<47. Abacuc>

Capitulum 2

Numérotation du verset Hab. 2,1

^{{t. 3 : Erfurt, f. 282vb ; facsim., p. 420b}
[Rusch, f. 282vb ]} super custodiam meam stabo et figam gradum super munitionem et contemplabor ut videam quid dicatur mihi et quid respondeam ad arguentem me

^interl.| enim diligentia custodiam cor meum

^interl.| stabilitatem animi

^interl.| Christum

^interl.| prophetica visio non exterius fit ad prophetas, sed in interiori homine

^marg.| Prime casuationi responderat Dominus : Aspicite in gentibus et videte et admiramini et obstupescite Ad que verba propheta quasi agens penitentiam, temperavit questionem suam dicens : domine Deus meus sancte meus et non moriemur, sed non minus cum veneratione et laudibus Dei sciscitabatur. Mundi sunt oculi tui ne videas malum, et respicere ad iniquitatem non poteris. Quare non respicis super iniqua agentes. Et que esset devoratio iusti, in quibus partibus exequebatur ut fierent homines quasi pisces maris et cetera Nunc ergo quia propheta est, et propterea se dubitare dicit, ut quod sibi respondetur omnibus dicatur, stabo inquit super c. munitionem in sublimitate mee prophetie, ut videam quid sequatur post eversionem populi et templi.

^marg.| Et contemplabor. Et sic videbo quid mihi post secundam questionem respondeat Deus, et postquam mihi responderit, et me corripuerit male fuisse conquestum quid ego quoque debeam ei respondere videbo.

^marg.| Ut videam. Eleganter describitur humana impatientia quam habemus in disceptationibus ut antequam sciamus in quo a respondente arguamur ad respondendum paremur non quasi ex ratione sed ex contentione Si enim ratio esset, debuerat responsio expectari et videri utrum responderi deberet an consentire rationabili locutioni.

Numérotation du verset Hab. 2,2

et respondit mihi Dominus et dixit scribe visum et explana eum super tabulas ut percurrat qui legerit eum

^interl.| Qui locutus es in persona ambigentis populi

^interl.| visionem

^interl.| manifesta

^interl.| in latitudine cordium

^interl.| nullis enigmatum obscuretur ambagibus

^interl.| sine impedimento intelligens

^interl.| Quasi : quia proopheta es, scio te no ignorare sed pro aliis dico

^marg.| Et respondit Adhuc loquente propheta adest Deus respondens ut scribat propheta aperte in tabulis, id est latis cordibus audientium.

^marg.| Scribe visum Illum visum id est visionis expletionem.

^marg.| Manifeste de adventu Christi prophetia est, unde et proposita questio soluitur quod donec ille veniat iniquitas dominabitur in mundo, et iudicium non perveniet ad finem. ?Sed verus Nabuchodonosor capiet reti et sagena homines quasi pisciculos, et rationale animal quasi reptile non habens ducem.

^marg.| Unde : tempore accepto exaudivi te Et iterum : Ubi venit plenitudo temporis misit Deus filium suum.

Numérotation du verset Hab. 2,3

quia adhuc visus procul et apparebit in finem et non mentietur si moram fecerit expecta illum quia veniens veniet et non tardabit

^interl.| et hec precipit

^interl.| visio

^interl.| tempore constituto

^interl.| Cum finis rerum venerit, tunc etiam ille veniet et probabitur visio vera explanatione rei

^interl.| O lector si ardore vidende visionis tarde videtur venire quod tibi promittitur, ne desperes, sed patienter expecta, quod promitto tibi quia veniens veniet etc

^interl.| quantum ad se quamvis tibi videatur tardum

Numérotation du verset Hab. 2,4

ecce qui incredulus est non erit recta anima eius in semetipso iustus autem in fide sua vivet

^interl.| Si quis quia hec promissio tardat non credit explendam, non habet rectam fidem in corde

^interl.| econtrario

^interl.| quia mee promissioni credit

^interl.| vel ex

^interl.| fides hoc impetrat

^interl.| in eternum

^interl.| hoc est premium fidei

Numérotation du verset Hab. 2,5

et ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283ra ; facsim., p. 421a}
[Rusch, f. 283ra ]} quomodo vinum potantem decipit sic erit vir superbus et non decorabitur qui dilatavit quasi infernus animam suam et ipse quasi mors et non adimpletur et congregabit ad se omnes gentes et coacervabit ad se omnes populos

^interl.| dum potatur placet, et exhylarat, sed post illa letitia vertitur in ruinam

^interl.| Nabuchodonosor magnum se credens vel diabolus vel antichristus

^interl.| voluntatem suam non deducet ad finem

^interl.| non satiatur occisis

^interl.| sed semper auarus eget

^interl.| ut omnes in unum confundat errorem

^interl.| ut omnes suo deprimat imperio

^interl.| gentes, id est malos

^interl.| quasi inanimata

^marg.| Iustus autem in fide. Apostolus. Ex fide mea vivet. Sed notandum quod {t. 3 : Erfurt, f. ; facsim., p. 427a} ubicumque aliter scriptum est in hebraico, aliter in Septuaginta, Apostolus utitur his testimoniis que a gamaliele doctore legis didicerat.

^marg.| Promisso adventu Christ, et auxilio Dei his qui crediderint, ostenditur Nabuchodonosor decipiendus superbia sua.

^marg.| Vir superbus. Allegorice. Diabolus superbus credens se aliquid esse sed nihil ducit ad finem, quia conatus et labor eius habebit interitum, qui ad modum inferni et mortis non satiatur occisis, et omnium gentium deceptione letatur, et ad se populos congregat qui cum viderint eum missum in tartara, videntes in illo impletas parabolas prophetarum consono fletu dicent. Ve diabolo qui multiplicat que non peperit.

^marg.| Possunt etiam hec de antichristo intelligi qui superbus sedens in templo Dei quasi Deus, sicut infernus multos occidet, et ad se congregabit in suum errorem ducens Sed postea videntes occisum spiritu oris Christi, intelligent vera que de eo erant dicta, et dicent omnia que sequuntur, eadem intelligentia quam exposuimus super diabolum. Spoliabunt te omnes qui reliqui fuerint de populis. Relictos vocat sanctos, qui antichristo non servierunt, a quibus spoliabitur propter iniquitatem quam exercuit in universam terram, et vastationem civitatis Ecclesie et persecutionem omnium qui habitaverunt in ea.

^marg.| Potest etiam nomine superbi hereticus appellari, consimili expositione, qui impietatem exercent in Ecclesia. Sed reliqui populi, id est ecclesiastici viri eorum errore non decepti subito quasi e gravi sonno exurgent et mordebunt eos et erunt eis in predam.

Numérotation du verset Hab. 2,6

numquid non omnes isti super eum parabolam sument et loquellam enigmatum eius et dicetur ve ei qui multiplicat non sua usquequo et aggravat contra se densum lutum

^interl.| Cum inebriatus fuerit vastatione populi Dei, et mortifero calice consopitus

^interl.| Per comparationem illius qui totum orbem vastaverat, cui spolia totius mundi non sufficiunt, auaros deridebunt

^interl.| que non peperit

^interl.| onere predarum quasi : gravi torque se deprimens

^interl.| eleganter multiplicate divitie luto comparantur

^marg.| Usquequo et aggravat, scilicet usque ad diem iudicii et est increpatio quod per lutosa opera pondus penarum sibi aggravat. Numquid non repente consurgent qui mordeant te, vel angeli quibus diabolus tradetur ad penam, vel hi qui ab eo temptati agent penitentiam ad Christum conversi, et suscitabuntur lacerantes te, illi quos inebriaveras, regnum tuum vastabunt, et spolia divident speciei domus, quia iudaicum populum vestibus quas ei dederam spoliasti, ideo reliqui populi qui regno tuo non fuerint subiecti, te spoliabunt, quia sanguinem multarum gentium fudisti, et in caput tuum revertetur, et impietas iudaice terre et civitatis Hierusalem et habitatorum eius, qui dixerunt : crucifige, crucifige eum.

Numérotation du verset Hab. 2,7

numquid non repente consurgent qui mordeant te et suscitabuntur lacerantes te et eris in rapinam eis

^interl.| quasi : hoc ideo quia numquid

^interl.| evigilabunt insidiatores tui

^marg.| Consurgent. Medi et persi qui Babylonicum imperium destruentes prius mordebunt postea lacerabunt, quibus erit Nabuchodonosor in rapinam et vastator orbis spoliabitur a populis qui eius manum effugere potuerunt, et hoc fiet ei propter sanguinem Iude et iniquitatem terre Israel et Hierusalem et totius populi Iudeorum.

Numérotation du verset Hab. 2,8

quia tu spoliasti gentes multas spoliabunt te omnes qui reliqui fuerint de populis propter sanguinem hominis et iniquitatem terre civitatis et omnium habitantium in ea

^interl.| par pari referent

^interl.| Iude

^interl.| promissionis

^interl.| Hierusalem

Numérotation du verset Hab. 2,9

ve qui congregat avaritiam ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283rb ; facsim., p. 421b}
[Rusch, f. 283rb ]} malam domui sue ut sit in excelso nidus eius et liberari se putat de manu mali

^interl.| qui auare intendit possidere regna vel divitias

^interl.| que est causa ruine domui sue

^interl.| ubi secure dormiat

^interl.| per avaritiam et superbiam

^interl.| de potestate hostium

^marg.| Ve qui congregat. Adhuc sermo fit ad illum qui non intelligit congregatas divitias esse causam ruine domus sue, quem et arguit superbie quod sicut avis in excelso ponat nidum, nec putat se venire in manus hostium

^marg.| {t. 3 : Erfurt, f. ; facsim., p. 421b} Ve qui congregat. Allegorice. Ad diabolum vel antichristum vel heretici cum sermo dirigitur, est bona avaritia doctoris ecclesiastici qui studioso labore pures sibi semper cupit facere discipulos Sed ve ille qui auare congregat domui sue perversa conventicula, qui et pollicetur sectatores suos secum possessuros regna celorum nec sensuros incendia gehenne Quod consilium eorum erit confusio et ignominia domus eorum, cum finis rerum ostenderit fuisse falsam promissionem, hic perversus doctor quanto plures habet in comitatu, tanto plus delinquit contra animam suam, denique lapides Ecclesie eius id est decepti ab eo ostendent avaritiam superbi, quod omnes gentes sua persuasione deceperit. Et lignum crucis dominice ad quam coniunguntur duo parietes, loquetur doctrinam eorum Aliter enim persuadere non possunt, nisi crucis gloriam sue perversitati preferant.

Numérotation du verset Hab. 2,10

cogitasti confusionem domui tue concidisti populos multos et peccavit anima tua

^interl.| sed superba et arrogans cogitatio finem habet ignominiam

^interl.| non salutem

^interl.| et in desiderio aliorum occidendorum seviebas et tanta crudelitate bacchatus es, ut si dici potest lapides civitatis, et ligna subversorum parietum, tuam ferocitatem clament

Numérotation du verset Hab. 2,11

quia lapis de pariete clamabit et lignum quod inter iuncturas edificiorum est respondebit

^interl.| quod ad continendos parietes, in medio structure ponitur

Numérotation du verset Hab. 2,12

ve qui edificat civitatem in sanguinibus et preparat urbem in iniquitate

^interl.| Babylonem

^marg.| Ve qui edificat Adhuc loquitur contra Nabuchodonosor qui construit menia babiolonis ruinis, et mortibus multorum populorum, unde sequitur vindicta a Deo immissa.

^marg.| Ve qui edificat Allegorice. Diabolus et antichristus et hereticus edificant Ecclesiam suam interitu deceptorum, et preparant urbem iniquitatum id est ponendo in celum os suum, sed numquid est talis edificatio a Domino? non, quia quamvis infinite gentes in eorum errorem ducantur, tamen ita deficient ut Ecclesie multitudini comparari non possint. Sed vel deficient et punientur igne sui principis, vel certe succendentur igne quem Christus venit mittere in terram, et sic penitentibus replebitur terra gloria Dei, quando in omnem terram exivit sonus eorum Sicut aque operientes mare, ut omnem amaritudinem quam diabolo pluente terra biberat, operiant aque Dei, ne amplius valeat apparere.

Numérotation du verset Hab. 2,13

numquid non hec a Domino sunt exercituum laborabunt enim populi in multo igni et gentes in vacuum et deficient

^interl.| Vere a Domino sunt hec que sequuntur, scilicet quod laborabunt frustra populi, cum Babylon succendet et deficient populi chaldaice gentis

^interl.| et propter hec mala talis vindicta

Numérotation du verset Hab. 2,14

quia replebitur terra ut cognoscat gloriam Domini quasi aque operientes mare

^interl.| Cum combusta fuerit Babylon et eversa, manifesta fiet omnibus potentia virtutis Dei

^interl.| sicut aque alueum et fundum maris contegunt, sic gloria Domini universa complebit

Numérotation du verset Hab. 2,15

ve qui potum dat amico suo mittens fel suum et inebrians ut aspiciat nuditatem eius

^interl.| metaphora ebrii et nuditate turpati

^marg.| Ve qui potum Adhuc invehitur contra Nabuchodonosor quod oblitus se esse hominem, alteri homini fel et amaritudinem propinavit. Sedechias sicut ait Hebreus a Nabuchodonosor cecatus in reblatha id est anthiochia et ductus in Babylonem, quadam die in celebri convivio accepit potionem qua in fluxum ventris solueretur, et introductus ante ora epulantium, subito fluxu ventris solutus est Unde comminatur Deus ipsi Nabuchodonosor quod ipse bibiturus sit huiusmodi potionem, et omnia passurus que passus est sedechias.

^marg.| Ve qui potum dat amico Hic amicus intelligitur, vel sedechias, vel quilibet homo, malis Nabuchodonosor inebriatus, ut sedechie et omnium captivorum Nabuchodonosor videret nuditatem id est cunctos spoliatos et captivos et quondam gloriosos ad ignominiam servitutis redactos.

^marg.| Ve qui potum Sciendum hoc capitulum : Ve qui potum dat amico suo, et ea in quibus dicitur : Ve qui multiplicat non sua, et ve qui congregat {t. 3 : Erfurt, f. ; facsim., p. 422a} avaritiam etc., et ve qui edificat civitatem in sanguinibus etc., et iuxta historiam, et iuxta anagogen contra Nabuchodonosor, vel diabolum, vel antichristum, vel hereticum posse aequaliter accipi .

^marg.| Ve qui potum Allegorice. Ve tibi diabole, vel antichriste, vel heretice, qui turbida doctrina inebrias deceptos, ut aspicias nudos a fide et a bonis operibus et repletos ignominiam errorum et malorum operum, qui prius erant gloriosi in imagine Dei Sed o diabole vel heretice qui putas te habere aureum calicem, bibe et tu de calice qui est in manu Dei, plenus musto, et consopire id est cessa a priori sententia, et ne putes stabilia ea in quibus prius stabas quia circumdabit te calix dextere Domini , vindicta a Deo immissa, et vomitus ignominie super gloriam tuam, gloriam quam iniuste hauseras cum ignominia evomes, et hoc patieris quia iniquitas libani operiet te; libanus thus dicitur, per quod cultus Dei intelligis, quia non recte colis Deum, ideo confunderis. Unde : Et oratio eius fiat in peccatum Et vastitas animalium deterrebit te. Cum videris eos quos vastasti, et ad errorem detraxisti pati tormenta, tunc terreberis de sanguinibus hominis et iniquitate terre, quia nominavi libanum et bestias ne de brutis putes me loqui manifeste tibi dico, patieris penas propter sanguinem hominum quos Deo perire fecisti, et exercuisti impietatem in terra viventium et mansuetorum et in civitate Ecclesie Dei et multos in ea habitantes participes tue impietatis fecisti.

Numérotation du verset Hab. 2,16

repletus est ignominia pro gloria bibe tu quoque et consopire circumdabit ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283va ; facsim., p. 422a}
[Rusch, f. 283va ]} te calix dextere Domini et vomitus ignominie super gloriam tuam

^interl.| Qui tuum o Nabuchodonosor, calicem bibit.

^interl.| Qui alios inebriasti

^interl.| calicem Dei.

^interl.| vindicta potentie Dei

^interl.| que absorbueras egeres

^interl.| de sublimi gloria ad ultima mala duceris

Numérotation du verset Hab. 2,17

quia iniquitas Libani operiet te et vastitas animalium deterrebit eos de sanguinibus hominis et iniquitate terre et civitatis et omnium habitantium in ea

^interl.| Superbia tua et eversio templi, et rapina sanctuarii vastabit te, et hoc totum patieris, quia vastasti Iudam, subvertisti terram promissionis et civitatem Hierusalem et omnes habitatores eius

^interl.| Cum videris in penis

^interl.| alias te

^interl.| pro

^interl.| Iude

^interl.| Ecclesie vel Hierusalem

^marg.| Quia iniquitas libani. Quia semel nominaverat libanum, sub eius translatione victimas et sacrificia vel multitudinem populorum que in Hierusalem interfecta est animalibus vel bestiis comparat dicens : : Et vastitas animalium opprimet te.

Numérotation du verset Hab. 2,18

quid prodest sculptile quia sculpsit illud fictor suus conflatile et imaginem falsam quia speravit in figmento fictor eius ut faceret simulacra muta

^interl.| Sculptile in lapidibus, conflatile in metallis.

^marg.| Quid prodest . Contra idolatras omnes et specialiter contra Nabuchodonosor loquitur admirans stulticiam regis qui iussit auream statuam poni in campo Duran, et fictor confidit in simulacro quod fecit.

^marg.| Quid prodest . Quid prodest adorare sculptile, hoc ideo dico quia sculpsit illud artificiose fictor suus, et quid prodest adorare conflatile et imaginem falsam, et hoc ideo dico, quia speravit in figmento fictor eius ut faceret simulacra muta.

^marg.| Allegorice. Sculptili conflatili comparantur dogmata perversa que a fictoribus suis adorantur, et sculptura que in lapide fit, in his dogmantibus intelligitur que stulticiam prima fronte demonstrant Conflatio que in metallis ubi videtur esse aliqua ratio sapientie secularis, quia veluti quodam auro, ita disciplinis philosophorum, et splendore eloquentie idolum conflatum est. Non ergo proderit figmentum fictori, quia mutum et surdum simulachrum adoratorem non audit

Numérotation du verset Hab. 2,19

ve qui dicit ligno expergiscere surge lapidi tacenti numquid ipse docere poterit ecce iste coopertus est auro et argento et omnis spiritus non est in visceribus eius

Numérotation du verset Hab. 2,20

Dominus autem in templo ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283vb ; facsim., p. 422b}
[Rusch, f. 283vb ]} sancto suo sileat a facie eius omnis terra

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Hab. 2), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 20/02/2019. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber47.xml&chapitre=47_2)

Signaler un complément d'information