<33. Isaias>

Capitulum 38

Numérotation du verset Is. 38,1

In diebus illis

^interl.| in diebus illis id est quibus mortuus est Sennacherib

^{{t. 3 : Erfurt, f. 102rb ; facsim., p. 59b}
[Rusch, f. 102rb ]} egrotavit Ezechias usque ad mortem et introivit ad eum Isaias filius Amos propheta et dixit ei : Hec dicit Dominus dispone domui tue

^interl.| quis in regno succedat etc.

quia morieris tu et non vives.

^marg.| EGROTAVIT. Quia de victoria dignas Deo grates non retulit sed in superbia evanuit sicut Regum et Paralipomenon liber aperit.

^marg.| Que Deus diligit corripit ne elevetur in superbiam post incredibiles triumphos.

^marg.| MORIERIS TU ET NON VIVES. Cui simile Ninive subvertetur et multa sub comminatione predicta nec impleta non Deo mutante sententiam sed provocante nos ad sui noticiam. Dominus enim penitens est super malitia.

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. In Psalmo quinquaginta^a : « Incerta et occulta sapientie tue manifestasti mihi ». Sub hoc incerto Ninivite penituerunt. Dixerunt enim quis scit si convertatur et ignoscat Deus ? Stetit ergo Ninive. An eversa est aliter videtur hominibus aliter Deo. Ego autem impletum esse quod propheta predixit video. Respice que fuit Ninive et vide que versa est in malo edificata est in bono. Sic dictum est Ieremie : ecce dabo tibi eredicare subfodere et rursus edificare et plantare. Et inde est etiam illa vox ego percutiam et ego sanabo.

^marg.| Gregorius MagnusGREGORIUS. Cum prophetia rerum eventus immobili veritate pronuntiet falsum videtur quod Isaias ait¹ ad regem egrotantem : Dispone domui tue quia morieris tu et non vives cum regi penitenti et oranti quindecim annos addiderit Dominus ad vitam. Similiter de Iona dicitur quod predicavit Ninivitis adhuc quadraginta dies et Ninive subvertetur et tamen postea ante quadraginta dies Ninivite misericordiam Dei consecuti sunt. Sed dicendum est quod prophete in libro ipso² prescientie Dei ubi omnia scripta sunt legentes non omnia percipiebant sed quedam et eodem modo quo Deus permittebat. Legerat enim Isaias in illo libro quod³ Ezechias secundum opera que fecerat longiorem non merebatur vitam et secundum rei physicam habere non poterat. Sed non legerat quod per lacrimas et orationes esset impetraturus. Legerat⁴ similiter Ionas in eodem libro quod Ninivitarum nequitia secundum hoc⁵ quod agebant quadragesimo⁶ die complenda erat et ita civitas eorum destruenda. Sed illud non legerat quod per suam commonitionem⁷ essent acturi penitentiam et ita misericordiam consecuturi. ^{{t. 3 : Erfurt, f. 102rb ; facsim., p. 59b}
[Rusch, f. 102rb ]} Uterque igitur quod⁸ legerat predicavit et quantum ad eos pertinebat incommutabilis erat veritas quia neminem intendebant fallere⁹. Dicit enim Augustinus : quicumque sic credit ut loquitur et si non vera loquitur tamen fideliter loquitur. Dominus enim secundum quod Gregorius¹⁰ dicit sententiam mutat sed non consilium. Sententiam¹¹ debemus intelligere sensum verborum, consilium vero¹² ab eterna dispositione est. Sententiam vero servis suis Deus¹³ revelaverat non tamen consilium sed ut eorum comminationibus penitentiam incuteret¹⁴ populis suis et sic eorum misereretur. Videtur tamen quod ea verba que dixerunt in libro vite non legissent¹⁵. Cum enim Isaias simpliciter diceret ‘morieris et non vives et Ionas Ninive subvertetur’ et ista non essent futura non videntur illa esse in¹⁶ libro Dei que non erant futura. Sed sciendum est quod Deus duobus modis aliquas res considerat¹⁷ secundum merita et secundum rei naturam que dicuntur cause inferiores esse et secundum suum consilium. Unde Ezechiam moriturum Deus¹⁸ previderat secundum meritum vel secundum¹⁹ physicam licet non futurum et non moriturum secundum consilium suum²⁰. Utrumque igitur scriptum erat in libro vite sed alterum suo prophete permisit legendum alterum vero non²¹ permissum est. Verum²² dixit nec est deceptus quia sic legit nec est mentitus quia sic credidit et secundum illas inferiores causas locutus est quamvis simpliciter et sine additamento. Si quis videret cecum et diceret : iste amplius non videbit etiam si divino consilio lumen reciperet ille non mentiretur quia rei physicam esset secutus. Eodem modo et Ionas subversionem Ninivitarum vidit in mente divina que tamen futura non erat quia illud quod vidit secundum merita eorum vidit. Quod vero conversi²³ sunt consilio Dei fuit quod ipse non vidit.²⁴

^a Ps. 50, 8.

²⁴ Codd. : Cas245² ( sine auctor. ) Rusch

Numérotation du verset Is. 38,2

et convertit Ezechias faciem suam ad parietem

^interl.| quia ad templum ire non poterat

^interl.| domus vel templi ne gemitus audiatur vel lacrime videantur

^marg.| AD PARIETEM. Templi scilicet. Iuxta quod Salomon extruxit palacium. Obsecro Domine. Iturus ad Dominum narrat opera sua. Felix conscientia que in tempore malorum potest recordari bonorum.

et oravit ad Dominum

Numérotation du verset Is. 38,3

et dixit : Obsecro Domine memento queso quomodo ambulaverim coram te in veritate

^interl.| religionis

et in corde perfecto

^interl.| non claudicans post idola quis enim gloriatur mundum se habere cor

^marg.| OBSECRO DOMINE. Audiens se moriturum non annos plurimos petit sed Dei iudicio dimittit quid prestare velit. Noverat Salomonem Deo placuisse quia non petierit ampliores annos vite.

et quod bonum est in oculis tuis fecerim et flevit Ezechias fletu magno.

^marg.| ET QUOD BONUM. Idola patris sui destruxit hostia domus Domini que ille clauserat aperuit serpentem eneum quem in Gabaon Iudei adorabant comminuit et in ventum supersit.

^marg.| ET FLEVIT. Flevit quia moriebatur sine filiis et promissionem patribus suis factam timebat perituram pro peccatis suis de qua ad David cum dormieris cum patribus tuis suscitabo semen tuum quod egredietur de lumbis tuis et ponam illud super tronum Israel in sempiternum et erit mihi in filium et ego ero illi in patrem. Alii asserunt etiam sanctos morte terreri pro incertitudine iudicii. Notandum autem quod dies moris non necessitate singulis prestita sit sed voluntate Dei et ignotis mortalibus causis vel vivat aliquis vel moriatur presertim cum nunc statuta mortis necessitas differatur et post mortem plurimos resuscitatos legamus.

Numérotation du verset Is. 38,4

Et factum est verbum Domini ad Isaiam

^interl.| priusquam exiret mediam partem atrii

dicens :

^marg.| ET FACTUM EST etc. Prepostero ordine hic refertur historia que in Regum volumine consequentius legitur.

Numérotation du verset Is. 38,5

Vade et dic Ezechie :Hec dicit Dominus Deus David patris tui.

^interl.| cuius promissionem desideras opera sectaris fecit enim rectum sicut David pater eius quia ambulasti in veritate et in corde perfecto

Audivi orationem tuam vidi lacrimam tuam²⁵

^interl.| quia flevisti fletu magno²⁶

²⁶ Codd. : Cas245² Rusch

²⁵ lacrimas tuas Rusch ] lacrimam tuam Weber

ecce ego adiiciam super dies tuos quindecim annos

^interl.| quos non postulasti

^marg.| ECCE EGO ADIICIAM SUPER DIES. Secundum quod visum est. In prescientia enim in ^{{t. 3 : Erfurt, f. 102va ; facsim., p. 60a}
[Rusch, f. 102va ]} qua et hi anni erant nihil additum est presciebat enim Deus eum quidem usque ad mortem infirmitate affligendum sed oratione et penitentia convaliturum.

^marg.| Dicunt quidam quod²⁷ male vivendo non mereatur quis ad vite sue terminum pervenire vel bene agendo ante tempus mereatur rapi ad premia vite. Unde : « viri sanguinum non dimidiabunt dies suos ». Et illud : « Raptus est ne malitia mutaret cor illius²⁸.²⁹

^marg.| Historia libri Regum et Paralipomenon prophetie mixta est quia et prophetia historie copulata de liberatione urbis de interitu Assyrii de reversione solis et de annis Ezechie additis.

²⁹ Codd. : Cas245, Rusch

²⁷ quidam quod] autem quod vel Cas245 ²⁸ illius] eius Cas245

Numérotation du verset Is. 38,6

et de manu regis Assyriorum eruam te

^interl.| insuper regni securitas promittitur

^{{t. 3 : Erfurt, f. 102va ; facsim., p. 60a}
[Rusch, f. 102va ]} et civitatem istam et protegam eam

Numérotation du verset Is. 38,7

hoc autem tibi erit signum

^interl.| Iudei semper querunt signum

a Domino quia faciet Dominus verbum hoc quod locutus est

^marg.| HOC AUTEM TIBI ERIT SIGNUM. Presentis scilicet temporis et futuri ut quando sol revertitur ad exordium suum. Ita Ezechie vita ad evolutos redeat annos. Nobis quoque in hebdoade et ogdoade viventibus post resurrectionem Christi vite spacia protelentur.

Numérotation du verset Is. 38,8

ecce ego reverti faciam umbram linearum per quas descenderat in horologio Achaz in sole retrorsum decem lineis

^interl.| a decima enim hora in primam et pene duplicatus est dies

et reversus est sol decem lineis per gradus quos descenderat

Numérotation du verset Is. 38,9

scriptura Ezechie regis Iuda

^interl.| Septuaginta : oratio sed hoc melius quia preterita narrat de beneficio agens gratias

cum egrotasset et convaluisset de infirmitate sua

Numérotation du verset Is. 38,10

ego dixi in dimidio dierum meorum

^interl.| quia non complebo numerum annorum meorum sicut patres mei

^interl.| desperando

^interl.| in angustia

vadam ad portas inferi

^interl.| ad portas id est vitia que porte inferi

quesivi residuum annorum meorum

^interl.| ob superbiam mihi ablatum

^marg.| EGO DIXI. Cum Deus Ezechie sine labore victoriam dedisset nec ille ei condignas gratias reddidisset infirmitate coactus laudes persolvit quas in prosperitate neglexit et postquam convaluit quod in angustia congitaverat edicit. Ego dixi in dimidio etc. Sancti implent dies suos sanctos Abraham mortuus est plenus dierum in senectute bona peccatores in dimidio dierum moriuntur.

^marg.| IN DIMIDIO. Viri impii non dimidi abunt dies suos quia non implent opera virtutum nec penitendo emendant delicta.

^marg.| AD PORTAS INFERI. Ubi constituta est domus omni viventi ante adventum Christi

Numérotation du verset Is. 38,11

dixi

^interl.| apud me

non videbo Deum³⁰

^interl.| damnatus apud inferos

^interl.| Dominus secundum Hieronymum

³⁰ Deum] Dominum Weber

Dominum in terra

^interl.| beatitudine

Viventium

^interl.| sanctorum

non aspiciam hominem ultra

^interl.| timet ne aspiciat cum sanctis Dei et habitet in requie et Deum videat

^interl.| Christum nobis promissum verum hominem et verum Deum

et habitatorem

^interl.| ipsum Christum vel quemlibet iustum

quievit

^interl.| eterne

^marg.| QUIETIS. Quidam codices habent quievit generatio mea quod et Hieronymus aliquando transtulit deceptus ambiguitate verbi et postea correxit.

Numérotation du verset Is. 38,12

Generatio

^interl.| filiorum

mea ablata est

^interl.| mihi

^interl.| vel quietis generatio ablata est ut sic incipiat versus

et convoluta est a me quasi tabernaculum pastorum

^interl.| plicatu sic generatio mea ne extendatur in posteros

precisa est

^interl.| ante tempus

velut a texente

^interl.| tela imperfecta

vita mea dum adhuc ordirer succidit me

^interl.| in iuventute

^interl.| dicebam

de mane usque ad vesperam finies me

^interl.| o Domine

^interl.| more infirmi qui finiri vel mutari sperat infirmitatem suam mutatione temporis

Numérotation du verset Is. 38,13

sperabam usque ad mane

^interl.| et de nocte sperabam usque ad mane

^interl.| sicut Iob qui in die expectabat noctem et econverso

Quasi

^interl.| scilicet

Leo

^interl.| omnipotens

sic contrivit

^interl.| omnia comminuens

omnia ossa mea

^interl.| non solum carnes

de mane usque ad vesperam finies me

^interl.| suspensive dicit quasi aut mane aut vespere dabis mihi finem

^interl.| et hoc dicebat

Numérotation du verset Is. 38,14

sicut pullus hirundinis

^interl.| ad matrem clamat ut escam percipiat

sic clamabo,

^interl.| ad Deum

meditabor

^interl.| in Domino

ut columba

^interl.| gemitu compunctus

attenuati sunt oculi mei suspicientes in excelsum

^interl.| ad Dominum unde auxilium

Domine vim

^interl.| violentiam infirmitatis ultra vires corporis

patior

^interl.| plusquam poscunt merita

responde³¹ pro me.

^interl.| vel : sponde idem est

^marg.| RESPONDE. Quod erravi emmendabo tu esto fideiussor et protector. ^{{t. 3 : Erfurt, f. 102vb ; facsim., p. 60b}
[Rusch, f. 102vb ]} Non est enim volentis neque currentis sed Dei miserentis.

³¹ responde] sponde Weber

Numérotation du verset Is. 38,15

Quid dicam

^interl.| factori meo

^interl.| in se revertitur

aut quid respondebit mihi

^interl.| fugulus luto

cum ipse fecerim³²

^interl.| vel : fecerit

³² fecerim] fecerit Weber

Recogitabo

^interl.| alii reputabo

omnes annos meos

^interl.| etiam infelices

in amaritudine anime mee

^marg.| CUM IPSE FECERIM. Hoc mihi iuste quasi non restat nisi patienter sustinere et ipsum fortem exorare qui fecit quod voluit.

^marg.| RECOGITABO. Quod preteritum est non adiuvat sustinentem. Unde stulta est Epicuri sententia qui asserit recordatione preteritorum bonorum mala presentia mitigari.

^marg.| IN AMARITUDINE. Quasi et hi etiam in amaritudine quia presens tribulatio nihil boni preteriti sentit et semper humana felicitas aliquibus aspergitur adversis.

Numérotation du verset Is. 38,16

Domine ^{{t. 3 : Erfurt, f. 102vb ; facsim., p. 60b}
[Rusch, f. 102vb ]} si³³ sic

^interl.| vel sic vel sic

³³ si] om. Weber

Vivitur

^interl.| de statu humane vite philosophatur iam securus

et in talibus vita

^interl.| fragilis et caduca vita et miseriis plena ut scilicet facile cadat

spiritus mei corripies me

^interl.| severitate tua et culpa mea

^interl.| sic

vivificabis me

^interl.| misericordia

^interl.| salutem et vitam dando

Numérotation du verset Is. 38,17

ecce in pace amaritudo mea amarissima

^interl.| percusso enim Assyrio pax erat in populo

tu autem eruisti

^interl.| corrigendo

^interl.| per flagella

animam meam ut non periret

^interl.| modo in inferno presentis vite vel future

proiecisti

^interl.| ne memineris

post tergum tuum

^interl.| vel sensum tuum vel meum

omnia peccata mea

^interl.| ne ego aspicerem ea sed tuam misericordiam

Numérotation du verset Is. 38,18

quia non infernus

^interl.| reprobi semel damnati

^interl.| in infreno autem quis confitebitur tibi

confitebitur tibi

^interl.| laudando

neque mors

^interl.| diabolus

laudabit te non expectabunt qui descendunt

^interl.| qui omnino damnati

in lacum

^interl.| inferni

veritatem tuam

^interl.| Filii liberationem qui dicit : ego sum via veritas et vita

^marg.| QUIA NON. Sine fine dampnati neque in inferno penitentiam agunt neque laudes Deo referunt.

Numérotation du verset Is. 38,19

vivens vivens ipse

^interl.| nunc protectione tua

confitebitur tibi

^interl.| in futura requie

^interl.| laudando

sicut et ego hodie

^interl.| liberatus ab hostibus gratias ago

pater

^interl.| bonus ut David

filiis

^interl.| illis quos post genuit quia tunc non habebat filios

notam faciet veritatem tuam

^interl.| cultum vere religionis

^marg.| VIVENS VIVENS CONFITEBITUR. Non infernus vel mors pater filiis. Interroga patrem tuum et dicent tibi.

Numérotation du verset Is. 38,20

^interl.| ergo

Domine salvum me fac

^interl.| ab Assyrio a morte anime

et psalmos nostros cantabimus

^interl.| ego et populus meus laudant usque hodie Iudei et si non prosit illis

cunctis diebus vite nostre in domo Domini

^interl.| templo

^interl.| corde

Numérotation du verset Is. 38,21

et iussit

^interl.| famulis regis

Isaias ut tollerent massam de ficis

^interl.| ut Dei miraculo mirabilior esset potentia morbo enim regio secundum Symachum laborabat cui nocent omnia dulcia vel tacta ut aiunt vel gustata

et cataplasmarent super vulnus

^interl.| a Domino inflictum non corpus totum

et sanaretur

^marg.| SUPER VULNUS aiunt hebrei sin ulcus sonare non vulnus quod Aquila et Symachus morbum regium interpretati sunt. Alii non ulcus sed apostema suscpicati sunt cui iuxta artem medicorum siccioribus ficis et contusis subveniatur quibus sanies in superficiem cutis provocatur nec spernendam esse medicinam cum Deus fecerit eam.

Numérotation du verset Is. 38,22

et dixit Ezechias quod erit signum quia ascendam in domo Domini

^interl.| histeron proteron ante enim hec dicta sunt quam que de sanitate et oratione precesserunt

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Is. 38), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 28/01/2020. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber33.xml&chapitre=33_38)

Signaler un complément d'information