilis populus obstinato animo predicatores sequitur in terram sanctam et in civitatem Dei Bethleem ubi preparatur ad suscipiendum sponsum de stirpe Abrahe natum in quo benedicentur omnes gentes vel tribus terre.| ¹²⁷ ||

¹²⁷ Codd. : Rusch PL113

quod obstinato animo

^marg.| marg.|+HSC1 obstinato animo, id est confirmato in bono proposito¹²⁸.| ¹²⁹ ||

¹²⁹ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹²⁸ id est … proposito Ed1703] om. Tr113

{t. 1 : Erfurt, f. 252rb ; facsim., p. 503b} Ruth¹³⁰ decrevisset secum pergere, adversari noluit nec ultra ad suos reditum persuadere.

¹³⁰ animo Ruth] inv. Weber

Profecteque sunt simul

^interl.| interl.|+HSC1 profecte sunt id est proficisci ceperunt¹³¹.| ¹³² ||

¹³² Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹³¹ ceperunt Ed1703] + in Bethleem Tr113

et venerunt in Bethleem.

^interl.| interl.|+HSC1ET VENERUNT IBI IN BETHLEHEM: anticipatio est.| ¹³³ ||

¹³³ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

Quibus, urbem ingressis, velox apud cunctos fama percrebruit¹³⁴

^interl.| interl.|+HSC1FAMA PERCREBRUIT, quod venisset Noemi.| ¹³⁵ ||

¹³⁵ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹³⁴ percrebruit Ω Ed1455 Clementina] percrebuit Weber

dicebantque mulieres : Hec est illa Noemi.

^interl.| interl.|+HSCHEC EST ILLA NOEMI: interrogative vel remissive potest legi.| ¹³⁶ ||

¹³⁶ Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

Quibus ait : Ne vocetis me Noemi,

^marg.| marg.| NE VOCETIS etc. Agnoscit Synagoga calamitatem suam quam post adventum Christi merito patitur et refugit pulchra vocari quia tempora prosperitatis sue finiri conspicit.| ¹³⁷ ||

¹³⁷ Codd. : Rusch PL113

id est pulchram, sed vocate me Marai¹³⁸, hoc est amaram, quia valde amaritudine replevit me¹³⁹ Omnipotens.

¹³⁸ Marai] Mara Weber ¹³⁹ amaritudine replevit -me] inv. Weber

Egressa sum plena

^marg.| marg.|+HSC1 PLENA, id est virum et filios habens. Contrarium legitur de Iacob, Genesis 32.c¹⁴⁰: « In baculo meo transivi¹⁴¹ lordanum istum et nunc cum duabus turmis regredior »^r. | ¹⁴² ||

^r Gn. 32,10

¹⁴² Codd. : <Hugo de Sancto Caro, Postilla maior> Tr113 , f. 69r ; Ed1703, f. 214r

¹⁴⁰ 32.c Ed1703] 32 Tr113 ¹⁴¹ meo transivi Ed1703] inv. Tr113

et vacuam me reduxit¹⁴³ Dominus. Cur igitur vocatis me Noemi quam Dominus humiliavit et afflixit Omnipotens ?

¹⁴³ me reduxit] inv. Weber

Venit ergo Noemi cum Ruth Moabitide nuru sua de terra peregrinationis sue ac reversa est in Bethleem quando primum hordea metebantur.

^marg.| marg.| QUANDO PRIMUM HORDEA METEBANTUR etc. Id est quando¹⁴⁴ incarnationis sue ordinem ad mysterium passionis Christi convertit. Messis enim hordeacea tempus dominice passionis exprimit que mense novorum id est primo mense contigit. Bene ergo tempore illo ad Bethleem veniunt, quando lex Christum quem docet in Bethleem natum, in pascha id est in mense novorum, predicat occisum. Sancta quoque Ecclesia toto nisu¹⁴⁵ laborat ut quos¹⁴⁶ ad fidem convocat incarnationis, passionis, resurrectionis merito imbuat. Messis hordeacea Iudeorum exprimit credulitatem qui peracto sacramento passionis, predicantibus apostolis, primum ad fidem veniunt qui alibi quinque panibus hordeaceis pasti a Domino leguntur^s.| ¹⁴⁷ ||

^s Cf. Io. 6, 13.

¹⁴⁷ Codd. : Rusch PL113

¹⁴⁴ quando Rusch] + lex PL113 | ¹⁴⁵ nisu Rusch] conatu PL113 | ¹⁴⁶ quos Rusch] quas PL113 |

Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

<10. Ruth**>

Capitulum 1