Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

^{{Erfurt, t. 3, f. 28va ; facsim., t. 2, p. 708a}
[Rusch, f. 28va ]}

^interl.| Vox Synagoge optantis Christi adventum¹

^marg.| 2. Vox precedentium adventum Christi, qui orant ad patrem sponsi, id est Christi².³

^marg.| 10. In mediis precibus exauditur, et videns sponsum ad ipsum loquitur.

¹ Codd. : CM22T , om. Rusch CM22

³ Codd. : Rusch CM22

² id est Christi CM22P Rusch ] + ut veniat ille per quem expectant liberari CM22P, Tr1378, f. 146r ; om. CM22

Osculetur me

^interl.| 13. humanam naturam

osculo oris sui

^interl.| 12. delectet et certificet

^interl.| 14. incarnatione filii que est quasi quedam⁴ prelibatio coniunctionis⁵

^marg.| 3. Tangat me dulcedine presentie sue quam a prophetis sepius⁶ promissam audivi, et velut osculum afferens etiam mei oris attactum suscipiat, id est interrogantem me de via salutis audiat et erudiat, et utraque unum faciens osculum pacis afferat.

^marg.| *7. Osculari pro pacificari ponitur ad similitudinem illorum qui propter discordiam a dominis suis recesserunt sed redeuntes se invicem osculantur et perfecte pacificantur, sicut Synagoga.⁷

^marg.| *8. Genus hoc a Deo suo per peccatum remotum optat reconciliari per incarnationem filii.⁸

^marg.| 5. Quot precepta ex eius predicatione cognoscit quasi tot oris eius oscula suscipit.⁹

^marg.| *9. Loquitur more amantis que per fervore dilectionis ordinem loquendi non valet observare. ¹⁰

^marg.| *6. Sicut enim in osculo duo corpora diversa iunguntur sic in incarnatione filii due substantie divinitatis et humanitatis, penitus diverse, inseparabili¹¹ coniunctione uniuntur.¹²

⁷ Codd. : Rusch cum codd. post 1170, om. cett. codd. CM22

⁸ Codd. : Rusch cum codd. post 1170, om. cett. codd. CM22

⁹ Codd. : CM22L ( al. m. saec. 12 med.? ) Rusch, om. CM22B CM22H CM22N CM22P CM22S CM22T CM22V

¹⁰ Codd. : Rusch cum codd. post 1170; om. cett. codd. CM22

¹² Codd. : Rusch cum codd. post 1170; om. cett. codd. CM22

⁴ quedam] om. CM22 ⁵ coniunctionis] + nostre et Dei CM22 ⁶ a prophetis – sepius] inv. CM22 ¹¹ inseperabili] inseparabile CM22

quia

^interl.| 15. quia hic gratia adiuvans et finis¹³ vita eterna¹⁴

¹³ finis Rusch CM22 ] + et CM22N CM22P ¹⁴ eterna Rusch cum codd. post 1170 ] om. CM22

meliora sunt ubera tua

^interl.| 16. doctrina et refectio tue presentie que dulcis est

vino

^interl.| 17. legis fervore, vel quibuslibet aliis institutionibus

^marg.| 11. MELIORA UBERA. Ubera sponsi nominat, quod muliebre est, ut ipso carminis initio figurate se loqui manifestet.

^marg.| 4. Ideo desidero osculum quod est etiam¹⁵ redemptio mea, quia instructiones tue que sunt lac et nutrimenta puerorum sunt meliores¹⁶ aliis doctrinis que non fovent sed occidunt simplices sicut vinum enecat pueros¹⁷.

¹⁵ est etiam] esset CM22 | ¹⁶ meliores] meliora CM22 | ¹⁷ pueros] + doctrine enecantes sunt vetus litteralem sensum et doctrine philosophorum CM22P , + vel parvulos CM22T |

Fragrantia¹⁸ unguentis optimis

^interl.| 18. Unguenta sunt dona Sancti Spiritus optima quia invisibiliter animam reficiunt.¹⁹

^interl.| 28. ad similitudinem unguentorum, quia odore attrahunt²⁰ vel propter²¹ dona Sancti Spiritus

^interl.| 29. quia effectu et natura omnes precedunt²² unctiones Veteris²³ Legis

¹⁹ Codd. : CM22 , om. Rusch

¹⁸ Fragrantia CM22L CM22S Rusch ] Flaglantia CM22B CM22N Weber , flagrantia CM22

²⁰ quia odore attrahunt] = CM22 § 27 ²¹ propter] per CM22 ²² effectu… precedunt CM22P Rusch ] precedit effectu et natura omnes CM22 ²³ Veteris] om. CM22N CM22V

oleum effusum

^interl.| de baptismo²⁴

^interl.| 30. quia reficit, sanat et²⁵ superenatat

^marg.| 19. OLEUM EFFUSUM. Ideo etiam desidero osculum quia nomen tuum est oleumetc.²⁶

^marg.| 20. Sponsus a patre missus²⁷ ad sponsam venit unctus ut et sponsam unguat.

²⁴ Codd. : Rusch , CM22

²⁵ et] om. CM22 ²⁶ est oleum etc.] oleum effusum CM22 ²⁷ missus] om. Rusch

nomen tuum

^interl.| 32. Deus homo factus

^interl.| 31. quod prius latebat in paucis modo²⁸ notificatur ad salutem omnium

^marg.| 22. A chrisma²⁹ Christus, id est ab unctione unctus, quod nomen per gratiam sancti Spiritus in baptismate funditur in cunctos fideles.

^marg.| 23. Nondum possum teipsum amplecti, nomen tuum interea ex desiderio tui me cum pernoctabit.

^marg.| 21. Nomen Iesu venit in mundum et statim predicatur. Oleum effusum, id est in universa terra Christi³⁰ nomen predicatur. Nunc Moysi nomen auditur in gentibus³¹, quod prius Iudee tantum claudebatur angustiis³².

²⁸ modo] om. CM22 ²⁹ chrisma] chrismate CM22B CM22N CM22V ³⁰ Christi] om. CM22H CM22S | ³¹ Nunc... in gentibus Rusch ] Nunc Moysi nomen auditur CM22, Nunc Christus Moysi additur CM22L CM22P, Nunc nomen Iesu additur CM22S | ³² c. a.] inv. CM22 |

ideo

^interl.| 33. quia effusum est

adolescentule

^interl.| 34. rudes in fide

^interl.| 35. quia te in essentia videre non possunt, sola dulcedine nominis tui te omnibus rebus anteponunt

^marg.| 24. IDEO ADOLESCENTULE. Hec dicens adolescentulas conspicit, que dum prius loqueretur non aderant sed in precibus mediis³³ ingreditur adolescentularum chorus et sponse laudatur eloquiis.

^marg.| 26. Universe Ecclesie que unam catholicam Ecclesiam³⁴ faciunt, adolescentule sunt non vetuste per culpam sed novelle per gratiam, non senio steriles sed etate mentis ad spiritalem congrue fecunditatem.

^marg.| *25. Et quia oleo tue gratie omnes dolores criminum evacuasti ideo adolescentule dilexerunt ³⁵.³⁶

³⁶ Codd. : Rusch ; om. codd. CM22

³³ p. m.] inv. CM22 ³⁴ Ecclesiam] om. CM22 ³⁵ dilexerunt Rusch ] + te CM22

dilexerunt te nimis³⁷.

³⁷ nimis] om. Weber

^interl.| Eccclesia³⁸

^interl.| Vox Eccclesie³⁹

³⁸ Codd. : CM22B ; om. Rusch CM22

³⁹ Codd. : CM22L CM22S CM22T ; om. Rusch CM22 | Vox Ecclesie] + secundum hoc quod adolescentule sunt electorum anime, vel adolescentularum vox est id est in fide rudium CM22T

Trahe me post te

^interl.| 48. infer vim corpori⁴⁰

^interl.| 49. in umbra tua vel etiam⁴¹ imitatione tuorum operum

^marg.| 37. TRAHE. Respondent adolescentule : trahe me post te . Sponsa non post tergum sequitur sed sponsi iuncta lateri. Famule post eam⁴² ingrediuntur.

^marg.| 36. Hucusque vox expectantium incarnationem salvatoris et dona ipsius commendantium, hinc subinfertur vox illorum qui post tempora incarnationis ad fidem venerunt. Illa ut veniret et osculum afferret rogabat, hec non ad se ultra⁴³ eum descendere taliter⁴⁴ flagitat sed ipsa potius ad celos sequi desiderat. Quod quia per se non posse fieri⁴⁵ conspicit eius ducatum implorat ad quem venire desiderat.

⁴⁰ corpori] + usque ad ‘nigra sum’ in paucis Ecclesia quasi lector discernat CM22T ⁴¹ etiam] in CM22N CM22P CM22S, om. CM22 et cett. codd .⁴² eam] eum CM22 ⁴³ ad se - ultra] inv. CM22 | ⁴⁴ eum descendere – taliter] inv. CM22 | ⁴⁵ non posse fieri] fieri posse non CM22 |

^{{Erfurt, t. 3, f. 28vb ; facsim., t. 2, p. 708b}
[Rusch, f. 28vb ]} curremus

^interl.| 50. cum singulariter dicitur trahe me additur curremus , quia una per orbem Ecclesia de multis fidelibus

in odore unguentorum tuorum⁴⁶.

^interl.| 51. in fama nominis tui quod comparatur unguentis, vel in fide eternorum bonorum que unguentis sunt comparabilia

^marg.| 38. Unguentorum odoribus opinio solet signari virtutum.

^marg.| 39. In odore unguentorum tuorum ⁴⁷ : in consideratione miraculorum.

⁴⁶ in odore unguentorum tuorum] om. Weber

⁴⁷ tuorum] id est CM22

Introduxit me rex

^interl.| Iterum vox Eccclesie⁴⁸

^marg.| 40. INTRODUXIT. Sponsa in penetrale sponsi ingressa revertitur ad iuvenculas et nuntiat illis⁴⁹.

^interl.| 52. quasi : vos adolescentule currite quia me currentem introduxit sic et vos introducet

⁴⁸ Codd. : CM22T ; om. Rusch, cett. codd. CM22

⁴⁹ illis] eis CM22

in cellaria sua.

^interl.| 53. nondum ad requiem sed in presentem Ecclesiam ubi necessaria sunt⁵⁰ vite

^marg.| 41. INTRODUXIT ME. Vel per spem in eternam beatitudinem induxit pluraliter pro omnimoda bonorum copia, quasi : iam dulcedinem regni celestis prelibavi que mihi in celis parata sunt ipso revelante cognovi. Mox que ad eum conversa qui sibi hoc⁵¹ revelat gratias agit pro beneficiis.

^marg.| *42. Quattuor sunt in domo : porta, ascensus, triclinium, cubiculum. Per portam fidem, per ascensum spem, per triclinium caritatem, per cubiculum ipsam beatitudinem intelligimus.⁵²

⁵² Codd. : Rusch ; om. codd. CM22

⁵⁰ sunt] om. CM22 ⁵¹ hoc] hec CM22

Exultabimus

^interl.| 54. corpore cum bonorum operum attestatione

^interl.| 57. exultabimus quamdiu memores erimus donorum vel doctrinarum tuarum

et letabimur

^interl.| 55. animo cum bona voluntate operabimur

in te

^interl.| 56. non in nobis

^marg.| 43. EXULTABIMUS, quasi : non de perceptis muneribus ipsi nos extollimus sed te memores per omnia quanta pietate austeritatem legis gratia fidei evangelice mitigare dignatus es. Ideo non in nobis sed in te exultabimus , quia recti omnes diligunt te et⁵³ super omnia diligendum didicerunt.

⁵³ diligunt te et] te diligunt et CM22

memores uberum tuorum

^interl.| 58. existentium super austeritatem legis vel carnalium desideriorum que inebriant

super vinum.

^marg.| 44. Rursus in penetrale sponsa⁵⁴ ingressa, adolescentule dum illius prestolantur adventum, lete concinunt pro sponse perfectione. Memores uberum⁵⁵ et recti diligunt ⁵⁶ ad sponse commendationem refertur.

^marg.| 45. MEMORES. Illa que maior est iam tuorum lacte uberum perfruitur. Nos quoque non quidem diligimus sed diligemus. Deinde loquuntur ad sponsum recti diligunt te.

^interl.| et merito memorum quia ⁵⁷

⁵⁷ Codd. : CM22P ; om. Rusch CM22

⁵⁴ in p. – s.] inv. CM22 | ⁵⁵ uberum] + tuorum CM22 | ⁵⁶ diligunt] te CM22 |

Recti diligunt te.

^marg.| 46. RECTI. Omnes qui recti ⁵⁸ sunt corde super omnia te diligunt , nec recti sunt qui tuo amori aliquid preponunt a quo solo habent quicquid boni habent⁵⁹.

^marg.| 47. RECTI DILIGUNT TE. Frustra se conditorem diligere credunt qui eius monita contemnunt. Vere iusti nec actu nec cogitatu nec dicto⁶⁰ Deum violant.

⁵⁸ recti] recto CM22 ⁵⁹ a quo solo habent... habent] om. CM22N ( transl. post § 47 ... violant) CM22T ⁶⁰ nec cogitatu - nec dicto] inv. CM22

Nigra sum

^interl.| Vox Ecclesie⁶¹

^interl.| 68. in pressuris vel per penitentiam

^marg.| 60. NIGRA. Postquam Ecclesia in cellaria est perducta per cognitionem scilicet⁶² et per spem futurorum bonorum, postquam eum recto corde diligere et in eius gratia gaudere didicit, restat ostendere quid pro amore illius et pro acquisitione bonorum que gustavit certaminis subeat et⁶³ quid afflictionis tolleret.

^marg.| 61. NIGRA. Quasi : promittitis vos mecum ituras et potest vos tribulatio deterrere⁶⁴ quam patior, sed nec afflictio nec infamia vos deterreant⁶⁵, quia hec virtutum formositatem conferent, et post amorem restat patientia ad experimentum amoris.

^marg.| 59. NIGRA. Rursus adolescentulis sponsa respondet et agitur de manifesta temptatione.

^marg.| 62. NIGRA. Vilis quidem in oculis persequentium appareo⁶⁶, sed ante Deum veritatis confessione gloriosa refulgeo.

⁶¹ Codd. : CM22L CM22T; om.CM22 Rusch

⁶² scilicet] videlicet CM22 ⁶³ et] om. CM22 ⁶⁴ t. d.] inv. CM22 ⁶⁵ deterreant CM22N Rusch ] detineant CM22 ⁶⁶ appareo] pareo CM22B CM22L CM22T

sed formosa,

^interl.| 69. decore virtutum

filie Hierusalem

^interl.| 70. que iam ad celestis patrie habitationem suspiratis

sicut tabernacula

^interl.| 71. nigra reputor et quasi purgamentum mundi, non habens locum inter homines sed semper militans et exulans⁶⁷.

⁶⁷ exulans] exultans CM22B CM22H CM22S

Cedar

^interl.| 72. id est tenebre

^marg.| 63. SICUT TABERNACULA CEDAR SICUT. Hic sicut ponitur non pro veritate sed pro estimatione insipientium qui eam putant vitiorum vel demonum mansionem, sicut pelles Salomonis ⁶⁸ hic ponitur pro veritate⁶⁹.

^marg.| 64. Cedar Ismaelis filius fuit"cuius manus⁷⁰ contra omnes et⁷¹ manus omnium contra eum"^a, nullum inter homines habens locum sed in tabernaculis pro nequitia sua semper habitans. Sic et iusti pro meritis suis creduntur expelli et affligi et quasi hostes omnium iudicantur. Unde dicitur^b : « Eritis odio omnibus propter nomen meum ».⁷²

^a Cf. Gn. 16, 12 .

^b Mt. 10, 22 .

⁷² Codd. : Rusch CM22 ; om. CM22H

⁶⁸ pelles Salomonis CM22B CM22N CM22P CM22S CM22V ] pel. sa. Rusch , pellis Salomonis CM22 ( post corr. CM22V etc.)⁶⁹ sicut pelles... veritate] om. CM22B CM22P ⁷⁰ I. f. fuit c. m.] filius Ismahelis manus cuius CM22 ⁷¹ et] om. CM22

sicut pelles⁷³ Salomonis.

^interl.| sicut pelles hic ponitur pro veritate⁷⁴

^interl.| 74. nostre militie pacificum verum⁷⁵ delectantes

^interl.| 73. formosa sicut pelles Salomonis ⁷⁶ .

^interl.| 65. De pellibus rubricatis fecit sibi Salomon tabernaculum in quo delectabatur.⁷⁷

^marg.| 66. SICUT PELLES. Ecclesia in se carnalia mortificans desideria et decorata virtutibus vero pacifico dignum fit habitaculum.

^marg.| *67. Ideo caro dominici hominis vocatur pellis , quia sicut tentorium super aliquem tenditur ne a sole uratur ita caro Christi in cruce extensa fuit nobis obumbratio vitiorum.⁷⁸

⁷⁴ Codd. : CM22B ; om. Rusch CM22 ( cett. )

⁷⁷ Codd. : Rusch CM22 ; om. CM22B CM22H CM22L CM22P CM22S CM22T

⁷⁸ Codd. : Rusch , om. cett. codd. CM22

⁷³ pelles Weber CM22B CM22N CM22P CM22S CM22V ( pr. m. ) Rusch Clementina Edmaior. (Φ^P*)] pellis Edmaior. (Φ Θ Ψ etc .), cett. codd. CM22

⁷⁵ nostre militie p. v.] nostra militia verum pacificum CM22 ⁷⁶ pelles Salomonis] scrips., pel. Sa. Rusch, pellis Salomonis CM22

Nolite me considerare ^{{Erfurt, t. 3, f. 29ra ; facsim., t. 2, p. 709a}
[Rusch, f. 29ra ]} quod fusca sim⁷⁹

^interl.| 85. nigra quidem sum sed nolite mirari si hominibus foris despecta sum ob estus temptationum

^interl.| 86. Non est naturalis hec nigredo sed interior fulgor a foris velatur tribulationibus⁸⁰

^interl.| 84. nec⁸¹ hoc solum intueamini quod patior, sed attendite fructum qui sequitur

⁷⁹ sim CM22P CM22T Rusch Edmaior. ] sum CM22

⁸⁰ tribulationibus CM22N CM22V Rusch ] om. CM22 ⁸¹ nec CM22N CM22V Rusch ] ne CM22

quia decoloravit me sol

^interl.| Christus⁸²

^interl.| 87. exercitatio tribulationum, vel Christus pro cuius amore hec patior

^marg.| ^{{Erfurt, t. 3, f. 29ra ; facsim., t. 2, p. 709a}
[Rusch, f. 29ra ]} 75. DECOLORAVIT ME SOL. Solis est urere⁸³ et illuminare, sic verus sol exterius suos persecutionibus exurit, dando vires resistendi illuminat.⁸⁴

^marg.| *77. FILII MATRIS. Et quasi ad obiectionem infirmorum dubitantium respondet :⁸⁵

⁸² Codd. : Rusch ; om. CM22

⁸⁴ Codd. : Rusch CM22 , om. CM22B

⁸⁵ Codd. : Rusch , om. CM22

⁸³ urere] exurere CM22

filii matris mee

^interl.| 88. Iudei qui in ritibus synagoge adhuc perseverant

^marg.| *78. Filii , id est apostoli, destruxerunt sectam nostram. ⁸⁶

⁸⁶ Codd. : Rusch , om. CM22

pugnaverunt contra me.

^interl.| 89. disputationibus et persecutionibus

^interl.| 90. ad me retinendam

^marg.| 76. Ostendit unde primam persecutorum rabiem pertulerit que gravior apparet per hoc quod a contribulibus.⁸⁷

^marg.| 79. Paulus, Ecclesie persecutor, filius fuit matris eius secundum carnem et educationem, et penitentiam agens ad sororis signa conversus predicavit fidem quam ante destruebat.

⁸⁷ Codd. : Rusch CM22 , om. CM22B

Posuerunt me custodem

^interl.| 92. fructuum

^interl.| 91. causa⁸⁸ fuit eorum malitia

⁸⁸ causa] id est praem. CM22B CM22L CM22P CM22T

in vineis.

^interl.| 93. gentium excolendis per orbem⁸⁹

^marg.| 81. POSUERUNT ME. Una erat in⁹⁰ Hierosolymis vinea Christi, scilicet primitiva Ecclesia que die Pentecostes⁹¹ adventu Spiritus sancti est constituta, cuius eo tempore apostoli custodes fuerunt sed, facta persecutione,"dispersi sunt in regionibus Iudee et Samarie preter apostolos"^c, et sic contigit ut plures essent vinee, id est in pluribus locis, et dum persecutores Iudei volebant Ecclesiam perturbare seminarium verbi spargebant latius nolentes⁹², et unam persequendo multas constitui fecerunt. Cum ergo dixisset se afflictam parricidali odio Synagoge mox subiicit quantum per hanc afflictionem profecerit, addens ex persona illorum quibus predicandi cura commissa est : posuerunt me custodem in vineis .

^c Cf. Act. 8, 1 .

⁸⁹ per orbem CM22B CM22N CM22P CM22S CM22T CM22V Rusch ] om. CM22 ⁹⁰ in] om. CM22 | ⁹¹ Pentecostes Rusch CM22 ] Pentecosten CM22L CM22P CM22S CM22T | ⁹² spargebant latius nolentes] nolentes latius spargebant CM22 |

Vineam meam

^interl.| 94. primitus in Hierosolymis⁹³ constitutam per Christum et apostolos, sed multas per orbem

⁹³ p. - in H.] inv. CM22

non custodivi.

^marg.| 82. Gregorius MagnusGREGORIUS. ⁹⁴ Vinee nostre actiones sunt⁹⁵ quas usu quotidiani laboris excolimus. Sed custodes in vineis positi nostram vineam non custodimus quia dum extraneis actionibus implicamur ministerium actionis nostre negligimus.

^marg.| 83. Dum plures custodirem⁹⁶ vineas ut alios lucrifacerem⁹⁷ in quibusdam damna sustinui.

^marg.| 80. Acerbitas persecutionis filiorum Synagoge fecit me vineam non custodire, quia relicta evangelica doctrina ad legalium observationum differentias cogebant.

⁹⁴ Gregorius CM22T Rusch ] Moraliter CM22N CM22V , om. CM22 ⁹⁵ a. s.] inv. CM22 ⁹⁶ custodirem Rusch ] vel praem. CM22T, custodio CM22 ⁹⁷ lucrifacerem CM22N Rusch ] + ipse CM22

^interl.| Vox Ecclesie ad Christum⁹⁸

^interl.| 100. Vox adolescentularum ad sponsum

^interl.| 101. De occulta tribulatione que ab hereticis fit

⁹⁸ Codd. : CM22S , om. Rusch CM22

Indica mihi

^marg.| 95. INDICA MIHI. Vox incipientis Ecclesie de gentibus ad sponsam, quia multi pseudo prophete exeunt⁹⁹ in mundum dicentes^d :"ecce hic Christus, ecce illic" exorat ut possit discernere in quorum professione et opere possit inveniri : Indica mihi pastorem meum quem tota anima diligo et in quibus requiem et pascua habeat ne estu turbata temptationum per sodalium , id est hereticorum conventicula, eum querere incipiam. Vel in voce predicatorum ad sponsum, ut discernere possint quibus vite verba ministrare¹⁰⁰ debeant.

^marg.| 96. Deinde conspicit sponsum qui conspectus abscessit, et frequenter hoc facit in toto carmine quod expertus in se probavit. Sepe habitus sponsus, elabitur¹⁰¹ donec vere tenebitur.

^d Cf. Mt. 24, 23 ; Mc. 13, 21 ; Lc. 17, 21 ; Lc. 17, 23

⁹⁹ exeunt CM22 Rusch ] exierunt CM22H CM22N ¹⁰⁰ ministrare CM22B CM22N CM22P Rusch ] dispensare CM22 ¹⁰¹ elabitur] sepe praem. CM22N CM22V Rusch

quem diligit anima mea

^interl.| 102. Congrue dilectum vocat quia quo gravius est periculum eo amplius liberatorem diligit.

ubi

^interl.| 103. des pastum, id est opera, vel accipias

^interl.| 104. ut eis¹⁰² possim conformari

¹⁰² eis CM22 Rusch ] ei CM22B CM22N

pascas

^interl.| vel pascat ¹⁰³

^interl.| id est activis¹⁰⁴

¹⁰³ Codd. : CM22V Rusch ; om. CM22 (cett.)

¹⁰⁴ Codd. : CM22 ; om. CM22 .H CM22 .L CM22 .N CM22 .S CM22 .T CM22 .V Rusch

ubi cubes

^interl.| vel cubet¹⁰⁵

^interl.| 106. scilicet in contemplativis, post pastum requies¹⁰⁶

¹⁰⁵ Codd. : CM22V Rusch ; om. CM22 (cett.)

¹⁰⁶ requies CM22N CM22V Rusch ] quies CM22

^{{Erfurt, t. 3, f. 29rb ; facsim., t. 2, p. 709b}
[Rusch, f. 29rb ]} in meridie

^interl.| 107. id est¹⁰⁷ clare et manifeste¹⁰⁸

^marg.| 97. In meridie, id est in splendore maiestatis tue quod perfectis convenit non mane vel vespere. Vel meridie , id est in nimia exustione tribulationum quam immittit diabolus dolens sibi mundum subripi.

^marg.| 98. Solet rerum qualitas ex¹⁰⁹ tempore notari : Abraham meridie angelos suscepit, Ioseph meridie cum fratribus epulatur¹¹⁰.

¹⁰⁸ Codd. : Rusch CM22 ; om. CM22B CM22H CM22L CM22P CM22V

¹⁰⁷ id est] scilicet CM22 ¹⁰⁹ ex Rusch ] de CM22L Rusch om. CM22 ¹¹⁰ epulatur CM22B CM22L CM22P CM22S CM22T CM22V Rusch ] epulabatur CM22

ne vagari incipiam

^interl.| 108. nisi annuntiaveris, incipio errabunda iactari a via recedendo

post¹¹¹ greges

^interl.| 109. lascivas¹¹² multitudines latam viam incedentes¹¹³

¹¹¹ post Ω Rusch ] per Weber

¹¹² lascivas] id est praem. CM22 ¹¹³ incedentes] insistentes CM22

sodalium tuorum.

^marg.| 99. SODALIUM TUORUM. Heretici sodales dicuntur¹¹⁴ quia nominis eius et confessionis mysteria circumferunt.

¹¹⁴ sodales dicuntur Rusch ] sunt sodales CM22N, sodales CM22

^interl.| Christus¹¹⁵

^interl.| Vox Christi¹¹⁶

^interl.| Ad Ecclesiam¹¹⁷

¹¹⁵ Codd. : CM22B ; om. Rusch CM22

¹¹⁶ Codd. : CM22L CM22T ; om. Rusch CM22

¹¹⁷ Codd. : CM22S ; om. Rusch CM22

Si ignoras te

^interl.| scio te esse rationalem¹¹⁸

^interl.| 116. sub huiusmodi temptatione te mihi sponsatam

¹¹⁸ Codd. : CM22S , om. Rusch CM22

o pulcherrima¹¹⁹

^interl.| pulchrior pro pressuris, pulcherrima futura ¹²⁰

¹²⁰ Codd. : CM22N , om. Rusch CM22

¹¹⁹ pulcherrima Ω^S Ω^J Rusch ] pulchra Weber CM22

inter mulieres

^interl.| *117. hereticos animas hominum, diabolo parturientes¹²¹

¹²¹ Codd. : Rusch , om. CM22

egredere

^interl.| 118. non precipit sed permittit et quid sit eventurum predicit

et abi post vestigia gregum tuorum¹²²

^interl.| 119. varios actus errantium sequere

^marg.| 110. SI IGNORAS. Quia sponsa dum auxilia¹²³ presentie Dei requireret in tribulationibus ex persona infirmantium subiunxerat : ne vagari incipiam , statim eandem trepidationem illius sponsus imploratus benigna increpatione redarguit, secundum illud evangelii^e : « Modice fidei quare dubitasti ? », quasi : tu times in tribulatione a me deseri et in fervore denigratam te conqueris, sed ego per tribulationes et¹²⁴ pulchriorem efficere constitui. Quod si forte hoc ignoras nec reminisceris quod « nemo coronatur nisi qui legitime certaverit »^f, egredere a meo consortio.

^marg.| 111. Moraliter. Gregorius MagnusGREGORIUS. ¹²⁵ Quando anima inter peccatores posita ad auctores¹²⁶ sui imaginem se conditam meminit iuxta percepte similitudinis ordinem incedit. Quod si¹²⁷ non cognoscit egreditur a secreto corde¹²⁸ in exteriores concupiscentias et ad latam viam ducta sequitur exempla populorum.

^marg.| *114. ^{{Erfurt, t. 3, f. 29rb ; facsim., t. 2, p. 709b}
[Rusch, f. 29rb ]} Dominus, obiurgans Ecclesiam paventem, admonet date sibi gratie adversus hostium insidias.¹²⁹

^e Mt. 14, 31 .

^f 2Tm. 2, 5.

¹²⁹ Codd. : Rusch , om. CM22

¹²² tuorum Ω^S Ω Ω^J] om. Weber CM22

¹²³ auxilia] auxilium CM22 ¹²⁴ quasi t u times… tribulationes et Rusch ] tribulationes te CM22 ¹²⁵ Moraliter. Gregorius CM22N CM22T Rusch ] om. CM22 | ¹²⁶ auctoris] auctores CM22 | ¹²⁷ Quod si] Que se CM22 | ¹²⁸ corde] cordis CM22 |

et pasce hedos tuos

^interl.| 120. nutri pravos motus carnis, vel perditos auditores qui a sinistris statuentur

^marg.| 112. Hedos tuos quia non iuxta mandatorum meorum¹³⁰ regulam sed iuxta tuos errores¹³¹ instituuntur.

¹³⁰ m. m.] inv. CM22 ¹³¹ t. e.] inv. CM22

iuxta tabernacula pastorum.

^interl.| bonorum vel malorum¹³²

^interl.| 121. secuta magistrorum insipientium¹³³ doctrinas

^marg.| 113. IUXTA. In vestigiis pastorum novissima fies, non inter oves sed hedos.

^marg.| 122. Vel iuxta , id est ut sis similis veris pastoribus, quia hypochrite sequi bonos¹³⁴ videntur viros¹³⁵.

^interl.| Sed non debes ignorare¹³⁶

¹³² Codd. : CM22T , om. Rusch CM22

¹³⁶ Codd. : CM22S ; om. Rusch CM22

¹³³ m. i.] inv. CM22 ¹³⁴ s. q.] inv. CM22 ¹³⁵ viros] om. CM22

Equitatui meo

^interl.| 127. populo israelitico¹³⁷

^marg.| 128. EQUITATUI. Sicut priorem populum de egyptiaca¹³⁸ servitute liberavi, sic te de manibus persequentium¹³⁹ liberabo, elidens pharaonem¹⁴⁰, si te sponsam meam cognoveris liberans a servitute diaboli, in fonte baptismatis passione rubricati, submerso ibidem auctore peccati¹⁴¹.¹⁴²

^marg.| 123. EQUITATUI MEO. Quia Dominus non vult Ecclesiam¹⁴³ ignorare seipsam sed diligenter attendere quid donorum acceperit, quid pati debeat, consequenter post comminationem blanditur ei¹⁴⁴, quasi : si vis intelligere quomodo te scire debeas, intellige cui te comparaverim, et tunc cognosces te talem per beneficia mea tibi collata que turbari non debeas.¹⁴⁵

^marg.| 125. EQUITATUI. Eques sponsus dicente propheta et salus eius equitatio. Quantum ergo¹⁴⁶ differt meus equitatus ab equis pharaonis tantum melior es omnibus aliis filiabus¹⁴⁷.

^marg.| 124. Sicut ille populus supervenientibus curribus pharaonis perterritus est, sed celesti protectione salvatus et per aquas submersis hostibus in terram promissionis introductus est¹⁴⁸, sic unda mortis que cunctis occursura est mortalibus pravos rapit in interitum, pios reservat¹⁴⁹ ad salutem, et cetera omnia que ibi corporaliter hic complentur spiritaliter.

^marg.| *126. Dubitantem benigne increpat et ne desperet in sequenti fideli amore viriliter confortat ubi pharaonis equitatui comparat. ¹⁵⁰

¹³⁷ Codd. : Rusch CM22 ; om. CM22B CM22H CM22L CM22P CM22T

¹⁴² Codd. : Rusch CM22

¹⁴⁵ Codd. : Rusch CM22 ; om. CM22P

¹⁵⁰ Codd. : Rusch , om. codd. CM22

¹³⁸ egyptiaca CM22N CM22S CM22V Rusch ] Egyptia CM22 | ¹³⁹ m. p. Rusch ] inv. CM22 | ¹⁴⁰ elidens Pharaonem] om. CM22 | ¹⁴¹ liberans… peccati] om. CM22 | ¹⁴³ non vult - Ecclesiam] inv. CM22 ¹⁴⁴ ei] om. CM22 ¹⁴⁶ ergo] om. CM22 ¹⁴⁷ filiabus Rusch CM22 ] om. CM22N CM22T ¹⁴⁸ est] om. CM22 ¹⁴⁹ pios reservat] piis reserat iter CM22

in curribus pharaonis

^interl.| existenti¹⁵¹

^marg.| 129. In curribus, id est in tempore curruum, et nota¹⁵² superbiam, pharao elidens vel dissipans interpretatur¹⁵³.¹⁵⁴

¹⁵¹ Codd. : CM22P ; om. Rusch CM22

¹⁵⁴ Codd. : Rusch CM22 , om. CM22L CM22N

¹⁵² nota CM22B CM22H CM22L CM22N CM22P CM22S CM22T Rusch ] notat CM22V ¹⁵³ vel… interpretatur Rusch ] vel dissipans CM22T , om. CM22

assimilavi te amica mea.

^marg.| *115. Nec oportet ut vagari incipias cum me consolatorem habeas et prelatos quibus innitaris per quos subsistas.¹⁵⁵

¹⁵⁵ Codd. : Rusch , om. CM22

Pulchre sunt gene tue

^interl.| 137. Gene id est¹⁵⁶ predicatores qui cibum Scripturarum conterunt et auditoribus comestibilem reddunt

^marg.| 131. PULCHRE. Quoniam ostensum est quomodo Dominus Ecclesiam inter adversa protegat, restat ostendi quantum amorem ipsius Domini inter adversa servet Ecclesiam ; unde sequitur : pulchre sunt gene tue . Tanta te verecundie salutaris virtute decoravi¹⁵⁷ ut castitatem promisse mihi fidei nulla pravorum doctorum doctrina¹⁵⁸ vel suggestione¹⁵⁹ corrumpas, a quibus timebas in errores¹⁶⁰ induci.

^marg.| 135. Pulchritudo mulieris in genis dicitur esse quam plurima

^marg.| 136. All<egorice>¹⁶¹. In genis notatur signum pudoris, sicut¹⁶² in predicatoribus mos recte vivendi.

¹⁵⁶ Gene id est] vel Gene CM22 ¹⁵⁷ v. d.] inv. CM22 | ¹⁵⁸ doctrina Rusch CM22 ] om. CM22L CM22S , instructione CM22B CM22N CM22T | ¹⁵⁹ vel suggestione Rusch ] om. CM22 | ¹⁶⁰ errores] errorem CM22 | ¹⁶¹ Allegorice] om. CM22 ¹⁶² sicut] sic CM22

sicut turturis,

^marg.| 132. Ecclesia etsi sponsi sui morte viduata tanta tamen eius memoria tenetur ut nullatenus externorum possit recipere consortium et pro suis et aliorum peccatis¹⁶³ gemit.

¹⁶³ et aliorum - peccatis] inv. CM22

collum tuum

^interl.| 138. per collum capiti membra¹⁶⁴ iunguntur

¹⁶⁴ m. c.] inv. CM22

sicut monilia.

^marg.| 134. In collo doctores, in monilibus opera illorum quia¹⁶⁵ ea que verbo docent operantur.

^marg.| 133. Que sit huius sobrietatis¹⁶⁶ custodiende gratia subdendo demonstrat collum tuum . Per collum namque cibum¹⁶⁷ traiicimus in corpus reficiendum et verba proferimus quibus secreta cordis proximis declaramus, id est doctores qui et verbo instruunt¹⁶⁸ et cibum salutis in commissa sibi membra transfundunt, qui monilibus comparantur qui¹⁶⁹ pulchri sunt¹⁷⁰ moribus et pectora virginum verbis et exemplis claudunt ne adulter inserat manum¹⁷¹.

¹⁶⁵ illorum quia CM22N Rusch ] eorum qui CM22 ¹⁶⁶ h. s.] inv. CM22 | ¹⁶⁷ cibum CM22H Rusch ] cibos CM22N, et cibos CM22 | ¹⁶⁸ instruunt] instruuntur CM22 | ¹⁶⁹ qui CM22B CM22L CM22P Rusch ] quia CM22 | ¹⁷⁰ sunt CM22N Rusch ] om. CM22 | ¹⁷¹ manum] + recte vivendi CM22S |

^interl.| Vox angelorum ad sponsum¹⁷²

¹⁷² Codd. : CM22N ; om. Rusch CM22

Murenulas aureas

^marg.| 139. MURENULAS. Alia translatio : similitudines auri fabrifaciemus tibi cum distinctionibus argenti quoadusque rex in accubitu suo est. Quod est : aurum, id est faciem meam, in presenti vita non poteris videre sed similitudinem claritatis celestis¹⁷³ per illuminationem Scripturarum videbis per speculum in enigmate donec omnibus appareat qui nunc latet in deitate.

^marg.| 130. MURENULAS. Pulchre¹⁷⁴ describit sponsus eius pulchritudinem¹⁷⁵. Post hec fit eius¹⁷⁶ sponsus in recubitu. Interim eo dormiente eius socii, id est¹⁷⁷ angeli, consolantur eam : non habemus aurum, sed similitudinem auri faciemus tibi donec surgat cum stigmatibus argenti.

^marg.| ^{{Erfurt, t. 3, f. 29va ; facsim., t. 2, p. 710a}
[Rusch, f. 29va ]} 142. murenule : quecumque bone institutiones, quasi ornamenta aurium

^marg.| 134. ] In murenulis Scriptura sancta que auro spiritalium sensuum fulget interius et argento celestis eloquii splendet exterius : per doctorum edificationem fit custodia sobrietatis et per divine Scripture meditationem.¹⁷⁸

^marg.| *140. Auro divine sapientie et argento divini eloquii, intus et exterius renitentes.¹⁷⁹

¹⁷⁹ Codd. : Rusch tantum, om. CM22

¹⁷³ c. c.] inv. CM22 ¹⁷⁴ Pulchre] om. CM22 | ¹⁷⁵ sponsus - eius pulchritudinem] inv. CM22 | ¹⁷⁶ eius] om. CM22 | ¹⁷⁷ id est] om. CM22 | ¹⁷⁸ fit custodia sobrietatis et per divine scripture meditationem Rusch ] et divine scripture meditationem fit custodia sobrietatis CM22

^{{Erfurt, t. 3, f. 29va ; facsim., t. 2, p. 710a}
[Rusch, f. 29va ]} faciemus

^interl.| 143. ego et illi qui illuminati Spiritu sancto Scripturas aliis monstrant¹⁸⁰

^marg.| 141. FACIEMUS. Ego et mei opifices quos plurimos ad eroganda semina verbi¹⁸¹ constitui.

¹⁸⁰ monstrant] ministrant CM22 ¹⁸¹ s. v.] inv. CM22

tibi vermiculatas

^interl.| 144. distinctas¹⁸² et variatas secundum diversitates personarum¹⁸³

¹⁸² distinctas CM22N CM22S CM22T Rusch ] praem. id est CM22 ¹⁸³ secundum diversitates personarum Rusch CM22 ] om. CM22H CM22L CM22P CM22S CM22V

argento.

^interl.| 145. eloquii nitore¹⁸⁴

¹⁸⁴ nitore] + secundum diversitates personarum CM22H CM22L CM22P CM22S CM22V

^interl.| Ecclesia¹⁸⁵

^interl.| Vox Ecclesie de Christo. Confortata verbis Domini Ecclesia, conversatione eius in carnem passionem et resurrectionem, ad memoriam Domini revocat.¹⁸⁶

¹⁸⁵ Codd. : CM22B ; om. Rusch CM22

¹⁸⁶ Codd. : CM22L CM22S CM22T ; om. Rusch CM22 | de Christo... revocat] om. CM22L , confortata... revocat] om. CM22S

Dum¹⁸⁷ esset rex

^interl.| 150. causa premissa quare tanto opere diligat

^marg.| 146. DUM ESSET. Acceptis Ecclesia tantis a conditore suo muneribus et promissis qua¹⁸⁸ hec devotione operum suscepit manifestat dicens : dum esset rex etc.,. quod est : cum Dei filius in carne apparuit, Ecclesia per ipsum mysterium incarnationis in virtutum celestium fervorem excrevit. Vel cum esset in humiliatione crucis humanum genus per crucem redemptum, exercitio bonorum operum odorem suavitatis aspersit¹⁸⁹.

^marg.| 147. Christo rege in beatitudine celestis secreti quiescente, sanctorum virtus in Ecclesia magne nobis gratiam suavitatis ministrat, qui quia¹⁹⁰ eum quem appetunt non vident tanto¹⁹¹ ardentius per desiderium flagrant.

¹⁸⁷ Dum pr. m. CM22T Rusch ] Cum Ω CM22

¹⁸⁸ qua CM22N CM22S Rusch ] quia CM22B CM22H CM22L CM22P CM22T CM22V ¹⁸⁹ aspersit] expressit CM22N CM22V ¹⁹⁰ quia Rusch ] quo CM22N CM22T CM22V , quoad CM22 ¹⁹¹ tanto Rusch ] eo CM22T , om. CM22

in accubitu suo

^interl.| 151. in humiliatione incarnationis, vel humiliatione crucis¹⁹², vel in sinu patris

¹⁹² vel humiliatione crucis] om. CM22

nardus mea

^interl.| 153. nardus humilis herba est¹⁹³ calide nature per quam caritas designatur¹⁹⁴

^marg.| *149. Nardus, que dicitur expellere tumores, fugare frigus et afferre calorem, cui assimilatur homo dominicus qui, carnem assumendo, se humiliavit et, se humiliando, omnem tumorem superbie abstulit, frigus infidelitatis removit et fervorem caritatis intulit. Herba etiam hec, quanto plus atteritur tanto maiorem reddit odorem , sic et¹⁹⁵ Christus.¹⁹⁶

¹⁹⁶ Codd. : Rusch , om. CM22

¹⁹³ est] om. CM22 ¹⁹⁴ designatur Rusch ] intelligitur CM22H CM22L (expunct.), signatur CM22N , significatur CM22S , om. CM22 ( cett. )¹⁹⁵ et] est CM22

dedit odorem suum.

^marg.| 152. Vel, dum esset cum patre, nardus , id est dilectio qua « prior dilexit nos »^g, dedit odorem ¹⁹⁷ quia per dilectionem propter nos assumpsit carnem

^marg.| 148. ] Mirandus ordo verborum accubante rege nardus mea dedit odorem suum , dum - « propter nimiam caritatem qua dilexit nos »^h - filius factus est mulieris.

^g 1Io. 4, 10 ; 1Io. 4,19 .

^h Eph. 2, 4 .

¹⁹⁷ odorem] + suum CM22

Fasciculus myrrhe

^interl.| 159. tota congeries passionis

^interl.| 155. Fasciculus myrre factus est Christus quando, ablatus de cruce, myrra et aloe perlitus est.

^marg.| 148 ] Item fasciculo myrrhee comparat dum propter nos crucis iniurias toleravit.

^marg.| 154. FASCICULUS. Mors dilecti mei quam pro mea salute subiit semper in mea memoria commorabitur.¹⁹⁸

^marg.| 156. Myrrha arbor est¹⁹⁹ Arabie, altitudinis quinque cubitorum, similis spice, quam acanthum dicunt cuius gutta viridis atque amara, unde nomen accepit myrrha. Gutta eius sponte manans pretiosior est, corticis vulnere vilior, que medendis infirmantibus est salubris. Unde et « myrrhatum vinum » a militibus accepitⁱ.

ⁱ Cf. Mc. 15, 23 .

¹⁹⁸ Codd. : Rusch CM22 , om. CM22B

¹⁹⁹ est] om. CM22

dilectus meus mihi

^interl.| factus homo²⁰⁰

^interl.| 160. imitanti passionem

²⁰⁰ Codd. : CM22T ; om. Rusch CM22

inter

^interl.| 161. in principali corde

ubera mea

^interl.| 157. ²⁰¹Decebat in carmine nuptiali mammas potius appellare quam pectus.^j

^marg.| 158. UBERA MEA. ²⁰²Castarum ubera non franguntur sed meretricum laxis pellibus irrugantur ; unde Ezechiel^k :"In Egypto fracte sunt mamme tue".^l

^j Origenes , Homeliae in Cantico, hom. 2, 3, 46, lin. 3-4.

^k Ez. 23,3 ; Ez. 23, 21 .

^l Origenes , Homeliae in Cantico, hom. 2, 3, 46, lin. 10-11, 9-10.

²⁰¹ Decebat] Origenes praem. CM22T ²⁰² Castarum] Origenes mea praem. CM22T

commorabit²⁰³.

^interl.| 162. qui²⁰⁴ prius timebam vagari, nunc firmo amore eum complector

²⁰³ commorabit] commorabitur Weber CM22

²⁰⁴ qui] que CM22 , quem CM22S

Botrus cypri

^interl.| 167. floritio interpretatur²⁰⁵

^marg.| 148. ] BOTRUS CYPRI DILECTUS. Botrus cypri cum resurrexit²⁰⁶. In vineis Engaddi est cum²⁰⁷ fidelibus spiritalia dona²⁰⁸ distribuit.

²⁰⁵ floritio interpretatur] floritio CM22, floritionis CM22B ²⁰⁶ Botrus... resurrexit] botro cypri cum surrexit CM22 | ²⁰⁷ cum] dum CM22 | ²⁰⁸ s. d.] inv. CM22 |

dilectus meus

^interl.| 168. repetit ex nimia dilectione

mihi

^interl.| 169. cuius²⁰⁹ flore digna sum

²⁰⁹ cuius CM22N Rusch ] eius CM22

in vineis

^interl.| scilicet commorabitur²¹⁰

^interl.| ens²¹¹

^interl.| 170. in collectionibus²¹² gentium que abluuntur fonte baptismatis²¹³

^marg.| 164. Arbores balsami que in Engaddi crescunt quia in modum vinearum excoluntur vineas appellat. Sponsus Christus²¹⁴ igitur est in vineis Engaddi quia in carne veniens Spiritu sancto plenus credentibus eiusdem Sancti²¹⁵ Spiritus dona largitur per chrismatis unctionem, in cuius confectione oleum et balsamum commiscentur²¹⁶.

²¹⁰ Codd. : CM22T ; om. Rusch CM22

²¹¹ Codd. : CM22P ; om. Rusch CM22

²¹² collectionibus Rusch CM22 ] collectione CM22S CM22V ²¹³ baptismatis CM22B CM22T Rusch ] baptismi CM22 ²¹⁴ Christus] om. CM22 | ²¹⁵ Sancti] om. CM22 | ²¹⁶ oleum... commiscentur] balsamum oleo permiscetur CM22 |

Engaddi.

^marg.| 165. Engaddi , fons Hedi propter charismata que post resurrectionem largitus est²¹⁷ in baptismo suis participibus.

^marg.| 166. Engaddi , id est oculus temptationis et²¹⁸ temptatio est vita hominis super terram.

^marg.| 163. Quia morti mediatoris²¹⁹ mox resurrectionis gloria successit recte subditur : botrus ²²⁰ qui fuit fasciculus myrrhe in amaritudine passionis, in dulcedine resurrectionis extitit botrus cypri . Myrrha enim tristificat, vinum letificat.

²¹⁷ est Rusch CM22 ] om. CM22B CM22L CM22P CM22V ²¹⁸ et] om. CM22 ²¹⁹ morti m.] inv. CM22 ²²⁰ Botrus] om. CM22

^interl.| Vox Christi²²¹

^interl.| Christus²²²

²²¹ Codd. : CM22L CM22S CM22T CM22V ; om. Rusch CM22

²²² Codd. : CM22B ; om. Rusch CM22

Ecce tu pulchra ^{{Erfurt, t. 3, f. 29vb ; facsim., t. 2, p. 710b}
[Rusch, f. 29vb ]} es

^interl.| 175. simplicitate cordis et munditia operis²²³, vel bis dicit²²⁴ pro acquisitione utriusque populi, vel animo et corpore

^marg.| 171. ECCE TU PULCHRA. Hactenus Ecclesia que dilectionis pignora a sponso receperit testatur. Cui ipse mox remunerationis vice respondet : ecce tu pulchra quasi : ex hoc quod me diligis pulchra efficieris.

²²³ operis] operum CM22 ²²⁴ bis dicit Rusch ] om. CM22S , bis CM22

amica mea

^marg.| 172. AMICA MEA. Alia translatio : ‘proxima mea’, hoc est : in hoc quod proxima es, speciosa es, et postquam ceperis esse speciosa sine additamento, pulchra es.

ecce tu pulchra oculi tui columbarum.

^interl.| quasi simplex intuitus tuus²²⁵

^interl.| 174. quia sensus tui spiritali sunt intellectu²²⁶ prediti.

^marg.| 173. OCULI TUI. Alia laus sponse speciose²²⁷ ut et nos laboremus speciosi²²⁸ fieri. Oculi tui columbarum , simpliciter Deum intueris quia nihil aliud nisi ipsum queris. Qui viderit mulierem ad concupiscendum eam non habet oculos columbe, sed qui ^{{Erfurt, t. 3, f. 29vb ; facsim., t. 2, p. 710b}
[Rusch, f. 29vb ]} habet, castis intuetur oculis et legem et evangelium spiritaliter intelligit. In cuius columbe specie Spiritus sanctus apparuit. Ideoque et spiritalis intelligentia et omnia spiritalia dona nomine columbe designantur. Columba felle caret, rostro non ledit, in cavernis petrarum nidificat, alienos pullos nutrit, iuxta fluenta manet, meliora grana eligit, gemitum pro cantu reddit, gregatim volat, alis se²²⁹ defendit, visum recuperat. Ita sancti iuxta fluenta doctrine sedentes meliores sententias eligunt, homines a Christo alienos nutriunt Deo, si quas bonas sententias in hereticis inveniunt, non pervertunt, ira irrationabili carent, in fide plagarum Christi refugium habent, gemunt pro peccatis.

²²⁵ Codd. : CM22P ; om. Rusch CM22

²²⁶ s. i.] inv. CM22 ²²⁷ s. s.] inv. CM22 | ²²⁸ speciosi Rusch CM22 ] speciose CM22B CM22L CM22P CM22T | ²²⁹ alis se] alis [*]e cacogr . Rusch ( Erfurt Graz facsim. ) |

^interl.| Ecclesia²³⁰

^interl.| Vox Ecclesiae²³¹

²³⁰ Codd. : CM22B ; om. Rusch CM22

²³¹ Codd. : CM22L CM22N CM22T CM22V ; om. Rusch CM22

Ecce tu pulcher es dilecte mi

^marg.| 176. ECCE. Audiens sponsa se per dilectionem sponsi meruisse ut ab ipso²³² sponso laudaretur, sponso vicem in laudibus tribuit, non quod ei quod non habet suo preconio largiatur sed, intelligens decorem eius per quem et ipsa decora facta est, ait : ecce tu pulcher ²³³ .

^interl.| 179. naturaliter per divinitatem et²³⁴ ego ex te sum pulchra

²³² ipso] ibso cacogr . CM22 ²³³ pulcher] corr., pulchra Rusch, etc. CM22 ²³⁴ et] om. CM22

quia²³⁵ decorus

^interl.| 180. secundum humanitatem est²³⁶ quia de sanctificatione natus²³⁷

²³⁵ quia Rusch tantum] et Weber

²³⁶ est] om. CM22 ²³⁷ natus Rusch CM22 ] + unde « speciosus forma pre filiis » [Ps. 44, 3] CM22N CM22T

lectulus noster floridus.

^interl.| 181. pax²³⁸

^interl.| 182. humanum corpus

^marg.| 177. LECTULUS. Aliquando Ecclesia quasi in lectulo cum sponso quiescit, tempore scilicet pacis ubi Dei pulchritudinem liquidius aspicit, et prolem fidelium flore fidei redolentem « ex aqua et Spiritu » gignit sancto²³⁹ ^m ⁿ, aliquando cum sponso insurgente temptatione in acie consistit. Vel lectulus : pusilli fideles qui Deo sunt quies et magistris suis, per hoc saltem quod peccare nolunt, qui florent initiis bonorum operum, per quod dant spem fructus, id est maiorum operum.

^marg.| 178. Pax Ecclesie virtutibus floret et spiritali prole multiplicatur.

ⁿ Cf. Io. 3, 5.

²³⁸ Codd. : CM22 ; om. CM22H CM22N CM22P Rusch

²³⁹ gignit - sancto] inv. CM22

^marg.| 183. Quietam in sponso vitam agere volens, quales domus sint²⁴⁰ in quibus eum suscipere velit insinuat.

²⁴⁰ d. s.] inv. CM22

Tigna domorum nostrarum

^interl.| 186. tui facientis, mei cooperantis

cedrina

^interl.| 187. imputribilia et odore suo serpentes, id est demones, fugantia

^marg.| 184. TIGNA DOMORUM. Domus, varie per mundum de gentibus Ecclesie. Tigna : que ad munitionem domus solent fieri predicatores, quorum verbo et exemplo structura Ecclesie ne corruat continetur. Laquearia : que ad decorem domus solent fieri simpliciores famuli Christi, qui tignis adherent et sustentantur, qui non doctrina sed virtutibus ornant.

laquearia nostra cypressina.

^interl.| testitudines²⁴¹

^interl.| 188. quia alta, odoris optimi, medendis apta corporibus

^marg.| 185. CYPRESSINA. Cypressus grece dicitur quod caput eius a rotunditate in acumen erigitur, unde et conos dicitur, id est alta rotunditas, hinc et fructus eius conus dicitur, unde²⁴² conifere cypressi.

²⁴¹ Codd. : CM22H ; om. Rusch CM22

²⁴² unde Rusch ] + et CM22

Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

<30. Cantica**>

Capitulum 1