|
<30. Cantica**>Capitulum 2
Numérotation du verset
Ct. 2,1
Ego flos campi et lilium convallium.
marg.|
2. Sicut campus floribus ornatur, ita mundus mea notitia et fide2
decoratur.
interl.|
3. decor3
mundi, gloria humilium, virginis integritas, de inculta terra hortus
interl.|
4. potest in hoc humilitas parentum Christi accipi quia pauperes elegit parentes4
marg.|
1. EGO. Quia presentis temporis statui, labor magis quam requies convenit, recte sponsam otio delectatam ad laborum exercitia convocat5
, quasi : tu quidem volens pulchritudinem tuam mihi commendabilem reddere delectaris in quiete secretis florere virtutibus, sed scias quod ego alterius modi pulchritudinem requiro in presenti, quia sum6
flos
virtutum a quo omnis fructus
campi
egreditur7
, quia odorem meum toto mundo innotescere cupio, quod non potest impleri nisi intermissa quiete qua delectaris ad officium predicationis accingaris. Et
lilium convallium
magis quam montium, quia claritatem mee humanitatis vel splendorem eterne lucis vel8
deitatis magis revelo humilibus et paratis ad patiendum, quasi : memento quod qui de virgine nasci potui qui Deus sum, humiliter in mundo apparui, humilibus me socium esse9
exhibui, humiliter usque ad mortem veni. Ideo desiste quietis securitatem10
querere. Unde subdit :
sicut lilium
.
Numérotation du verset
Ct. 2,2
Sicut lilium
interl.|
9. quod pungitur a spinis, candorem tamen retinens et tunc maiorem odorem effundens11
marg.|
5. SICUT
LILIUM. Laudato se, laudat sponsam ita : sicut lilium non potest spinis comparari inter quas sepe12
exoritur, eodem modo proxima mea super omnes filias
lilium
est.
marg.|
6. SICUT
LILIUM. Tu requiem queris et laudes13
lectuli, sed scito14
quia15
candidior tribulationum aculeis efficeris16
, et maior est fructus predicationis quam quietis.
11
et tunc... effundens
CM22B CM22N CM22T CM22V Rusch
]
om. CM22
12
sepe] semper
CM22B CM22H CM22L CM22P CM22S
13
laudes
CM22S
CM22T Rusch
] laudem
CM22
|
14
scito] cito
CM22P CM22S
|
15
quia] quod
CM22
|
16
efficeris
CM22B CM22P CM22T Rusch
] efficieris
CM22
|
interl.|
10. id est te pungentes dum a flatu17
diaboli moventur
17
a flatu] afflatu
CM22
sic amica mea inter filias.
interl.|
11. non solum ab infidelibus sed etiam eorum improbitate pungeris quos in filiarum numero gaudebas te accepisse18
marg.|
{Erfurt, t. 3, f. 30ra ; facsim., t. 2, p. 711a}
[Rusch, f. 30ra ] 7. SIC
AMICA
MEA. Gregorius MagnusGREGORIUS.
19
In Ecclesia nec mali sine bonis, nec boni sine malis esse possunt; bonus non fuit qui malos tolerare non potuit.
marg.|
8. Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. « Quia adversarum heresum dogmatibus eius integritas tamquam spinis pungitur20
, ut contra hostes suos vigilans exerceatur donec eminens tamquam
lilium
in capite sponsi sui candore ipso decoretur ».a
a
Revera :
Fulgentius Ruspensis,
Pro fide catholica, PL 65, 708D : « ... spinis quotidie pungitur... ». 18
gaudebas - te accepisse]
inv. CM22
19
Gregorius
CM22N CM22P Rusch
]
om. CM22
20
pungitur
CM22
] pugnitur
Rusch
Numérotation du verset
Ct. 2,3
interl.|
Vox Ecclesie21
interl.|
Ecclesia22
Sicut malus23
interl.|
vel
malum
24
interl.|
17. visu, odore et gustu antecedit omnia ligna silvarum25
23
malus ΩS ΩJ
Rusch CM22
] malum
Weber CM22N
25
omnia ligna silvarum
CM22L
(
post corr.
)
Rusch
] omnia ligna silvestria
CM22L CM22N CM22V,
ligna silvestria
CM22
inter ligna silvarum
interl.|
18. omnes institutiones ad comparationem institutionis divine inferaces sunt, id est infructuose26
silve
26
id est infructuose]
om. CM22
sic dilectus meus inter filios.
interl.|
19.
sic
Christus precedit omnes sanctos27
, qui dicuntur filii Dei gratia, ipse natura
marg.|
12. SICUT
MALUS. Sponsa laudata et exemplo sponsi ad patiendum admonita, reciproca laude sponsum attollit quia28
inter
bonorum opera similariter29
sanctus emineat et se passuram promittit et30
patitur, eo presidente qui est refrigerium et refectio.
marg.|
13. SICUT
MALUS.
Unguentorum
odor quamvis suaviter spiret31
, non est tamen ad edendum suave. Malum autem optimi saporis et odoris tale est ut fauces dulcore delectet et spiritum mulceat odoratu.
27
precedit- o. s.]
inv. CM22
28
quia] qua
CM22B CM22L
, quod
CM22N CM22P CM22T
|
29
similariter] singulariter
CM22
|
30
et
CM22N CM22V Rusch
] quia
CM22
|
31
spiret] redolet
CM22P CM22L
(
pr. m.
)
Sub umbra illius quam desideraveram32
interl.|
15. Quasi : ab estu desideriorum carnalium
sub
adventus illius protectione requievi, vel
umbra
id est33
divina Scriptura.
marg.|
14. SUB
UMBRA. Ideo dilectum omnibus prepono quia in sola pietatis eius protectione cuius desiderio ardebam, refrigerium tribulationum me invenisse conspicio et suavissimum donorum eius fructum sentio, quo me perpetuo reficiendam confido. Desideraverat autem
sub umbra
auctoris34
respirare, cum se sole persecutionum fuscatam querebatur, cum Dei auxilium35
implorans clamabat :
indica mihi quem diligit anima mea, ubi pascas ubi cubes in meridie
, cum non solum pressurarum tedio fatigata sed recordatione pulchritudinis et decoris eius illecta dicebat :
lectulus noster floridus
. Cuius desiderii se compotem factam ostendit dicens :
sub umbra
. Et notandum quod superius
tigna cedrina et laquearia cypressina
predicabat, non tamen horum sibi protectionem sufficere memorabat sed solam vite arborem in cuius umbra quiesceret et fructu reficeretur querebat, quia sancti exemplis doctrina et36
intercessione suffragia ferunt, soli tamen salvatori dicere habemusb
:"filii autem hominum in protectione alarum tuarum sperabunt"
.
b
Cf.
Ps. 35, 8
. 32
quam desideraveram
CM22T
Ω ΩJ
Rusch Weber
] quem desiderabam
CM22
ΩS ; quem desideraveram
Weber
(
C L
)
CM22N CM22P
(quem vel quam..
.
)
Clementina
; quam desiderabam
A
Φ ΩM etc.; quem desiderabam
CM22
sedi
marg.|
16. SEDI. Non dicit37
sedeo sed
sedi
. Huiusmodi profectus sunt Ecclesiarum38
ut in exordio desideret quispiam in virtutum umbra considere ut ad eum veniat corpus eius ex quo umbra nascitur. Ideo et nativitas Iesu ab umbra cepit et in veritate finitur, sicut diciturc
: « Spiritus sanctus superveniet in te et virtus altissimi obumbravit tibi ». Sic postea ad meliora fit transitus.
c
Lc. 1, 35
.
et fructus eius dulcis
interl.|
20. postquam umbra protextit me, fructu eius saturata sum, id est celesti eius39
dulcedine, vel corpore suo
marg.|
21. DULCIS. Quia in eo intelligit anima causam vite, dum etiam corporaliter percipit.
39
eius
CM22B CM22N CM22T Rusch
]
om. CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,4
Introduxit me rex42
interl.|
26. in collectionem gentium que iam aliis exemplo et predicatione vinum propinat quo eos amore ebrios facit
marg.|
23. INTRODUXIT
ME. Hec refectio quante dulcedinis quante sit virtutis ostenditur cum subdit :
introduxit
, id est spe future glorie, adeo letificavit ut iam seculi non sentiam labores43
.
marg.|
24. ] INTRODUXIT. Ambrosius MediolanensisAMBROSIUS.
44
Quam cito guttur meum dulcedinem gratie eius attigit, ita me recreatam spiritu et ab amore terrenorum in superna translatam sentio, ac si in cellam vinariam introducta, novi sim meri odore et poculo refecta. ] Typice per vinum gratia Spiritus sancti notatur. Cella vinaria est Ecclesia in cuius unitate tantum dari solet et accipi Spiritus sanctus45
, quam Ecclesiam de toto orbe collectam Deus in unam sibi domum fabricavit, quam Spiritus sanctus suis46
charismatibus consecravit. Que fabrica quia in caritatis maxime fundamento ipso operante consistit, recte subditur :
ordinavit in me caritatem
. ] Multorum caritas inordinata est ; quod in primo est ponunt tertium vel quartum. Primo Deus diligendus est, secundo parentes, inde filii, post domestici qui, etiam47
si boni sunt, malis filiis48
preponendi sunt. Secundum hoc in evangelio ad cuiuscumque49
dilectionem proprium ponitd
:"Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota50
mente tua et proximum tuum sicut teipsum". Inimicos : non ex tota virtute51
, non sicut teipsum sed simpliciter. Sufficit enim quod diligimus et non odio habemus. Vel ipse prior dilexit me52
et diligendo ut eum amare nossem donavit.e
marg.|
25. Vel
ordinavit
id est ordinata caritate mea singula membra, id est electos
{Erfurt, t. 3, f. 30rb
; facsim., t. 2, p. 711b}
[Rusch, f. 30rb
] omnes53
sibi copulavit, eminentiora ampliori affectu complectitur.
e
Revera :
Beda Venerabilis
,
In Ct., lib. 1, cap. 2, lin. 112[*] : « Mox, inquit, dulcedine
gratiae eius guttur mei cordis attigit ita me recreatam spiritu et ab infirmarum rerum oblectatione in superna desideria translatam esse sentio ac si in cellam uinariam introducta nouo sim meri odore simul et poculo refecta; unde merito qui talia dona dedit inextinguibili in se redamandum caritate conuertit. Typice autem quia uini uocabulo spiritus sancti solet gratia designari domino attestante cum dicit quia uinum nouum in utres nouos mittendum est, id est mundis cordibus feruor est donorum spiritalium infundendus, cella uinaria ecclesia debet intellegi in cuius unitate solummodo spiritus sanctus dari solet et accipi. Introduxit ergo dilectus amicam suam in cellam uinariam quia dominus ecclesiam de toto orbe collectam in unam sibi domum fabricauit quam sui spiritus
carismate
consecrauit; quae uidelicet fabrica quia in caritatis maxime fundamento ipso operante consistit recte postquam se in cellam uinariam introductam dixit addidit : Ordinauit in me caritatem. Cf.
Origenes
, Homiliae in Ct., lib. 2, 8, p. 52.2-5.24-27, p. 53.5-12. 42
rex Ω
Rusch
]
om. Weber
43
labores] laborem
CM22T CM22V
44
Ambrosius
CM22V Rusch
]
om. CM22
|
45
dari solet et accipi - Spiritus sanctus]
inv. CM22
|
46
sanctus suis
Rusch
] suis
CM22H,
sanctus
CM22N CM22V,
sui
CM22
|
47
etiam]
om. CM22B CM22L CM22P
|
48
malis filiis
CM22B CM22N CM22T CM22V
(f. etiam m.)
Rusch
] et mali filii
CM22
|
49
cuiuscumque] cuiusque
CM22
|
50
tota
CM22H CM22S
CM22T CM22V Rusch
] + anima tua et ex tota virtute tua et ex tota
CM22
|
51
Inimicos - non ex tota virtute]
inv. CM22
|
52
ipse prior dilexit me
Rusch
] prior ipse me dilexit
CM22
|
53
e. o.]
inv. CM22
in cellam vinariam, ordinavit in me caritatem.
interl.|
27. ordinatam54
me fecit habere
caritatem
interl.|
28. ostendit55
mihi qualiter Deus qualiter proximus esset diligendus
marg.|
29. Quantum caritas mentem quam perfecte obsorbuerit56
ab amore infirmorum sustollat ostendit cum subdit57
:
fulcite
etc.
54
ordinatam] id est
praem. CM22
55
ostendit
CM22B CM22S
CM22T Rusch
] id est
praem. CM22
56
obsorbuerit] absorbuerit
CM22
57
cum subdit
CM22B Rusch
] dum subditur
CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,5
Fulcite me floribus
interl.|
32. Consolamini me exemplis, etiam illorum qui iam58
incipiunt bene operari, vel qui currunt, vel qui iam peracto cursu terminant viam salutis, ut eorum exemplis ad memoriam reductis non deficiam
marg.|
29. ] FULCITE. Iam supradictis confortata ita in amorem Dei ardet ut pre nimio amore vel penis illatis languor carnis immineat.
marg.|
30. Vel
fulcite
, id est vos alii, vel perfectiores vel incipientes bene operando sitis mihi recreatio ut in bonis operibus vestris quiescam59
, que adhuc non possum quiescere contemplando vultum Dei.
marg.|
36. Ideo fulcite ut et presens et futurum subsidium habeatis, sicut ego in languore meo habeo.
58
Consolamini] Loquitur Ecclesia ad prelatos
praem. CM22N
| iam
CM22B CM22N CM22T CM22V Rusch
]]
om. CM22
59
quiescam
CM22B CM22L CM22P CM22S
CM22T CM22V Rusch
] requiescam
CM22H CM22N CM22
{Erfurt, t. 3, f. 30rb
; facsim., t. 2, p. 711b}
[Rusch, f. 30rb
] stipate me malis
marg.|
31. Quanto se60
ad amorem sponsi accendit, tanto ab
amore
temporalium languescit ; unde subdit :
langueo
etc.61
62
60
se
CM22 CM22T CM22V Rusch
]
om. CM22
61
languescit... etc.] languescit
CM22B CM22N CM22S
CM22V
, lassescit
CM22
quia amore langueo.
interl.|
33. in huius mundi63
peregrinatione amore superne visionis
langueo
64
63
huius mundi
Rusch
] huiusmodi
CM22B CM22H
64
langueo] languesco
CM22B CM22L CM22P CM22S
(deinde
corr.
)
Numérotation du verset
Ct. 2,6
Leva eius sub capite meo
interl.|
37. mente
marg.|
35. LEVA
EIUS. Noli aliunde capiti requiem querere si enim levam eius habueris omnia tibi que mea sunt tribuentur.
et dextera illius amplexabitur me.
marg.|
34. LEVA
EIUS SUB
CAPITE. Cum corda fidelium in hac vita per sacramentorum participationem per pignus Spiritus, per Scripturarum solacia confortantur, que et65
ad subsidium peregrinationis dat Deus. Dextera amplexabitur cum post hanc vitam celestia premia accipiemus.
Leva
, id est presens vita et temporalia66
Dei dona, dum per spem mentem roborat, est
sub capite
ad consolationem data ;
et dextera
, id est eterna vita,
amplexabitur
, sicut protegens quando per remunerationem nos glorificabit, quasi : temporalia Dei beneficia, quo a mundi cupiditatibus et perturbationibus aliquantulum quiescere queam, adiuvant in hoc loco peregrinationis, et eternorum promissio amplius delectat.
65
et]
om. CM22
66
presens vita et temporalia
CM22P CM22NS
CM22T Rusch
] presentia et temporalia
CM22N CM22V,
presens et temporalia
CM22B CM22L,
temporalia et presentia
CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,7
interl.|
Vox Christi67
interl.|
Christus68
Adiuro
interl.|
46. contestor
interl.|
38. etsi nondum
interl.|
adiurat ipse credentes ne pacem Ecclesie turbaretur 69
vos filie Hierusalem
interl.|
47. iam in fide generati illis ministrantibus qui Deum propius induunt70
marg.|
39. ADIURO. Primitiva Ecclesia ad gentes conversa et quasi in persona eorum71
hucusque locuta, cum ex amore interiori corporis defectum iam patiatur, monet sponsus novellam Ecclesiam ne peccando inquietet eam.
marg.|
40. Quam amabilis sit Deo72
huius Ecclesie, et73
cuiuslibet fidelis anime, pausatio ex responsione sponsi declaratur.
per capreas
marg.|
41. PER CAPREAS. Id est si velitis esse comparabiles capreis vel cervis in virtutum altitudine et pretiosioribus cibis et in agnitione que medela sit congrua vestris vulneribus si vulnera habetis.
cervosque camporum,
interl.|
48. bene
capreas
et
cervos
dicit esse
camporum
ut notet puram simplicitatem mentium pura fide florentium, in quibus virtutes oriantur74
et nutriantur
marg.|
42. Capree et cervi munda animalia, venenorum inimica, ruminantia, opera spiritalium virtutum figurant contra virulenti hostis insidias.
marg.|
43. Cervi tempore amoris discedentes a patria, alter clunibus alterius capite imposito se sustentant, ordinatim incedentes, primus fert ultimus tantum fertur, primo fatigato ultimus succedit, canibus insequentibus per dumeta75
cornibus dorso impositis illesi evadunt, caligantibus oculis serpentes76
comedunt et hausto fonte visum recuperant et deponunt superflua. Sic sancti amore Dei renuntiant terrenis. Alter alterius onera supportant77
f
g
, minus enim onerati peccatis alleviant oneratos condonando per eis orando. Robur datum per Spiritum sanctum menti sue superponunt dum urgentur ab impiis, et sic transeunt illesi, diabolum commedunt, id est anihilant in se et potato fonte, id est Christo, visum interiorem recuperant et pellem ponunt, id est immunes fiunt a peccatis.
g
Cf.
Gal. 6, 2
.
ne suscitetis
interl.|
45. id est78
alius alium non impediat sed sic quisque de proximorum profectu quasi de suo gaudeat.
interl.|
49. ut vestra culpa necesse sit illis laborare
marg.|
44. NE SUSCITETIS. Gregorius MagnusGREGORIUS.
79
Si subditi aliquid peccant propter quod doctores a quiete surgere cogantur non tantum penam illius peccati incurrunt sed etiam puniuntur pro inquietatione doctorum, quia qui doctores celestibus intentos inquietare presumit etiam virtutes quas habere se credebat perdit.
neque vigilare80
faciatis
interl.|
50. id est ne commoveatis etiam ut in aliquo interrumpere
faciatis
quietem
80
vigilare
CM22T Rusch
] evigilare
Weber CM22
dilectam
interl.|
51. in meo amore quiescentem
donec81
ipsa velit.
interl.|
52. notat eam aliquando ex voluntate resurrecturam82
interl.|
53. spontanea voluntate si congruum tempus viderit
81
donec] quoadusque
Weber CM22
82
resurrecturam] surrecturam
CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,8
interl.|
Vox Ecclesie83
interl.|
Ecclesia84
Vox dilecti mei
interl.|
61. <dilect>orum <meorum>85
interl.|
62. qui me diligit
marg.|
54. Adiuramentum sponsi sponsa libenter suscipit et audiens determinationem istam appositam, scilicet donec ipsa velit, animadvertit sibi latenter precipi ut ipsa sponte surgere velit. Promittit ergo se surrecturam et proponit talem sponsum pro quo velit et tempus congruum. Postquam enim apostoli in primitiva Ecclesia gentium86
positi in tantam perfectionem se et alios induxerant ut iam contemplationi vacarent, iterum intelligunt sibi impositam necessitatem discurrendi per totum mundum et construendi novas Ecclesias.
marg.|
55. VOX
DILECTI. Hec est quam audivi adiurantem filias Hierusalem ne me suscitarent.
{Erfurt, t. 3, f. 30va
; facsim., t. 2, p. 712a}
[Rusch, f. 30va
] Gaudeo consolatoriam eius vocem audiens, dum eius faciem nondum video, tamen sublevato ad celum animo aliquam suavitatem future beatitudinis pregusto87
, etiam in hoc presenti.88
{Erfurt, t. 3, f. 30va
; facsim., t. 2, p. 712a}
[Rusch, f. 30va
] Ecce iste venit saliens in montibus
interl.|
63. hic de contemplativa89
interl.|
56. Qui invisibilis est carne indutus visitavit nos, vel
venit in montibus
, id est90
se in Scripturis visibilem fecit et crebra visitatione illustrat91
corda fidelium.
interl.|
64. et ut eum mecum invenire92
sciatis93
hoc signo querite
marg.|
59. SALIENS IN
MONTIBUS. Salit in montibus94
et quasi pedes ponit quo signo ibi fuisse dignoscitur95
quia eum per passionem et vite conversationem imitantur.
marg.|
57. Saltum96
fecit de celo in uterum, de utero in presepe, de presepi in crucem, de cruce in sepulchrum, de sepulchro rediit97
in celum. Ipse est qui elevatus est super omnes montes et colles, id est sanctorum tam maiorum quam minorum altitudines.
89
contemplativa] + vita
CM22S
, contemplatione
CM22H
90
id est
CM22B CM22N Rusch
]
om. CM22
91
visitatione illustrat
CM22N Rusch
] illustratione visitavit
CM22,
illustratione visitat
CM22B CM22P
92
eum - mecum invenire]
inv. CM22
93
sciatis
CM22V Rusch
] + vos alii
CM22
94
Salit - in montibus
CM22L CM22P Rusch
]
inv. CM22
95
dignoscitur] cognoscitur
CM22
96
Saltum
CM22N
] Saltû
Rusch,
Saltus
CM22
97
rediit] redit
CM22
transiliens colles.
marg.|
60. TRANSILIENS COLLES. In collibus non apparent signa pedum sed umbram supervolantis susceperunt, quia etsi non ut illi maiores, tamen aliquatenus imitantur et ab eo visitantur.
marg.|
58. Montes et
colles
sunt qui generalem Ecclesie conversationem quasi floridam camporum planitiem singulari mentis puritate transcendunt et ab infimis recedentes vicinius superna contemplantur. In quibus salit Deus quia corda sublimium crebra visitatione illustrat, et non manet sed salit et98
transilit, quia hec dulcedo contemplationis brevis est et rara propter gravedinem carnis, quia terrena inhabitatio aggravat sensum multa cogitantem.
98
et
CM22N Rusch
] vel
CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,9
Similis est
interl.|
75. secundum visum
marg.|
66.
Similis
quia acute videt et99
in altis montium100
habitat, velociter saltat, unde et rarius a nobis videtur, semper ascendit a nativitate usque ad sinum patris.
marg.|
65.
similis
et quamvis divinitate sua ita omnes transcendat, tamen factus est homo pro me natus est de gentili et patriarcharum sanguine101
.
99
et
CM22L CM22N CM22T CM22V Rusch
]
om. CM22
100
montium] montibus
CM22H CM22N
101
sanguine] + vel capree quia in similitudine carnis peccati
CM22
(
= Rusch interl.
)
dilectus meus capree
interl.|
74. caprea, id est dorcas102
interl.|
73. veram carnem de patriarchis assumpsit, et velocior illis, quia pondere peccatorum pressi103
, iste immunis
marg.|
65. ] Vel
capree similis
quia
est
104
"in similitudine carnis peccati"h
.105
h
Cf.
Rm. 8, 3.
hinnuloque cervorum.
interl.|
76. secundum opera, quia contrarias fortitudines contrivit
marg.|
67. In assumptione carnis et humanitate106
comparatur
capree
, in varietate virtutum et miraculorum
hinnulo
.
marg.|
68. Cervus flatu narium serpentem de cavernis extrahit et superata pernicie veneni pabulo delectatur.
marg.|
69. Quoniam his versiculis speculative vite sublimitas est expressa, restat active vite que omni Ecclesie communis est perfectionem ostendere, unde sequitur :
en ipse stat
etc.
stat
interl.|
78. corporali presentia paratus ad adiuvandum
post parietem nostrum
interl.|
79. indutus
parietem
nostre carnis ita manet in nobis ut a nobis videri108
non possit
interl.|
80. nobis resistentem sed ei non, vel nobis communem quam pro omnibus assumpsit, non pro nobis solis misericordiam faciens aperte per predicationem109
respiciens110
interl.|
82. sicut111
ex alto
110
respiciens Ω Edmaior (cett. codd.)
CM22B CM22N CM22S
CM22T
(pr. m.)
CM22V Rusch
] despiciens
Edmaior.
(ALMΦWS)
CM22
111
sicut] ut
CM22
per fenestras,
interl.|
83. id est apostolos
interl.|
81. misericordiam faciens aperte per miracula per predicationem
prospiciens
interl.|
85. a longe
interl.|
84. dudum
per cancellos.
interl.|
87. per112
inspirationem
interl.|
86. per113
prophetas
marg.|
70. POST
PARIETEM. Paries qui ab eius aspectu nos seducit, mortalitatis condicio est quam peccando meruimus, qui ita conditi sumus ut, si non peccaremus, omnes electi divinum lumen indefessi cerneremus. Ad quod intuendum perpauci perfectiores cum labore fide purificati nunc pertingunt, sed in hoc pariete misericordia Dei
fenestras
et
cancellos
unde nos prospiceret fecit, quia mentibus quamquam oppressis gratiam sue cognitionis aperuit, et crebra nos sue114
inspirationis luce respicit115
. Per cuius inspirationis prospectum116
quia hoc maxime Deus agit ut nos a temporalibus ad promerenda celestia provocet, recte subiungitur :
en dilectus
117
meus loquitur mihi
qui supra monuit filias Hierusalem ad118
custodiam mee quietis me ad colendas119
vineas mittit, ostendens opportunitatem.
marg.|
71. POST
PARIETEM. Hieronymus HIERONYMUS.
120
Moraliter121
. Si feceris edificationem tuam Deus122
veniet
post parietem
tuum
prospiciens per fenestras
, id est per quinque sensus sollicite contuetur. Ubi enim non prospicit sponsus, mors ascendit ; unde Ieremiasi
: « Ecce mors ascendit per fenestras nostras »."
Eminens per retia
j
, omnia retibus diaboli plena sunt"k
, quibus caperis123
nisi quia sponsus subiecit se retibus mundi, que emineret124
et conscindens viam125
faceret ut dicasl
« anima mea sicut passer erepta est de laqueo126
venantium ».127
marg.|
72. PER FENESTRAS. Sicut sol intrat128
per fenestras
et129
illuminat domum, ita Christus, exemplo et admonitione apostolorum, nos illuminavit sicut
per cancellos
, id est per parva foramina, parva lux intrat, sic obscura cognitio per prophetas.
i
Ier. 9, 21. j
Ct. 2, 9 (iuxta Origenem) k
Origenes
, Homiliae in Ct., lib. 2, 12, p. 58.2-4 : « Eminens per retia : intellige quia in medio laqueorum Dei ambules et subtus machinas transeas imminentes. Omnia retibus plena sunt,
diabolus laqueis cuncta complevit ». l
Ps. 123, 7. 112
per
Rusch
] id est
CM22
, id est per
CM22N CM22P CM22S
CM22V
113
per
Rusch CM22
] id est per
CM22H CM22L
114
nos sue] sue occulte
CM22
|
115
respicit] reficit
CM22,
reficit vel respicit
CM22V
|
116
prospectum] profectum
CM22H CM22N
|
117
en dilectus
CM22P Rusch
] et dilectus
CM22,
et dilectus vel en
CM22T
|
118
ad] id est
praem. CM22
|
119
colendas] excolendas
CM22
|
120
Hieronymus] + vel Origenis
CM22T
|
121
Moraliter
Rusch
] Moralis
CM22N, om. CM22
|
122
tuam Deus] Dei
CM22
|
123
caperis] capereris
CM22
|
124
que
CM22V Rusch
] qui
CM22
|
125
viam] + tibi
CM22
|
126
laqueo] laquea
perp. CM22
|
128
intrat] intrans
CM22
129
et]
om. CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,10
En130
dilectus meus
interl.|
91. venit et stat et sic de aliis convertendis mihi precipit
130
En] Et
Weber CM22
loquitur mihi.
interl.|
92. inspirando
interl.|
93. dicendo : 131
Surge
interl.|
95. et debes surgere quia amo te et tu me
marg.|
94.
Surge,
id est interrumpe contemplationem et labora in acquisitione aliorum, vel
surge
ab amore terrenorum
marg.|
88. SURGE. Omnia tempus habent. Qui modo adiurabat filias Hierusalem
{Erfurt, t. 3, f. 30vb
; facsim., t. 2, p. 712b}
[Rusch, f. 30vb
] ne inquietarent dilectam, ecce eam ad laborem invitat.
amica mea columba mea133
interl.|
97. simplex, non invida, Spiritu sancto illustrata
133
columba mea]
om. Weber
formosa mea
interl.|
98. per morum pulchritudinem
marg.|
89. ] SURGE PROPERA. Gregorius MagnusGREGORIUS.
134
Cum iam de corruptionis corpore135
educitur ei imber transiit, quia presentis vite torpor abscessit et ad contemplandum Deum in sua substantia educitur, nec iam verborum gutte sunt necessarie ut pluvia predicationis debeat infundi136
, nam quod minus audire potuit amplius videbit. Tunc enim137
apparent flores in terra quando de eterna beatitudinis vita quedam suavitatis primordia pregustare anima ceperit, quasi iam in floribus odoratur exiens quod postquam egressa fuerit in fructu uberius habebit.
marg.|
89. ] Tempus putationis advenit, nostra putatio tunc evenit138
quando infructuosam ac noxiam corruptionem carnis deserimus ut ad fructum anime pervenire valeamus, qui fructus nobis est139
uberrimus. In amputatione quippe sarmenta sterilia reciduntur ut ea que valent uberius fructum ferant.
marg.|
99. Ideo
surge
quia ego patiens pro te fluctus eos sedavi.
134
Gregorius
CM22P Rusch
] + Moralis
CM22N
,
om. CM22
|
135
c. c.]
inv. CM22
|
136
d. i.]
inv. CM22
|
137
enim]
om. CM22
|
138
evenit] venit
CM22
139
est
CM22N CM22T CM22V Rusch
]
om. CM22
et veni.
marg.|
90.
Veni
ad impendendam etiam curam salutis proximis140
per studium sedule predicationis ut cum magno comitatu ad nuptias merearis recipi, quasi : credis te venturam si vacaveris contemplationi, sed venies melius per laborem huiusmodi.
140
curam salutis - proximis]
inv. CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,11
Iam enim transiit hiems141
interl.|
103. congelatio infidelitatis
interl.|
104. iam non142
habet locum que prius mundum tegebat usque ad tempus incarnationis
marg.|
100. Oportet ut predices quia cum etiam scientia est in te. Est etiam143
in illis ad quos te mitto opportunitas recipiendi.
141
transiit hiems]
inv. Weber
interl.|
105. persecutio
abiit et recessit.
interl.|
106. non solum persequi desinunt sed etiam obedientes sequuntur144
marg.|
102. IMBER ABIIT. Ego a mortuis resurgens145
tempestate compressa tranquillitatem reddidi.
marg.|
101. Modo facilius est predicare cum quidam iam conversi sint146
quam prius cum nullus adhuc crediderat.
144
sequuntur] sequitur
CM22H CM22L
145
resurgens
CM22N CM22T CM22V Rusch
] surgens
CM22
146
c. sint]
inv. CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,12
Flores
interl.|
113. initia bonorum operum, vel fides
apparuerunt
interl.|
114. olim
interl.|
115. aliis relucent crescente Ecclesia147
in terra nostra148
interl.|
*116. cordis149
interl.|
117. cui do incrementum, tu colis et regis
148
nostra]
om. Weber
putationis advenit.
marg.|
107.
Flores
quasi : istos qui iam credunt151
et iam bona operantur potes dare in exemplum aliis.
marg.|
108. Istos potes proponere aliis in exemplum qui152
iam patiuntur falcem, vitia resecantem.
marg.|
111. Pro quiete tua non debes dimittere predicationem, quia Christus qui in magna quiete erat cum patre quietem quodammodo pro predicatione intermisit.
marg.|
109. TEMPUS PUTATIONIS. Iam inutilibus vane religionis amputatis sarmentis, futuro fidei fructu preparantur corda hominum, iam et vitia amputantur quia venit tempus remissionis peccatorum.
Vox turturis
interl.|
119. Christi153
audita est
interl.|
120. ideo non debes desperare quin et tu ita audieris154
154
audieris] audiaris
CM22
in terra
interl.|
121. in illis qui prius erant155
mare et instabiles
155
erant
CM22N Rusch
] fuerant
CM22
nostra.
interl.|
122. que cepit esse
nostra
156
dum fidei verbum recepit
marg.|
110. Spiritus sanctus quando de occultioribus loquitur sacramentis et que multi non capiunt, turturis appellatione signatur, unde et Moysi apparet et uni. Quando de humilibus que ad omnes usque perveniunt per columbam assumitur ; unde et circa Iordanem astantibus multis non in turture apparuit sed in columba.
marg.|
112. VOX
TURTURIS. Vox apostolorum vel157
quorumlibet predicatorum qui suo cantu abscessum hiemis et veris adventum nuntiant, qui pro cantu humilem gemitum reddunt, qui pudicitie amatores sunt, qui semper in iugis montium vel in verticibus arborum morantur et conversationem fugiunt hominum. Dum in mundo corpore positi conversationem habent in celis, incolatus sui et patrie sibi promisse158
memores.
156
cepit esse - nostra
CM22N Rusch
]
inv. CM22
157
Vox apostolorum vel
Rusch
] Vel vox
CM22
, vox
CM22N CM22P CM22T CM22V
158
sibi p.]
inv. CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,13
Ficus
interl.|
124. Quasi : da in exemplum Iudeos et gentiles iam conversos.
protulit
interl.|
125. proiecit vel produxit
grossos suos,
marg.|
123. FICUS.
Grossos
vocat primitivas et immaturas
ficus
que non sunt habiles esui, que etiam si concusse fuerint levi tactu cadunt. Ergo sonante turture, id est predicantibus159
apostolis, Synagoga protulit grossos, id est immaturam legalis observantie160
intelligentiam abiicit. Vel ita : Synagoga procreavit apostolos qui dulcem cibum credentibus ministrarent, et quia proferente Synagoga apostolos totius orbis fides salusque secuta est recte subditur :
vinee florentes
. Per floritionem initia multiplicium161
Ecclesiarum de ea que Hierosolymis primo plantata est, de cuius flore succus expressus poculi genus conficit, saluti et voluptati accommodum quod"letificat cor hominis"m
.
m
Cf.
Ps. 103, 15
. 159
predicantibus] predicationibus
CM22
|
160
observantie] observatione
CM22
|
161
multiplicium
CM22N Rusch
] multiplicantium
CM22
|
vinee
interl.|
126. gentium collectiones
florentes162
interl.|
127. et sic facile possunt corrumpi
162
florentes] florent
Weber
dederunt odorem suum163
.
interl.|
128. famam sancte conversationis
interl.|
129. Et ideo :
interl.|
Vox Christi164
163
suum
CM22L CM22N CM22T CM22V Rusch
]
om. Weber CM22
Surge propera165
interl.|
130. ad iustitiam vel ad laborem
165
propera]
om. Weber CM22
amica mea speciosa mea
interl.|
sponsa166
interl.|
131. cui tanta obtuli dona
et veni.
Numérotation du verset
Ct. 2,14
in foraminibus
marg.|
141. fide169
petre
interl.|
142. manuum170
marg.|
143. ] Christi vulneribus 171
marg.|
132. IN
FORAMINIBUS. In vulneribus Christi Ecclesia sedet et nidificat cum in passione Domini spem sue salutis ponit et per hoc ab insidiis accipitris, id est diaboli, se tutandam confidit et in eodem alios gignit.
marg.|
143. IN
FORAMINIBUS. ] in fide172
vel in capacitate in qua fideles locati ab hostibus sunt tuti
interl.|
144. id est Christi qui est stabile fundamentum
interl.|
145. lateris Christi vel apostolorum
interl.|
144. id est Christi qui est stabile fundamentum
170
manuum] + et pedum
CM22P,
+ vel in capacitate in qua fideles locati ab hostibus sunt tuti
CM22T
172
. in fide]
om. CM22
; cf.
CM22
§
141 interl.
in caverna173
interl.|
vel cavernis174
173
caverna
Weber CM22H Rusch
] -nis
Weber
(Θ)
CM22
interl.|
146. quia quidem175
plus capiunt, quidam minus176
marg.|
134. Maceries177
est congeries lapidum sine178
cemento in unum compactorum, sic apostoli eadem fide et eisdem sacramentis sunt uniti.
175
quidem] quidam
CM22
177
Maceries
CM22N CM22P Rusch
] Maceria
CM22
178
sine
CM22N CM22V Rusch
] eodem
CM22
Ostende mihi faciem tuam
interl.|
147. non alienam sed quam in te feci
sonet vox tua
interl.|
148. laudis vel predicationis
in auribus meis.
interl.|
aures Dei dicuntur clementia et potentia179
marg.|
139.
meis
non alienis, id est mee dilectioni non alicui terreno et opus et vocem expende.
interl.|
149. in potentia dante quod petis
marg.|
135. OSTENDE MIHI. Necdum habebat fiduciam ut revelata facie gloriam Dei contemplaretur, sed quia iam ornata est, dicitur :
ostende mihi faciem tuam sonet vox tua in auribus meis
180
.
marg.|
137. Ostenditur Domino facies181
recte operando, ostenditur sonus vocis salubriter predicando.
marg.|
133. Ne erubescas predicare crucem Christi quamvis stultitia videatur incredulis, quam182
predicaverunt apostoli ipsi183
qui sunt maceries et munimentum Ecclesie. Vel maceries sunt184
prophete et patriarche in quibus apostoli habent refugium.
marg.|
136. Quod intus pulchritudinis habes et in secreto quietis didicisti in publica actione ad utilitatem aliorum demonstra. Nam mihi qui intima prospicio tunc faciem tuam185
ostendi estimo cum utilitati proximorum bonam actionem ostendi considero.
180
mihi... meis] faciem iam etiam vox suavis
CM22
181
d. facientes]
inv. CM22
182
quam
CM22N CM22T CM22V Rusch
] quod
CM22
|
183
a. i.]
inv. CM22
|
184
sunt]
om. CM22
|
185
tuam
CM22N CM22T CM22V Rusch
] + mihi
CM22
Vox enim tua
marg.|
138.
Vox tua
non aliena sed ea quam in die desponsationis te mihi servire186
promisisti.
interl.|
150. predicationem volo quia talis
vox
est
dulcis
187
dulcis
interl.|
151. quia laudem Dei cogitat
et facies tua
interl.|
152. faciem188
requiron
quia talis facies, id est vita
decora
189
n
Cf.
Ps. 26, 8
: « Tibi dixit cor meum : Exquisivit te facies mea, faciem tuam, Domine, requiram ». 188
faciem] et
praem. CM22T CM22V
189
decora] tua decora
CM22H om. CM22
Numérotation du verset
Ct. 2,15
interl.|
158. vox Christi191
adversus hereses192
193
Capite nobis
interl.|
159. debellate et deprehendite194
marg.|
154. Quoniam195
non sufficit nobis vitam nostram aliis in exemplum proponere et bonam predicationem facere nisi etiam errantes corrigamus, et infirmos ab insidiis aliorum defendamus, recte dicitur
capite
non vobis sed
nobis
. In hoc mihi servitis, in hoc vos remunerabo.
vulpes196
interl.|
vel vulpiculas197
marg.|
155.
Vulpes
in foveis abduntur et cum apparuerint numquam directis itineribus currunt, sic heretici. 198
196
vulpes]
iter
.
Weber
parvulas
interl.|
156. id est199
in ipso initio fraudis ne maiores effecte amplius noceant
interl.|
160. schismaticos et hereticos qui callidi sunt et se humiles fingunt
199
id est] Vel
parvulas
praem. CM22
que demoliuntur vineas.
interl.|
161. id est precipitia faciunt
interl.|
162. per200
singulas Ecclesias
200
per]
om. CM22
Nam vinea nostra floruit.
interl.|
163. vulpes sunt capiende quia florenti vinee sunt nocive
marg.|
157. NAM VINEA
NOSTRA. Pulchre cum supra vineas plurali numero, hic singulariter
vinea
quia multe vinee per fidem et caritatem una, et ideo sunt expellendi qui eam volunt per hereses scindere.
Numérotation du verset
Ct. 2,16
Dilectus meus mihi et ego illi
interl.|
Ecclesia201
interl.|
Vox Ecclesie202
marg.|
164. DILECTUS MEUS. Tali affatui203
dilecti mox amica columbini cordis simplicitate respondet et iniuncto officio se obedituram promittit, quasi dicat : non solum hortatur sed etiam adiuvat.
marg.|
165. DILECTUS MEUS MIHI. Sincero amore
mihi
copulatur
et ego illi
. Vel
dilectus
talem exhortationem mihi facit
et ego illi
faciem et vocem ostendo. Vel
dilectus mihi
non alteri cuilibet, scilicet gratiam prestabit et fructum rependet
et ego
ei, non alteri204
cuiquam non in205
alia turba hominum sed integra obedientia et devotione conglutinabor. Cunctis his sensibus apte convenit quod sequitur :
qui pascitur inter lilia
.
203
affatui
CM22N Rusch
] affectui
CM22,
affectu
CM22S
204
alteri] alii
CM22
205
in
CM22N CM22V Rusch
]
om. CM22
qui pascitur inter lilia
interl.|
169.
qui
delectatur candore mearum virtutum et odore
marg.|
167. QUI
PASCITUR. Pascitur in nobis quia corpus illius sumus et membra de membro. pascit nos ipse qui caput est.
marg.|
166.
Pascitur inter lilia
cum fideles qui sunt membra eius exemplis priorum fidelium in supernorum amore perficiuntur.
marg.|
168. Lilia adustis membris mederi solent, sic sancti si forte vident corda proximorum aduri flamma vitiorum refrigerium consolationis et exhortationis adhibent.
marg.|
170. Quia hec Domini pastio que in sanctorum eius profectibus agitur usque ad finem seculi pertingit, nam ubi ad visionem pervenerint in quid ultra proficiant non habebunt, recte subditur :
donec aspiret dies
206
Numérotation du verset
Ct. 2,17
donec aspiret dies
interl.|
173.
donec
venturi seculi lux oriatur, que erit iustis aura recreationis
umbre.
interl.|
175. ignorantia presentis vite, vel errores
Revertere,
interl.|
176. condescende per gratiam qui in celis quiescis
similis esto dilecte mi
marg.|
172. REVERTERE SIMILIS ESTO. In excelsis mentibus vestigia pone et ab illis aliquando etiam condescendendo inferioribus appare qui in valle sunt.
marg.|
171. REVERTERE SIMILIS ESTO. Et quia ad Ecclesias constituendas et excolendas et ad versutias vulpecularum abigendas provocas, et ut faciem meam tibi ostenderem cum tuam faciem adhuc clare non videam et per me non sufficiam, obsecro illustra perfectius cor meum et corda illorum quibus predicatura sum.
capree
interl.|
177. propter acutum visum
hinnuloque208
cervorum
interl.|
178. propter agilitatem currendi
208
hinnuloque
CM22L CM22N CM22T CM22V Rusch
] aut hinulo
Weber
super montes Bethel209
interl.|
180. domus consurgens, vel domus vigilie, vel domus Dei
interl.|
179. tu, dico, existens
super montes Bethel
,
montes
propter celsitudinem contemplationis, non propter superbiam
209
Bethel
Rusch CM22
] Bether
Weber
.
Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Ct. 2), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 20/04/2021. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber30.xml&chapitre=30_2) |