|
<30. Cantica**>Capitulum 6
Numérotation du verset
Ct. 6,1
interl.|
Ecclesia de gentibus1
interl.|
Vox Ecclesie2
interl.|
Vox sponse3
Dilectus meus descendit
interl.|
6. nescio quo abierit, scio quo declinaverit4
marg.|
13. Quasi : et
in
me
descendit
5
; in
me potes habere formam eius quem queris6
.7
4
declinaverit] declinavit
CM22
5
descendit
CM22H CM22S
CM22T CM22V Rusch
] + et
CM22
6
queris] requiris
CM22B CM22N CM22P
CM22S
CM22T CM22V
in hortum suum
interl.|
7. quem ipse fecit
marg.|
2. Hortus : Ecclesia, hortus : quelibet fidelis anima.
marg.|
1. DILECTUS MEUS DESCENDIT.
Descendit
, irrigans fonte baptismi, de alto veniens in humili, positos visitavit ut nos sursum ascenderemus. Dominus in montem
descendit
, Moyses in montem ascendit.
marg.|
3. Cum dixisset
descendit in hortum
, addit qualiter sit idem hortus constitutus, qua fruge fecundus cum dicit
ad areolam aromatum
.
ad areolam aromatum8
interl.|
8. maxime
marg.|
4. Areola est mens fidelis que disciplina recte fidei edocta quasi equis lateribus hinc inde est composita, et quasi sollerti fossorio9
creberrime reversata et a superfluis graminibus expurgata.
8
aromatum ΩS Ω ΩJ
Ed1455
...
Clementina
] aromatis
Weber CM22
ut ibi10
pascatur
interl.|
9. quid ibi gerat ostendit
ut pascatur
.
interl.|
10. bonis operibus delectetur
10
aromatum ut ibi] aromatis ut
Weber CM22
in hortis et lilia colligat.
interl.|
14. locum habitationis in me preparato11
marg.|
*5. Respondet piis sanctorum desideriis ac fructuosis operibus eum delectari ac perfectos quosque castimonie virtutibus ad eterna gaudia colligere.12
marg.|
11. L
ilia c
olligit dum ad perfectorum meritorum candorem pervenientes educit, et ad celestia regna perducit
Numérotation du verset
Ct. 6,2
Ego dilecto meo et dilectus meus mihi
interl.|
15. apud se locum mihi preparet13
receptionis
qui pascitur inter lilia.
interl.|
16. inter desideria sancta14
castarum mentium
marg.|
12. EGO
DILECTO. Hunc versiculum apponit exaggerando stimulum immense caritatis quia15
interius exardescit.
Numérotation du verset
Ct. 6,3
Pulchra es amica mea,
interl.|
20. voluntate vel desiderio quo me queris
suavis
interl.|
21. voce qua alios ad querendum mutuis collocutionibus excitas 17
sicut Hierusalem,
interl.|
23. non minus quam illa primitiva Ecclesia, scilicet19
apostoli et alii qui ad litteram de Iudeis
marg.|
17. PULCHRA
ES AMICA. Hactenus vox Ecclesie, Dominum suum laudantis et querentis qui, quoniam20
suis amatoribus non longe est, sequitur quid quesitus respondeat et declarat se illis loquentibus affuisse et quid loquerentur audisse, devotionemque erga se remunerat digna illorum21
laudatione.
19
scilicet
CM22N CM22V Rusch
]
om. CM22
20
quoniam]
sic
(qm)
Rusch,
quantum
perper. CM22
21
illorum] eorum
CM22
terribilis
marg.|
18. TERRIBILIS Quia per unitatem caritatis compacta nullum locum aperit
{Erfurt, t. 3, f. 34va
; facsim., t. 2, p. 720a}
[Rusch, f. 34va
] per malum discordie hostibus, id est hereticis vel immundis spiritibus.
interl.|
24. non subito militans sed in castris iugiter conversata
ut castrorum
{Erfurt, t. 3, f. 34va
; facsim., t. 2, p. 720a}
[Rusch, f. 34va
] acies ordinata.
interl.|
25. in unoquoque cornu, in lateribus, diversis gradibus procuratorum,"per caritatem unita et numquam interrumpta"22
a
b
marg.|
19. Castra Romanorum terribilia erant quia totum mundum premebant, sed non erant suavia quia veram pacem non habebant. In Ecclesia nec terror suavitatem nec suavitas terrorem auxfert23
, que24
in terra celestem vitam agit et babaros diversarum nationum animos ad suum ritum trahere satagit. Que tamen quia necdum faciem dilecti quam maxime querit cernere meretur, subsequenter audit
averte oculos
, quasi :
oculos
columbinos tibi dedi quibus semitas iustitie discerneres, sed tamen in tempore tue peregrinationis nequeas25
me perfecte cognoscere. Non enim vidibit me homo et vivet, ne queras in via premium quod tibi in patria reservatur.
b
Cf.
Beda Venerabilis
, In Ct., lib. 6, lin. 504-506 (=
Gregorius Magnus,
Homiliae in Ez., lib. 1, hom. 8, 155-156) : « Et nos ergo cum contra malignos spiritus certaminis aciem ponimus summopere necesse est ut per caritatem semper uniti atque constricti ut numquam interrupti per discordiam inueniamur quia quaelibet bona in nobis opera fuerint, si caritas desit, per malum discordiae locus aperitur in acie unde ad feriendos nos ualeat hostis intrare ».
Numérotation du verset
Ct. 6,4
Averte oculos tuos
interl.|
30. tue mentis infirmam contemplationem
a me
interl.|
31. a maiestate et essentia26
marg.|
26.
Averte oculos
, non a desiderio27
cognoscendi desistas sed de cognoscendi facultate ne presumas ; unde dicitur « Magnitudinis eius non est finis ». 28
27
a desiderio] desiderio
CM22B CM22S
CM22T
quia ipsi me avolare fecerunt.
marg.|
27. AVOLARE. Quo intentius me agnoscere queris eo intentius me incomprehensibilem esse intelligis, et non est tua culpa si me non cognoscis sed est infirmitas humane condicionis.
Capilli tui
interl.|
32. cogitationum subtilitas
sicut greges29
interl.|
alias :
grex
30
29
greges
Rusch
] grex
Weber CM22
caprarum
interl.|
33. pro ascensu et velocitate31
que apparuerunt de Galaad32
.
marg.|
29. CAPILLI. Hi versiculi suprapositi et expositi sed non pigeat vos33
iterando exponere quod auctorem non piguit scribendo iterare ut novi aliquid addatur.
marg.|
28. Ne Ecclesia graviter ferret quod a cognitione dilecti suspenditur, sequitur descriptio qua assimilatur illi primitive Ecclesie34
Hierusalem de qua non dubitatur quin amica Dei fuerit.
32
Galaad
Rusch CM22
] monte
praem. CM22N CM22T
Numérotation du verset
Ct. 6,5
Dentes tui
interl.|
34. firmissima sermonum stabilitas quia
dentes
in loquendo cooperantur
sicut grex ovium que ascenderunt de lavacro.
interl.|
35. post lavacrum numquam ascendere desierunt
Omnes gemellis fetibus et sterilis non est in eis.
interl.|
vel
inter eis
35
marg.|
OMNES GEMELLIS FETIBUS. Consimilibus fetibus, quia tales alios reddunt quales ipsi sunt ; vel duplices fetus opera gemine caritatis ; vel fideles de utroque populo conversi36
, vel fides et opus.37
c
d
interl.|
multis per orbem Ecclesiis, multis falsorum conventiculis, multis innocentium choreis, totam catholicam perfectionem dicit esse perferendam 38
d
Parall
.
Glossa ordinaria (Ct. 4, 2) § 24. 36
de utroque populo - conversi]
inv. CM22
Numérotation du verset
Ct. 6,6
Sicut cortex
interl.|
37. exterius durus, interius alba grana39
mali punici, sic40
gene tue absque occultis tuis.
interl.|
38. « absque eo quod intrinsicus latet »41
e
marg.|
36. SICUT
CORTEX. Gregorius MagnusGREGORIUS. Cum
multi
mira agunt, ventura prophetant, mundum perfecte relinquunt, celestibus desideriis ardent,
sicut cortex mali punici
sancte comparantur Ecclesie. Sed hec omnia nihil sunt ad comparationem rei de qua scribiturf
« quod oculus non vidit nec auris audivit » etc. Unde convenienter42
subdit
absque occultis tuis,
quasi dicat : magna quidem sunt que in te non latent sed valde ineffabilia que latent.43
interl.|
talis est Ecclesia et mea sunt
sexaginta
44
e
Corpus antiphonalium officii (n° 4435, 7461). f
1Cor. 2, 9. 40
sic]
om. Weber
Numérotation du verset
Ct. 6,7
Sexaginta sunt regine
interl.|
40. filios ex amore sponsi et regni generantes
et octoginta concubine
interl.|
41. filios itidem generantes sed ut aliquid extorqueant45
45
extorqueant] + commodum temporale
CM22P
et adolescentularum
interl.|
42. id est rudium et nuper renatorum qui non sunt apti ad predicandum sed humiliter iussis Ecclesie obtemperant
non est numerus.
interl.|
43. quia modum nostre estimationis transcendit summa civium patrie celestis46
marg.|
39. SEXAGINTA
SUNT
REGINE ET
OCTOGINTA.
Regine
et
concubine
pariter ad thorum accedunt, pariter generant, sed non utraque47
diadema regni habent.
Regine
sunt que48
, intuitu regni celestis, doctrine inserviunt,
concubine
que49
amore temporalium Christum annuntiant. Ideo ille
sexaginta
quia sola dilectione preceptorum Dei perfectionem operum habent50
, vel quia quinque corporeos sensus ad regulam apostolice doctrine temperant. Octogenarius autem cum in malo accipitur temporalium curas et implicamenta designat, quia et seculi cursus quattuor circumagitur temporibus et mundus ipse quattuor climatibus, oriente, occidente, aquilone et austro dirimitur, vel ex quattuor elementis compositus51
.
46
p. c.]
inv. CM22
47
utraque] utreque
cacogr
.
Rusch
|
48
que] qui
CM22B CM22H CM22P
|
49
que] qui
CM22B CM22P
|
50
o. h.
CM22N CM22V Rusch
]
inv. CM22
|
51
vel ex quattuor compositus]
om. CM22B CM22H CM22S
CM22T
|
Numérotation du verset
Ct. 6,8
Una est columba mea,
interl.|
49. simplicitate
perfecta mea,
interl.|
50. quia omnibus virtutibus et charismatibus perficitur vel est plena52
marg.|
44. UNA
EST. Quamvis multe et diverse persone, tamen fides una est in eis, unum baptisma, unus Deus, unum opus, non alia ante legem, alia sub lege, alia sub gratia sed in una pace uno timore constituta.
una est matris sue,
interl.|
51. quemadmodum mater sua que in fide genuit53
marg.|
46. Mater nostra regeneratrix gratia est54
que eligit55
simplices et electos custodit et sublevat.
marg.|
45. Vel mater : superna Hierusalem56
quia omne donum optimum57
desursum descendit, que
{Erfurt, t. 3, f. 34vb
; facsim., t. 2, p. 720b}
[Rusch, f. 34vb
] superna Hierusalem hoc solum de humana conversatione approbat quod in unitate sue fidei et dilectionis Deo servire desiderat58
.
53
quemadmodum] + synagoga
CM22T,
una est synagoga
CM22N
54
est]
om. CM22
55
eligit] elegit
CM22B CM22P
56
Vel mater... Hierusalem] Superna Ierusalem mater
CM22
|
57
d. optimum]
inv. CM22
|
58
desiderat
CM22N CM22V Rusch
] considerat
CM22
|
electa genitricis59
.
interl.|
52. que informat et nutrit
59
genitricis] genetricis sue ΩM ΩJ*
CM22
, genetrici sue ΩM ΩJ
Clementina Weber
Viderunt
interl.|
53. respexerunt et admirate sunt
eam60
filie Sion61
interl.|
54. predicte adolescentule
marg.|
47. VIDERUNT. 62
Magna laus catholice unitatis quam et gratia mater que genuit in perpetuum eligit et filie quas ipsa per spiritum genuit et nutrit mox
viderunt
, id est castitatem vite eius didicerunt.
60
eam
Rusch CM22 CM22T
] illam
Weber CM22B CM22P CM22S
CM22T
(post corr.)
CM22V
61
Sion ΩS ΩJ*
Rusch
; cf.
Corpus antiphonalium officii officii
(n° 7455, 7878)]
om. Weber CM22B CM22S CM22V
62
Magna] + est
CM22N CM22T
et beatissimam predicaverunt regine
interl.|
55. admonentes alios ut ei se conformarent et eiusdem beatitudini participarent63
et concubine64
laudaverunt eam.
marg.|
48. PREDICAVERUNT. Sive illi qui vere sunt participes regni, sive etiam illi qui nominetenus adherent, etsi spes eorum sit in terrenis, laude dignam fatentur.
64
concubine] + et
Weber
Numérotation du verset
Ct. 6,9
interl.|
Vox Ecclesie de Iudeis65
interl.|
61. Vox Synagoge mirantis Ecclesiam ascendentem66
Que est ista que progreditur
interl.|
62. per omnes partes orbis67
extenditur non parva loco vel tempore
marg.|
56. QUE EST
ISTA. Ecclesia gentilis ita firmiter instituta et usquequaque multiplicitate sui diffusa et producta per gradus et successiones suas usque ad novissima tempora, illis novissimis temporibus iam intuens Synagoga tam bene operatam operantemque ipsam Ecclesiam tam diffusam, tot sapientissimos sine schismate sequi unam fidem preterea vivorum et mortuorum miracula et multa alia christiane fidei argumenta, iam convicta, penitens et compuncta, dicit admirative :
que est ista
?
67
p. o.]
inv. CM22
quasi68
aurora
{Erfurt, t. 3, f. 34vb
; facsim., t. 2, p. 720b}
[Rusch, f. 34vb
] consurgens,
interl.|
per mundum69
interl.|
63. quia veri luminis ortus in ea70
mundo post tenebras ignorantie monstratur nec tamen omnino evasit tenebras in luce71
marg.|
57. QUE EST
ISTA. Tunc Ecclesia fit
aurora
72
cum mortalitatis atque ignorantie tenebras funditus amittit. In iudicio ergo adhuc
aurora
sed in regno dies erit ubi plenum visum veri solis habebit. 73
68
quasi] sicut
CM22N CM22P
pulchra ut luna,
interl.|
64. quia a sole iustitie illustrata noctem seculi evangelica luce perfundit
electa ut sol,
interl.|
65. quia imaginem veri solis in se representat, ambulans74
in omni iustitia et sanctitate et veritate75
marg.|
58. PULCHRA
UT
LUNA. In nocte vite presentis, ubi variantur status temporalium76
comparatur lune quia nunc clara mundo nunc despecta, nunc virtutum candore plena, nunc pravorum dehonestata vitiis. In futura beatitudine, ubi idem status erit, « sicut sol fulgebunt iusti »g
.
g
Mt. 13, 43
. 74
ambulans] ambulantes
CM22B CM22V
76
temporalium] temporum
CM22
terribilis ut castrorum77
acies ordinata ?
interl.|
66. quia nulla adversitate potuit cohiberi quin in se premonstraret, et pulchritudinem lune in laboriosa actione, et solis in spe retributionis
marg.|
59. TERRIBILIS. Habent tales prelatos sibi ordinatos qui probabilibus sententiis fidem nostram evacuant et terrorem nobis incutiunt.
marg.|
60. Quo perfectius ordinem in se virtutum collocat, eo terribilior est Ecclesia aeriis potestatibus, vel queque fidelis anima.
77
castrorum]
om. Weber
Numérotation du verset
Ct. 6,10
interl.|
Christus78
interl.|
Vox sponsi79
interl.|
Vox Ecclesie ad Synagogam 80
Descendi in81
hortum
interl.|
68. Visitavi per gratiam, vel ut82
doctores a contemplatione pro cura fratrum excitarem83
84
interl.|
69. Queris quis85
sit ? Hortus utique meus est
marg.|
67. DESCENDI. Iudea admirante agones Ecclesie et inquirente, ipse sponsus perhibet testimonium Ecclesie. Vel dicantur esse verba Ecclesie que annuit Synagoge se laudanti et continuo insinuat que sit sibi causa apparatus86
militaris, respondens ex voce doctorum, ducum videlicet sue spiritalis militie.
81
in
CM22N CM22P CM22S
CM22T CM22V Rusch
] ad
Weber
82
ut]
om. CM22
83
excitarem]
om. CM22
85
quis] que
CM22
86
apparatus
CM22N CM22V Rusch
] paratus
CM22
nucum
interl.|
70. quia extra amaritudo est, intus87
dulcedo
ut viderem
interl.|
71. id est88
gratiam augerem, vel ut doctores explorent et curam in necessariis impendant
88
id est]
om. CM22
poma convallium
interl.|
72. fructum humilitatis
et89
inspicerem
interl.|
73. sollicite scrutarer
89
convallium et
CM22
ΩS Ω ΩJ
Rusch Clementina
] convallium ut
CM22T
, convallis ut
Weber
si floruissent vinee90
interl.|
74. aliqua bona initia dedissent
90
floruissent vinee et germinassent
Rusch CM22
] floruisset vinea et germinasset
CM22B CM22V
floruisset vinea et germinassent
Weber
et germinassent
interl.|
75. si qui possent inveniri qui ad imitationem dominice passionis desiderent proprio cruore perfundi91
mala punica.
interl.|
79. dona spiritalis gratie per que Ecclesia fructificavit in omnibus gentibus ; si enim scissem, particeps fuissem.
Numérotation du verset
Ct. 6,11
interl.|
Ecclesia de Iudeis92
interl.|
Vox Synagoge93
Nescivi
interl.|
77. Lex mihi non persuadebat94
amorem Domini95
.96
marg.|
76. NESCIVI. Dum sic sponsus vel ipsa Ecclesia labores suos evangelicos Synagoge miranti predicat, illa salubri penitudine compuncta profitetur se causa profane cecitatis diutius aberrasse.
anima mea
interl.|
80. sollicitudo et animalis ratio dum considerarem Christum hominem « solvere legem »h
a Deo datam per Moysen97
h
Mt. 5, 17
. 97
datam - per Moysem]
inv. CM22
conturbavit me propter quadrigas
marg.|
81. CONTURBAVIT. Propter evangelicam predicationem per quattuor mundi partes velociter discurrentem et quattuor rotis fidei innitentem, unde et a quattuor personis scriptum fuit, sed illi quattuor equi eodem spiritu ad bellum unum currum98
trahunt.
98
ad bellum - unum currum]
inv. CM22
Aminadab.
interl.|
82. id est spontaneus meus99
interl.|
78.
Aminadab
iste fuit abnepos Iude patriarche qui, et persona et nomine, indicat salvatorem100
.
interl.|
83. id est Christi qui sponte pro populo oblatus est, qui quasi currui presidens gratia sua predicatorum corda implet
100
salvatorem] + nam
Aminadab
iste interpretatur spontaneus meus
CM22N
Numérotation du verset
Ct. 6,12
interl.|
Ecclesia 101
interl.|
Vox Ecclesie102
interl.|
Vox consolatoria Ecclesie ad Synagogam103
Revertere
interl.|
88. 104
ad agnitionem redemptoris
marg.|
84. REVERTERE. Synagoga confitente suam tarditatem, Ecclesia consolando et exhortando respondet105
.
marg.|
de cuius ceptis salutaribus gaudens Ecclesia ad agnitionem redemptoris, eam reverti postulat106
104
agnitionem] cognitionem
CM22H CM22N
105
et exhortando - respondet]
inv. CM22
revertere
interl.|
89. ad pacem germanitatis
Sunamitis,
interl.|
90. id est captiva vinculis107
108
interl.|
91. que, causa dissone109
religionis, diu captiva tenebaris
107
vinculis
CM22T Rusch
] + vel dissona vel aliena
CM22N, om. CM22
109
dissone] dsisone
cacogr
.
Rusch
revertere
interl.|
92. puritate fidei
revertere
interl.|
93. operum perfectione
marg.|
85. Quater
revertere
quia Iudei, ubicumque modo in quattuor mundi partibus dispersi, in fine sunt convertendi. Vel
revertere
corpore,
revertere
animo ab errore ut declines a malo ; iterum
revertere
corpore,
revertere
animo ut facias bonum et ne velis esse turbata.
ut intueamur te.
marg.|
87. Non sufficit reverti voluntate nisi reversio ostendatur Ecclesie.
marg.|
86. UT
INTUEAMUR TE. Ut speciem tue castitatis cognoscamus et, copulante ad invicem nos Christi amore, unam domum fidei ambe in ipso angulari lapide construamus.
Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Ct. 6), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 19/01/2021. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber30.xml&chapitre=30_6) |