<55. Matthei evangelium**>

Capitulum 18

Numérotation du verset Mt. 18,1

In illa hora accesserunt discipuli ad Iesum dicentes : Quis putas maior est

^marg.| QUIS PUTAS etc. Ex equalitate pretii qua in tributi redditione Domino fuerat comparatus arbitrati sunt Petrum omnibus apostolis prelatum.

in regno celorum ?

^interl.| in collegio iustorum

^marg.| IN REGNO CELORUM, vel regnum Dei doctrina est evangelii cui obedire simpliciter et sine ulla retractatione debemus, sicut puer non contradicit doctoribus.

Numérotation du verset Mt. 18,2

Et advocans Iesus

^marg.| ET ADVOCANS. Secundum Marcum puerum Iesus complectitur, significans humiles dignos suo complexu et dilectione.

parvulum

^interl.| contra ambitionem glorie humilitatem proponit

^marg.| PARVULUM etc. Parvulum etate, ut similitudinem demonstraret. Vel se statuit in medio qui non venit ministrari sed ministrare. Vel parvulum, id est Spiritum sanctum posuit in cordibus eorum, ut humilitate superbiam vitarent.

statuit eum in medio eorum

Numérotation du verset Mt. 18,3

et dixit : Amen dico vobis, nisi conversi fueritis

^interl.| a vestra elatione

et efficiamini sicut parvuli

^interl.| innocentes et humiles per virtutes

^interl.| non sensibus sed malitia^a

^a Cf. 1Cor. 14, 20 : « Fratres, nolite pueri effici sensibus, sed malitia parvuli estote : sensibus autem perfecti estote ».

non intrabitis in regnum celorum.

Numérotation du verset Mt. 18,4

Quicumque ergo

^interl.| qui de se maiora non senserit innocens erit

^marg.| QUICUMQUE ERGO etc. Invitat discipulos suos et omnes alios Dominus, ut quod puer habet per naturam, id est innocentiam et humilitatem, hoc habeant discipuli et omnes alii per virtutem.

humiliaverit se

^interl.| quia aliter non intratur

sicut parvulus iste

^interl.| quem prepono vel qui me imitatus fuerit, qui me exaninavi formam servi accipiens^b

^interl.| talem per virtutem qualis iste per naturam

^marg.| SICUT PARVULUS ISTE. Innocens erit sicut iste parvulus, qui non perseverat in ira, Iesus non meminit, visam mulierem non cupit.

^b Cf. Phil. 2, 7 : « sed semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo ».

hic est maior in regno celorum.

Numérotation du verset Mt. 18,5

Et qui susceperit unum parvulum talem

^interl.| humilem mee innocentie imitatorem

^{{t. 4 : Erfurt, f. 950rb ; facsim., p. 59b}
[Rusch, f. 950rb ]} in nomine meo

^interl.| ne putent se honorari

me suscepit¹.

¹ suscepit Rusch ] suscipit Li446@ Weber , suscepit Li446 *

Numérotation du verset Mt. 18,6

Qui autem scandalizaverit unum de pusillis his² qui in me credunt,

^interl.| magnus enim non potest moveri

^marg.| Qui autem scandalizaverit etc. Et si hoc generaliter dicitur contra omnes, tamen hic specialiter contra apostolos qui hic de dignitate videntur ^{{t. 4 : Erfurt, f. 950rb ; facsim., p. 59b}
[Rusch, f. 950rb ]} contendere, et in hoc poterant alios perdere. Mola asinaria secundum ritum dicitur ‘provincie’, ubi ista pena est maiorum criminum. Expedit ei , quia multo utilius est innoxium gravissima pena vitam finire, quam ledendo fratrem mereri mortem perpetuam. Vel per molam asinariam secularis vite circuitus et labor exprimitur, per profundum maris extrema damnatio. Quicumque ergo speciem sanctitatis habens verbo vel exemplo ceteros destruit, melius esset ei ut eum sub exteriori habitu ad mortem terrena acta constringerent, quam sacra officia ceteris in culpa imitabilem ostenderent, quia si solus caderet tolerabilior eum pena cruciaret. Aliter : asinus ad molam gentilis cecus ad lapidem quem adorat hic cum persecutionem Christiano intulerit, hac pena plectitur ut cum sui sacrilegii mola iudicandi seculi fluctibus mergatur. Nota quod in quantum potes sine peccato vitare scandalum proximi debes. Quod si de veritate est, pro scandalo veritas relinqui non debet.

^marg.| Quicumque speciem sanctitatis habes verbo vel exemplo elationis vel alterius vitii, causa ruine infirmo fuerit cui maxime nos oportet consulere : Expedit etc.

² his Rusch ] istis Li446@ Li446 Weber

expedit ei ut suspendatur mola asinaria in collo eius et dimergatur in profundum maris.

^marg.| EXPEDIT. Quia multo melius est pro culpa brevem suscipere penam, quam eternis servari cruciatibus :"Non enim iudicabit Deus bis in idipsum"^c.^d

^c Non enim... idipsum] s ententia ex Na. 1, 9 ( Vetus latina iuxta LXX ) ; Weber : « Quid cogitatis contra Dominum ? Consummationem ipse faciet : non consurget duplex tribulatio ». Cf. Hieronymus Commentarii in prophetas minores (Na.), Na. 1, 9, CCSL 76A, p. 534.242-247 : « Quid cogitatis contra dominum ? consummationem ipse faciet ; non consurget duplex tribulatio. Septuaginta : quid cogitatis contra dominum ? consummationem ipse faciet, non vindicabit bis in idipsum in tribulatione. Symmachus apertius : ‘non sustinebunt impetum secundae angustiae’ ; Theodotio : non consurget secunda tribulatio ».

^d Cf. Sedulius Scotus , In evangelium Matthaei, lib. 3, cap. 18, p. 429.71-76 : « Quod autem dicit"expedit ei, ut suspendatur mola asinaria in collo eius", secundum ritum prouintiae loquitur, quo maiorum criminum ista apud Iudaeos poena fuerit, ut in profundum ligato saxo demergerentur."Expedit" autem"ei", quia multo melius est pro culpa brevem recipere poenam quam aeternis servari cruciatibus. Non enim iudicabit Deus bis in id ipsum ». Parall . Glossa ordinaria (Lc. 17, 2) marg.

Numérotation du verset Mt. 18,7

^interl.| ergo

mundo ab scandalis.

^interl.| que non cavet

Necesse est enim

^interl.| tamen

^interl.| utile

ut veniant scandala.

^interl.| ut qui probati sunt meliores fiant

Verumtamen ve homini illi

^marg.| VE HOMINI. Quia non iudicatur secundum utilitatem que inde provenit, sed secundum exitum quem intendit.

per quem scandalum venit.

Numérotation du verset Mt. 18,8

Si autem manus tua

^interl.| quantumcumque utilis adiutor

^marg.| SI AUTEM MANUS TUA. Docuit supra ne scandalizemus credentes, nunc quantum cavere debemus eos qui scandalizare nos possunt, quia parum distat in vitio fallere vel falli, scandalizare vel scandalizari, si ex negligentia. Si ex invincibili ignorantia distat quia tunc falli peccatum non imputatur.

^marg.| Inemendabiles amici sunt a nobis alienandi, ne per immunditiam eorum, et ipsi polluti pereamus. Omnis affectus omnis propinquitas amputetur, ne per occasionem pietatis pateas scandalis.

vel pes tuus

^interl.| discursos in tuos usus

scandalizat te

^interl.| scandalizat qui dicto vel facto minus recto occasionem dat ruine

^interl.| ledit te in causa anime

abscide eum³

^interl.| rumpe affectum

³ eum] ea Cor3 ( grec. )

et proiice abs te.

^interl.| devita eius societatem quem castigare nequis

Bonum est tibi⁴

^marg.| BONUM TIBI EST. Melius est vitam solitariam ducere, quam ob vite presentis necessaria vitam eternam perdere.

⁴ est tibi Li446@ Rusch ] inv . Ω^J Weber

ad vitam ingredi debilem⁵ vel claudum

^interl.| sine pernicioso adiutore vel discursore

⁵ debilem Rusch Weber ] bilem Rusch

quam

^interl.| cum his

duas manus vel duos pedes habentem mitti in ignem eternum.

Numérotation du verset Mt. 18,9

Et si oculus tuus scandalizat te

^interl.| provisor in consiliis in errorem vult te inducere

erue eum et proiice abs te. Bonum tibi est⁶ cum uno oculo⁷ in vitam intrare quam duos oculos habentem mitti in gehennam ignis.

⁶ tibi est Rusch Weber ] inv. Li446@ ⁷ cum uno oculo Rusch ] unum oculum habentem Li446@ , unoculum Weber

Numérotation du verset Mt. 18,10

Videte ne contemnatis unum ex his pusillis.

^marg.| VIDETE NE etc. Sic precipio vobis severitatem dimittendi omnes amicitias ut admisceam clementiam, ut queratis eorum salutem. Sed si persistant in malis, melius est solum salvari quam damnari cum pluribus.

^marg.| Quamvis pro scandalis omnis rumpendus est affectus, querite tantum salutem infirmorum quantum potestis.

Dico enim vobis quia angeli eorum

^interl.| deputat eis custodiam

^marg.| QUIA ANGELI EORUM. Cur non sunt contemnendi ? Quia pro eis quotidie mittuntur angeli.

^marg.| Magna dignitas animarum, ut unaqueque habeat ab ortu nativitatis ^{{t. 4 : Erfurt, f. 950va ; facsim., p. 60a}
[Rusch, f. 950va ]} in custodiam sui angelum delegatum.

^{{t. 4 : Erfurt, f. 950va ; facsim., p. 60a}
[Rusch, f. 950va ]} in celis semper vident faciem Patris mei qui in celis est.

^marg.| SEMPER VIDENT. Visione Dei manifesta perfruuntur, ideo non est spernendum ab homine quod apud Deum tante cure est, ergo vos nolite spernere quantum in vobis est.

^marg.| Etsi enim missi veniant, sic exterius implent ministerium ut numquam intus desint per contemplationem. Mittuntur ad hominum salutem, et tamen Semper vident faciem Patris , quia quolibet missi veniant intra ipsum currunt.

Numérotation du verset Mt. 18,11

Venit enim Filius hominis salvare quod perierat.

^interl.| non debetis curam hominum parvipendere pro quibus ego veni

Numérotation du verset Mt. 18,12

Quid vobis videtur⁸ ?

^interl.| ad clementiam provocat qui premisit : Videte ne contemnetis

⁸ videtur Li446@ Rusch Weber ] om. Li446@ *

Si fuerint alicui centum oves

^interl.| aliud de eadem re subdit exemplum

^marg.| SI FUERINT CENTUM. Dominus centum oves hubuit, dum rationalis nature numerus angelorum et hominum integer, id est in sua perfectione mansit. Sed una erravit, cum homo peccavit.

^marg.| Ovis perdita omnes peccatores qui per penitentiam reconciliantur Deo. Nonaginta novem sunt superbi, quos reliquit in montibus qui tumorem vel sollicitudinem gerunt in animo, qui solos se videri volunt, qui de se presumentes penitentibus preponunt se, quibus ad perfectionem unitas deest.

et erraverit una ex eis

^interl.| quia rationalis creature numerus pereunte homine fuit imminutus

nonne relinquet

^interl.| vel : relinquit

^marg.| NONNE RELINQUET. Gregorius MagnusGREG<ORIUS>. Quia^e : « Seipsum exinanivit formam servi accipiens », angelica natura persistente in summa beatitudine. Alii in nonaginta iustorum numerum putant intelligi, in uno peccatorum. Unde alibi^f : « Non veni vocare iustos sed peccatores ». In Luca scriptum est : ‘Maius gaudium est super uno peccatore penitentiam agente quam super nonaginta iustos, qui non indigent penitentia’^g. Quia ut quotidie experimur, qui illicita non commiserunt, in rebus licitis sepe sibi prebent usum, ad celestia anxie non anelant. Et quia securi sunt, ad bona agenda pigri remanent. E contra autem plerumque peccator facit. Maius ergo gaudium de eo quam de stante iusto, ut dux in prelio, plus enim militem illum diligit qui post fugam reversus hostem fortiter premit, quam eum qui numquam fugit nec umquam fortiter egit. Sed et sunt quidam iusti de quibus est tantum gaudium ut eis nullus penitens preponi possit, qui etsi non sint malorum conscii sibi, tantum licita respuunt, in omnibus se humiliant. Quantum ergo gaudium est si humiliter plangat iustus, cum tantum sit si quod male gessit damnat iniustus ?

^e Phil. 2, 7.

^f Lc. 5, 32.

^g Cf. Lc. 15, 7 : « Dico vobis quod ita gaudium erit in celo super uno peccatore penitentiam agente, quam super nonaginta novem iustis, qui non indigent penitentia ».

nonaginta novem in deserto⁹,

^interl.| alius evangelista dicit in montibus, id est excelsis

^interl.| in celo ab homine derelicto

⁹ deserto Cor3 ( Glosa exponit in deserto id est “in celo ab homine derelicto” et est sumpta de omelia que facta est super Lucam ) Rusch ; cf. Lc. 15, 4 ] montibus Li446@ Ω^J Weber

et vadet¹⁰

^interl.| in terram

¹⁰ vadet Rusch ] vadit Li446@ Weber

querere eam que erravit ?

^interl.| hominem ut summa reintegretur

Numérotation du verset Mt. 18,13

Et si contigerit ut¹¹ inveniat eam amen dico vobis, quia gaudebit super eam

^marg.| GAUDEBIT SUPER. Magis Dominus gaudet de nostra reparatione, quia magis nos gaudere facit, quam de angelorum immutabilitate. Maior enim Dei virtus et humilitas in nostra reparatione cognoscitur quam in nostra creatione.

¹¹ ut Rusch Weber ] quod Li446@

magis¹² quam supra¹³ nonaginta novem que non erraverunt.

^interl.| quia maior gloria reformantis est perdita restaurare quam ea que sunt immota retinere

¹² super eam – magis Rusch Weber ] om. Li446@ ¹³ supra Rusch ] super Li446@ Weber

Numérotation du verset Mt. 18,14

Sic non est voluntas ante¹⁴ Patrem vestrum qui in celis est

^interl.| sicut non est voluntas pastoris ut una de ovibus pereat

^interl.| docet parabolam ideo propositam ut pusilli non contemnatur

¹⁴ ante Rusch Weber ] autem Li446@ * Li446

ut pereat unus de pusillis istis.

^interl.| si perit, non voluntate eius perit

Numérotation du verset Mt. 18,15

Si autem peccaverit in te

^interl.| sed omni benevolentia etiam ab his quos offendunt corrigantur

^marg.| SI PECCAVERIT IN TE. Si enim in Deum, non est nostri arbitrii.

^marg.| ^{{t. 4 : Erfurt, f. 950vb ; facsim., p. 60b}
[Rusch, f. 950vb ]} Hoc ordine scandala vitare debemus, ne quem ledamus, et peccantem zelo iustitie corripiamus, et penitenti misericordie viscera pandamus.

frater tuus

^interl.| iniuria vel contumelia affecerit

vade et corripe eum

^marg.| CORRIPE. Non passim iubet peccanti dimittere, sed penitenti. Ita peccat qui videns fratrem peccare tacet, sicut qui penitenti non indulget. Nam qui dixit, si penitet dimitte, premisit si peccaverit increpa. Nec difficile sit venia, nec remissa indulgentia.

inter te et ipsum solum.

^interl.| ne publice correptus verecundiam perdat, qua perdita in peccato permaneat

Si te audierit lucratus eris fratrem tuum¹⁵.

^interl.| per alterius salutem salus tibi acquiritur

¹⁵ eris] Cor3 ( Rabanus anti # )

Numérotation du verset Mt. 18,16

Si autem¹⁶ non te¹⁷ audierit adhibe tecum¹⁸ unum vel duos ut in ore duorum vel trium testium stet omne verbum.

^interl.| studio corrigendi vel convincendi sub testibus

¹⁶ autem Li446 Rusch Weber ] om. Li446@ | ¹⁷ non te Rusch Weber ] inv. Li446@ Li446 | ¹⁸ tecum Li446@ Li446 Rusch ] + adhuc Weber |

Numérotation du verset Mt. 18,17

Quod si non ^{{t. 4 : Erfurt, f. 950vb ; facsim., p. 60b}
[Rusch, f. 950vb ]} audierit eos

^interl.| adhuc incorrigibilis extiterit

dic Ecclesie.

^interl.| ut obiurgatio plurimorum eum corrigat

^interl.| hic auctoritas de manifesta vocatione

^marg.| DIC ECCLESIE etc. Ut detestationi eum habeat. Et qui non potuit pudore salvari, salvetur opprobriis, et ut rubore sequestrationis emendetur, sit tibi sicut ethnicus et publicanus. Sed ne quis superbus talem contemneret sequestrationem subdit : Amen dico vobis. Potestatem tribuit apostolis ut sciant qui a talibus damnantur, humanam sententiam divina sententia corroborari.

Si autem Ecclesiam non audierit sit tibi sicut ethnicus

^interl.| gentilis

et publicanus.

^interl.| exactor publicorum vectigalium

^marg.| SICUT ETHNICUS ET PUBLICANUS. Detestabilior est qui sub nomine fidelis agit opera infidelium, quam aperte gentiles. Nec ideo salus eius negligenda est. Natura et ethnicos, id est gentiles et publicanos in numero quidem fratrum non deputamus, sed tamen eorum salutem semper inquirimus.

^marg.| Typice. Publicani sunt qui lucem seculi sectantur et exigunt vectigalia negotiationis per fraudes, per furta, et per periuria.

Numérotation du verset Mt. 18,18

Amen dico vobis,

^marg.| AMEN DICO etc. Adeo vestra sententia confirmatur divina, vel ad recipiendum penitentem, vel ad abiiciendum contumacem.

quecumque alligaveritis super terram

^interl.| vinculo anathematis

erunt ligata et in celo

^interl.| divino iudicio

et quecumque solveritis super terram erunt soluta et in celo.

Numérotation du verset Mt. 18,19

Iterum dico vobis, quia si¹⁹ ex vobis consenserint super terram de omni re quamcumque petierint

^interl.| quesita pro salute corrigendorum

¹⁹ si Rusch ] + duo Li446@ Weber

fiet illis a Patre meo qui in celis est.

^interl.| id est in sanctis

Numérotation du verset Mt. 18,20

Ubi enim sunt duo

^marg.| SI ²⁰ Duo. Typice. Ubi spiritus anima et corpus consenserint ut non sit inter eos bellum, carne cupiente contra spiritum et spiritu contra carnem, quicquid petunt fiet. Quia si corpus vult que spiritus vult tantum bonarum rerum est petitio.

²⁰ sic Rusch

vel tres

^interl.| in omnibus que iudicando aguntur in terra ad salutem hominum assum cooperator

congregati in nomine meo ibi sum in medio eorum.

^interl.| monuit ad concordiam nunc premium pollicetur quo est in medio eorum

^marg.| IBI SUM IN MEDIO. Omnis sermo supra ad concordiam provocat et pacem, quam adeo commendat ut dicat Deum in medio esse eorum, qui pax et caritas sedem sibi in pacificis constituit, et unitatis merito omnia petenda impetranda esse confirmat.

Numérotation du verset Mt. 18,21

Tunc accedens Petrus ad eum

^marg.| TUNC ACCEDENS. Dixerat : Videte ne contemnatis unum de pusillis istis ; adiecerat : si peccat, corripe et premium promiserat. Si duo ex vobis : Provocatus enim Petrus querit quotiens dimittat.

dixit : Domine, quotiens peccabit²¹ in me frater meus et²² dimittam ei ?

^interl.| penitenti quidem

²¹ peccabit Rusch Weber ] peccaverit Li446@ , peccata Li446 ²² et Rusch Weber ] om. Li446@ Li446

Usque septies ?

Numérotation du verset Mt. 18,22

Dicit illi²³ Iesus : Non dico tibi usque septies sed usque septuagies septies.

^marg.| SEPTUAGIES SEPTIES. Hieronymus HIERONYMUS. Id est quadringentibus quadraginta vicibus, id est totiens in die quotiens ille peccare potest.

^marg.| Augustinus HipponensisAUGUSTINUS. Typice. Undecim per se transgressionem significat, quia iam est extra decalogum. Cum vero multiplicatur per septem iam omnis intelligitur ‘transgressio’ propter septem vitia. Nota : aliter datur venia petenti fratri ut nobis scilicet socia caritate communicet, sicut Ioseph fratribus^h. Aliter inimico persequenti, ut bonum ei velimus, etsi licet faciamus, ut David lugens Saulⁱ.

^h Cf. Gn. 45, 4-5 : « Ad quos ille clementer : Accedite, inquit, ad me. Et cum accessissent prope : Ego sum, ait, Ioseph, frater vester, quem vendidistis in Egyptum. 5 Nolite pavere, neque vobis durum esse videatur quod vendidistis me in his regionibus : pro salute enim vestra misit me Deus ante vos in Egyptum ».

ⁱ Cf. 1Rg. (1Sm.) 26, 7-11 : « Venerunt ergo David et Abisai ad populum nocte, et invenerunt Saul iacentem et dormientem in tentorio, et hastam fixam in terra ad caput eius : Abner autem et populum dormientes in circuitu eius. Dixitque Abisai ad David : Conclusit Deus inimicum tuum hodie in manus tuas : nunc ergo perfodiam eum lancea in terra semel, et secundo opus non erit. Et dixit David ad Abisai : Ne interficias eum : quis enim extendet manum suam in christum Domini, et innocens erit ? Et dixit David : Vivit Dominus, quia nisi Dominus percusserit eum, aut dies eius venerit ut moriatur, aut in prelium descendens perierit : propitius sit mihi Dominus ne extendam manum meam in christum Domini. Nunc igitur tolle hastam quae est ad caput eius, et scyphum aque, et abeamus ».

²³ illi Li446 Rusch Weber ] ei Li446@

Numérotation du verset Mt. 18,23

Ideo assimilatum est

^marg.| IDEO ASSIMILATUM. Ut sciatis dimittendum esse conservis, ostendam ^{{t. 4 : Erfurt, f. 951ra ; facsim., p. 61a}
[Rusch, f. 951ra ]} per similitudinem, quia si ille rex et dominus dimisit servo, multo magis homo conservis suis.

^marg.| Mos erat Syriorum per parabolas loqui.

regnum celorum

^interl.| vita iustorum

homini regi

^interl.| huic toti negotio

^interl.| typice Christo qui merita cuiusque examinat

qui voluit rationem ponere cum servis suis.

Numérotation du verset Mt. 18,24

Et cum cepisset rationem ponere oblatus est ei unus qui debebat ei²⁴ decem millia talenta.

^interl.| populus iudaicus qui decalogo constrictus multarum transgressionem reus erat

²⁴ ei Rusch ] om. Li446@ Li446 Weber

Numérotation du verset Mt. 18,25

^{{t. 4 : Erfurt, f. 951ra ; facsim., p. 61a}
[Rusch, f. 951ra ]} Cum autem non haberet unde redderet

^interl.| viribus suis hoc explere non posset

iussit eum dominus suus²⁵ venundari et uxorem eius et filios et omnia que habebat et reddi.

^interl.| permisit iusto iudicio malignorum spirituum servum fieri

^marg.| ET UXOREM EIUS. Eum non solum populum, sed etiam prelatos et subditos simul cum tota familia vel substantia eorum pro magnitudine delictorum tradidit exteris nationibus, ut quod noluerunt voto solvant tormento.

^marg.| Iussit pro cupiditate et operibus quasi uxore et filiis penas solvere.

²⁵ suus Rusch ] om. Li446@ Weber

Numérotation du verset Mt. 18,26

Procidens autem servus ille rogabat²⁶ eum

^interl.| cum sponte nollet malus, coactus populus ille penitet

²⁶ rogabat Li446@ Rusch ] orabat Weber

dicens : Patientiam habe in me

^interl.| parce peccatis

et omnia reddam tibi.

^interl.| credendo in te qui es finis legis

Numérotation du verset Mt. 18,27

Misertus autem

^marg.| MISERTUS AUTEM. Misericors Dominus non solum captivitatem iudaicam absolvit, sed etiam peccatorum omnium veniam in adventu Christi se dare promisit, si persisterent in incepto.

dominus servi illius dimisit eum et debitum dimisit ei.

^marg.| DIMISIT EI etc. Dimisit eum, id est pondere carnalium observationum absolvit, et debitum dimisit, id est priores transgressiones.

Numérotation du verset Mt. 18,28

Egressus autem servus ille

^interl.| in libertate fidei vel de captivitate liberatus

invenit unum

^marg.| INVENIT UNUM. Gentilem populum, quasi sibi debitorem fatigabat, gratiam Christi non esse eis ad salutem dicens, carnales observantias ab eis non modo persuasionibus sed etiam tormentis expetebat.

de conservis suis qui debebat ei centum denarios

^interl.| id est recognoscebat ab eo salutem prestitam sibi

et tenens suffocabat eum

^interl.| non sinebat eum reddere rationem

dicens : Redde quod debes.

^interl.| observa carnales observantias

Numérotation du verset Mt. 18,29

Et procidens conservus eius rogabat eum dicens : Patientiam habe in me

^interl.| parce peccatis

et omnia reddam tibi.

^interl.| quidquid lex precipit spiritaliter implebo

Numérotation du verset Mt. 18,30

Ille autem noluit

^interl.| spiritalia

sed abiit

^interl.| a spiritali intellectu recessit

et misit eum in carcerem

^interl.| artam tribulationem

donec redderet²⁷ debitum.

^interl.| hoc intendens ut legem carnaliter impleret quod videbatur debere

²⁷ redderet Li446 Rusch Weber ] + universum Li446@

Numérotation du verset Mt. 18,31

Videntes autem conservi eius

^interl.| angeli qui referunt Deo gesta hominum vel predicatores evangelii

que fiebant contristati sunt valde

^interl.| propter afflictionem Christiani populi

et venerunt et narraverunt domino suo omnia que facta fuerant²⁸.

^interl.| pro salute credentium contra dolum persecutorum Dominum implorant

²⁸ fuerant Li446@ Li446 Rusch ] erant Weber

Numérotation du verset Mt. 18,32

Tunc vocavit illum²⁹ dominus suus et ait illi : Serve nequam.

^marg.| SERVE NEQUAM. Sepe debita dimisi tibi, quando in angustiis rogasti, sed liberatus compassionem non habuisti quin potius prophetas et apostolos persequeris et ingratus, et de iustitia presumens spernis gentes, indignas tua societate in Christo iudicans.

²⁹ illum Rusch Weber ] eum Li446@ Li446

Omne debitum

^interl.| omnes prevaricationes

dimisi tibi quoniam rogasti me.

Numérotation du verset Mt. 18,33

Nonne³⁰ ergo oportuit et te misereri conservi tui, sicut et ego tui misertus sum ?

^interl.| dignas misericordia gentes reputare, quoniam : « Omnes peccaverunt et egent gratia Dei »^j

^j Rm. 3, 23.

³⁰ Nonne Li446@ Li446 Rusch ] Non Weber

Numérotation du verset Mt. 18,34

Et iratus dominus^{{t. 4 : Erfurt, f. 951rb ; facsim., p. 61b}
[Rusch, f. 951rb ]} eius

^interl.| iusta animadversione

tradidit eum tortoribus

^interl.| in manus Romanorum vel tartareis ministris³¹

³¹ ministris] coniec., minstris cacogr . Rusch

quoadusque redderet

^interl.| in perpetuum

universum debitum.

Numérotation du verset Mt. 18,35

Sic et Pater meus celestis vobis faciet³²,

^interl.| repetet a vobis dimissa

^marg.| SIC ET PATER MEUS. Si non dimiseritis ex corde quod in vos delinquitur, et hoc quod per penitentiam dimissum erat a vobis exigitur.

^marg.| Repetet vel de mala voluntate damnando a qua omne malum, vel de inobedientia que est origo totius mali. Quotiens enim quis peccat, in obediens efficitur.

³² vobis faciet Rusch ] inv. Li446@ Li446 Weber

si non remiseritis unusquisque fratri suo de cordibus vestris.

^interl.| non ficta pace

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Mt. 18), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 19/06/2021. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber55.xml&chapitre=55_18)

Signaler un complément d'information