|
<26_6. Psalmi 80-96*>Psalmus 95
Numérotation du verset
95,1
interl.|
prophete qui2
hic loquitur
1
Codd. : Ps. 95 :
D30
ΩF ΩP ΩR P748 Bari3
Rusch
Ps-G
David3
marg.|
PSALMUS
DAVID. CASSIODORUS. In Veteri Testamento legitur quod domus Dei id est templum a Babylonis destructum post septuaginta annos captivitatis (quando filii Israel permittente Cyro rege redierunt Hierosolymam sub Zorobabel et Iesu sacerdote magno) reedificatum est per quam reedificationem intelligitur spiritalis reedificatio temple de quo dicit apostolus : Templum Dei sanctum est quod estis vos hoc templum per peccatum a diabolo subversum est et homo in lege peccati et mortis captivatus. Sed per Christum reedificatur toto orbe et homo a captivitate ne pereat liberatur de qua spiritali non illa actuali agit hic psalmus.
marg.|
CASSIODORUS. Premonuit Iudeos in precedenti psalmo ut deposita duritia Christum crederent sed quia erat mansura nunc omnes gentes monet. Secundus psalmus de utroque adventu. Primum ad prelatos loquitur ut ipsi cantent et annuntient.
marg.|
Admonet propheta in hoc psalmo generaliter omnes ut quisque pro persona quam portat sue reparationi adgaudeat. Predicatores quidem hortatur (!) ad annuntiandum que huic edificationi sunt congrua ; ceteros vero ut fideliter exequantur que illis a predicatoribus fuerunt patefacta. 4
3
Psalmus David
Ps-G
(
W V D
)
Rusch
] Laus David ΩS, Canticum ipsi David
Clementina, om. Ps-G
quando domus edificabatur
interl.|
toto orbe
post captivitatem5
.
interl.|
que sub diabolo fuit post peccatum sicut actualis sub Zorobabel post captivitatem Babylonis
5
post
Ps-G
] per
cacogr. Rusch
| Psalmus... captivitatem] + canticum huic David
Ps-G
, Canticum huic David quando enim domus edificabatur post captivitatem
D30
Numérotation du verset
95,I
Cantate
interl.|
ad omnes gentes communiter loquitur
Domino
interl.|
Patri
canticum novum \
interl.|
quod cantat qui amat
interl.|
exuentes veterem hominem cum actibus suis et induentes novum
marg.|
CANTICUM
NOVUM. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Vetus cantat cupiditas novum caritas que ipsa est novum canticum. Cantare est edificare. Paries de albatus est hypocrisi que foris lucet intus lutum est de isto dicitur pariete non coniuncto aliis sed singulariter erecto ubi si ostium facias quisquis intraverit foris est.
cantate Domino
interl.|
Filio
omnis terra.
interl.|
omnes homines unde domus edificatur
Numérotation du verset
95,2 II
Cantate Domino
interl.|
Spiritui Sancti
marg.|
DOMINO. HIERONYMUS. CASSIODORUS. Ter Domino ad distinguendam personarum Trinitatem quia laus Christi honor est Trinitatis. Et est figura epimone id est crebra repetitio sententie que exaggerat in laudem vel vituperationem.
et6
benedicite
interl.|
ut dicatis salutare
6
et
Ps-G
(ΨB V D) Ω
Bari3 P748
Ed1455
Rusch Clementina cum Ps-R
]
om. Cor2 (
grecus et hebr. et anti. non interponunt
) Ps-G
nomini eius \
interl.|
quod est Iesus
annuntiate
interl.|
sic crescit edificatio
interl.|
ad prelatos loquitur
marg.|
ANNUNTIATE. Ad prelatos loquitur annuntiate quia sic crescit edificationem domus.
de die in diem7
salutare eius.
marg.|
DE
DIE
IN
DIEM. CASSIODORUS. Vetus et novum testamentum dies qui eterno sole clarescutnillud prenuntiat hoc factum indicat.
marg.|
Hieronymus HIERONYMUS. Annuntiat ergo de die in diem qui utriusque testamenti auctoritate utitur. In annuntiatione salvatoris illa duo testamenta tamquam duo dies unam lucem faciunt. Non lucet unum sine altero. Ideoque in Levitico omne animal quod findit ungulam et ruminat mundum est id est quod duas ungulas habet quia mundus est qui duo testamenta servat quibus affectuum nostrorum pedes a vitiorum spinis muniuntur.
7
de die in diem
Ps-G
(plerique codd. edd.)
Rusch
cum Ps-R] diem de die
Ps-G
, inter gentes
praem.
Bari3* (eras.)
Numérotation du verset
95,3 III
interl.|
ubi
Annuntiate inter gentes
interl.|
pretermissis Iudeis pro contumacia
gloriam eius \
interl.|
non vestram
in omnibus populis
interl.|
non quibusdam gentibus
mirabilia eius.
Numérotation du verset
95,4 IV
Quoniam magnus
interl.|
potentia
Dominus
interl.|
etsi homo
interl.|
Christus
marg.|
MAGNUS
DOMINUS. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Parvulus factus quia vos parvi intelligite magnum et eritis in illo magni.
et laudabilis
interl.|
bonitate
interl.|
non potest dici
nimis8
\ terribilis est
interl.|
adversis sibi et suis qui territus fuit inter homines
8
nimis
Ps-G
(plerique codd. edd.)
Rusch
cum Ps-R] valde
Ps-G
super omnes deos.
interl.|
quos colebant gentes dum in captivitate erant
Numérotation du verset
95,5 V
Quoniam
interl.|
laus per comparationem
omnes dii gentium demonia \ {t. 2 : Erfurt, f. 289va ; facsim., p. 578a}
[Rusch, f. 289va ] Dominus autem9
interl.|
quia parum erat esse super demonia
9
Dominus autem
Ps-G
(
plerique codd. edd.
)
Rusch cum Ps-R
] at vero Dominus
Ps-G
celos fecit.
interl.|
ubi habitare non possunt demonia ad litteram
marg.|
VEL
CELOS. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Apostolos et angelos unde si celos fecit et angelos tunc et apostolos qui demonibus imperant.
Numérotation du verset
95,6 VI
Confessio et pulchritudo in conspectu eius \
interl.|
CASSIODORUS. hec est utilitas que venit omnibus cantantibus
interl.|
Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. confitendo de fedo fit homo pulcher. Si amas pulchritudinem confitere ut sic sis pulcher id est iustus et ideo prius dicit confessio et post pulchritudo
marg.|
IN
CONSPECTU
EIUS. Tales enim confitentes scilicet et iusti ipsum conspiciunt et conspiciuntur ab eo.
sanctimonia
interl.|
vel sanctitas
et magnificentia
interl.|
est inde scilicet ex canti
marg.|
SANCTIMONIA
ET
MAGNIFICENTIA. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Quasi qui vult esse magnificus et potens ut sunt angeli prius sit sanctus quod fit ex eo sanctificante. Non enim per te postes esse sanctus. Eo ergo sanctificante aliquis fit sanctus et ita magnificus.
in sanctificatione eius.
interl.|
et hec sanctimonia est
Numérotation du verset
95,7 VII
Afferte
interl.|
Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. hoc ergo debent gentes facere quibus annuntiatum est
Domino
interl.|
vos
marg.|
AFFERTE
DOMINO. CASSIODORUS. Secunda pars ubi ad subditos loquitur. DOMINO. Non sit spes in homine non in Baptista. Maledictus enim qui ponit carnem brachium suum.
Patrie
ut nullus excipiatur indigena vel peregrinus.
patrie gentium+ afferte Domino gloriam et honorem \
interl.|
non nobis ut qui annuntiaverunt non sibi sed Domino annuntiaverunt
marg.|
GLORIAM. CASSIODORUS. Quando bene conversatur homo in quo glorificatur Deus.
marg.|
HONOREM cum de bonis gratia refertur unde non est inventus qui daret honorem Deo nisi hic alienigena.
Numérotation du verset
95,8
afferte Domino gloriam nomini eius.
interl.|
non nomini hominum
Numérotation du verset
95,VIII
Tollite
interl.|
ne vacui intretis
hostias
interl.|
sacrificium Deo spiritus contribulatus superbus inanis intrat
et introite in atria eius \
interl.|
prophetica vel que sunt in terra id est sitis conformes populo eius
marg.|
IN
ATRIA. CASSIODORUS. Atria prophete vel apostoli quibus itur ad Dominum de atriis prophetis vel apostolis venitur in atrium catholice Ecclesie ubi maiestas adoratur.
marg.|
Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Vel introite in atria id est in doctrinam prophetarum et apostolorum. Adorate in atrio sancto eius id est in catholica Ecclesia vel per atria prophetiam per atrium evangelium.
Numérotation du verset
95,9
adorate Dominum in atrio sancto eius.
interl.|
in catholica Ecclesia
Numérotation du verset
95,IX
Commoveatur
interl.|
ut convertatur ad penitentiam vel a facie submoveatur
marg.|
COMMOVEATUR. Omnibus admonitis moveri optat. Quasi diceret introite et adorate vos boni. Terra autem etc.
a facie eius
interl.|
a presentia gratie
universa terra \
interl.|
amatores seculi
marg.|
UNIVERSA
TERRA. CASSIODORUS. Non pars aliqua. Ne quis ergo dicat. Ecce hic Christus ecce illic subdit. Etenim correxit orbem terre etc.
Numérotation du verset
95,10
dicite
interl.|
ut hoc sit
interl.|
vos boni
marg.|
DICITE. CASSIODORUS. Quod regnavit et correxit et iudicavit.
marg.|
REGNAVIT A LIGNO. Alia littera. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. crucis quo transit homo mare et fit orbis qui non movetur.
in gentibus quia Dominus
interl.|
Christus victo diabolo
regnavit.
interl.|
innotuit rex mundo qui semper regnat apud Patrem
Numérotation du verset
95,X
Etenim correxit
interl.|
Ecclesiam toto orbe ubi fit edificatio
interl.|
post resurrectionem
orbem terre10
qui
interl.|
Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. cur ergo dicit hereticus non solum motum sed et diminutum
10
terre
Ps-G
(C I ΨB D) ΩM ΩS ΩF ΩR
Rusch edd. cum Ps-R
]
om. Ps-G D30 P748 Cor2
(hebr. et anti. et Ieron. non interponunt terre neque grecus) ΩP
non commovebitur11
\ iudicabit
interl.|
post
11
commovebitur
Ps-G
(
plerique codd. edd.
)
Rusch cum Ps-R
] movebitur
Ps-G
populos in equitate.
interl.|
Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. etiam dolebunt qui equitatem eligere noluerunt
marg.|
POPULOS
IN
EQUITATE. CASSIODORUS. Alii addunt. Et gentes in ira sua populos ergo id est bonos iudicabit in equitate. Gentes vero id est malos in ira sua.
interl.|
unde
Numérotation du verset
95,11 XI
Letentur celi
interl.|
qui narrant gloriam Dei
et {t. 2 : Erfurt, f. 289vb ; facsim., p. 578b}
[Rusch, f. 289vb ] exultet terra+
interl.|
quam compluunt celi
commoveatur mare
interl.|
seculum
interl.|
Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. omne seculum concitatum est contra Ecclesiam cum dilataretur toto orbe vel commoveatur in melius vel ad gaudium in secundo adventu
et plenitudo eius \
interl.|
a maximo ad minimum
Numérotation du verset
95,12
gaudebunt campi
interl.|
omnes leves mites equi
et omnia que in eis sunt.12
interl.|
omnes vires sensus ratio
interl.|
diversorum officiorum ministri13
12
vv. XI : Letentur... sunt]
om.
ΩF
13
Gr79 ;
om. Rusch
Numérotation du verset
95,XII
Tunc exultabunt
interl.|
quia precisi ab oleastro et inserti in olivam
interl.|
Cum sic edificatur domus14
marg.|
Tunc
15
exultabunt omnia ligna silvarum
. Ligna enim silve gentes vocate sunt quia in infidelitate sua torte infructuose semper fuerunt.16
a
marg.|
TUNC
EXULTABUNT. CASSIODORUS. HIERONYMUS.
Tunc
quando corriget vel hec omnia de secundo adventu. Mare seculum et plenitudo eius commoveatur ad gaudium in secundo adventu quod erit quia
gaudebunt campi et omnia que in eis
ut in littera.
Tunc
id est in secundo adventu
exultabunt omnia ligna silvarum
id est gentes converse que fuerunt invente « in campis silve »b
a facie Domini quoniam venit
id est veniet iudicare terram.
a
<
Non hab.
> Bernardus Claraevallensis ; Bruno Remensis (pseudo), In Ps., ps. cit., PL 152 ; Patrologia Latina ; Library of Latin Texts [MM2017]. b
Ps. 131, 6.
omnia ligna silvarum
interl.|
pagani gentes
interl.|
abscisa in edificium Ecclesie modo domus Dei
interl.|
pagani inculti more silvestri assumpti in edificium17
17
Gr79 ;
om. Rusch
Numérotation du verset
95,13
quoniam venit
interl.|
secundo iudicare20
interl.|
id est postea « venturus est iudicare vivos et mortuos »c
marg.|
QUONIAM
VENIT. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS.
[b] Primo venit in Ecclesia in nubibus, id est apostolis, et implevit totum orbem. [a] Unded
: « Amodo videbitis filium hominis venientem in nubibus » cui adventui qui credit exultabit in21
ultimo adventu.22
e
c
Symbolum fidei Apostolorum nuncupatum. d
Mt. 26, 24 ut ref. Augustinus infra laud. e
Cf. Augustinus Hipponensis, Enarrationes in Psalmos (Ps. 95, 14), CCSL 39, p. 1351.9-13 sqq. : « [a] Haec primo uox ipsius sonuit in euangelio : amodo uidebitis filium hominis uenientem in nubibus. quid est : amodo? nonne dominus postea uenturus est, quando se plangent omnes tribus terrae? prius uenit in praedicatoribus suis, et impleuit totum orbem terrarum. Non resistamus primo adventui ut non expavescamus secundum […] [b]
Prius
uenit in praedicatoribus suis, et impleuit totum orbem
terrarum. non resistamus primo aduentui, ut non expauescamus secundum ». 22
Codd. : P106 (sine lem.)
Rusch
21
exultabit in] et exultabit et
P106
iudicare terram.23
interl.|
venit iudicare et vere iudicabit
interl.|
enim
interl.|
Quomodo ?24
23
<divisio.> silvarum... venit\
D30
ΩF ΩR
Bari3
, silvarum... domini\... venit
P748,
silvarum\... venit’
P15613
Numérotation du verset
95,XII
Iudicabit orbem terre
interl.|
non partem
interl.|
Populum gentium per orbem diffusum25
marg.|
ORBEM. CASSIODORUS. Omnem hominem generaliter includit secundum equitatem Dei iudicandum. Sed quomodo exponit populos. In veritate quia in separatione duo erunt populi quibus dabit scientiam26
veritatis ut alii in vitam alii in penas eant.27
marg.|
Augustinus HipponensisAUGUSTINUS.
Orbem
dicit omnes filios Adam, id est omnes homines qui fuerunt in eo unus homo qui tunc fuit in uno loco sed modo dispersus est per totum orbem quem Adam significat secundum grecam linguam. Quattuor enim littere sunt in hoc nomine : alpha, delta, alpha, mu
28
et quattuor partes orbis has in capite litteras habent. Anatole dicunt <esse> orientem, dysis occidentem, arctos aquilonem29
, mesembria meridiem.30
f
f
Cf. v. g. Alcuinus, In Io. 2, 20, PL 100, 777A -B : « Sparsus vero fuit primus Adam per universum mundum, qui in secundo collectus est; quod significat nomen Adam, qui quatuor litteris scribitur, id est : Alpha, Delta, iterum Alpha, et My : quae quatuor litterae, quatuor partes [777B] orbis designant, in quas sparsus est Adam in filiis suis. Ideo in principiis nominum partium mundi hae quatuor litterae leguntur; nam ἄρκτος, quod est Septentrio, ab Alpha incipit; et δυσις, quod est Occidens, a Delta incipit; et ἀνατολή, quod est Oriens, ab Alpha incipit; μεσημβρίος, quod est Meridies, a My incipit : quae sunt quatuor partes orbis, ab his quatuor litteris incipientes ». > Augustinus Hipponensis, In Iohannis evangelium, tract. 10, par. 12, CCSL 36, lin. 1-11 : « Quid ergo sibi uult numerus quadragenarius senarius? interim ipse adam quia per totum orbem terrarum est, audistis iam hesterno die in quatuor litteris graecis quatuor uerborum graecorum. si enim ista uerba quatuor scribas sub inuicem, id est, nomina quatuor partium mundi, orientis, occidentis, aquilonis et meridiani, quod est totus orbis (unde dicit dominus a quatuor uentis collecturum se electos suos, cum uenerit ad iudicium), si enim facias ista quatuor nomina graeca, ἀνατολὴ, quod est oriens; δύσις, quod est occidens; ἄρκτος, quod est septentrio; μεσημβρία, quod est meridies; anatole, dysis, arctos, mesembria, capita uerborum adam habent ». Potius quam
Isidorus Hispalensis (pseudo), Testimonia diuinae scripturae <et patrum> (CPL 0385), Test. patrum, c. 11, CCSL 108D, A. Lehner, 1987), p. 55-127, lin. 7. <
Parall
.
>
Glossa ordinaria (Io. 2, 20)
27
Codd. : P106 sine auctor. et lem.,
Rusch
in equitate \
interl.|
quia “in auditu auris obedivit” g
evangelio31
interl.|
Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Quid verius et equius quam electos secum congregare ad iudicandum ceteros dividere hos ad dexteram qui fecerunt misericordiam illos qui non fecerunt ad sinistram
interl.|
Iudeos qui legem habentes per legem iudicabuntur.32
g
1Cor. 2, 9.
et populos
interl.|
quos utrosque a Deo separaverat primi parentis in obedientia 33
in veritate sua.
Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria ( 95), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 21/02/2019. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber26_6.xml&chapitre=26_6_95) |