<26_5. Psalmi 68-79*>

Psalmus 72

Numérotation du verset 72,1

Defecerunt laudes David filii Iesse psalmus

^marg.| CASSIODORUS. Monet ut non pro temporalibus sed eternis Deum laudemus.

^interl.| attribuitur

Asaph¹.

^interl.| Synagoge

¹ Asaph Ps-G D30 Rusch ] + Vox Christi ad Patrem de Iudeis D30

Numérotation du verset 72,I

^{{t. 2 : Erfurt, f. 273ra ; facsim., p. 545a}
[Rusch, f. 273ra ]} Quam bonus Israel Deus \

^interl.| iocundum est quod non semper visum fuit

his qui recto sunt corde.

^interl.| sed perversus perversis

Numérotation du verset 72,2 II

Mei autem

^interl.| modo fateor Deum bonum. Sed prius cum non esset cor rectum mihi

pene moti sunt

^interl.| ad errandum

pedes \

^interl.| affectus

^marg.| PEDES. CASSIODORUS. Pro arbitrio mentis quod a veritate discrepabat. Gressus actus precipitati pene quia cito rediit. Vel pene Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Quia ceperam errare sed non erraveram ceperam cadere sed non cecideram.

pene effusi sunt

^interl.| ad lapsum

gressus mei.

^interl.| idem quod pedes

^interl.| cur moti ?

Numérotation du verset 72,3 III

Quia zelavi

^interl.| invidi et graviter tuli

super iniquos²

^interl.| intendens

² iniquos] iniquis Ps-G

pacem peccatorum videns.

^interl.| quid in eis

^interl.| quam solebam a Deo petere et pro qua serviebam

^marg.| PACEM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Temporalem fluxam caducam.

^marg.| VIDENS. Non intellligens. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. quia hec pax videtur non intelligitur oculos eludit est enim fluxa et caduca.

^marg.| CASSIODORUS. Pacem peccatorum quia non est declinatio morti eorum id est non cito moriuntur sed diu vivunt etsi plaga aliquando non firma ut durat flagellum correctionis.

Numérotation du verset 72,4 IV

Quia

^interl.| exponit breviter quare sit eis data hec pax

non est respectus

^interl.| vel declinatio mortis id est quia certa mors et eterna manet eos

morti eorum \ et firmamentum in plaga eorum.

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. id est flagellum eorum firmum est non temporale sed eternum et ideo modo non sunt in labore hominum

^marg.| NON EST FIRMAMENTUM IN PLAGA. CASSIODORUS. Non miseretur Deus consolidando plagas eorum vel a similis incurabilis cui nihil prohiberur.

Numérotation du verset 72,5 V

In labore hominum

^interl.| sanctorum

non sunt \

^interl.| CASSIODORUS. ab infirmitate et plagis velociter convalescunt nec sicut homines iusti tribulationum quatiuntur flagellis

et cum hominibus non flagellabuntur.

^interl.| ad correctionem

Numérotation du verset 72,6 VI

Ideo

^interl.| et quia sic eis modo prospere cedit

tenuit eos

^interl.| ne evaderent

^interl.| quod quidem peius est quam quolibet modo superbire

superbia \

^interl.| unde iniqui

operti sunt

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. undique nec vident nec videntur interiora eorum ubi miseri sunt qui felices putantur

^interl.| vel circumamicti

^marg.| OPERTI. CASSIODORUS. Ne resipiscant non amicti ut vel liberum caput haberent sed toti operti.

iniquitate

^interl.| ad proximum

et impietate sua.

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. contra Deum blasphemi

^interl.| in apertum

^interl.| et hec iniquitas

Numérotation du verset 72,7 VII

Prodiit³ quasi

^interl.| et

^marg.| PRODIIT QUASI. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Sunt quidam mali ex macie id est necessitate. Alii ex abundantia ut pauper egestate furatur dives ex cupiditate.

³ Prodiit] Prodiet Ps-G

ex adipe

^interl.| transierunt viam rectam modum hominum non putant se pares hominibus facientes quod placet

iniquitas eorum \ transierunt

^interl.| de vitio in vitium

^marg.| TRANSIERUNT. CASSIODORUS. Quasi a rectis semitis.

in affectum cordis.

^interl.| desiderio non necessitate

Numérotation du verset 72,8 VIII

^{{t. 2 : Erfurt, f. 273rb ; facsim., p. 545b}
[Rusch, f. 273rb ]} Cogitaverunt

^interl.| et ut gravius eos peccasse ostendat quam si ex improviso egissent subdit

et locuti sunt

^interl.| non cum timore sed in alto clare cunctis audientibus et superbe

^interl.| non satis fuit quod intus habent nisi extra effundant et alios iniuste doceant

nequitiam⁴ : iniquitatem in excelso

^interl.| vel <excel>sum id est contra excelsum

^marg.| IN EXCELSO. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Palam in manifesto vel contra Deum blasphemi.

⁴ nequitiam] in nequitia Ps-G

locuti sunt.

Numérotation du verset 72,9 IX

Posuerunt in celum os suum \

^interl.| superba loquuntur de celo et de aliis

et lingua eorum

^interl.| defecit vel deambulavit

^marg.| IN CELUM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Ac si dii essent vel contra Deum quem blasphemant dicentes Deum vel nescire sua mala vel non punire.

transivit

^interl.| ens

in terra.

^interl.| vel super terram

^marg.| LINGUA TRANSIT SUPER TERRAM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Que ultra mensuram humanitatis loquitur quasi immortales sint. Vel et si ipsi in terra tamen modum transeunt.

^marg.| IN TERRA vel super terram id est transit terrena omnia quia non cogitant se homines cito posse mori sed transit lingua eorum humanam fragilitatem.

^marg.| Hieronymus HIERONYMUS. Vel lingua eorum ens in terra id est locutio eorum facta terrena transivit id est defecit quia preter rationem veritatis infirma est.

Numérotation du verset 72,10 X

Ideo convertetur populus meus hic \

^interl.| vel huc

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. qui huc iniquuus redit ad Deum et incipit querere sed quando quando dies pleni id est plenitudo temporis quo missus Filius est qui hec docuit contemnere eterna querere

^marg.| IDEO CONVERTETUR. CASSIODORUS. Exponens Asaph suum et aliorum errorem de prosperitate impiorum dicit inde se reversum ad melius consilium ut et ipsi inquirant veritatem rei intrantes in sanctuarium Dei. quasi diceret hoc perpenso quod mala ex prosperis populus meus qui a veritate deviavit revertetur ad eam.

^marg.| HIC. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. In hac sententia in qua modo sum.

et dies pleni invenientur in eis.

^marg.| DIES PLENI. Hieronymus HIERONYMUS. Perfecti inveniuntur et si modo non appareat.

^marg.| CASSIODORUS. Vel dies pleni sunt quando Christus venit hi ergo sunt in Iudeis qui Christum noverunt.

^interl.| quia

Numérotation du verset 72,11 XI

Et dixerunt

^interl.| antequam de tali cogitatione reversi sunt

^marg.| ET DIXERUNT. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Unde convertentur et dixerunt priusquam #convertentur quomodo dicitur scire que hic fiunt qui non punit et si est scientia in excelso defectio est hic tunc iniustus est Deus qui patitur malos quia ecce ipsi peccatores hoc est quare videbatur eis nescire hoc.

quomodo scit Deus \

QUOMODO SCIT. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Non dicit nescit sed adhuc hesitat et prope est sanitati et de tam gravi infirmitate vicinior est salus sicut vicina sanitate magis estuant egri.

^interl.| an

si est scientia

^interl.| vel nescit vel non curat humana

in excelso.

^interl.| Deo

Numérotation du verset 72,12 XII

Ecce

^interl.| hoc ideo videtur quia mali sunt felices

ipsi peccatores et abundantes in seculo \

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. quasi ideo eram non peccator ut haberem divitias modo e contra fieri video

obtinuerunt

^interl.| per violentiam

divitias.

Numérotation du verset 72,13 XIII

Et dixi

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. quia servio et hec non habeo illi non serviunt et habent

^marg.| ET DIXI. CASSIODORUS. Hec dixerunt quibus confutandis hec ego vel adhuc ex persona dubitantis. Fatuis cogitationibus se dicit illusum ut cum hec repudiaverit melius nos procuraverit.

ergo sine causa iustificavi cor meum \ et lavi

^interl.| sine causa

inter innocentes manus meas.

^interl.| opera non modo cogitationes

Numérotation du verset 72,14 XIV

Et fui flagellatus

^interl.| et sine causa fui flagellatus

^interl.| bene servio et flagellor non servit malus et ornatur vel honoratur

tota die \ et castigatio mea

^interl.| sine causa

^interl.| de perpetratis

^marg.| ET CASTIGATIO. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Vel et iudex meus in matutino ecce iam remedium Christus iudex qui viam veritatis indicavit et mane surgens spem nostram de mundo ad celos transtulit.

in matutinis⁵.

^interl.| mea non differtur illis vel sera vel nulla

^interl.| sedula cita vel in oratione matutina

⁵ matutinis] matutinos Ps-G

Numérotation du verset 72,15 XV

Si dicebam narrabo

^interl.| astruam

^interl.| Deus

^marg.| SI DICEBAM. CASSIODORUS. Ecce iam se reprimit auctoritate sanctorum et iam vicina veritate deliberat sic. Si dicebam etc.

sic \

^interl.| quod non curet ista

^interl.| quod iuste iuvat quis frustra

ecce nationem

^interl.| doctrinam

^marg.| ECCE NATIONEM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Aliud inconveniens incipit solvere.

filiorum tuorum

^interl.| sanctorum prophetarum et patriarcharum

^{{t. 2 : Erfurt, f. 273va ; facsim., p. 546a}
[Rusch, f. 273va ]} reprobavi.

^interl.| reliqui

^interl.| reprobavi : iudicavi

^marg.| REPROBAVI. Iudicavi quod non est.

^marg.| FILIORUM TUORUM. Omnes enim Abraham et ceteri aliter docent quibus cedere debeo, non enim omnibus prudentior. Sed ne reprobarem.

Numérotation du verset 72,16 XVI

Existimabam

^interl.| vel cogitabam

ut cognoscerem⁶

^interl.| vel scirem

^interl.| vel suscepi cognoscere

⁶ Existimabam ut cognoscerem ΩS Ed1455 Clementina ] Existimavi ut cognoscerem Rusch tantum, Et existimabam cognoscere Ps-G

hoc \ labor

^interl.| laboriosa questio ante oculos meos

est ante me.

^marg.| ANTE ME. id est quantum ad presentia vel maior me me superans nisi Deus aperiat.

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Vel ecce natio filiorum tuorum cui disposui et continui subaudis occurrit et obviat mihi id est occurrit mihi prior predicatio quam Israelitis feci ut Deum colerent qui omnia creavit et omnibus secundum opera sua restituit obviat mihi doctrina cui congrui et accommodatus sum. Sed ne ego reprobarem nationem priorum patrum vel priori doctrine mee contradicerem. Existimabam etc.

^marg.| EXISTIMABAM per predicta volo probare Deum non iustum sed hoc modo cogito non absolvo.

^marg.| EXISTIMABAM. Vel suscepi cognoscere iam revocatur a lapsu qui non presumit se scientem contra sanctos. Ut cognoscere huius rei veritatem quod non ante dum dicebet Deum hec non curare.

^marg.| COGITABAM UT SCIRE HOC prior gradus scientie dum scit nescire se quod prius videbatur scire repudiat autem priorem sensum dum querit alium.

^marg.| LABOR EST ANTE ME. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. quasi murus mihi obstat in facie quomodo Deus sciat et curet hec et bene sit malis et bonis male vel ante me sed non ante Deum. Si ergo fuero ante Deum nec mihi labor quod et facit addit enim labor est donec intrem in sanctuarium Dei. Christus est sanctuarium illud in quo omnia consilia super filios hominum. Vel sancta sanctorum. Vel lex qua contuens videt in iudicio illos damnatos.

Numérotation du verset 72,17 XVII

Donec intrem

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. quid tibi in eo de eo intendam oculo mentis in finem ubi omnia iudicantur

in sanctuarium Dei \ intelligam

^interl.| non a me sed in sanctuario

^marg.| SANCTUARIUM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Christus qui ut Deus singulorum merita dinoscit vel sanctuarium sancta sanctorum id est secretum divine dispositionis.

in novissimis eorum.

^interl.| non modo in futuro sed et hic

^interl.| sed

Numérotation du verset 72,18 XVIII

Verumtamen propter dolos posuisti eis \

^interl.| quia dolosi sunt et in ipso dolum patiuntur ut terrena eligant eterna reliquant dum aliquid aliis dolo tollunt animam suam perdunt

^marg.| VERUMTAMEN. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. Ecce quid didicit iste in sanctuario malos hic decipi postea in fine omnibus deserendos a quo malo ipse liberatus est qui et terrena quesivit sed a Deo hic dicit in hoc mundo malos non esse immunes et impunitos quia et si felices tamen reatum gestant et frequenter ruinas incurrunt.

^marg.| VERUMTAMEN. Id est sed et hic posuisti eis hunc florem et copiam temporalium propter dolos etc.

^marg.| PROPTER DOLOS. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Vel iuxta lubricum. Quasi modo dolosi fecisti eis sub specie boni dans mala. Vel iuxta lubricum ut sunt temporalia ubi cadunt qui amore sunt iuxta dum enim dolosus alium vult deicere iuxta lubricum eum ponit.

deiecisti

^interl.| de alto

eos dum allevarentur.

^interl.| in eo ipso non post quia elatio casus est

Numérotation du verset 72,19 XIX

Quomodo facti sunt

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. admiratur de eis videns novissima

^interl.| sed in futuro

in desolationem \

^interl.| ab omnibus rebus deserti sunt in morte que et repente venit et non communiter moriuntur cum bonis sed pereunt eternaliter propter iniqui etc.

subito defecerunt

^interl.| ut fumus deficit dum extollitur

perierunt propter iniquitatem suam.

Numérotation du verset 72,20 XX

Velut somnium

^interl.| vel somnio

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. ita defecerunt ut somnium surgentis qui in somno sibi dives videtur evigilans nihil habet sic isti dum de hac vita in qua ceci dormiunt evigilaverint nihil nisi miseriam invenient

^marg.| VELUT SOMNIUM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Aperta comparatio clausis oculis videmus bona que mox apertis non inveniemus in vita somnium in morte evigilant scientes quid est.

surgentium \

^interl.| vel surgentis

^interl.| vel exsurgentes

Domine

^interl.| sed ne modo magna videantur que eorum sunt subdit

in civitate tua

^interl.| quia in terrena sua civitate imaginem Dei ad nihilum redegerunt

^marg.| IN CIVITATE TUA. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. In contuitu populi tui vel dum constituitur tua civitas.

^marg.| Hieronymus HIERONYMUS. Vel in celesti Hierusalem imaginem eorum effigies deformitatum quas sibi faciunt alius leo ferocitate alius aper sorde libidinis.

^marg.| CASSIODORUS. vel gloriam temporis que non vera sed similitudo glorie quia cum deerit veritas eis peribit imago nec similitudinem retinebunt qui de beatitudine nihil habebunt ideo perdes eos quia per eos.

imaginem ipsorum ad nihilum rediges.

Numérotation du verset 72,21 XXI

Quia inflammatum est

^interl.| zelo vel amore Dei

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. vel delectatum id est quando delectaverunt me terrena renes mei sunt mutati vel quia ad Deum totus castus factus est

cor meum et renes mei

^interl.| carnales delectationes

commutati sunt \

^interl.| vel resoluti sunt

^marg.| INFLAMMATUM EST COR MEUM id est invidi felicibus et RENES quibus statur id est constantia mentis resoluta est ut prospera amarem gravis culpa prebere aliis occasionem peccandi.

Numérotation du verset 72,22

et ego

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. qui modo talia dico de divitibus aliquando talia desiderabam et tunc nihil quando pene effusi sunt gressus non est ergo desperandum de huiusmodi

ad nihilum redactus sum et nescivi.

^interl.| hebui vel hebes fui

^interl.| quid est nescivi ecce

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. vel ut pecus cum terrena amans non novi eterna sed non recessit a Deo petens hec non a demonibus unde subdit et ego semper tecum

^marg.| AD NIHILUM REDACTUS SUM. Vanis herens iniurius Deo factus.

^marg.| NESCIVI magna et profunda ignorantia nescire quod pecces.

^marg.| CASSIODORUS. REMIGIUS. In civitate tua imaginem. Vel de hereticis potest hoc accipi quorum diversas imagines dicit diversas hereses et personas heresiarcharum quas sibi in variis dogmatibus induerunt. Quas rediget Deus ad nihilum in civitate sua scilicet presenti vel supercelesti Ecclesia.

^marg.| QUIA INFLAMMATUM. AUGUSTINUS. REMIGIUS. Ecce conversio huius Asaph facta superius inquisitione quomodo scit Deus etc. Quasi diceret : illos rediges ad nihilum sed ego semper ero tecum. Quare quia cor meum inflammatum est vel delectatum amore Dei et tunc renes mei carnales delectationes commutate sunt in spiritales.

^marg.| Vel COMMUTATI SUNT. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. quia prius ad nihilum redactus sum id est ad ea que nihil sunt descendi quia nescivi nihil esse et post ut iumentum mansuetus factus sum ferendo oneri et semper ero tecum.

Numérotation du verset 72,23 XXII

^{{t. 2 : Erfurt, f. 273vb ; facsim., p. 546b}
[Rusch, f. 273vb ]} Ut iumentum factus sum apud te \ et ego semper tecum

^marg.| IUMENTUM. CASSIODORUS. Apud Deum vice pecudum sunt qui contra Deum sentiunt et tamen in his errans nesciens iudicia Dei semper fui tecum quo #damnatio ab idolis alienus et tibi credens et tu tenuisti.

^interl.| et tu

Numérotation du verset 72,24 XXIII

Tenuisti manum dexteram

^interl.| vel dextre

meam \

^interl.| vel tuam vel <me>e

^marg.| TENUISTI MANUM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Quia licet pecus non recessi a Deo. Tenuisti manum id est potestatem dextere id est rexisti quod semper tecum quod Filius dedit enim potestatem filios Dei fieri his qui credunt in nomine eiuss. In sinistra pecus amans hec temporalia.

^marg.| Vel MANUM DEXTERAM. CASSIODORUS. Non sinistram. Tenet dexteram Deus dum ad bona opera dirigit et ne mergamur liberat ut Petrum.

^marg.| CASSIODORUS. Viso malo impiorum bonoque suo arguit se de prioribus quod terrena a Deo quesivit et invitat in contrarium.

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Comparat terrene voluptati sue premium celeste et se arguit.

et in voluntate tua

^interl.| non meis meritis

deduxisti me

^interl.| ad verum intellectum

et cum

^interl.| vel in

gloria

^interl.| eterna

suscepisti me.

^interl.| que maior gloria quam hominem Verbo Dei uniri et ad dexteram eius locari

^interl.| humanam naturam Verbo unisti cum gloria

Numérotation du verset 72,25 XXIV

Quid enim

^interl.| quasi tantum et tale mihi paratum est in celo quod dici non potest scilicet tu ipse

^interl.| quasi benedixi. In gloria suscepisti me quia

mihi est in celo \ et a te

^interl.| quod habent et mali quasi magnum volui

quid

^interl.| qua vile

volui super terram.

^interl.| ideo

Numérotation du verset 72,26 XXV

Defecit caro mea

^interl.| carnalis delectatio in opere

et cor meum \

^interl.| CASSIODORUS. mala cogitatio

Deus cordis mei

^interl.| tam castum cor mihi fecit quod gratis iam Deum amo

et pars mea Deus in eternum.

^interl.| hoc est quod est ei in celo

^interl.| alii alia eligunt sed ego Deum

^interl.| tam magna res quod non alia

^interl.| ideo pars mea Deus

^marg.| IN ETERNUM. Ab eo numquam ultra separabor.

Numérotation du verset 72,27 XXVI

Quia ecce qui elongant se

^interl.| longe sunt qui hec temporalia non a Deo petunt quod non iste

a te peribunt \ perdidisti omnem qui fornicatur

^interl.| hi sunt longe

^marg.| QUI FORNICANTUR. Huic fornicationi contrarius est castus timor qui gratis ipsum amat in quo habet omnia.

abs te.

^interl.| illi ita tu autem quid

Numérotation du verset 72,28 XXVII

Mihi autem adherere Deo

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. nihil melius est quam videre facie ad faciem

^interl.| in presenti per cultum et si erravit a a cultura non recessit

bonum est \ ponere

^interl.| modo dum peregrinus dum non res

in Domino Deo spem meam.

^interl.| que est ancora premissa ad terram

Numérotation du verset 72,XXVIII

Ut annuntiem

^interl.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. id negotii iste interim habet laudare Deum et coamatores facere

omnes predicationes tuas \ in portis

^interl.| vel in atriis

^marg.| IN PORTIS. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. In publico vel in concordia apostolorum qui sunt porte Ecclesie. Quia predicatio que est propter unitatem Ecclesie inanis est. Vel virtutibus. Ecclesia est filia Sion id est speculationis.

filie Sion.

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria ( 72), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 19/06/2019. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber26_5.xml&chapitre=26_5_72)

Signaler un complément d'information