Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

^{{t. 3 : Erfurt, f. 282vb ; facsim., p. 420b}
[Rusch, f. 282vb ]}

^marg.| marg.| Prime casuationi responderat Dominus : Aspicite in gentibus et videte ¹ * admiramini et obstupescite ^a. Ad que verba propheta, quasi agens penitentiam, temperavit questionem suam² dicens^b : Domine Deus meus sancte meus et non moriemur sed non minus cum veneratione et laudibus Dei sciscitabatur. Mundi sunt oculi tui ne videas malum, et respicere ad iniquitatem non poteris. Quare non respicis super iniqua agentes. Et que esset devoratio iusti, in quibus³ partibus exequebatur ut fierent homines quasi pisces maris et cetera. Nunc ergo quia propheta est, et propterea se dubitare dicit, ut quod sibi respondetur omnibus dicatur, stabo, inquit, super custodiam meam in sublimitate mee prophetie ut videam quid sequatur post eversionem populi et templi.| ⁴ ||

^a Hab. 1, 5.

^b Hab. 1, 12-13.

⁴ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

¹ videte] + et Rusch | ² suam] om. Ar76 | ³ quibus] om. Ar76 |

Super custodiam meam stabo

^interl.| interl.| omni diligentia custodiam cor meum| ⁵ ||

⁵ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

et figam gradum

^interl.| interl.| stabilitatem animi| ⁶ ||

⁶ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

super munitionem

^interl.| interl.| Christum| ⁷ ||

⁷ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

et contemplabor ut videam quid dicatur mihi et quid respondeam ad arguentem me.

^interl.| interl.| prophetica visio non exterius fit ad prophetas sed in interiori homine| ⁸ ||

^marg.| marg.| ET CONTEMPLABOR. Et sic videbo quid mihi post secundam questionem respondeat Deus, et postquam mihi responderit, et me corripuerit male fuisse conquestum quid ego quoque debeam ei⁹ respondere videbo.| ¹⁰ ||

^marg.| marg.| UT VIDEAM. Eleganter describitur humana impatientia quam habemus in disceptationibus ut antequam sciamus¹¹ in quo a respondente arguamur ad respondendum paremur non quasi ex ratione sed ex contentione Si enim ratio esset, debuerat responsio expectari et videri utrum respondere¹²* deberet an consentire rationabili locutioni.| ¹³ ||

⁸ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

¹⁰ Codd. : Ar76 ( 75v interl.)Rusch

¹³ Codd. : Ar76 ( 75v interl.)Rusch

⁹ d. e.] inv. Ar76 ¹¹ sciamus] videamus Ar76 ¹² respondere] responderi Rusch

Et respondit mihi Dominus et dixit :

^marg.| marg.| ET RESPONDIT. Adhuc loquente propheta, adest Deus respondens ut scribat propheta aperte in tabulis, id est latis cordibus audientium.| ¹⁴ ||

¹⁴ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

Scribe

^interl.| interl.| qui locutus es in persona ambigentis populi| ¹⁵ ||

¹⁵ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

visum

^interl.| interl.| visionem| ¹⁶ ||

^marg.| marg.| Scribe visum illum ; visum id est visionis expletionem. | ¹⁷ ||

¹⁶ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

¹⁷ Codd. : Rusch ; om. Ar76 ( 75v )

et explana eum

^interl.| interl.| manifesta| ¹⁸ ||

¹⁸ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch | manifesta] manifeste Ar76

super tabulas

^interl.| interl.| in latitudine cordium| ¹⁹ ||

¹⁹ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

ut percurrat qui legerit eum.

^interl.| interl.| nullis enigmatum obscuretur ambagibus| ²⁰ ||

^interl.| interl.| sine impedimento intelligens| ²¹ ||

^interl.| interl.| quasi : quia propheta es, scio te no ignorare sed pro aliis dico| ²² ||

^marg.| marg.| Manifeste de adventu Christi prophetia est, unde et proposita questio solvitur quod donec ille veniat iniquitas dominabitur in mundo et iudicium non perveniet ad finem. Sed verus Nabuchodonosor capiet reti et sagena homines quasi pisciculos, et rationale animal quasi reptile non habens ducem.||

^marg.| marg.| Unde^c : « Tempore accepto exaudivi te ». Et iterum^d : « Ubi venit plenitudo temporis misit Deus filium suum ».| ²³ ||

^c 2Cor. 6, 2.

^d Gal. 4, 4.

²⁰ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

²¹ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

²² Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

²³ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

Quia adhuc visus

^interl.| interl.| visio| ²⁵ ||

²⁵ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

procul

^interl.| interl.| tempore constituto| ²⁶ ||

²⁶ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch

et apparebit in finem et non mentietur.

^interl.| interl.| Cum finis rerum venerit, tunc etiam ille veniet et probabitur visio vera explanatione rei| ²⁷ ||

²⁷ Codd. : Ar76 ( 75v )Rusch | visio... rei] def. Ar76

Si moram fecerit expecta illum quia veniens veniet

^interl.| interl.| O lector si ardore vidende visionis tarde videtur venire quod tibi promittitur, ne desperes sed patienter expecta quod promitto tibi quia veniens veniet etc. | ²⁸ ||

²⁸ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et non tardabit.

^interl.| interl.| quantum ad se, quamvis tibi videatur tardum| ²⁹ ||

²⁹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

Ecce qui incredulus est, non erit recta anima eius in semetipso.

^interl.| interl.| Si quis quia hec promissio tardat non credit explendam, non habet rectam fidem in corde| ³⁰ ||

^interl.| interl.| e contrario| ³¹ ||

^interl.| interl.| quia mee promissioni credit| ³² ||

³⁰ Codd. : Rusch ; def. Ar76

³¹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

³² Codd. : Rusch ; def. Ar76

Iustus autem in

^interl.| interl.| vel ex| ³³ ||

³³ Codd. : Rusch ; def. Ar76

fide sua

^interl.| interl.| fides hoc impetrat| ³⁴ ||

³⁴ Codd. : Rusch ; def. Ar76

vivet.

^interl.| interl.| in eternum| ³⁵ ||

^interl.| interl.| hoc est premium fidei| ³⁶ ||

^marg.| marg.| IUSTUS AUTEM IN FIDE. Apostolus^e :"Ex fide mea vivet". Sed notandum quod ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283ra ; facsim., p. 421a}
[Rusch, f. 283ra ]} ubicumque aliter scriptum est in hebraico, aliter in Septuaginta, Apostolus utitur his testimoniis que a Gamaliele doctore legis didicerat.| ³⁷ ||

^e Cf. Rm. 1, 17 : « Iustitia enim Dei in eo revelatur ex fide in fidem sicut scriptum est : Iustus autem ex fide vivit ».

³⁵ Codd. : Rusch ; def. Ar76

³⁶ Codd. : Rusch ; def. Ar76

³⁷ Codd. : Rusch ; def. Ar76

Et ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283ra ; facsim., p. 421a}
[Rusch, f. 283ra ]} quomodo vinum potantem decipit

^interl.| interl.| dum potatur placet et exhilarat sed post illa letitia vertitur in ruinam| ³⁸ ||

³⁸ Codd. : Rusch ; def. Ar76

sic erit vir superbus

^interl.| interl.| Nabuchodonosor magnum se credens vel diabolus vel Antichristus| ³⁹ ||

^marg.| marg.| Promisso adventu Christi et auxilio Dei his qui crediderint, ostenditur Nabuchodonosor decipiendus superbia sua.| ⁴⁰ ||

^marg.| marg.| VIR SUPERBUS. Allegorice. Diabolus superbus credens se aliquid esse sed nihil ducit ad finem, quia conatus et labor eius habebit interitum, qui ad modum inferni et mortis non satiatur occisis, et omnium gentium deceptione letatur, et ad se populos congregat qui cum viderint eum missum in Tartara, videntes in illo impletas parabolas prophetarum consono fletu dicent. Ve diabolo qui multiplicat que non peperit. | ⁴¹ ||

³⁹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

⁴⁰ Codd. : Rusch ; def. Ar76

⁴¹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et non decorabitur.

^interl.| interl.| voluntatem suam non deducet ad finem| ⁴² ||

⁴² Codd. : Rusch ; def. Ar76

Quia⁴³ dilatavit quasi infernus animam suam

^interl.| interl.| non satiatur occisis| ⁴⁴ ||

⁴⁴ Codd. : Rusch ; def. Ar76

⁴³ Quia] Qui Weber

et ipse quasi mors et non adimpletur

^interl.| interl.| sed semper avarus eget| ⁴⁵ ||

⁴⁵ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et congregabit

^interl.| interl.| ut omnes suo deprimat imperio| ⁴⁶ ||

^interl.| interl.| ut omnes in unum confundat errorem| ⁴⁷ ||

⁴⁶ Codd. : Rusch ; def. Ar76

⁴⁷ Codd. : Rusch ; def. Ar76

ad se omnes gentes

^interl.| interl.| gentes id est malos| ⁴⁸ ||

⁴⁸ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et coacervavit⁴⁹

^interl.| interl.| quasi inanimata| ⁵⁰ ||

⁵⁰ Codd. : Rusch ; def. Ar76

⁴⁹ coacervavit] coacerbavit Weber

ad se omnes populos.

^marg.| marg.| Possunt etiam hec de Antichristo intelligi qui superbus sedens in templo Dei quasi Deus, sicut infernus multos occidet, et ad se congregabit in suum errorem ducens. Sed postea videntes occisum spiritu oris Christi, intelligent vera que de eo erant dicta, et dicent omnia que sequuntur, eadem intelligentia quam exposuimus super diabolum. Spoliabunt te omnes qui reliqui fuerint de populis ^f. Relictos vocat sanctos qui Antichristo non servierunt, a quibus spoliabitur propter iniquitatem quam exercuit in universam terram, et vastationem civitatis Ecclesie et persecutionem omnium qui habitaverunt in ea. | ⁵¹ ||

^marg.| marg.| Potest etiam nomine superbi hereticus appellari, consimili expositione, qui impietatem exercent in Ecclesia. Sed reliqui populi, id est ecclesiastici viri eorum errore non decepti subito quasi e gravi sonno exurgent et mordebunt eos et erunt eis in predam. | ⁵² ||

^f Hab. 2, 8.

⁵¹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

⁵² Codd. : Rusch ; def. Ar76

Numquid non omnes isti super eum parabolam sument et loquellam enigmatum eius ?

^interl.| interl.| Per comparationem illius qui totum orbem vastaverat, cui spolia totius mundi non sufficiunt, avaros deridebunt| ⁵⁴ ||

⁵⁴ Codd. : Rusch ; def. Ar76

Et dicetur : Ve ei qui multiplicat non sua.

^interl.| interl.| que non peperit| ⁵⁵ ||

⁵⁵ Codd. : Rusch ; def. Ar76

Usquequo et aggravat contra se

^interl.| interl.| onere predarum quasi : gravi torque se deprimens| ⁵⁶ ||

⁵⁶ Codd. : Rusch ; def. Ar76

densum lutum ?

^interl.| interl.| eleganter multiplicate divitie luto comparantur| ⁵⁷ ||

^marg.| marg.| Usquequo et aggravat, scilicet usque ad diem iudicii et est increpatio quod per lutosa opera pondus penarum sibi aggravat. Numquid non repente consurgent qui mordeant te ? Vel angeli quibus diabolus tradetur ad penam, vel hi qui ab eo temptati agent penitentiam ad Christum conversi, et suscitabuntur lacerantes te, illi quos inebriaveras, regnum tuum vastabunt, et spolia divident speciei domus, quia iudaicum populum vestibus quas ei dederam spoliasti, ideo reliqui populi qui regno tuo non fuerint subiecti, te spoliabunt, quia sanguinem multarum gentium fudisti, et in caput tuum revertetur, et impietas iudaice terre et civitatis Hierusalem et habitatorum eius, qui dixerunt^g : « Crucifige, crucifige eum ». | ⁵⁸ ||

^g Lc. 23, 21.

⁵⁷ Codd. : Rusch ; def. Ar76

⁵⁸ Codd. : Rusch ; def. Ar76

Numquid non repente consurgent qui mordeant te ? Et suscitabuntur lacerantes te

^interl.| interl.| evigilabunt insidiatores tui| ⁶⁰ ||

⁶⁰ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et eris in rapinam eis.

^marg.| marg.| CONSURGENT. Medi et Persi qui Babylonicum imperium destruentes prius mordebunt postea lacerabunt, quibus erit Nabuchodonosor in rapinam et vastator orbis spoliabitur a populis qui eius manum effugere potuerunt, et hoc fiet ei propter sanguinem Iude et iniquitatem terre Israel et Hierusalem et totius populi Iudeorum. | ⁶¹ ||

⁶¹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

Quia tu spoliasti gentes multas, spoliabunt te

^interl.| interl.| par pari referent| ⁶² ||

⁶² Codd. : Rusch ; def. Ar76

omnes qui reliqui fuerint de populis propter sanguinem hominis

^interl.| interl.| Iude| ⁶³ ||

⁶³ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et iniquitatem terre

^interl.| interl.| promissionis| ⁶⁴ ||

⁶⁴ Codd. : Rusch ; def. Ar76

civitatis

^interl.| interl.| Hierusalem| ⁶⁵ ||

⁶⁵ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et omnium habitantium in ea.

Ve qui

^interl.| interl.| qui avare intendit possidere regna vel divitias| ⁶⁶ ||

⁶⁶ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch| vel] et Ar76

congregat avaritiam

^interl.| interl.| que est causa ruine domui sue| ⁶⁷ ||

⁶⁷ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

^{{t. 3 : Erfurt, f. 283rb ; facsim., p. 421b}
[Rusch, f. 283rb ]} malam domui sue ut sit in excelso nidus eius

^interl.| interl.| ubi secure dormiat| ⁶⁸ ||

⁶⁸ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

et liberare⁶⁹ se putat

^interl.| interl.| per avaritiam et superbiam| ⁷⁰ ||

⁷⁰ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

⁶⁹ liberare] liberari Weber

de manu mali.

^interl.| interl.| de potestate hostium| ⁷¹ ||

^marg.| marg.| VE QUI CONGREGAT. Adhuc sermo fit ad illum qui non intelligit congregatas divitias esse causam ruine domus sue, quem et arguit superbie quod sicut avis in excelso ponat nidum nec putat se venire in manus hostium| ⁷² ||

^marg.| marg.| ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283rb ; facsim., p. 421b}
[Rusch, f. 283rb ]} VE QUI CONGREGAT. Allegorice. Ad diabolum vel Antichristum vel heretici cum sermo dirigitur. Est bona avaritia doctoris ecclesiastici qui studioso labore plures sibi semper cupit facere discipulos. Sed ve illi qui avare congregat domui sue perversa conventicula, qui et⁷³ pollicetur sectatores suos secum possessuros regna celorum nec sensuros incendia gehenne. Quod consilium eorum erit confusio et ignominia domus eorum, cum finis rerum ostenderit fuisse falsam promissionem, hic perversus doctor quanto plures habet in comitatu, tanto plus delinquit contra animam suam, denique lapides Ecclesie eius, id est decepti ab eo ostendent avaritiam superbi, quod omnes gentes sua persuasione deceperit. Et lignum crucis dominice, ad quam⁷⁴ coniunguntur duo parietes, loquetur doctrinam eorum. Aliter enim persuadere non possunt, nisi crucis gloriam sue perversitati preferant. | ⁷⁵ ||

⁷¹ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

⁷² Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

⁷⁵ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

⁷³ et] etiam Ar76 ⁷⁴ quam] quem Ar76

Cogitasti confusionem

^interl.| interl.| non salutem| ⁷⁶ ||

^interl.| interl.| sed superba et arrogans cogitatio finem habet ignominiam| ⁷⁷ ||

⁷⁶ Codd. : Rusch ; def. Ar76

⁷⁷ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch| superba] superbia Ar76

domui tue concidisti populos multos et peccavit anima tua.

^interl.| interl.| et in desiderio aliorum occidendorum seviebas et tanta crudelitate bacchatus es ut, si dici potest, lapides civitatis et ligna subversorum parietum, tuam ferocitatem clament| ⁷⁸ ||

⁷⁸ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

Quia lapis de pariete clamabit et lignum quod inter iuncturas edificiorum est respondebit.

^interl.| interl.| quod ad continendos parietes, in medio structure ponitur| ⁷⁹ ||

⁷⁹ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

Ve qui edificat civitatem

^interl.| interl.| Babylonem| ⁸⁰ ||

⁸⁰ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

in sanguinibus et preparat urbem in iniquitate.

^marg.| marg.| VE QUI EDIFICAT. Adhuc loquitur contra Nabuchodonosor qui construit menia Babilonis ruinis et mortibus multorum populorum. Unde sequitur : Vindicta a Deo immissa. | ⁸¹ ||

^marg.| marg.| VE QUI EDIFICAT. Allegorice. Diabolus et Antichristus et hereticus edificant Ecclesiam suam interitu deceptorum et preparant urbem iniquitatum⁸² id est ponendo in celum os suum, sed numquid est talis edificatio a Domino? Non quia quamvis infinite gentes in eorum errorem ducantur, tamen ita deficient ut Ecclesie multitudini comparari non possint. Sed vel deficient et punientur igne sui principis, vel certe succendentur igne quem Christus venit mittere in terram, et sic penitentibus replebitur terra gloria Dei, quando « in omnem terram exivit sonus eorum⁸³ »^h. Sicut aque operientes mare, ut omnem amaritudinem quam diabolo pluente terra biberat, operiant aque Dei, ne amplius valeat apparere. | ⁸⁴ ||

^h Ps. 18, 5 ; Rm. 10, 18.

⁸¹ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

⁸⁴ Codd. : Ar76 ( 76r )Rusch

⁸² iniquitatum] in iniquitate Ar76 ⁸³ eorum] apostolorum Ar76

Numquid non hec sunt a Domino⁸⁵ exercituum ?

^interl.| interl.| Vere a Domino sunt hec que sequuntur, scilicet quod laborabunt frustra populi, cum Babylon succendet et deficient populi chaldaice gentis.| ⁸⁶ ||

⁸⁶ Codd. : Ar76 ( 76r invertit cum 19483)Rusch

⁸⁵ sunt-a Domino] inv. Weber

Laborabunt enim populi in multo igni et gentes in vacuum et deficient.

^interl.| interl.| et propter hec mala talis vindicta| ⁸⁷ ||

⁸⁷ Codd. : Ar76 ( 76v invertit cum 19482)Rusch

Quia replebitur terra ut cognoscant⁸⁸ gloriam Domini

^interl.| interl.| Cum combusta fuerit Babylon et eversa, manifesta fiet omnibus potentia virtutis Dei| ⁸⁹ ||

⁸⁹ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch

⁸⁸ cognoscant] cognoscat Weber

quasi aque operientes mare.

^interl.| interl.| sicut aque alveum et fundum maris contegunt, sic gloria Domini universa complebit| ⁹⁰ ||

⁹⁰ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch| complebit] complebitur Ar76

Ve qui potum dat amico suo mittens fel suum et inebrians ut aspiciat nuditatem eius.

^interl.| interl.| metaphora ebrii et nuditate turpati| ⁹¹ ||

^marg.| marg.| VE QUI POTUM. Adhuc invehitur contra Nabuchodonosor quod oblitus se esse hominem, alteri homini fel et amaritudinem propinavit.| ⁹² ||

^marg.| marg.| Sedechias, sicut ait hebreus, a Nabuchodonosor cecatus in Reblatha, id est Anthiochia, et ductus in Babylonem, quadam die in celebri convivio accepit potionem qua in fluxum ventris solveretur, et⁹³ introductus ante ora epulantium, subito fluxu ventris solutus est. Unde comminatur Deus ipsi Nabuchodonosor quod ipse bibiturus sit huiusmodi potionem, et omnia passurus que passus est Sedechias.| ⁹⁴ ||

^marg.| marg.| VE QUI POTUM DAT AMICO. Hic amicus intelligitur vel Sedechias vel quilibet homo, malis Nabuchodonosor inebriatus, ut Sedechie et omnium captivorum Nabuchodonosor videret nuditatem id est cunctos spoliatos et captivos et quondam gloriosos ad ignominiam servitutis redactos.| ⁹⁵ ||

^marg.| marg.| VE QUI POTUM. Sciendum hoc capitulum : Ve qui potum dat amico suo, et ea in quibus dicitur : Ve qui multiplicat non sua ⁱ , et ve qui congregat ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283va ; facsim., p. 422a}
[Rusch, f. 283va ]} avaritiam ^j etc., et ve qui edificat civitatem in sanguinibus ^k etc., et iuxta historiam et iuxta anagogen contra Nabuchodonosor vel diabolum vel Antichristum vel hereticum posse equaliter accipi.| ⁹⁶ ||

^marg.| marg.| VE QUI POTUM. Allegorice. Ve tibi diabole vel Antichriste vel heretice qui turbida doctrina inebrias deceptos ut aspicias nudos a fide et a⁹⁷ bonis operibus et repletos ignominiam errorum et malorum operum, qui prius erant gloriosi in imagine Dei. Sed o diabole vel heretice qui putas te habere aureum calicem, bibe et tu de calice qui est in manu Dei, plenus musto et consopire, id est cessa a priori sententia et ne putes stabilia ea in quibus prius stabas quia circumdabit te calix dextere Domini ^l, vindicta a Deo immissa et vomitus ignominie super gloriam tuam, gloriam quam iniuste hauseras cum ignominia evomes, et hoc patieris quia iniquitas Libani operiet te ^m. Libanus : thus dicitur per quod cultus Dei intelligis quia non recte colis Deum, ideo confunderis. Undeⁿ : « Et oratio eius fiat in peccatum ». Et vastitas animalium deterrebit te^o. Cum videris eos quos vastasti et ad errorem detraxisti pati tormenta, tunc terreberis de sanguinibus hominis et iniquitate terre quia nominavi Libanum et bestias ne de brutis putes me loqui manifeste tibi dico, patieris penas propter sanguinem hominum quos Deo perire fecisti et exercuisti impietatem in terra viventium et mansuetorum et in civitate Ecclesie Dei et multos in ea habitantes participes tue impietatis fecisti.| ⁹⁸ ||

ⁱ Hab. 2 6.

^j Hab. 2, 9.

^k Hab. 2, 12.

^l Hab. 2, 16.

^m Hab. 2, 17.

ⁿ Ps. 108, 3.

^o Hab. 2, 17.

⁹¹ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch

⁹² Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch

⁹⁴ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch| subito fluxu... passus est Sedechias Ar76

⁹⁵ Codd. : Ar76 ( 76v interl.)Rusch

⁹⁶ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch

⁹⁸ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch| calice qui est... impietas fecisti] def. Ar76

⁹³ et] + subito Ar76 ⁹⁷ a] om. Ar76

Repletus est ignominia pro gloria.

^interl.| interl.| Qui tuum, o Nabuchodonosor, calicem bibit.| ⁹⁹ ||

⁹⁹ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch

Bibe

^interl.| interl.| calicem Dei. | ¹⁰⁰ ||

¹⁰⁰ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch

tu quoque

^interl.| interl.| qui alios inebriasti| ¹⁰¹ ||

¹⁰¹ Codd. : Ar76 ( 76v )Rusch| qui] quia Ar76

et consopire. Circumdabit ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283va ; facsim., p. 422a}
[Rusch, f. 283va ]} te calix dextere Domini

^interl.| interl.| vindicta potentie Dei||

et vomitus ignominie super gloriam tuam.

^interl.| interl.| que absorbueras egeres||

^interl.| interl.| de sublimi gloria ad ultima mala duceris||

Quia iniquitas Libani operiet te

^interl.| interl.| Superbia tua et eversio templi et rapina sanctuarii vastabit te, et hoc totum patieris quia vastasti Iudam, subvertisti terram promissionis et civitatem Hierusalem et omnes habitatores eius. | ¹⁰² ||

^marg.| marg.| QUIA INIQUITAS LIBANI. Quia semel nominaverat Libanum, sub eius translatione victimas et sacrificia vel multitudinem populorum que in Hierusalem interfecta est animalibus vel bestiis comparat dicens : Et vastitas animalium opprimet te. | ¹⁰³ ||

¹⁰² Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹⁰³ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et vastitas animalium

^interl.| interl.| cum videris in penis| ¹⁰⁴ ||

¹⁰⁴ Codd. : Rusch ; def. Ar76

deterrebit eos

^interl.| interl.| alias: te | ¹⁰⁵ ||

¹⁰⁵ Codd. : Rusch ; def. Ar76

de

^interl.| interl.| pro| ¹⁰⁶ ||

¹⁰⁶ Codd. : Rusch ; def. Ar76

sanguinibus hominis

^interl.| interl.| Iude| ¹⁰⁷ ||

¹⁰⁷ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et iniquitate terre et civitatis

^interl.| interl.| Ecclesie vel Hierusalem| ¹⁰⁸ ||

¹⁰⁸ Codd. : Rusch ; def. Ar76

et omnium habitantium in ea.

Quid prodest sculptile

^interl.| interl.| sculptile in lapidibus, conflatile in metallis. | ¹⁰⁹ ||

¹⁰⁹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

quia sculpsit illud fictor suus conflatile et imaginem falsam quia speravit in figmento fictor eius ut faceret simulacra muta ?

^marg.| marg.| QUID PRODEST. Contra idolatras omnes et specialiter contra Nabuchodonosor loquitur admirans stultitiam regis qui iussit auream statuam poni in campo Duran, et fictor confidit in simulacro quod fecit. | ¹¹⁰ ||

^marg.| marg.| QUID PRODEST. Quid prodest adorare sculptile, hoc ideo dico quia sculpsit illud artificiose fictor suus, et quid prodest adorare conflatile et imaginem falsam, et hoc ideo dico, quia speravit in figmento fictor eius ut faceret simulacra muta. | ¹¹¹ ||

^marg.| marg.| Allegorice. Sculptili et conflatili comparantur dogmata perversa que a fictoribus suis adorantur, et sculptura que in lapide fit, in his dogmantibus intelligitur que stultitiam prima fronte demonstrant. Conflatio que in metallis ubi videtur esse aliqua ratio sapientie secularis quia, veluti quodam auro, ita disciplinis philosophorum et splendore eloquentie idolum conflatum est. Non ergo proderit figmentum fictori quia mutum et surdum simulachrum adoratorem non audit. | ¹¹² ||

¹¹⁰ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹¹¹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹¹² Codd. : Rusch ; def. Ar76

Ve qui dicit ligno : Expergiscere, surge lapidi tacenti. Numquid ipse

^interl.| interl.| lapis| ¹¹³ ||

¹¹³ Codd. : Rusch ; def. Ar76

docere poterit, ecce iste

^interl.| interl.| lapis| ¹¹⁴ ||

¹¹⁴ Codd. : Rusch ; def. Ar76

operatus¹¹⁵ est

^interl.| interl.| alias : coopertus | ¹¹⁶ ||

^interl.| interl.| factus est| ¹¹⁷ ||

¹¹⁶ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹¹⁷ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹¹⁵ operatus] coopertus Weber

auro et argento et omnis spiritus

^interl.| interl.| sanctus et bonus quando etiam spiritus absolute ponitur de Spiritu sancto intelligitur| ¹¹⁸ ||

^interl.| interl.| nulla spiritualis gratia nulla virtus in eis| ¹¹⁹ ||

¹¹⁸ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹¹⁹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

non est in visceribus eius.

^interl.| interl.| potest affidere simulachris spiritus immundus sed intrinsecus esse non potest| ¹²⁰ ||

^marg.| marg.| VE QUI DICIT LIGNO. Describitur error humanus qui aurum, argentum, gemas et sericum quibus oblita vel operta sunt idola pro fulgore materie deos estimat quibus formam sed vitam artifex dare non potest sed e contrario Dominus in templo sancto suo id est in filio vel in celo vel anima iusti vel in creatura totius mundi.| ¹²¹ ||

^marg.| marg.| Allegorice. In universis idolis hereticorum et figmentis diaboli, nulla est gratia Spiritus sancti sed cum imaginem divinitatis et pulchritudinem dogmatum preferre videantur nihil est in eis spirans et vitale.| ¹²² ||

^marg.| marg.| Vel spiritus id est ventus, rua enim apud Hebreos utrumque significat et animam et ventum et utrumque ab idolis removetur.| ¹²³ ||

¹²⁰ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹²¹ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹²² Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹²³ Codd. : Rusch ; def. Ar76

Dominus autem in templo ^{{t. 3 : Erfurt, f. 283vb ; facsim., p. 422b}
[Rusch, f. 283vb ]} sancto suo letetur¹²⁴

^interl.| interl.| vel sileat| ¹²⁵ ||

^interl.| interl.| vel saliat| ¹²⁶ ||

¹²⁵ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹²⁶ Codd. : Rusch ; def. Ar76

¹²⁴ letetur] sileat Weber

a facie eius omnis terra.

Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

<47. Abacuc**>

Capitulum 2