<25. Iob>

Capitulum 37

Numérotation du verset Iob. 37,1

Super hoc expavit cor meum et emotum est de loco suo.

^marg.| Unde sequitur : SUPER HOC EXPAVIT COR MEUM. Pavor hic pro excessu ponitur, quia sicut in excessu ita in pavore animus alienatur. Locus autem humani cordis est delectatio vite presentis. Cor itaque pigrum et terrenis dudum cogitationibus deditum, cum repente per excessum ad summa suspenditur, cogitationis infime locum mutavit. Sed qualiter hoc agitur sequitur : A udiet auditionem in terrore vocis eius . Quia peccator dum cor oppressum in infimis cogitationibus gestat, si divine gratie asperatione tangitur hoc intelligit quod cuncta que agit districti iudicis animadversione puniantur. Versatur in mente quam terribiliter sententia de ore iudicis prodeat^a : « Discedite a me », quia ergo superbum cor prius terrore concutitur ut concussum in amore solidetur recte dicitur : Audiet auditionem vocis eius in terrore .||

^a Mt. 25, 41 ; Lc. 13, 27.

Numérotation du verset Iob. 37,2

Audite auditionem in terrore vocis eius,

et sonum de ore illius procedentem.

^marg.| ET SONUM DE ORE ILLIUS. Per os Dei Unigenitus designatur, quia sicut eius brachium^b dicitur quia per eum cuncta Pater operatur, ita etiam os eius dicatur per quem nobis loquitur. Per sonum vero oris potest Domini Spiritus designari de quo scriptum est^c : « Factus est repente de celo sonus » etc. Potest et per terrorem vocis vis formidinis, et per sonum oris dulcedo consolationis intelligi, quia prius de terrena actione Spiritus quos replet terrificat et postmodum spe celestium consolatur.||

^b Cf. Ps. 88, 14 ; Ps. 97, 1 ; Is. 51, 9.

^c Act. 2, 2.

Numérotation du verset Iob. 37,3

Super¹

^interl.| interl.| vel subter||

¹ super] subter Weber

omnes celos ipse considerat

^interl.| quasi post altos et inferiores respicit, putatur enim modo Ecclesia deseri quia non facit miracula sicut apostoli||

^marg.| SUPER OMNES CELOS IPSE CONSIDERAT etc. Ac si dicat : Qui summa regit et extema non deserit. Quia quod spiritualiter agitur, a carnalibus non videtur. Sunt enim qui Deum curare res humanas non estimant et fortuitu agi, unde subdit : super omnes celos . Vel celos predicatores dicit. Elevatis ergo celis Dominus inferiora considerat, quia et ablatis summis predicatoribus incessanter etiam infirmitatem nostram curat.||

et lumen illius super terminos terre.

^marg.| ET LUMEN ILLIUS SUPER TERMINOS TERRE. Quia post sublimem vitam precedentium, etiam peccatorum mores gratie sue illustratione comprehendit, vel gentes ad fidem colligit. Vel terminos terre sunt fines hominum peccarorum. Sepe enim superna gratia respecti, in extremis suis ad Deum redeunt.||

Numérotation du verset Iob. 37,4

Post eum rugiet sonitus,

^marg.| Unde sequitur : POST EUM RUGIET SONITUS. Quem enim Dominus illustrando repleverit eius vitam in lamentum vertit, et post eum rugiet sonitus , quia cum mentem ingreditur constat quod penitentie gemitus sequatur.||

tonabit voce magnitudinis sue

^marg.| TONABIT VOCEM MAGNITUDINIS SUE. Voce magnitudinis sue Deus tonat, cum se nobis iam per lamenta preparatis quam sit magnus in supernis insinuat. In terra positi sonum etiam de superioribus audimus, cum terrena cogitantes superni terroris sententiam repente pertimescimus.||

et non investigabitur cum audita fuerit vox eius.

^interl.| unde vocem eius audis dum compungeris, « sed nescis unde veniat aut quo vadat »^d ||

^marg.| ET NON INVESTIGABITUR CUM AUDITA FUERIT. Vox Domini auditur, cum gratie eius aspiratio mente concipitur. Sed istam vocem supervenientis spiritus, que se in aure cordis insinuat nec ipsa mens que per hanc illustrata fuerit investigat. Pensare enim non valet invisibilis virtus, quibus sibi meatibus influat, quibus ad se modis veniat quibus recedat.||

^d Io. 3, 8.

Numérotation du verset Iob. 37,5

Tonabit Deus in voce sua mirabiliter,

^marg.| TONABIT DEUS IN VOCE SUA MIRABILITER. Voce sua Deus mirabiliter tonat, quia occulta in corda nostra incomprehensibiliter penetrat ^{{t. 2 : Erfurt, f. 221ra ; facsim., p. 441a}
[Rusch, f. 221ra ]} et fit eiusdem impulsionis nimietas in mente. Cum nihil sonet in voce sicque vetustate vite usus mutatur.||

^{{t. 2 : Erfurt, f. 221ra ; facsim., p. 441a}
[Rusch, f. 221ra ]} qui facit magna et inscrutabilia,

^interl.| perfectio operis extra paret, sed qualitas operationis intus latet||

^marg.| Unde subiungitur : QUI FACIT MAGNA ET INSCRUTABILIA. Ut homo terrenis usibus deditus iniquis desideriis pressus, subito ad nova efferveat atque ad consueta frigescat.||

Numérotation du verset Iob. 37,6

qui precipit nivi ut descendat super² terram

^marg.| Quod qualiter fiat sequitur : QUI PRECIPIT NIVI UT DESCENDAT. Aque ducte in superiora constipantur, ut nives fiant. Sed cum ipse nives ad terram veniunt in aquarum iterum liquorem vertuntur. Aque igitur sunt predicatorum mentes, que dum ad superna contemplanda se erigunt altiori intellectu solidantur. Nives ergo de celestibus ad terram veniunt, cum sublimia corda sanctorum que iam solida contemplatione pascuntur, pro fraterna caritate ad humilia predicationis verba descendunt. Aqua enim ab inferioribus trahitur, ut post a superioribus terre reddatur. Sic qui a terra sursum est levatus respicit quod fuit et ceteris condescendit.||

² super] in Weber

et hiemis pluviis,

^marg.| marg.| Ideo sequitur : ET HIEMIS PLUVIIS ET IMBRI FORTITUDINIS SUE. Hiems est vita presens, in qua nos mortalitatis nostre frigidus torpor astringit. Habet hec hiems pluvias rectorum proculdubio predicationes que in estate eterna cessabunt.||

et imbri fortitudinis sue.

^marg.| ET IMBRI FORTITUDINIS SUE. Imber fortitudinis Dei est predicatio divinitatis. Nam imber infirmitatis est predicatio incarnationis. Et quia audita virtute Dei mox ad nos redimus, pensantes quid male vel bene egimus subdit : Q ui in manu omnium hominum signat . Mala enim que agunt homines pensare contemnunt, sed predicatione pulsati evigilabunt et pravorum operum pondus agnoscunt. Vel creator hominem rationalem condidit, quatinus quid egerit ignorare non possit et nature lege scire compellitur, seu pravum seu rectum sit quod operatur. Quia superius Dei nubium virtutes intulerat, agit nunc ut contra bonorum vitam etiam adversarii impugnationem innotescat. Vel post prava membra de capite eorum subdit.||

Numérotation du verset Iob. 37,7

Qui in manu omnium hominum signat

^interl.| primogenita asini mutabis ove, id est immunde vite primordia ad innocentiam converte||

ut noverint singuli opera sua.

Numérotation du verset Iob. 37,8

Ingredietur bestia latibulum suum³

^interl.| insidians euntibus||

³ suum] om. Weber

et in antro suo morabitur.

^marg.| Nam sequitur : INGREDIETUR BESTIA LATIBULUM SUUM. Hec est illa bestia quam agnus moriens a multorum cordibus eiecit que corda reproborum intrat. Et sic bestia antiquus hostis accipitur, qui primus hominem sevus impetiit et integritatem vite illius male suadendo laniavit. Qui cum post tonitruum nubium in fine mundi Antichristum invaserit, quid aliud quam latibulum suum ingreditur ut in antro proprio demoretur ? Iudeorum etiam persequentium corda antrum huius bestie ante fuerunt, qui eum quem legaliter interimere ipsi non poterant feriendum gentibus tradiderunt.||

Numérotation du verset Iob. 37,9

Ab interioribus egreditur tempestas et ab Arcturo frigus,

^interl.| id est a minori Ursa||

^marg.| Unde subiungitur: AB INTERIORIBUS EGREDITUR TEMPESTAS. Scriptura cum contra Arcturum interioria memorat, adversam aquilonis partibus austri plagam designat. Interiorum ergo nomine plebs Iudaica exprimitur. Hi enim qui Deum noverant quasi sub meridiano sole ferventes, in fidei calore tenebantur. Gentiles autem quia nullam scientiam superne cognitionis attigerant, velut sine sole frigidi sub aquilone remanebant. Ab interioribus ergo egreditur tempestas et ab Arcturo frigus, ac si diceret : a Iudeis surgit malitia persequens, a gentibus potestas premens, dum quod Iudea ex invidia petiit hoc gentilis iudex ex romona auctoritate perpetravit.||

Numérotation du verset Iob. 37,10

flante Deo concrescit gelu,

^marg.| Unde contra hanc invidiam subitur : FLANTE DEO CONCRESCIT GELU. Quia quo fidelium cordibus Spiritus sanctus aspiravit, quo maiora virtutum miracula contulit, eo infidelium mentibus gravioris invidie torpor excrevit. Aqua ergo in gelu versa fuerat dum eunte post Dominum mundo Iudeorum invidia pigra remanebat. Sed quia etiam incredulitatis tante Dominus duritiam solvit.||

et rursum latissime funduntur aque.

^marg.| Sequitur : ET RURSUM LATISSIME FUNDUNTUR AQUE. Quia postquam Iudeorum sevitiam usque ad mortem Dominus pertulit, eorum corda ab infidelitatis duritia liquefecit, et ex duris persecutoribus magni predicatores facti sunt, ut tanto uberiorum electorum messis exsurgeret.||

Numérotation du verset Iob. 37,11

Frumentum desiderat nubes

^marg.| Unde sequitur : FRUMENTUM DESIDERAT NUBES. Electi frumenta Dei sunt, celestibus horreis recondenda ^{{t. 2 : Erfurt, f. 221rb ; facsim., p. 441b}
[Rusch, f. 221rb ]} que nunc in tritura aree paleas tolerant, sed hoc frumentum nubium fluvios expectat ut crescat.||

et nubes spargunt lumen suum,

^marg.| ET NUBES SPARGUNT LUMEN SUUM. Nubes lumen spargere est predicatores sanctos exempla vite et loquendo et agendo dilatare.||

Numérotation du verset Iob. 37,12

que lustrant cuncta⁴ per circuitum quocumque eas voluntas gubernantis duxerit,

^interl.| quasi quo duxerit et ad quid ? Quia sicut non possunt ire quo volunt, ita nec agere sicut volunt||

^marg.| QUE LUSTRANT CUNCTA PER CIRCUITUM. Nubes Dei cuncta per circuitum lustrant, quia predicationis luce mundi fines illuminant, sed quia divinis nutibus subditi nequeunt explere quod volunt, ire non possunt nisi quo eos voluntas gubernantis duxerit.||

⁴ cuncta] om. Weber

ad omne quod ^{{t. 2 : Erfurt, f. 221rb ; facsim., p. 441b}
[Rusch, f. 221rb ]} preceperit illis super faciem orbis terrarum,

^interl.| vel terre||

^marg.| AD OMNE QUOD PRECEPERIT ILLIS SUPER FACIEM ORBIS TERRARUM. Sepe enim aliter agere appetunt, aliter disponuntur. Nam plerumque student blande corrigere, et tamen eorum sermo in asperitatem ducitur, plerumque quosdam resecare aspere appetunt, sed tamen eorum vigor per mansuetudinis spiritum refrenatur.||

Numérotation du verset Iob. 37,13

sive in una tribu, sive in terra sua, sive in quocumque loco misericordie sue eas iusserit inveniri.

^marg.| SIVE IN UNA TRIBU SIVE IN TERRA SUA. Una tribus Iuda intelligitur que in Scriptura pre ceteris clara et multiplex memoratur. Terra autem Dei simul omnis Iuda nominatur, que tunc ei fructum fidei protulit, cum totus sub idolorum cultu mundus erravit. Locus autem misericordie est ipsa gentilitas que reconciliationem ex sola misericordia accepit. Nubes ergo suas Dominus dixit, sive in terra sua sive in una tribu sue in quocumque loco misericordie sue, quia predicatores veteris novique Testamenti aliquando soli tribi Iude contulit et Israel pene totum ex prava regum gubernatione reprobavit. Aliquando loco misericordie sue nubes clarescere voluit, quia predicatores sanctos etiam gentibus ostendit.||

Numérotation du verset Iob. 37,14

Ausculta hec Iob, sta et considera mirabilia⁵ Dei.

^interl.| quasi pondera sublimium fessus per iactantiam addit ausculta quasi diceret qui minor me||

^marg.| AUSCULTA HEC IOB STA ET CONSIDERA MIRACULA DEI. Quasi in comparatione sui iacentem vidit quem per verba tante predicationis ut staret admonuit. Sunt namque qui Dei miracula iacentes considerant, quia operationis eius potentiam non sequentes admirantur.||

⁵ mirabilia] miracula Weber

Numérotation du verset Iob. 37,15

Numquid scis quando preceperit Deus pluviis ut ostenderent lucem nubium eius ?

^interl.| per verba lux nubium paret, nisi pluvia cadat quid sit in nubibus nescitur||

^marg.| NUMQUID SCIS QUANDO PRECEPERIT DEUS PLUVIIS. Heliu beatum Iob de venturis discutit et quasi de ignorantia humiliat. Pluvias autem nubium dicit verba predicantium et est sensus : numquid si venturos in mundo predicatores iam conspicis, quando ad predicandum eos Dominus repletione spiritus impellat, quibus ve modis eorum vite claritatem mundo innotescat apprehendis ?||

Numérotation du verset Iob. 37,16

Numquid nosti semitas nubium magnas

^marg.| NUMQUID NOSTI SEMITAS NUBIUM. Habent enim iste nubes semitas subtilissimas, scilicet sancte predicationis vias. Eos ergo per semitas astringunt, qui ab intentionis eorum tramite per lata mundi desideria evagando non exeunt. Que semite magne sunt, quia quanto in presenti vita pro ipsa vivendi custodia anguste sunt, tanto amplius in eterna retributione dilatantur.||

et perfectas scientias ?

^interl.| quod tantummodo dono sancti Spiritus agitur||

^marg.| ET PERFECTAS SCIENTIAS. Perfecta scientia est et cuncta sollicite agere, et scire de suis meritis nihil esse.||

Numérotation du verset Iob. 37,17

Nonne vestimenta tua callida sunt cum perflata fuerit terra austro ?

^interl.| apud se humiles non sunt||

^marg.| NONNE VESTIMENTA TUA CALLIDA SUNT. Hoc generaliter de Ecclesia et specialiter de Iob dicitur. Per vestimenta viventi corpori adherentia discipulorum vita magistris bene viventibus coniuncta signatur. Vestimenta enim per se calere non possunt, sed adiuncta viventium corpori, dum exalantes membrorum poros contegunt emanantem ab intimis calorem exprimunt, ab eis calor ad corpus redit dum pro bonis subditorum amplius doctores accenduntur. Et est sensus : incassum tibi tribuissi quos per te incaluisse estimans profecisse in virtutibus contemplaris, quia nisi eos Spiritus sancti favor attingeret, frigidi in sua insensibilitate permanerent. Postquam hec fortiter dixit, per arrogantiam subiungit.||

Numérotation du verset Iob. 37,18

Tu forsitan

^interl.| irrisio est||

cum eo fabricatus es celos qui solidissimi quasi aere fusi sunt ?

^interl.| quod non facile rubigine consumitur||

^marg.| TU FORSITAN CUM EO FABRICATUS ES CELOS. Possunt par celos hi qui in celestibus sunt conditi angelici spiritus designari. Electorum mentes celestibus inherentes, qui solidissimi ut aere fusi sunt, quia ab integritate cepte fortitudinis, nulla mutabilitatis rubigine consumuntur.||

Numérotation du verset Iob. 37,19

Ostende nobis quid dicamus ei⁶, nos quippe involvimur ^{{t. 2 : Erfurt, f. 221va ; facsim., p. 442a}
[Rusch, f. 221va ]} tenebris,

^marg.| marg.| Iterum deridendo subiungit : OSTENDE NOBIS QUID DICAMUS EI. Tu qui iam magna intelligentie luce frueris, docere nos qui ignorantie tenebris involvimur debes.||

⁶ ei] illi Weber

Numérotation du verset Iob. 37,20

quis narrabit ei que loquor ?

^marg.| ^{{t. 2 : Erfurt, f. 221va ; facsim., p. 442a}
[Rusch, f. 221va ]} QUIS NARRABIT EI QUE LOQUOR. Hec despiciendo dicit, ac si aperte dicat : que ego ei de suis laudibus acute sentiens non audita loquor, quis hec narrare vel postquam audierit potest ?||

Etiam si locutus fuerit homo devorabitur,

^interl.| qui arroganter intumuit iam per doctrinam subdit : Etiam si locutus fuerit homo ||

^marg.| ETIAM SI LOCUTUS FUERIT HOMO DEVORABITUR. Omne quod aliquid devorat hoc introrsus trahens, ad intuendum oculis occultat, et rem que in superficie videri potuit in profundum rapit. Homo igitur cum de Deo tacet, per rationem in qua est conditus, esse aliquid videtur. At si loqui de Deo ceperit, illico quod nihil sit ostenditur, quia magnitudinis eius immensitate devoratur. Sed tunc hominibus vere innotuit, cum se eis humanitate suscepta monstravit, que quia nec dum revelata fuerat.||

Numérotation du verset Iob. 37,21

at nunc non vident

^interl.| homines||

lucem.

^marg.| Sequitur : AT NUNC NON VIDENT LUCEM. Sed hec lux eadem qualiter ab hominibus videatur, insinuat cum dicit : S ubito aer cogitur in nubes . Per aerem mentes secularium designatur, que innumeris vite huius desideriis dedite, huc illucque more aeris fluide disperguntur. Sed aer in nubes cogitur, cum fluxe mentes per superni respectus gratiam virtutis solidate roborantur. Nubes enim tanto firmiores sunt quanto densiores. Apostoli autem omnes aer extiterant, sed subito aer in nubes coactus est, quia per respectum superne gratie fluxa corda piscantium in soliditatem versa sunt predicatorum, qui quoniam per acto ministerio ad celi secreta recurrunt.||

Subito aer cogitur in nubibus⁷

⁷ nubibus] nubes Weber

et ventus transiens fugabit eas.

^interl.| sed quia usque ad mortem cum pluvia currunt quid inde fiat subdit||

^marg.| Sequitur : ET VENTUS TRANSIENS FUGABIT EAS. Ventus transiens est vita presens, ventus transiens nubes fugat, quia vite temporalis ex cursus a carne apostolos subtrahit, et eos a terre superficie in secreta requie quasi in celorum cardine abscondit. Sed quid de eorum laboribus in sancta Ecclesia agatur subdit : A b aquilone aurum . Per aquilonem peccati frigore constricta gentilitas signatur. Auri nomine anime fidelium. Ab aquilone ergo aurum venire dicitur, quia a gentilitate dudum perfidie torpore frigida intra sanctam Ecclesiam pretiosa Deo vita fidelium multiplicatur.||

Numérotation du verset Iob. 37,22

Ab aquilone aurum veniet⁸

⁸ veniet] venit Weber

et ad Deum formidolosa laudatio.

^interl.| non leta tantum quia sibi timet||

^marg.| ET A DEO FORMIDOLOSA etc. Sic a Deo dicitur, ac si ab his qui in parte Dei sunt diceretur. Auro igitur ab aquilone veniente, a Deo formidolosa laudatio prodiit, quia dum claritatem sue fidei gentilitas attulit, multitudo Hebreorum iam fidelium, divina iudicia pertimescendo laudavit, quia nimirum iuste Iudea repulsa est, dum pie est gentilitas vocata et damna sue repulsionis timuit, dum lucra aliene vocationis vidit.||

Numérotation du verset Iob. 37,23

Digne eum invenire non possumus,

^interl.| etsi invenimus non digne||

^marg.| DIGNE EUM INVENIRE NON POSSUMUS. Quia quidquid in illo sentimus ex fide est nondum ex specie. Hoc tamen quod iam se invenisse considerat adiungit.||

magnus fortitudine et iudicio et iustitia et enarrari non potest.

^interl.| sentiri digne non potest quanto minus dici||

^marg.| MAGNUS FORTITUDINE ET IUDICIO ET IUSTITIA. Magnus fortitudine, quia fortem adversarium superat. Magnus iudicio, quia etsi hic electos suos per adversa deprimit eos, quandoque in gloria eterne prosperitatis extollit. Magnus iustitia, quia et si hic diu tolerat, quandoque tamen sine termino reprobos damnat.||

Numérotation du verset Iob. 37,24

Ideo timebunt eum viri,

^interl.| recta dicit que tamen non agit ut pravus arcus in se iacit||

^marg.| IDEO TIMEBUNT EUM VIRI. Viros qui ad intelligentiam fortes appellat.||

et non audebunt contemplari omnes qui sibi videntur esse sapientes.

^interl.| qui vult videre in transitu sapientiam Dei, ascendat arborum sycomorum^e, id est mundi stultitiam humiliter eligat||

^marg.| ET NON AUDEBUNT CONTEMPLARI OMNES etc. Peritos quidem sed arrogantes his verbis insinuat in quo se tetigit. Contemplari enim Dei sapientiam non possunt qui sibi sapientes videntur, quia tanto ab eius luce longe sunt, quanto apud se humiles non sunt.||

^e Cf. Lc. 19, 4.

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Iob. 37), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 05/04/2020. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber25.xml&chapitre=25_37)

Signaler un complément d'information

<25. *Iob*>

Capitulum 37

<25. Iob>