|
<30. Cantica**>Capitulum 1
Numérotation du verset
Ct. 1,1
interl.|
Vox Synagoge optantis Christi adventum1
marg.|
2. Vox precedentium adventum Christi, qui orant ad patrem sponsi, id est Christi2
.3
marg.|
10. In mediis precibus exauditur, et videns sponsum ad ipsum loquitur.
2 id est Christi
CM22P Rusch
] + ut veniat ille per quem expectant liberari
CM22P, Tr1378, f. 146r
;
om. CM22
Osculetur me
interl.|
13. humanam naturam
osculo oris sui
interl.|
12. delectet et certificet
interl.|
14. incarnatione filii que est quasi quedam4
prelibatio coniunctionis5
marg.|
3. Tangat me dulcedine presentie sue quam a prophetis sepius6
promissam audivi, et velut osculum afferens etiam mei oris attactum suscipiat, id est interrogantem me de via salutis audiat et erudiat, et utraque unum faciens osculum pacis afferat.
marg.|
*7. Osculari pro pacificari ponitur ad similitudinem illorum qui propter discordiam a dominis suis recesserunt sed redeuntes se invicem osculantur et perfecte pacificantur, sicut Synagoga.7
marg.|
*8. Genus hoc a Deo suo per peccatum remotum optat reconciliari per incarnationem filii.8
marg.|
5. Quot precepta ex eius predicatione cognoscit quasi tot oris eius oscula suscipit.9
marg.|
*9. Loquitur more amantis que per fervore dilectionis ordinem loquendi non valet observare. 10
marg.|
*6. Sicut enim in osculo duo corpora diversa iunguntur sic in incarnatione filii due substantie divinitatis et humanitatis, penitus diverse, inseparabili11
coniunctione uniuntur.12
quia
interl.|
15.
quia
hic gratia adiuvans et finis13
vita eterna14
meliora sunt ubera tua
interl.|
16. doctrina et refectio tue presentie que dulcis est
vino
interl.|
17. legis fervore, vel quibuslibet aliis institutionibus
marg.|
11. MELIORA
UBERA.
Ubera
sponsi nominat, quod muliebre est, ut ipso carminis initio figurate se loqui manifestet.
marg.|
4. Ideo desidero osculum quod est etiam15
redemptio mea, quia instructiones tue que sunt lac et nutrimenta puerorum sunt meliores16
aliis doctrinis que non fovent sed occidunt simplices sicut vinum enecat pueros17
.
Numérotation du verset
Ct. 1,2
Fragrantia18
unguentis optimis
interl.|
18. Unguenta sunt dona Sancti Spiritus optima quia invisibiliter animam reficiunt.19
interl.|
28. ad similitudinem unguentorum, quia odore attrahunt20
vel propter21
dona Sancti Spiritus
interl.|
29. quia effectu et natura omnes precedunt22
unctiones Veteris23
Legis
18
Fragrantia
CM22L CM22S
Rusch
] Flaglantia
CM22B CM22N Weber
, flagrantia
CM22
20
quia odore attrahunt] =
CM22 § 27
21
propter] per
CM22
22
effectu… precedunt
CM22P Rusch
] precedit effectu et natura omnes
CM22
23
Veteris]
om. CM22N CM22V
oleum effusum
interl.|
de baptismo24
interl.|
30. quia reficit, sanat et25
superenatat
marg.|
19. OLEUM EFFUSUM. Ideo etiam desidero osculum quia nomen tuum est oleumetc.26
marg.|
20. Sponsus a patre missus27
ad sponsam venit unctus ut et sponsam unguat.
nomen tuum
interl.|
32. Deus homo factus
interl.|
31. quod prius latebat in paucis modo28
notificatur ad salutem omnium
marg.|
22. A chrisma29
Christus, id est ab unctione unctus, quod
nomen
per gratiam sancti Spiritus in baptismate funditur in cunctos fideles.
marg.|
23. Nondum possum teipsum amplecti, nomen tuum interea ex desiderio tui me cum pernoctabit.
marg.|
21. Nomen Iesu venit in mundum et statim predicatur. Oleum effusum, id est in universa terra Christi30
nomen predicatur. Nunc Moysi nomen auditur in gentibus31
, quod prius Iudee tantum claudebatur angustiis32
.
28
modo]
om. CM22
29
chrisma] chrismate
CM22B CM22N CM22V
30
Christi]
om. CM22H CM22S
|
31
Nunc... in gentibus
Rusch
] Nunc Moysi nomen auditur
CM22,
Nunc Christus Moysi additur
CM22L CM22P,
Nunc nomen Iesu additur
CM22S
|
32
c. a.]
inv. CM22
|
ideo
interl.|
33. quia effusum est
adolescentule
interl.|
34. rudes in fide
interl.|
35. quia te in essentia videre non possunt, sola dulcedine nominis tui te omnibus rebus anteponunt
marg.|
24. IDEO
ADOLESCENTULE. Hec dicens adolescentulas conspicit, que dum prius loqueretur non aderant sed in precibus mediis33
ingreditur adolescentularum chorus et sponse laudatur eloquiis.
marg.|
26. Universe Ecclesie que unam catholicam Ecclesiam34
faciunt, adolescentule sunt non vetuste per culpam sed novelle per gratiam, non senio steriles sed etate mentis ad spiritalem congrue fecunditatem.
marg.|
*25. Et quia oleo tue gratie omnes dolores criminum evacuasti ideo
adolescentule dilexerunt
35
.36
dilexerunt te nimis37
.
37
nimis]
om. Weber
Numérotation du verset
Ct. 1,3
interl.|
Eccclesia38
interl.|
Vox Eccclesie39
Trahe me post te
interl.|
48. infer vim corpori40
interl.|
49. in umbra tua vel etiam41
imitatione tuorum operum
marg.|
37. TRAHE. Respondent
adolescentule
:
trahe me post te
. Sponsa non post tergum sequitur sed sponsi iuncta lateri. Famule post eam42
ingrediuntur.
marg.|
36. Hucusque vox expectantium incarnationem salvatoris et dona ipsius commendantium, hinc subinfertur vox illorum qui post tempora incarnationis ad fidem venerunt. Illa ut veniret et osculum afferret rogabat, hec non ad se ultra43
eum descendere taliter44
flagitat sed ipsa potius ad celos sequi desiderat. Quod quia per se non posse fieri45
conspicit eius ducatum implorat ad quem venire desiderat.
interl.|
50. cum singulariter dicitur
trahe me
additur
curremus
, quia una per orbem Ecclesia de multis fidelibus
in odore unguentorum tuorum46
.
interl.|
51. in fama nominis tui quod comparatur unguentis, vel in fide eternorum bonorum que unguentis sunt comparabilia
marg.|
38.
Unguentorum
odoribus opinio solet signari virtutum.
marg.|
39.
In odore unguentorum tuorum
47
: in consideratione miraculorum.
46
in odore unguentorum tuorum]
om. Weber
47
tuorum] id est
CM22
Introduxit me rex
interl.|
Iterum vox Eccclesie48
marg.|
40. INTRODUXIT. Sponsa in penetrale sponsi ingressa revertitur ad iuvenculas et nuntiat illis49
.
interl.|
52. quasi : vos
adolescentule
currite quia me currentem
introduxit
sic et vos introducet
49
illis] eis
CM22
in cellaria sua.
interl.|
53. nondum ad requiem sed in presentem Ecclesiam ubi necessaria sunt50
vite
marg.|
41. INTRODUXIT
ME. Vel per spem
in
eternam beatitudinem induxit pluraliter pro omnimoda bonorum copia, quasi : iam dulcedinem regni celestis prelibavi que mihi in celis parata sunt ipso revelante cognovi. Mox que ad eum conversa qui sibi hoc51
revelat gratias agit pro beneficiis.
marg.|
*42. Quattuor sunt in domo : porta, ascensus, triclinium, cubiculum. Per portam fidem, per ascensum spem, per triclinium caritatem, per cubiculum ipsam beatitudinem intelligimus.52
Exultabimus
interl.|
54. corpore cum bonorum operum attestatione
interl.|
57.
exultabimus
quamdiu
memores
erimus donorum vel doctrinarum tuarum
et letabimur
interl.|
55. animo cum bona voluntate operabimur
in te
interl.|
56. non in nobis
marg.|
43. EXULTABIMUS, quasi : non de perceptis muneribus ipsi nos extollimus sed te memores per omnia quanta pietate austeritatem legis gratia fidei evangelice mitigare dignatus es. Ideo non in nobis sed
in te exultabimus
, quia recti omnes diligunt te et53
super omnia diligendum didicerunt.
53
diligunt te et] te diligunt et
CM22
memores uberum tuorum
interl.|
58. existentium super austeritatem legis vel carnalium desideriorum que inebriant
super vinum.
marg.|
44. Rursus in penetrale sponsa54
ingressa,
adolescentule
dum illius prestolantur adventum, lete concinunt pro sponse perfectione.
Memores
uberum55
et
recti diligunt
56
ad sponse commendationem refertur.
marg.|
45. MEMORES. Illa que maior est iam
tuorum
lacte
uberum
perfruitur. Nos quoque non quidem diligimus sed diligemus. Deinde loquuntur ad sponsum recti diligunt te.
interl.|
et merito memorum quia 57
Recti diligunt te.
marg.|
46. RECTI. Omnes qui
recti
58
sunt corde super omnia te
diligunt
, nec
recti
sunt qui tuo amori aliquid preponunt a quo solo habent quicquid boni habent59
.
marg.|
47. RECTI
DILIGUNT
TE. Frustra se conditorem diligere credunt qui eius monita contemnunt. Vere iusti nec actu nec cogitatu nec dicto60
Deum violant.
58
recti] recto
CM22
59
a quo solo habent... habent]
om. CM22N
(
transl. post
§ 47 ... violant)
CM22T
60
nec cogitatu - nec dicto]
inv. CM22
Numérotation du verset
Ct. 1,4
Nigra sum
interl.|
Vox Ecclesie61
interl.|
68. in pressuris vel per penitentiam
marg.|
60. NIGRA. Postquam Ecclesia in cellaria est perducta per cognitionem scilicet62
et per spem futurorum bonorum, postquam eum recto corde diligere et in eius gratia gaudere didicit, restat ostendere quid pro amore illius et pro acquisitione bonorum que gustavit certaminis subeat et63
quid afflictionis tolleret.
marg.|
61. NIGRA. Quasi : promittitis vos mecum ituras et potest vos tribulatio deterrere64
quam patior, sed nec afflictio nec infamia vos deterreant65
, quia hec virtutum formositatem conferent, et post amorem restat patientia ad experimentum amoris.
marg.|
59. NIGRA. Rursus adolescentulis sponsa respondet et agitur de manifesta temptatione.
marg.|
62. NIGRA. Vilis quidem in oculis persequentium appareo66
, sed ante Deum veritatis confessione gloriosa refulgeo.
62
scilicet] videlicet
CM22
63
et]
om. CM22
64
t. d.]
inv. CM22
65
deterreant
CM22N Rusch
] detineant
CM22
66
appareo] pareo
CM22B CM22L CM22T
sed formosa,
interl.|
69. decore virtutum
filie Hierusalem
interl.|
70. que iam ad celestis patrie habitationem suspiratis
sicut tabernacula
interl.|
71.
nigra
reputor et quasi purgamentum mundi, non habens locum inter homines sed semper militans et exulans67
.
67
exulans] exultans
CM22B CM22H CM22S
Cedar
interl.|
72. id est tenebre
marg.|
63. SICUT
TABERNACULA
CEDAR SICUT. Hic
sicut
ponitur non pro veritate sed pro estimatione insipientium qui eam putant vitiorum vel demonum mansionem,
sicut pelles Salomonis
68
hic ponitur pro veritate69
.
marg.|
64.
Cedar
Ismaelis filius fuit"cuius manus70
contra omnes et71
manus omnium contra eum"a
, nullum inter homines habens locum sed in tabernaculis pro nequitia sua semper habitans. Sic et iusti pro meritis suis creduntur expelli et affligi et quasi hostes omnium iudicantur. Unde diciturb
: « Eritis odio omnibus propter nomen meum ».72
a
Cf.
Gn. 16, 12
. b
Mt. 10, 22
. 68
pelles Salomonis
CM22B CM22N CM22P CM22S
CM22V
] pel. sa.
Rusch
, pellis Salomonis
CM22
(
post corr. CM22V
etc.)69
sicut pelles... veritate]
om. CM22B CM22P
70
I. f. fuit c. m.] filius Ismahelis manus cuius
CM22
71
et]
om. CM22
sicut pelles73
Salomonis.
interl.|
sicut pelles
hic ponitur pro veritate74
interl.|
74. nostre militie pacificum verum75
delectantes
interl.|
73. formosa
sicut pelles Salomonis
76
.
interl.|
65. De pellibus rubricatis fecit sibi Salomon tabernaculum in quo delectabatur.77
marg.|
66. SICUT
PELLES. Ecclesia in se carnalia mortificans desideria et decorata virtutibus vero pacifico dignum fit habitaculum.
marg.|
*67. Ideo caro dominici hominis vocatur
pellis
, quia sicut tentorium super aliquem tenditur ne a sole uratur ita caro Christi in cruce extensa fuit nobis obumbratio vitiorum.78
73
pelles
Weber CM22B CM22N CM22P CM22S CM22V
(
pr. m.
)
Rusch Clementina Edmaior.
(ΦP*)] pellis
Edmaior.
(Φ Θ Ψ
etc
.),
cett. codd. CM22
Numérotation du verset
Ct. 1,5
Nolite me considerare {Erfurt, t. 3, f. 29ra ; facsim., t. 2, p. 709a}
[Rusch, f. 29ra ] quod fusca sim79
interl.|
85.
nigra
quidem sum sed nolite mirari si hominibus foris despecta sum ob estus temptationum
interl.|
86. Non est naturalis hec nigredo sed interior fulgor a foris velatur tribulationibus80
interl.|
84. nec81
hoc solum intueamini quod patior, sed attendite fructum qui sequitur
79
sim
CM22P CM22T Rusch Edmaior.
] sum
CM22
quia decoloravit me sol
interl.|
Christus82
interl.|
87. exercitatio tribulationum, vel Christus pro cuius amore hec patior
marg.|
{Erfurt, t. 3, f. 29ra ; facsim., t. 2, p. 709a}
[Rusch, f. 29ra ] 75. DECOLORAVIT
ME SOL. Solis est urere83
et illuminare, sic verus sol exterius suos persecutionibus exurit, dando vires resistendi illuminat.84
marg.|
*77. FILII
MATRIS. Et quasi ad obiectionem infirmorum dubitantium respondet :85
83
urere] exurere
CM22
filii matris mee
interl.|
88. Iudei qui in ritibus synagoge adhuc perseverant
marg.|
*78.
Filii
, id est apostoli, destruxerunt sectam nostram. 86
pugnaverunt contra me.
interl.|
89. disputationibus et persecutionibus
interl.|
90. ad
me
retinendam
marg.|
76. Ostendit unde primam persecutorum rabiem pertulerit que gravior apparet per hoc quod a contribulibus.87
marg.|
79. Paulus, Ecclesie persecutor, filius fuit matris eius secundum carnem et educationem, et penitentiam agens ad sororis signa conversus predicavit fidem quam ante destruebat.
Posuerunt me custodem
interl.|
92. fructuum
interl.|
91. causa88
fuit eorum malitia
88
causa] id est
praem. CM22B CM22L CM22P CM22T
in vineis.
interl.|
93. gentium excolendis per orbem89
marg.|
81. POSUERUNT
ME. Una erat in90
Hierosolymis vinea Christi, scilicet primitiva Ecclesia que die Pentecostes91
adventu Spiritus sancti est constituta, cuius eo tempore apostoli custodes fuerunt sed, facta persecutione,"dispersi sunt in regionibus Iudee et Samarie preter apostolos"c
, et sic contigit ut plures essent vinee, id est in pluribus locis, et dum persecutores Iudei volebant Ecclesiam perturbare seminarium verbi spargebant latius nolentes92
, et unam persequendo multas constitui fecerunt. Cum ergo dixisset se afflictam parricidali odio Synagoge mox subiicit quantum per hanc afflictionem profecerit, addens ex persona illorum quibus predicandi cura commissa est :
posuerunt me custodem in vineis
.
c
Cf.
Act. 8, 1
. 89
per orbem
CM22B CM22N CM22P CM22S
CM22T CM22V Rusch
]
om. CM22
90
in]
om. CM22
|
91
Pentecostes
Rusch CM22
] Pentecosten
CM22L CM22P CM22S
CM22T
|
92
spargebant latius nolentes] nolentes latius spargebant
CM22
|
Vineam meam
interl.|
94. primitus in Hierosolymis93
constitutam per Christum et apostolos, sed multas per orbem
93
p. - in H.]
inv. CM22
non custodivi.
marg.|
82. Gregorius MagnusGREGORIUS.
94
Vinee nostre actiones sunt95
quas usu quotidiani laboris excolimus. Sed custodes in vineis positi nostram vineam non custodimus quia dum extraneis actionibus implicamur ministerium actionis nostre negligimus.
marg.|
83. Dum plures custodirem96
vineas ut alios lucrifacerem97
in quibusdam damna sustinui.
marg.|
80. Acerbitas persecutionis filiorum Synagoge fecit me
vineam non
custodire, quia relicta evangelica doctrina ad legalium observationum differentias cogebant.
94
Gregorius
CM22T Rusch
] Moraliter
CM22N CM22V
,
om. CM22
95
a. s.]
inv. CM22
96
custodirem
Rusch
] vel
praem. CM22T,
custodio
CM22
97
lucrifacerem
CM22N Rusch
] + ipse
CM22
Numérotation du verset
Ct. 1,6
interl.|
Vox Ecclesie ad Christum98
interl.|
100. Vox adolescentularum ad sponsum
interl.|
101. De occulta tribulatione que ab hereticis fit
Indica mihi
marg.|
95. INDICA
MIHI. Vox incipientis Ecclesie de gentibus ad sponsam, quia multi pseudo prophete exeunt99
in mundum dicentesd
:"ecce hic Christus, ecce illic" exorat ut possit discernere in quorum professione et opere possit inveniri :
Indica mihi
pastorem meum quem tota anima diligo et in quibus requiem et pascua habeat ne estu turbata temptationum per
sodalium
, id est hereticorum conventicula, eum querere incipiam. Vel in voce predicatorum ad sponsum, ut discernere possint quibus vite verba ministrare100
debeant.
marg.|
96. Deinde conspicit sponsum qui conspectus abscessit, et frequenter hoc facit in toto carmine quod expertus in se probavit. Sepe habitus sponsus, elabitur101
donec vere tenebitur.
99
exeunt
CM22 Rusch
] exierunt
CM22H CM22N
100
ministrare
CM22B CM22N CM22P Rusch
] dispensare
CM22
101
elabitur] sepe
praem. CM22N CM22V Rusch
quem diligit anima mea
interl.|
102. Congrue dilectum vocat quia quo gravius est periculum eo amplius liberatorem diligit.
ubi
interl.|
103. des pastum, id est opera, vel accipias
interl.|
104. ut eis102
possim conformari
102
eis
CM22 Rusch
] ei
CM22B CM22N
pascas
interl.|
vel pascat 103
interl.|
id est activis104
ubi cubes
interl.|
vel cubet105
interl.|
106. scilicet in contemplativis, post pastum requies106
106
requies
CM22N CM22V Rusch
] quies
CM22
interl.|
107. id est107
clare et manifeste108
marg.|
97.
In meridie,
id est in splendore maiestatis tue quod perfectis convenit non mane vel vespere. Vel
meridie
, id est in nimia exustione tribulationum quam immittit diabolus dolens sibi mundum subripi.
marg.|
98. Solet rerum qualitas ex109
tempore notari : Abraham meridie angelos suscepit, Ioseph meridie cum fratribus epulatur110
.
107
id est] scilicet
CM22
109
ex
Rusch
] de
CM22L Rusch om. CM22
110
epulatur
CM22B CM22L CM22P CM22S
CM22T CM22V Rusch
] epulabatur
CM22
ne vagari incipiam
interl.|
108. nisi annuntiaveris, incipio errabunda iactari a via recedendo
post111
greges
interl.|
109. lascivas112
multitudines latam viam incedentes113
111
post Ω
Rusch
] per
Weber
112
lascivas] id est
praem. CM22
113
incedentes] insistentes
CM22
sodalium tuorum.
marg.|
99. SODALIUM TUORUM. Heretici sodales dicuntur114
quia nominis eius et confessionis mysteria circumferunt.
Numérotation du verset
Ct. 1,7
interl.|
Christus115
interl.|
Vox Christi116
interl.|
Ad Ecclesiam117
Si ignoras te
interl.|
scio te esse rationalem118
interl.|
116. sub huiusmodi temptatione te mihi sponsatam
o pulcherrima119
interl.|
pulchrior pro pressuris,
pulcherrima
futura 120
119
pulcherrima ΩS ΩJ
Rusch
] pulchra
Weber CM22
inter mulieres
interl.|
*117. hereticos animas hominum, diabolo parturientes121
egredere
interl.|
118. non precipit sed permittit et quid sit eventurum predicit
et abi post vestigia gregum tuorum122
interl.|
119. varios actus errantium sequere
marg.|
110. SI
IGNORAS. Quia sponsa dum auxilia123
presentie Dei requireret in tribulationibus ex persona infirmantium subiunxerat :
ne vagari incipiam
, statim eandem trepidationem illius sponsus imploratus benigna increpatione redarguit, secundum illud evangeliie
: « Modice fidei quare dubitasti ? », quasi : tu times in tribulatione a me deseri et in fervore denigratam te conqueris, sed ego per tribulationes et124
pulchriorem efficere constitui. Quod si forte hoc ignoras nec reminisceris quod « nemo coronatur nisi qui legitime certaverit »f
, egredere a meo consortio.
marg.|
111. Moraliter. Gregorius MagnusGREGORIUS.
125
Quando anima inter peccatores posita ad auctores126
sui imaginem se conditam meminit iuxta percepte similitudinis ordinem incedit. Quod si127
non cognoscit egreditur a secreto corde128
in exteriores concupiscentias et ad latam viam ducta sequitur exempla populorum.
marg.|
*114. {Erfurt, t. 3, f. 29rb ; facsim., t. 2, p. 709b}
[Rusch, f. 29rb ] Dominus, obiurgans Ecclesiam paventem, admonet date sibi gratie adversus hostium insidias.129
e
Mt. 14, 31
. f
2Tm. 2, 5. 122
tuorum ΩS Ω ΩJ]
om. Weber CM22
et pasce hedos tuos
interl.|
120. nutri pravos motus carnis, vel perditos auditores qui a sinistris statuentur
marg.|
112.
Hedos tuos
quia non iuxta mandatorum meorum130
regulam sed iuxta tuos errores131
instituuntur.
iuxta tabernacula pastorum.
interl.|
bonorum vel malorum132
interl.|
121. secuta magistrorum insipientium133
doctrinas
marg.|
113. IUXTA. In vestigiis
pastorum
novissima fies, non inter oves sed hedos.
marg.|
122. Vel
iuxta
, id est ut sis similis veris pastoribus, quia hypochrite sequi bonos134
videntur viros135
.
interl.|
Sed non debes ignorare136
Numérotation du verset
Ct. 1,8
Equitatui meo
interl.|
127. populo israelitico137
marg.|
128. EQUITATUI. Sicut priorem populum de egyptiaca138
servitute liberavi, sic te de manibus persequentium139
liberabo, elidens pharaonem140
, si te sponsam meam cognoveris liberans a servitute diaboli, in fonte baptismatis passione rubricati, submerso ibidem auctore peccati141
.142
marg.|
123. EQUITATUI
MEO. Quia Dominus non vult Ecclesiam143
ignorare seipsam sed diligenter attendere quid donorum acceperit, quid pati debeat, consequenter post comminationem blanditur ei144
, quasi : si vis intelligere quomodo te scire debeas, intellige cui te comparaverim, et tunc cognosces te talem per beneficia mea tibi collata que turbari non debeas.145
marg.|
125. EQUITATUI. Eques sponsus dicente propheta et salus eius equitatio. Quantum ergo146
differt meus equitatus ab equis pharaonis tantum melior es omnibus aliis filiabus147
.
marg.|
124. Sicut ille populus supervenientibus curribus pharaonis perterritus est, sed celesti protectione salvatus et per aquas submersis hostibus in terram promissionis introductus est148
, sic unda mortis que cunctis occursura est mortalibus pravos rapit in interitum, pios reservat149
ad salutem, et cetera omnia que ibi corporaliter hic complentur spiritaliter.
marg.|
*126. Dubitantem benigne increpat et ne desperet in sequenti fideli amore viriliter confortat ubi pharaonis
equitatui
comparat. 150
138
egyptiaca
CM22N CM22S
CM22V Rusch
] Egyptia
CM22
|
139
m. p.
Rusch
]
inv. CM22
|
140
elidens Pharaonem]
om. CM22
|
141
liberans… peccati]
om. CM22
|
143
non vult - Ecclesiam]
inv. CM22
144
ei]
om. CM22
146
ergo]
om. CM22
147
filiabus
Rusch CM22
]
om. CM22N CM22T
148
est]
om. CM22
149
pios reservat] piis reserat iter
CM22
in curribus pharaonis
interl.|
existenti151
marg.|
129.
In curribus,
id est in tempore curruum, et nota152
superbiam, pharao elidens vel dissipans interpretatur153
.154
152
nota
CM22B CM22H CM22L CM22N CM22P CM22S
CM22T Rusch
] notat
CM22V
153
vel… interpretatur
Rusch
] vel dissipans
CM22T
,
om. CM22
assimilavi te amica mea.
marg.|
*115. Nec oportet ut vagari incipias cum me consolatorem habeas et prelatos quibus innitaris per quos subsistas.155
Numérotation du verset
Ct. 1,9
Pulchre sunt gene tue
interl.|
137.
Gene
id est156
predicatores qui cibum Scripturarum conterunt et auditoribus comestibilem reddunt
marg.|
131. PULCHRE. Quoniam ostensum est quomodo Dominus Ecclesiam inter adversa protegat, restat ostendi quantum amorem ipsius Domini inter adversa servet Ecclesiam ; unde sequitur :
pulchre sunt gene tue
. Tanta te verecundie salutaris virtute decoravi157
ut castitatem promisse mihi fidei nulla pravorum doctorum doctrina158
vel suggestione159
corrumpas, a quibus timebas in errores160
induci.
marg.|
135. Pulchritudo mulieris in genis dicitur esse quam plurima
marg.|
136. All<egorice>161
. In genis notatur signum pudoris, sicut162
in predicatoribus mos recte vivendi.
156
Gene id est] vel Gene
CM22
157
v. d.]
inv. CM22
|
158
doctrina
Rusch CM22
]
om. CM22L CM22S
, instructione
CM22B CM22N CM22T
|
159
vel suggestione
Rusch
]
om. CM22
|
160
errores] errorem
CM22
|
161
Allegorice]
om. CM22
162
sicut] sic
CM22
sicut turturis,
marg.|
132. Ecclesia etsi sponsi sui morte viduata tanta tamen eius memoria tenetur ut nullatenus externorum possit recipere consortium et pro suis et aliorum peccatis163
gemit.
163
et aliorum - peccatis]
inv. CM22
sicut monilia.
marg.|
134. In collo doctores, in monilibus opera illorum quia165
ea que verbo docent operantur.
marg.|
133. Que sit huius sobrietatis166
custodiende gratia subdendo demonstrat
collum tuum
. Per collum namque cibum167
traiicimus in corpus reficiendum et verba proferimus quibus secreta cordis proximis declaramus, id est doctores qui et verbo instruunt168
et cibum salutis in commissa sibi membra transfundunt, qui monilibus comparantur qui169
pulchri sunt170
moribus et pectora virginum verbis et exemplis claudunt ne adulter inserat manum171
.
165
illorum quia
CM22N Rusch
] eorum qui
CM22
166
h. s.]
inv. CM22
|
167
cibum
CM22H Rusch
] cibos
CM22N,
et cibos
CM22
|
168
instruunt] instruuntur
CM22
|
169
qui
CM22B CM22L CM22P Rusch
] quia
CM22
|
170
sunt
CM22N Rusch
]
om. CM22
|
171
manum] + recte vivendi
CM22S
|
Numérotation du verset
Ct. 1,10
Murenulas aureas
marg.|
139. MURENULAS. Alia translatio : similitudines auri fabrifaciemus tibi cum distinctionibus argenti quoadusque
rex in accubitu suo
est. Quod est : aurum, id est faciem meam, in presenti vita non poteris videre sed similitudinem claritatis celestis173
per illuminationem Scripturarum videbis per speculum in enigmate donec omnibus appareat qui nunc latet in deitate.
marg.|
130. MURENULAS. Pulchre174
describit sponsus eius pulchritudinem175
. Post hec fit eius176
sponsus in recubitu. Interim eo dormiente eius socii, id est177
angeli, consolantur eam : non habemus aurum, sed similitudinem auri faciemus tibi donec surgat cum stigmatibus argenti.
marg.|
{Erfurt, t. 3, f. 29va ; facsim., t. 2, p. 710a}
[Rusch, f. 29va ] 142.
murenule
: quecumque bone institutiones, quasi ornamenta aurium
marg.|
134. ] In murenulis Scriptura sancta que auro spiritalium sensuum fulget interius et argento celestis eloquii splendet exterius : per doctorum edificationem fit custodia sobrietatis et per divine Scripture meditationem.178
marg.|
*140. Auro divine sapientie et argento divini eloquii, intus et exterius renitentes.179
interl.|
143. ego et illi qui illuminati Spiritu sancto Scripturas aliis monstrant180
marg.|
141. FACIEMUS. Ego et mei opifices quos plurimos ad eroganda semina verbi181
constitui.
tibi vermiculatas
interl.|
144. distinctas182
et variatas secundum diversitates personarum183
182
distinctas
CM22N CM22S
CM22T Rusch
]
praem.
id est
CM22
183
secundum diversitates personarum
Rusch CM22
]
om. CM22H CM22L CM22P CM22S
CM22V
argento.
interl.|
145. eloquii nitore184
184
nitore] + secundum diversitates personarum
CM22H CM22L CM22P CM22S
CM22V
Numérotation du verset
Ct. 1,11
interl.|
Ecclesia185
interl.|
Vox Ecclesie de Christo. Confortata verbis Domini Ecclesia, conversatione eius in carnem passionem et resurrectionem, ad memoriam Domini revocat.186
Dum187
esset rex
interl.|
150. causa premissa quare tanto opere diligat
marg.|
146. DUM ESSET. Acceptis Ecclesia tantis a conditore suo muneribus et promissis qua188
hec devotione operum suscepit manifestat dicens :
dum esset rex
etc.,. quod est : cum Dei filius in carne apparuit, Ecclesia per ipsum mysterium incarnationis in virtutum celestium fervorem excrevit. Vel cum esset in humiliatione crucis humanum genus per crucem redemptum, exercitio bonorum operum odorem suavitatis aspersit189
.
marg.|
147. Christo rege in beatitudine celestis secreti quiescente, sanctorum virtus in Ecclesia magne nobis gratiam suavitatis ministrat, qui quia190
eum quem appetunt non vident tanto191
ardentius per desiderium flagrant.
187
Dum pr. m.
CM22T Rusch
] Cum Ω
CM22
188
qua
CM22N CM22S
Rusch
] quia
CM22B CM22H CM22L CM22P CM22T CM22V
189
aspersit] expressit
CM22N CM22V
190
quia
Rusch
] quo
CM22N CM22T CM22V
, quoad
CM22
191
tanto
Rusch
] eo
CM22T
,
om. CM22
in accubitu suo
interl.|
151.
in
humiliatione incarnationis, vel humiliatione crucis192
, vel
in
sinu patris
192
vel humiliatione crucis]
om. CM22
nardus mea
interl.|
153. nardus humilis herba est193
calide nature per quam caritas designatur194
marg.|
*149.
Nardus,
que dicitur expellere tumores, fugare frigus et afferre calorem, cui assimilatur homo dominicus qui, carnem assumendo, se humiliavit et, se humiliando, omnem tumorem superbie abstulit, frigus infidelitatis removit et fervorem caritatis intulit. Herba etiam hec, quanto plus atteritur tanto maiorem reddit
odorem
, sic et195
Christus.196
dedit odorem suum.
marg.|
152. Vel,
dum esset
cum patre,
nardus
, id est dilectio qua « prior dilexit nos »g
,
dedit odorem
197
quia per dilectionem propter nos assumpsit carnem
marg.|
148. ] Mirandus ordo verborum accubante rege
nardus mea dedit odorem suum
, dum - « propter nimiam caritatem qua dilexit nos »h
- filius factus est mulieris.
g
1Io. 4, 10
;
1Io. 4,19
. h
Eph. 2, 4
. 197
odorem] + suum
CM22
Numérotation du verset
Ct. 1,12
Fasciculus myrrhe
interl.|
159. tota congeries passionis
interl.|
155.
Fasciculus myrre
factus est Christus quando, ablatus de cruce, myrra et aloe perlitus est.
marg.|
148 ] Item fasciculo
myrrhee
comparat dum propter nos crucis iniurias toleravit.
marg.|
154. FASCICULUS. Mors dilecti mei quam pro mea salute subiit semper in mea memoria commorabitur.198
marg.|
156. Myrrha arbor est199
Arabie, altitudinis quinque cubitorum, similis spice, quam acanthum dicunt cuius gutta viridis atque amara, unde nomen accepit myrrha. Gutta eius sponte manans pretiosior est, corticis vulnere vilior, que medendis infirmantibus est salubris. Unde et « myrrhatum vinum » a militibus accepiti
.
i
Cf.
Mc. 15, 23
. 199
est]
om. CM22
dilectus meus mihi
interl.|
factus homo200
interl.|
160. imitanti passionem
inter
interl.|
161. in principali corde
ubera mea
interl.|
157. 201
Decebat in carmine nuptiali mammas potius appellare quam pectus.j
marg.|
158. UBERA
MEA. 202
Castarum
ubera
non franguntur sed meretricum laxis pellibus irrugantur ; unde Ezechielk
:"In Egypto fracte sunt mamme tue".l
j
Origenes
, Homeliae in Cantico, hom. 2, 3, 46, lin. 3-4. k
Ez. 23,3
;
Ez. 23, 21
. l
Origenes
, Homeliae in Cantico, hom. 2, 3, 46, lin. 10-11, 9-10. 201
Decebat] Origenes
praem. CM22T
202
Castarum] Origenes mea
praem. CM22T
commorabit203
.
interl.|
162. qui204
prius timebam vagari, nunc firmo amore eum complector
203
commorabit] commorabitur
Weber CM22
Numérotation du verset
Ct. 1,13
Botrus cypri
interl.|
167. floritio interpretatur205
marg.|
148. ] BOTRUS CYPRI
DILECTUS.
Botrus cypri
cum resurrexit206
.
In vineis Engaddi
est cum207
fidelibus spiritalia dona208
distribuit.
dilectus meus
interl.|
168. repetit ex nimia dilectione
in vineis
interl.|
scilicet commorabitur210
interl.|
ens211
interl.|
170.
in
collectionibus212
gentium que abluuntur fonte baptismatis213
marg.|
164. Arbores balsami que in
Engaddi
crescunt quia in modum vinearum excoluntur vineas appellat. Sponsus Christus214
igitur est
in vineis Engaddi
quia in carne veniens Spiritu sancto plenus credentibus eiusdem Sancti215
Spiritus dona largitur per chrismatis unctionem, in cuius confectione oleum et balsamum commiscentur216
.
212
collectionibus
Rusch CM22
] collectione
CM22S
CM22V
213
baptismatis
CM22B CM22T Rusch
] baptismi
CM22
214
Christus]
om. CM22
|
215
Sancti]
om. CM22
|
216
oleum... commiscentur] balsamum oleo permiscetur
CM22
|
Engaddi.
marg.|
165.
Engaddi
, fons Hedi propter charismata que post resurrectionem largitus est217
in baptismo suis participibus.
marg.|
166.
Engaddi
, id est oculus temptationis et218
temptatio est vita hominis super terram.
marg.|
163. Quia morti mediatoris219
mox resurrectionis gloria successit recte subditur :
botrus
220
qui fuit
fasciculus myrrhe
in amaritudine passionis, in dulcedine resurrectionis extitit
botrus cypri
. Myrrha enim tristificat, vinum letificat.
217
est
Rusch CM22
]
om. CM22B CM22L CM22P CM22V
218
et]
om. CM22
219
morti m.]
inv. CM22
220
Botrus]
om. CM22
Numérotation du verset
Ct. 1,14
interl.|
Vox Christi221
interl.|
Christus222
Ecce tu pulchra {Erfurt, t. 3, f. 29vb ; facsim., t. 2, p. 710b}
[Rusch, f. 29vb ] es
interl.|
175. simplicitate cordis et munditia operis223
, vel bis dicit224
pro acquisitione utriusque populi, vel animo et corpore
marg.|
171. ECCE TU
PULCHRA. Hactenus Ecclesia que dilectionis pignora a sponso receperit testatur. Cui ipse mox remunerationis vice respondet :
ecce tu pulchra
quasi : ex hoc quod me diligis pulchra efficieris.
amica mea
marg.|
172. AMICA
MEA. Alia translatio : ‘proxima mea’, hoc est : in hoc quod proxima es, speciosa es, et postquam ceperis esse speciosa sine additamento, pulchra es.
ecce tu pulchra oculi tui columbarum.
interl.|
quasi simplex intuitus tuus225
interl.|
174. quia sensus tui spiritali sunt intellectu226
prediti.
marg.|
173. OCULI
TUI. Alia laus sponse speciose227
ut et nos laboremus speciosi228
fieri.
Oculi tui columbarum
, simpliciter Deum intueris quia nihil aliud nisi ipsum queris. Qui viderit mulierem ad concupiscendum eam non habet oculos columbe, sed qui {Erfurt, t. 3, f. 29vb ; facsim., t. 2, p. 710b}
[Rusch, f. 29vb ] habet, castis intuetur oculis et legem et evangelium spiritaliter intelligit. In cuius columbe specie Spiritus sanctus apparuit. Ideoque et spiritalis intelligentia et omnia spiritalia dona nomine columbe designantur. Columba felle caret, rostro non ledit, in cavernis petrarum nidificat, alienos pullos nutrit, iuxta fluenta manet, meliora grana eligit, gemitum pro cantu reddit, gregatim volat, alis se229
defendit, visum recuperat. Ita sancti iuxta fluenta doctrine sedentes meliores sententias eligunt, homines a Christo alienos nutriunt Deo, si quas bonas sententias in hereticis inveniunt, non pervertunt, ira irrationabili carent, in fide plagarum Christi refugium habent, gemunt pro peccatis.
226
s. i.]
inv. CM22
227
s. s.]
inv. CM22
|
228
speciosi
Rusch CM22
] speciose
CM22B CM22L CM22P CM22T
|
229
alis se] alis [*]e
cacogr
.
Rusch
(
Erfurt Graz facsim.
)
|
Numérotation du verset
Ct. 1,15
interl.|
Ecclesia230
interl.|
Vox Ecclesiae231
Ecce tu pulcher es dilecte mi
marg.|
176. ECCE. Audiens sponsa se per dilectionem sponsi meruisse ut ab ipso232
sponso laudaretur, sponso vicem in laudibus tribuit, non quod ei quod non habet suo preconio largiatur sed, intelligens decorem eius per quem et ipsa decora facta est, ait :
ecce tu pulcher
233
.
interl.|
179. naturaliter per divinitatem et234
ego ex te sum pulchra
quia235
decorus
interl.|
180. secundum humanitatem est236
quia de sanctificatione natus237
235
quia
Rusch
tantum] et
Weber
236
est]
om. CM22
237
natus
Rusch CM22
] + unde « speciosus forma pre filiis » [Ps. 44, 3]
CM22N CM22T
lectulus noster floridus.
interl.|
181. pax238
interl.|
182. humanum corpus
marg.|
177. LECTULUS. Aliquando Ecclesia quasi in lectulo cum sponso quiescit, tempore scilicet pacis ubi Dei pulchritudinem liquidius aspicit, et prolem fidelium flore fidei redolentem « ex aqua et Spiritu » gignit sancto239
m
n
, aliquando cum sponso insurgente temptatione in acie consistit. Vel
lectulus
: pusilli fideles qui Deo sunt quies et magistris suis, per hoc saltem quod peccare nolunt, qui florent initiis bonorum operum, per quod dant spem fructus, id est maiorum operum.
marg.|
178. Pax Ecclesie virtutibus floret et spiritali prole multiplicatur.
n
Cf. Io. 3, 5. 239
gignit - sancto]
inv. CM22
Numérotation du verset
Ct. 1,16
marg.|
183. Quietam in sponso vitam agere volens, quales domus sint240
in quibus eum suscipere velit insinuat.
240
d. s.]
inv. CM22
Tigna domorum nostrarum
interl.|
186. tui facientis, mei cooperantis
cedrina
interl.|
187. imputribilia et odore suo serpentes, id est demones, fugantia
marg.|
184. TIGNA
DOMORUM. Domus, varie per mundum de gentibus Ecclesie.
Tigna :
que ad munitionem domus solent fieri predicatores, quorum verbo et exemplo structura Ecclesie ne corruat continetur.
Laquearia :
que ad decorem domus solent fieri simpliciores famuli Christi, qui tignis adherent et sustentantur, qui non doctrina sed virtutibus ornant.
laquearia nostra cypressina.
interl.|
testitudines241
interl.|
188. quia alta, odoris optimi, medendis apta corporibus
marg.|
185. CYPRESSINA. Cypressus grece dicitur quod caput eius a rotunditate in acumen erigitur, unde et conos dicitur, id est alta rotunditas, hinc et fructus eius conus dicitur, unde242
conifere cypressi.
Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Ct. 1), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 19/01/2021. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber30.xml&chapitre=30_1) |