|
Selectionner un livre
|
<30. Cantica**>Capitulum 5
Numérotation du verset
Ct. 5,1
marg.|
1. Audiens Ecclesia se temptationibus probandam provisioni dilecti non contradicit, sed ne superetur auxilium illius1
querit,"qui non patitur temptari supra2
id quod possumus"a
.
marg.|
2. Vel potest ex voce perfectorum sic intelligi
veniat dilectus meus in hortum suum
quasi : sicut eum semper diligimus et ei3
servire curamus, sic ipse in temptationibus non sinat nos usque ad defectum concuti sed iam reddat nobis mercedem pie devotionis.
interl.|
Ecclesia4
interl.|
Ecclesia de Christo5
interl.|
Vox sponse 6
a Cf.
1Cor. 10, 13
. 1 illius] ipsius
CM22B CM22N CM22S CM22T CM22V
2 supra
Rusch
(=
Clementina
)] super
CM22
(=
Weber
)3 ei]
om. CM22
Veniat dilectus
{Erfurt, t. 3, f. 33rb
; facsim., t. 2, p. 717b}
[Rusch, f. 33rb
] meus
interl.|
9. qui me plantavit amplius irriget7
interl.|
*8. qui me in fundamento fidei, spei et caritatis collocavit8
marg.|
7.
veniat dilectus,
qui promisit se futurum mecum « usque ad consummationem seculi »b
, modo, cum magis indigeo, maiori gratia me visitet.
b
Mt. 28, 20
.
in hortum suum ut9
interl.|
vel
et
10
9
ut
CM22N CM22S
Rusch
] et
Weber
pomorum suorum.
interl.|
12. sanctorum suorum13
marg.|
3. VENI
IN
HORTUM. Sponsus, desiderio Ecclesie respondens, eadem que petebantur14
se iam fecisse testatur, unde extranei in amorem ipsius multum possunt accendi.
interl.|
Christus15
interl.|
Christi dicit 16
interl.|
Vox sponsi 17
14
petebantur
CM22N CM22V Rusch Rusch
] petebatur
CM22
Veni
marg.|
13.
veni
errantes corrigendo, infirmos sublevando, bene agentes confirmando, maturos mecum in requie18
collocando
18
requie
CM22T CM22V Rusch
] requiem
CM22
in hortum meum soror mea sponsa messui
marg.|
14.
messui
quadam falce mortis ab hac vita precidi et in cellaria beatitudinis perduxi
myrrham meam
interl.|
15. martyres amara passos, vel etiam omnes qui"carnem suam cum vitiis et concupiscentiis crucifixerunt"c
19
.
c
Cf.
Gal. 5, 24
. 19
crucifixerunt – cum… concupiscentiis]
inv. CM22
cum aromatibus meis.
interl.|
16. cum illis omnibus qui fama bonorum operum sunt insignes
Comedi favum20
cum melle meo, bibi vinum meum21
cum lacte meo.
interl.|
17. id est22
refeci me illis, vel labore attritos mihi comparavi23
marg.|
4. Per
favum
: qui in Scripturis dulcedinem spiritalis intelligentie querunt et aliis dilucidant ; per mel : qui epulas divini verbi sibi appositas libenter gustant et his insatiabiliter vesci desiderant ; per vinum : fortes celestium predicatores ; per lac : infirmi adhuc auditores qui, licet diversis studiorum modis, discrepent. Una tamen superne retributionis spe communes supernus arbiter approbat.
20
favum
Weber CM22
] + meum
CM22N CM22T
21
meum
Weber CM22N CM22S
CM22T CM22V Rusch
]
om. CM22
Comedite
interl.|
18. delectamini
amici24
et25
bibite
interl.|
19. faciendo precepta mea
marg.|
5. COMEDITE. Non solum ipse piis electorum actibus delectatur, sed etiam hortatur fideles ad congaudendum super tali convivio ut amplius mutuam inter se dilectionis curam exhibeant, et minores quod in maioribus viderint memoriter imitari satagant.
24
amici] + mei
CM22N CM22P
25
et]
om. Weber CM22H
et inebriamini carissimi.
interl.|
20. integra caritate me amplectendo
marg.|
6. Gregorius MagnusGREGORIUS.
26
Post potum gaudii ipsas virtutes bonorum retractando torporem mentis discutite, et ad amorem eternorum accensi temporales penas non sentiatis sicut ebrius qui obliviscitur omnium temporalium27
. Comedit nec satiatur qui epulas Scripturarum didicit et iustorum exempla novit, nec tamen vita correxit, bibit et non inebriatur qui precepta vite letabundus audit sed ad implenda piger remanet.
Numérotation du verset
Ct. 5,2
interl.|
Vox Ecclesie28
Ego
interl.|
25. exterius cesso29
interl.|
26. cessante persecutione quieti et contemplationi vaco
cor meum vigilat.
interl.|
28. intentionis et rationis oculis, ne tempore quietis per blanditias fallatur, et31
providet et laborat
marg.|
21. EGO
DORMIO. Ecclesia gentilium32
multipliciter commendata, ne secura predicationem dimittat et soli contemplationi intendat, iniungitur ei de aliorum confirmatione, et hic agit de illa successione Ecclesie que est in hoc presenti, ab illo scilicet tempore quo plenitudo gentium intraverat33
usque ad finem mundi quando Iudei intrabunt, et hic non videtur mitti ad omnino infideles, sed potius ad eos exhortandos qui sunt tepidi in Ecclesia. Et34
dicit itaque ipsa Ecclesia :
ego dormio
etc.
31
et]
om. CM22
32
gentilium] gentium
CM22B CM22N CM22S
CM22V Rusch
|
33
intraverat] intravit
CM22
|
34
Et]
om. CM22
|
dilecti mei pulsantis :
interl.|
30. ad quod ratio me ducit id etiam sponsum velle intelligo
interl.|
31. iam36
non solum moneri eos ut prius sed etiam constringi volentis
interl.|
Vox sponsi37
interl.|
Vox Christi38
36
iam
CM22N Rusch
] id est
praem. CM22
Aperi mihi
interl.|
32. predica me39
marg.|
22. APERI.
Surge
ab otio et quiete contemplationis et
aperi
corda ut40
remotis vitiorum obstaculis lucem veritatis perspicue admittant.
interl.|
33. ponit causas :
40
ut
CM22N CM22T CM22V Rusch
]
om. CM22
soror mea,
interl.|
34. quia coheres
amica mea,
interl.|
35. quia iugum servitutis egressa, arcanorum meorum es41
conscia42
41
es
CM22V Rusch
]
om. CM22
columba mea,
interl.|
36. quia Spiritus mei dono illustrata, non invida
immaculata mea,
interl.|
37. quia segregata a negotiosis actibus divinis es sublimata aspectibus
marg.|
23. De sanguine meo
soror mea
, de accessu meo
proxima mea
, de spiritu meo
columba mea
, de sermone meo quem plenius ex otio didicisti
perfecta mea
. 43
quia caput meum
interl.|
38. id est come, vel ego
caput
, id est quoddam44
ex membris meis
44
quoddam] quiddam
CM22
plenum est rore
interl.|
39. id est vitiis que pro tenebris ignorantie non sentiuntur, vel frigido torpore
interl.|
40. id est magnis inter se vitiis45
impliciti, et qui sunt capilli mei specietenus sed ad illicita distorti46
45
se vitiis
Rusch CM22
] sevitiis
coniec.
cum Glossa ordinaria in loc. cit. 46
ad illicita - distorti
CM22V Rusch
]
inv. CM22
guttis noctium.
interl.|
41. id est pravis sententiis quas per ignorantiam contrahunt, vel illis que mala esse sciunt sed obscurati non refugiunt
marg.|
24.
Caput meum
, id est fides mea et amor mei in cordibus eorum excecatis amore terrenorum refrixit et quasi prorsus deficit47
.
Cincinni
, id est amor proximorum
{Erfurt, t. 3, f. 33va
; facsim., t. 2, p. 718a}
[Rusch, f. 33va
] qui sunt mei capilli capiti adherentes, sunt pleni
guttis noctium
, id est patiuntur grave frigus persecutionis tenebrosorum, id est erga me sunt infideles et proximos persequuntur et causa horum corrigendorum oportet te dulcedinem contemplationis interponere.
47
deficit] defecit
CM22
Numérotation du verset
Ct. 5,3
interl.|
Ecclesia48
interl.|
Vox Ecclesie49
interl.|
sponsa ad semetipsam50
Expoliavi me
interl.|
45. id est prorsus exui
marg.|
42. EXPOLIAVI
ME. Ecclesia, non inobediens de iniuncto officio sed metuens in assumenda fratrum cura ne corruat in peccata, sine quibus non transigitur hec vita, respondet :
expoliavi me.
tunica mea
interl.|
46. impedimento seculari
quomodo induar illa51
?
interl.|
47. quasi52
:
induar
quidem sed quomodo ? Certe grave est. 53
marg.|
44.
Quomodo
fieri potest ut de culmine contemplationis egrediens rursus mundi sordibus polluar? Quia recepta sollicitudine temporalium subsidiorum quamlibet eximius doctor difficile vitat peccatum.
marg.|
43. Gregorius MagnusGREGORIUS.
54
Qui ad sollicitudinem regendarum animarum se accingit restat ut quibus eterna predicat ad providenda quoque eis temporalium necessitatum subsidia invigilet.
51
illa] eam
CM22V
, illam
CM22B CM22B CM22T
Lavi pedes meos,
interl.|
48. id est55
cogitationes quibus aliquando terram tangere solebam secretis fletibus compunctionis ablui, ut intrare mererer in celestem patriam.
55
id est]
om. CM22N CM22P CM22T
quomodo inquinabo illos ?
interl.|
53. faciendum tamen est quia
dilectus
Numérotation du verset
Ct. 5,4
Dilectus meus
interl.|
Vox Ecclesie de Christo56
marg.|
49. DILECTUS MEUS. Ecclesia timente casum quia Dominus amorem erga se nostrum in proximorum maxime amore vult cognosci aperte57
subditur
dilectus meus,
quasi : pertimesco quidem seculi conversationem, sed intelligo quod caritas operit multitudinem peccatorum et confido in dilecti mei auxilio, a quo iam sunt compuncta corda eorum.
57
aperte
CM22N CM22T Rusch
] apte
CM22
misit manum suam
interl.|
54. invisibiliter inspirando
marg.|
55.
manum
operantem compunctionem ; vel ad memoriam nostram reduxit operationem"quam operatus es in nobis"d
quia nullius egens de sinu patris egrediens in terra pro nobis conversari voluit. 58
marg.|
50.
Manum
per foramen mittit, cum virtute sua animum per subtilem intellectum pulsat
d
Cf.
Ps. 67, 29
.
per foramen
interl.|
56. id est rimulam resipiscenti apertam, licet tenuem59
59
licet tenuem]
om. CM22N CM22V
et venter meus
interl.|
57. pertimescebat commissa sua te inspirante
marg.|
52. ET
VENTER. Potest per ventrem intelligi mollities et fragilitas illorum qui predicationis officium suscipiunt, quia se minus idoneos recognoscunt et timent.
intremuit60
ad tactum eius.
marg.|
51.
Venter
, id est mollis et fluxa pars inter nos ; vel ventris nomine cor designatur quia, sicut cibi in ventre, ita cogitationes in corde excoquuntur. Cor contremiscit61
si facere recusat pro proximis quod Deus fecit pro inimicis.
marg.|
50. ] et
venter
intremiscit quia, infirmitas gaudens de celesti intellectu, in sua exultatione turbatur, et timet ne perdat quod tenere62
nescit.
60
intremuit] contremuit
CM22P CM22T
Numérotation du verset
Ct. 5,5
ut aperirem dilecto meo,
interl.|
61. predicando verbum Dei
interl.|
62. et ut aperire possem
marg.|
58. SURREXI
UT
APERIREM.
Surrexi
a dormitione ad laborem quia necesse est ut qui veritatem predicare disponit, prius ad agenda ea que predicat assurgat, ne aliis predicans ipse reprobus efficiatur, cui subiuncta verba conveniunt :
manus mee distillaverunt
etc.
manus mee
interl.|
63. operationes
distillaverunt64
interl.|
64. aliis circumquaque expresserunt
64
distillaverunt
CM22N CM22P CM22T CM22V Rusch
] stillaverunt
Weber CM22
myrrham65
interl.|
65. exemplum amara patiendi
65
myrrham] murra
Weber
et66
digiti mei
marg.|
59. ET
DIGITI
MEI.
Digiti
, id est discretio ut solo contuitu superne retributionis non pro humano commodo ostendantur operari. Sicut enim in manu sunt districti67
digiti
sic in operibus oportet discretionem adhiberi, alioquin non valent.
66
et
CM22N Rusch
]
om. Weber CM22
67
districti] discreti
CM22
pleni myrrha
interl.|
66. que imputribiles facit
Numérotation du verset
Ct. 5,6
Pessulum ostii mei69
marg.|
72. PESSULUM OSTII. Causam peccati, id est incredulitatem et70
quamlibet aliam, quia ut
pessulum
ostium sic causa detinet peccatum qua remota removetur et, sublato peccato, patet via Christo.
69
mei
Rusch CM22
]
om. Weber
70
et] vel
CM22
aperui dilecto meo at ille declinaverat
interl.|
73. dum aperirem illapsus erat in corda illorum
atque transierat.
interl.|
74. quia Deus nulli ad plenum patet sed incomprehensibilis sensus omnium excedit
marg.|
68. Dixerat quia dilectus, manu missa71
per foramen,
se tetigerit ac tremore concusserit cuius tactu vehementer inflammata, cupit iam non per angustiam foraminis eius manu contingi sed, patefacta cordis ianua, felicissima72
eius amplexu perfrui, id est suavitate divine illustrationis quam raptim senserat plenius satiari. Sed, quia nulli electorum in hac vita conceditur perfecta visio eternorum que73
in alia vita reservatur,
{Erfurt, t. 3, f. 33vb
; facsim., t. 2, p. 718b}
[Rusch, f. 33vb
] subditur recte74
:
at ille declinaverat
.
71
m. m.]
inv. CM22
|
72
felicissima] felicissimo
CM22
|
73
que] quod
CM22H CM22T
|
74
s. r.]
inv. CM22
|
Anima mea liquefacta est
interl.|
75. prius constricta et congelata frigore infidelitatis, contacta vero sole, ad compunctionem resolvitur
ut dilectus75
locutus est.
interl.|
76. intimavit se mihi et voluntatem suam mihi innotuit
marg.|
71. Ecce iam tertius gradus. Primitiva fuit ex Iudeis conversa, per quam et postquam hec gentilis de qua hactenus actum est, que gentilis, ut diximus, hanc tertiam instituit. De qua modo exequitur que usque ad novissimam intrationem reliquiarum Israel durabit successu prelatorum et subditorum.
marg.|
69. Transit76
quidem sed tamen locutus est mihi mandata sua77
relinquens ut patienter eum expectarem, et postquam locutus est :
anima mea liquefacta est
.
75
dilectus
Rusch CM22
]
om. Weber
Quesivi
interl.|
77. investigavi perfectam de eo cognitionem
marg.|
70. QUESIVI
ET
NOMEN. Vox eiusdem Ecclesie que aperuit secundum illos quos aperuit qui prius erant venter. Vel vox ipsorum78
.
78
ipsorum] + id est qui aperti sunt
CM22N
et non inveni illum,
interl.|
78. quia nemo in corpore79
plene potest noscere80
vocavi
interl.|
79. oravi intentione desiderii et bona opera feci
et non respondit mihi.
interl.|
80. non indicavit se mihi81
quia corruptio mea prohibebat
81
se mihi]mihi
CM22N CM22T
,
om. CM22
Numérotation du verset
Ct. 5,7
Invenerunt
interl.|
82. ne desperatio ledat consolationem accipit et amplius querit
interl.|
83. querentem
custodes
interl.|
84. curiose vigilantes82
marg.|
Custodes isti possunt intelligi tam boni quam mali. Boni enim excubant civitatem ne maligni spiritus intrent, maligni autem spiritus vigilant ut nullus intret83
. Boni quidem percutiunt compungendo in amorem Dei, mali autem verberant querendo ut saltim per afflictionem retrahant sicut beatum Iob fecerunt 84
82
curiose] + vel studiose
CM22N,
id est studiose
CM22T
| vigilantes] vel vigiles
CM22N CM22P
83
nullus intret]
corr.,
nullus intrent
CM22
qui circuierunt85
civitatem.
interl.|
85. ex officio
interl.|
86. ne quis procul a signis recedat
85
circuierunt
Rusch
] circumeunt
Weber CM22,
circueunt
CM22B CM22N CM22P,
custodiunt
CM22V
Percusserunt me
interl.|
87. magis compunxerunt me ad querendum
et86
vulneraverunt me.
interl.|
88. Quia quicquid in ea terreni87
remansisse deprehendunt, extinguunt eamque velut insensibilem ad queque infirma reddunt
86
et]
om. Weber
87
in ea - terreni]
inv. CM22
Tulerunt pallium meum88
interl.|
89. velamen ignorantie que erat de veteri conversatione89
interl.|
90. idem est hic90
pallium
quod superius tunica
88
pallium meum
CM22N CM22P CM22T CM22V Rusch
] + mihi
Weber,
mihi pallium meum
CM22
custodes murorum.
interl.|
91. superiores doctores etiam alios qui muri sunt custodientes
marg.|
81. TULERUNT
PALLIUM MEUM.
Pallium
tollunt predicatores quando, si quid91
pompe secularis residuum erat, ab animo auferunt ; vel, si quod peccatum per ignorantiam inerat, detegunt.
91
quid
CM22B CM22T CM22V Rusch
] quod
CM22
Numérotation du verset
Ct. 5,8
Adiuro vos
interl.|
Vox adolescentularum92
marg.|
92.
adiuro vos
adolescentule, iam ad aliquam cognitionem promote, ad famulos Dei quos angelicam in terris vitam93
agere credunt, devote veniunt, et eos exorant ut in tempore sue orationis Domino se commendent.
93
in terris - vitam]
inv. CM22
filie Hierusalem
marg.|
92b
vos filie
supernorum spirituum qui iam cum Deo regnant. Vel per filias
Hierusalem
possumus accipere etiam inferiores in Ecclesia quos admonent94
superiores ut secum querant quia, quod a pluribus queritur, quandoque citius reperitur et ut ubique caritas dilectionis ostendatur.
94
admonent] + etiam
CM22
si inveneritis dilectum meum
interl.|
93. evenit quandoque95
ut qui nuper querere incepit citius inveniat quam ille qui dudum querere inceperat
95
quandoque] aliquando
CM22
ut annuntietis96
ei
interl.|
94. intimetis cum accessu vestre orationis ut et mihi det gratiam sue inventionis
96
annuntietis ΩS Ω ΩJ*
CM22B CM22N CM22P CM22V Rusch
(nnuntietis
cacogr
. )] nuntietis
Weber CM22
quia amore langueo.
interl.|
95. pre amoris magnitudine omnia temporalia sunt mihi fastidio
Numérotation du verset
Ct. 5,9
interl.|
Ecclesia de Iudeis97
interl.|
Vox Synagoge ad Ecclesiam 98
interl.|
98. dicunt : adiurate99
Qualis est
interl.|
99. scimus quia magnus est secundum naturam100
qua est genitus ex101
Patre
dilectus tuus
interl.|
100. Filius 102
ex dilecto,
interl.|
101. ex Patre
interl.|
102. id est ex ea parte103
magis debet diligi quam timeri
103
parte] + qua
CM22
o pulcherrima mulierum,
interl.|
103. pulchritudo tua ostendit pulchrum eum104
esse a quo tu
pulchra es
interl.|
104. inter omnes sectas, tua fides precessit 105
104
p. e.]
inv. CM22
qualis est dilectus tuus ex dilecto
interl.|
105. secundum humanitatem qua non est106
ex dilecto
interl.|
106. devotio tue adiurationis ostendit eum esse magnum quem mones inquiri
106
qua non est
CM22N CM22V Rusch
] que non
CM22
quia sic adiurasti nos ?
interl.|
107. ut eum queramus
marg.|
96. QUALIS EST
DILECTUS. Hec sponsa recolens intima conscientie expavescit et pigritiam suam accusans ex humilitate ad laborem festinat, dicens : obsecro
quia sic adiurasti
fervore divine caritatis107
quem habes, me quoque fac ardere et salutari admonitione in eius amore me confirmes.
marg.|
97. Appetita et preconia virtutum ac potentie eius congrua laude decantans, denuo interrogatur in qualium mentibus eius soleant vestigia reperiri. 108
107
d. c.]
inv. CM22
Numérotation du verset
Ct. 5,10
interl.|
Ecclesia de gentibus109
interl.|
Vox Ecclesie de Christo responsdentis110
marg.|
108. DILECTUS MEUS CANDIDUS. Condigna querentibus a parte sponse responsio :111
Dilectus meus
interl.|
112. Christus : ex sola dilectione112
passus, alii : ex merito.
interl.|
113. talis est :
112
ex sola dilectione] dilectione sola
CM22
candidus
interl.|
114. quia peccatum non fecit
et rubicundus
interl.|
id est Deus et homo113
interl.|
115. quia in sanguine suo lavit peccatores114
marg.|
109. DILECTUS MEUS CANDIDUS. Primo mundus et sanctus venit in mundum, postmodum passione cruentus exivit de mundo.
marg.|
110. Per candidum : amorem divinitatis, per rubicundum115
: carnem passam accipe ut Deum et hominem notet et in utroque electus.
114
l. p.]
inv. CM22
115
Per candidum... rubicundum] Per
candidus
candorem divinitatis per
rubicundus
CM22,
Vel
praem. CM22N CM22P CM22T
electus ex milibus.
marg.|
111. ELECTUS EX
MILIBUS. Quia « unus mediator116
»e
de omni numero angelorum vel hominum acceptus ; unde dicitur : « Hic est filius meus dilectus in quo mihi complacui » quia non est inventus alius neque in celo neque in terra qui acciperet librum.
e
Cf.
1Tim. 2, 5
.
Numérotation du verset
Ct. 5,11
Caput eius
interl.|
118. id est ipse qui est «
caput
corporis Ecclesie »f
interl.|
119. divina sapientia plenum
f
Cf.
Col. 1, 18
.
aurum optimum,
interl.|
120. splendidum morum117
marg.|
117. CAPUT
EIUS AURUM. Alia translatio
: crines eius abietes
. Abies grece elates vocatur, unde hic elate non latinum sed grecum videtur. 118
marg.|
116. Vel
caput
, id est divinitas quia caput Christi Deus ;
come
, id est cogitationes eius sancte et recte, et tamen stultis despicabiles. [=>124]
117
morum] merum
CM22
sicut elate palmarum
interl.|
122. rectitudine et victoria
{Erfurt, t. 3, f. 34ra
; facsim., t. 2, p. 719a}
[Rusch, f. 34ra
] nigre quasi corvus.
marg.|
123.
nigre
: despicabiles mundo, quasi illa clamosa et improba avis, vel120
quasi corvus, ut nulli sacramenta Ecclesie committant donec sibi matri similari videant ; vel quia, cum pulchri sint, se fuisse intelligunt nigros ex natura sua.
120
vel
CM22N CM22T CM22V Rusch
] et
CM22
Numérotation du verset
Ct. 5,12
Oculi eius
interl.|
127. eum intuentes et per quos eum alii121
intuentur
marg.|
[116.=>] 124.
Oculi
, id est dona Spiritus sancti122
que ipse dat, que amatores suos non in ceno more porcorum volui permittunt sed in similitudine123
aquarum claros et perspicuos reddunt, nil tenebrosum habentes, unde et rivulis et mundis aquis, non stagnis turbulentis, comparantur quia Deum vident et divinorum charismatum luce replentur, que charismata quia sola gratia dantur, subditur que lacte lote sunt, quia sicut mater sola naturali dilectione lac filiis ministrat, sic Deus sola gratia dona charismatum filiis donat124
, que resident iuxta fluenta plenissima
{Erfurt, t. 3, f. 34ra
; facsim., t. 2, p. 719a}
[Rusch, f. 34ra
] aquarum125
quia quanto de Deo clarius vident tanto magis ad altiora cognoscenda intendunt. [=> 133]
sicut columbe
interl.|
128. innixe126
marg.|
125. OCULI
EIUS SICUT
COLUMBE. Solent
columbe
iuxta fluenta aquarum127
residere ut volantium avium in aqua umbram videant, et sic ungues vitent. Sic sancti in Scripturis fraudes demonum prospiciunt et ex deceptione quam attendunt quasi ex umbra hostem cognoscunt et fugiunt, que fluenta plenissima dicuntur quia de quibuscumque in Scriptura consilium queritur per illa ad plenum invenitur.
127
aquarum]
om. CM22
super rivulos aquarum
interl.|
129.
super
Scripturas, divino munere fluentes in morem aque, vel128
minores quidem
que lacte sunt lote
interl.|
130. in primis tenera doctrina vel dulcissima gratia mundate129
et resident
interl.|
131. firmiter
iuxta fluenta plenissima.
interl.|
132. altiores Scripturas sicut evangelium
marg.|
126. Potest in rivulis Veteris Legis eruditio, in fluentis evangelica perfectio intelligi, quia predicatores et nova et vetera proferunt.
Numérotation du verset
Ct. 5,13
Gene illius
interl.|
135. pudibundi prelati quos pudet audire turpia nedum facere
aromatum consite
interl.|
136. multarum germine virtutum
a pigmentariis,
interl.|
137. apostolis vel quibuslibet precedentibus patribus
marg.|
[=> 116. =>124.] 133.
Gene,
id est modestia et pietas salvatoris que in illo singulariter refulsit que sunt sicut areole aromatum quam ordinate sunt areole ab hominibus expectantibus odoris suavitatem131
et aspectus gratiam, ita mediator in carne apparens doctrine modestia et dulcedine delectabat presentes, attrahebat absentes. Consite a pigmentariis, hoc est apostolis et prophetis, qui concordi voce non solum eius sermones sed etiam mores Sacris Paginis descripsere in futura eius arcana132
incarnatione. Ex modestia Lazarum flevit, sicut agnus obmutuit, et alia.
labia eius lilia133
interl.|
138. prolocutores
133
labia eius lilia] eius lilia
CM22S
CM22V,
labia eius labia
CM22B CM22P
distillantia
interl.|
139. verbo et exemplo
myrrham primam.
interl.|
140. exemplum perfecte amaricationis sue
marg.|
134.
Labia
, verba doctrine eius que claritatem regni celestis promittunt gravia patientibus ;
primam myrrham
, quia contemptum voluptatum predicant.
Numérotation du verset
Ct. 5,14
Manus illius
interl.|
142. quorum officium est tantum bene operari134
134
operari] + ubi nulla pars eminentior
CM22P
tornatiles
interl.|
143. in nullo reprehensibiles
auree
interl.|
144. celesti sapientia pleni135
interl.|
145. sola spe et desiderio celestium laborantes
plene hyacinthis.
interl.|
146. pro aereo colore vel ethereo136
Venter eius
interl.|
147. etiam illi qui utuntur carnalibus et uxoribus non contra Deum137
137
Deum] + sed tamen molliores quam alii
CM22P
eburneus
interl.|
148. candore138
vel duritia, vel frigiditate139
distinctus
interl.|
149. quia mundo quidem utuntur sed tamen celestia non obliviscuntur
saphiris.
marg.|
141.
Manus
, id est opera Christi140
que enim verbo docuit, opere complevit, ut de doctrina sua mirantes operibus confirmaret ;
tornatiles
quia in promptu habet facere quod vult141
, sicut tornatura ceteris est promptior artibus et quia in se omnem regulam iustitie tenet, unde dicitur : « Oportet in me impleri omnem iustitiam » ;
auree
qui142
virtutes quas in homine gessit, divinitatis gloria perfecit, que nos ad spem et ad143
amorem celestium excitant. Hyacinthus enim aerii coloris144
est.
Venter
id est fragilitas humanitatis,
eburneus
, pro decore castitatis, quia ab omni peccato immunis.
Distinctus
scilicet145
non totus
eburneus
nec totus saphirinus. Saphirus sublimitatem celestium significat,
distinctus
ergo quia partim humana fragilitas esurie, temptatione, fatigatione, morte, partim divina celsitudo miraculis, resurrectione et ascensione intelligitur. Saphirus habet speciem sereni celi146
.
140
Christi]
om. CM22
|
141
quod
CM22N CM22S
Rusch
] que
CM22
|
142
qui
Rusch
] quia
CM22
|
143
ad]
om. CM22
|
144
aerii coloris] aerius
CM22
|
145
scilicet] saphiris
CM22
|
146
sereni celi] celesti trono similem
CM22N CM22V
|
Numérotation du verset
Ct. 5,15
Crura illius
interl.|
152. ] id est inferiores147
in sequentibus temporibus ut crura inferior pars148
marg.|
[141.=>] 150.
Crura
, id est itinera passionis149
incarnationis que columne dicuntur propter rectitudinem et firmitatem, quia quicquid per eum gestum est ante tempora a Deo dispositum est.
Fundate super bases
, id est super prophetas, quia talis apparuit qualis predictus ab illis in divina dispositione legentibus. Vel
bases :
ipsa dispositio Dei que ordinavit150
.
columne marmoree
interl.|
153. fortes et sustentantes
interl.|
152. ] vel apostoli qui eum per mundum tulerunt 151
que fundate sunt super bases aureas.
interl.|
154. super fidem patriarcharum152
et apostolorum
152
patriarcharum] + prophetarum
CM22N
Species eius
interl.|
155. id est omnia153
membra
interl.|
156. quid per singula?
153
omnia
CM22N Rusch
] + eius
CM22
ut Libani,
interl.|
157. quia per eum omnes dealbantur
electus
interl.|
electio154
interl.|
158. electior est155
inter speciosos
155
electior est] electiores
CM22
ut cedri.
interl.|
159. altitudine156
imputribilitate et odore157
marg.|
151. SPECIES. Quid per158
singula ipsius redemptoris membra laudo? Totum brevi comprehendam. Quomodo Libanus altitudine et amplitudine est insignis, ita Dominus inter omnes qui de terra orti sunt antecellit, et sicut ille mons nobilium ferax arborum ita ille omnes sanctos in se radicatos extollit et conservat, et sicut cedrus pulchritudine, fortitudine, sublimitate, odore omne decus silvarum antecedit, sic dilectus"speciosus forma est pre filiis hominum"g
, quia ipse non accepit ad mensuram et « de plenitudine eius omnes accepimus159
».
g
Ps. 44, 3. 156
altitudine] + et
CM22H CM22T
157
odore] + quo serpentes necantur
CM22P
158
per]
om. CM22H CM22S
CM22T
159
o. a.]
inv. CM22
Numérotation du verset
Ct. 5,16
Guttur illius
interl.|
162. id est ipsa doctrina eorum
interl.|
163. id est occulta dispositio qua foris nobis loquitur160
suavissimum
interl.|
comparatione Veteris Legis 161
interl.|
164. quia Spiritu iuvantur162
ad implendum
marg.|
[151.] 160.
Guttur
, id est internus sapor et dulcedo verborum Christi quam pauci gustant, qui autem gustant amplius esuriunt. Aliter, sicut per guttur ad labia
{Erfurt, t. 3, f. 34rb
; facsim., t. 2, p. 719b}
[Rusch, f. 34rb
] vitalis flatus ut loqui valeant procedit, sic in labiis Domini verba que dicebat. In gutture vero potest occulta dispositio bonitatis eius intelligi qua163
factum est ut nobis foras164
loqueretur. Totus, id est Deus et homo, desiderabilis, non solum secundum divinitatem sed etiam secundum humanitatem ab ipso initio conceptionis usque ad triumphum passionis, resurrectionis, ascensionis.
Talis est
quasi : et necesse est si amas eum et vis ab eo amari ut eum intelligas talem165
et tali affectione ei cohereas.
162
iuvantur] adiuvantur
CM22
163
qua] quia
CM22N CM22S
|
164
n. f.]
inv. CM22
|
165
i. tamen]
inv. CM22
|
totus
interl.|
] 166. in singulis membris
interl.|
167. dignus queri
Talis est dilectus meus
interl.|
168. quem diligo
et ipse167
est amicus meus,
interl.|
169. qui secreta sua168
mihi aperit et cui ego secreta cordis mei aperio
167
ipse
CM22N CM22S
CM22V Rusch
] iste
Weber CM22
filie Hierusalem.
marg.|
161. FILIE HIERUSALEM. Pro decore carminis variantur persone colloquentium, sed eadem Christi Ecclesia notatur et nomine sponse et nomine filiarum. Cum ad patriam celestem suspirat filia, cum nihil nisi Deum curat audire vel loqui, sponsa dicitur.
Numérotation du verset
Ct. 5,17
interl.|
Ecclesia de Iudeis169
interl.|
Vox Ecclesie de Iudeis170
interl.|
Vox Synagoge ad Ecclesiam171
Quo abiit
interl.|
174. quantum ad incomprehensibilitatem
dilectus tuus o pulcherrima
interl.|
175. fecunditate
mulierum, quo declinavit
interl.|
176. quantum ad gratiam
dilectus tuus et queremus eum tecum ?
interl.|
177. Quicumque sine consortio Ecclesie Christum querit, non inter filias debet computari.
marg.|
170. QUO
ABIIT. Audita qualitate dilecti, de qua quesierant
filie Hierusalem,
addunt aliam questionem, quia enumeratis tot laudibus quis audiens non concupiscat? Et hoc in unitate sancte Ecclesie inquiri oportet in qualium corde potissimum et in quo genere conversationis Dominus soleat inveniri.
marg.|
171.
quo abiit
non relinquendo eos172
in quibus erat sed ubi173
alios associet et174
post alios etiam alios invitet175
, et sic abire et declinare dicitur ad modum candele, que cum accensa sit multas alias circumquaque accendit ipsa tamen nihil patiens detrimenti.
marg.|
173. QUO
ABIIT. Gregorius MagnusGREGORIUS.
176
. Sciendum quod Deus qui ubique est in loco est sed localis non est. Locale dicitur quod circumscribitur secundum partes loci, supra et infra, ante et retro, dextera et sinistra. Cum vero angeli et humane anime locales circumscribi non possunt, longe minus illa incomprehensibilis substantia. Maior vero agnitio177
que in presenti de Deo haberi potest, est secundum sola opera178
quia quod altius est in carne possumus mirificentiam operum Dei subtiliter attendere.179
marg.|
172. QUO. Licet180
Deus communi modo omnibus rebus insit presentia, potentia, substantia, tamen familiari181
modo dicitur inesse, id est per gratiam illis quibus opera sua videntur mirabiliora. Qui licet plenam Dei notitiam non habeant, tamen mirificentiam operum Dei acutius considerant.
172
eos]
om. CM22
|
173
ubi] ut
CM22
|
174
et]
om. CM22
|
175
invitet
Rusch
] visitet
CM22N,
visitat
CM22P
CM22S
CM22T CM22V
, + vel invitat
CM22T
, invitat
CM22
|
176
Gregorius
CM22V Rusch
]
om. CM22
|
177
agnitio] cognitio
CM22
|
178
opera] + eius
CM22
|
180
Licet] Gregorius
praem. CM22N CM22V
181
familiari
CM22P Rusch
] familiori
CM22N
CM22S,
familiariori
CM22
Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Ct. 5), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 20/04/2021. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber30.xml&chapitre=30_5) |
