<56. Marci evangelium**>

Capitulum 13

Numérotation du verset Mc. 13,1

Et cum egrederetur de templo

^interl.| interl.| facto ostendens que verbo ostenderat||

^marg.| marg.| ET CUM EGREDERETUR. Beda Venerabilis BEDA. Recedente de templo Domino omnia legis edificia et compositio mandatorum ita destructa est, ut nihil a Iudeis impleri possit, et capite sublato universa inter se membra compugnent.||

^marg.| marg.| ^{{t. 4 : Erfurt, f. 982va ; facsim., p. 124a}
[Rusch, f. 982va ]} Apte post laudatam in paupercula muliere Ecclesie devotionem de templo egreditur, quia fundata ingentibus Christi Ecclesia, Iudea sue perfidie penas erat luitura et edificia ruitura.||

ait illi ^{{t. 4 : Erfurt, f. 982va ; facsim., p. 124a}
[Rusch, f. 982va ]} unus ex discipulis suis : Magister, aspice¹ quales lapides et quales structure.

^interl.| interl.| Hieronymus HIERONYMUS. Que enumerat potius spernenda sunt quam tractanda||

¹ aspice Ω^J Li447@ Rusch Weber] + has Li447

Numérotation du verset Mc. 13,2

Et respondens Iesus ait illi : Vides has omnes magnas edificationes ?

^marg.| marg.| VIDES etc. Divinitus autem procuratum est, ut patefacta per orbem fidei evangelice gratia, ipsum templum cum cerimoniis tolleretur, ne forte aliquis parvulus adhuc ac lactens in fide^a, si videret manere illa a prophetis facta a Domino instituta, admirando sanctum seculare, paulatim ad iudaismum relaberetur. Aufertur ergo umbra et palmam tenet veritas per orbem declarata.||

^marg.| marg.| Hieronymus HIERONYMUS. Prenuntiat cladem novissimi temporis, id est destructionem templi cum plebe et littera sua, de qua : Lapis super lapidem non relinquetur, id est testimonia prophetarum super eos in quos Iudei retorquebant ea ut in Esdram, in Zorobabel, in Machabeos.||

^a Cf. 1Cor. 3, 1-2 : « Tamquam parvulis in Christo, lac vobis potum dedi, non escam : nondum enim poteratis : sed nec nunc quidem potestis : adhuc enim carnales estis ».

Non relinquetur lapis super lapidem qui non destruatur.

Numérotation du verset Mc. 13,3

Et cum sederet in monte Olivarum

^interl.| interl.| de ruina templi et excidio gentis disputans||

^marg.| marg.| ET CUM SEDERET. Beda Venerabilis BEDA. Mystice in sanctis quietus manet, dum superborum detestatur amentiam. Mons enim olivarum fructiferam Ecclesie celsitudinem significat. Mons ille non infructuosas arbores sed oliveta gignit² quibus lumen alitur, umbra fugatur, requies lassis tribuitur, infirmitas solvitur.||

² gignit] gingnit cacogr. Rusch

contra templum

^interl.| interl.| ipse situs corporis congruit verbis||

^interl.| interl.| quia predixerat omnia esse destruenda, discipuli secreto tempus et signa destructionis querunt : ET CUM SEDERET IN MONTE||

interrogabant eum separatim Petrus et Iacobus et Iohannes et Andreas :

Numérotation du verset Mc. 13,4

Dic nobis quando hec³ fient ? Et quod signum erit quando hec omnia⁴ incipient consummari ?

³ hec Rusch] ista Li447@ Ω^J Weber ⁴ hec omnia Ω^J Rusch Weber] omnia ista Li447@

Numérotation du verset Mc. 13,5

Et respondens Iesus cepit illis dicere⁵ :

^marg.| marg.| ET RESPONDENS. Beda Venerabilis BEDA. A tempore dominice passionis in populo Iudeorum qui latronem seditiosum elegerunt Christum salvatorem abiecerunt, nec bella hostium, nec seditiones civium cessaverunt. Sed apostoli, ne his adventantibus terreantur, et ne Hierosolymam Iudeamque deserant, admonentur quia non statim finis. In quadragesimum enim annum desolatio provincie et ultimum urbis ac templi excidium protelatum est.||

⁵ illis dicere Rusch] inv. Li447 Li447@ Ω^J Weber

Videte ne quis vos seducat.

Numérotation du verset Mc. 13,6

Multi enim venient in nomine meo

^marg.| marg.| MULTI ENIM VENIENT. Imminente excidio, multi venerunt qui se esse Christos et iam tempus libertatis adesse mentirentur. Multi etiam in Ecclesia temporibus apostolorum inter cetera diem Domini instare minati sunt. Multi in nomine Christi venere Antichristi quorum primus Simon Magus cui auscultabant omnes qui erant in Samaria a minimo usque ad maximum dicentes : Hic est virtus Dei que vocatur magna eo quod multo tempore magicis artibus dementasset eos.| ^b ||

^b Cf. Beda Venerabilis, In Marci evangelium expositio, lib. 4, cap. 13.5-6, CCSL 120/3, p. 596.45-55.

dicentes : Quia ego sum et multos seducent.

Numérotation du verset Mc. 13,7

Cum audieritis⁶ bella

^interl.| interl.| hostium||

⁶ audieritis Rusch] om. Li447, autem praem. Li447@, + autem Ω^J Weber

et opiniones bellorum

^interl.| interl.| seditiones civium||

ne timueritis. Oportet enim

^interl.| interl.| vel : autem||

hec fieri sed nondum finis⁷.

⁷ finis Li447 Li447@ Rusch Weber] + est Ω^J

Numérotation du verset Mc. 13,8

Exsurget enim⁸

^marg.| marg.| EXSURGET ENIM. Beda Venerabilis BEDA. Hec omnia ante ultimos et acerbissimos dolores quibus omnis vastata est provincia tempore iudaice seditionis constat ad litteram contigisse. Potest vero regnum super regnum, et pestilentie eorum quorum sermo serpit ut cancer, et fames audiendi verbum Dei, et commotio universe terre, et a vera fide separatio, in hereticis magis intelligi qui contra se ^{{t. 4 : Erfurt, f. 982vb ; facsim., p. 124b}
[Rusch, f. 982vb ]} invicem dimicantes Ecclesie victoriam faciunt.||

⁸ enim Rusch] autem Li447 Li447@ Ω^J Weber

gens contra⁹ gentem et regnum super¹⁰ regnum. Et erunt terremotus per loca et fames.

^interl.| interl.| Lucas^c : « terremotus magni erunt per loca et pestilentie et fames ».||

^c Lc. 21, 11.

⁹ contra Li447 Li447@ Rusch Weber ] super Ω^J ¹⁰ super Ω^J Rusch Weber] contra Li447 Li447@

Initium dolorum hec.

Numérotation du verset Mc. 13,9

Videte autem vosmetipsos.

^marg.| marg.| VIDETE AUTEM. Beda Venerabilis BEDA. Quare hec omnia inferantur dicit : Videte etc. Ea enim vel sola vel maxima causa est excidii, quia post occisionem Domini nominis quoque ac fidei precones simul et confessores impia crudelitate vexabant.||

Tradent enim vos in conciliis et in synagogis vapulabitis, et ante reges ^{{t. 4 : Erfurt, f. 982vb ; facsim., p. 124b}
[Rusch, f. 982vb ]} et presides¹¹ stabitis propter me in testimonium illis.

^interl.| interl.| constantes animos tam bona causa dabit||

¹¹ reges et presides Li447 Li447@ Rusch] inv. Ω^J Weber

Numérotation du verset Mc. 13,10

Et in omnes gentes¹²

^marg.| marg.| Hieronymus HIERONYMUS. Ut clamet Ecclesia^d : « A finibus terre ad te, Domine, clamavi »||

^marg.| marg.| ET IN OMNES GENTES. Beda Venerabilis BEDA. Quia noverat Dominus corda discipulorum de perditione sue gentis tristanda hoc modo consolatur ut sciant amissis Iudeis se socios regni celestis ex toto orbe habituros. Sicut enim ecclesiastice historie testantur, multo ante excidium Iudee, omnes apostoli ad predicandum evangelium per totum orbem sunt dispersi exceptis Iacobo Zebedei et Iacobo fratre Domini qui prius in Iudea pro verbo evangelii sanguinem fuderunt^e.||

^d Cf. Ps. 60, 3.

^e Cf. Act. 12, 1-2 : « Eodem autem tempore misit Herodes rex manus, ut affligeret quosdam de Ecclesia. Occidit autem Iacobum fratrem Iohannis gladio ».

¹² gentes Li447@ Ω^J Rusch Weber] om. Li447

primum oportet predicari evangelium.

^interl.| interl.| quasi ne de perditione vestre gentis tristemini qui socios de omnibus gentibus estis habituri||

Numérotation du verset Mc. 13,11

Et cum duxerint vos tradentes

^interl.| interl.| ante presides||

nolite precogitare

^interl.| interl.| voluntatem tantum offerte, ego loquar qui sum in vobis et gratia Spiritus sancti in respondendo aderit||

quid loquamini

^interl.| interl.| ante presides||

sed quod datum fuerit vobis¹³

^interl.| interl.| a Spiritu||

¹³ fuerit vobis Li447 Li447@ Ω^J Rusch] inv. Weber

in illa hora, id loquimini. Non enim vos estis¹⁴ loquentes sed Spiritus sanctus.

^interl.| interl.| «Quod continet omnia scientiam habet vocis »^f ||

^f Sap. 1, 7.

¹⁴ vos estis Rusch Weber] inv. Li447 Li447@ Ω^J

Numérotation du verset Mc. 13,12

Tradet autem frater fratrem in mortem

^interl.| interl.| hoc in persecutionibus frequenter visum est||

et pater filium,

^interl.| interl.| non est eorum fide affectus quorum diversa est fides||

et consurgent filii in parentes et morte afficient eos.

Numérotation du verset Mc. 13,13

Et eritis odio omnibus propter nomen meum.

^interl.| interl.| tam bona constanter causa tuenda fuit||

^interl.| interl.| non enim martyrem facit pena sed causa||

Qui autem sustinuerit in finem hic salvus erit.

^interl.| interl.| finis, non pugna, coronat||

Numérotation du verset Mc. 13,14

Cum autem videritis abominationem desolationis

^interl.| interl.| Antichristum, vel imaginem Adriani vel Cesaris||

^marg.| marg.| CUM AUTEM VIDERITIS etc. Beda Venerabilis BEDA. Potest abominatio intelligi, vel Antichristus, vel imago Cesaris quam Pilatus in templo posuit, vel statua Adriani equestris que in ipso sancto sanctorum loco multo tempore stetit. Abominatio quoque secundum Scripturam idolum nuncupatur, et ideo addit desolationis, quia in desolato templo atque deserto idolum positum est.||

^marg.| marg.| Beda Venerabilis BEDA. Iuxta spiritalem sensum cum viderimus abominationem desolationis stare ubi non debet, id est hereses et flagitia regnare in eis qui celestibus mysteriis sunt consecrati, cum operantes iniquitatem, loquentes mendacium, viros sanguinum et dolosos pacem fidelium turbare perpendimus. Tunc qui in Iudea, id est in confessione vere fidei persistimus, ad montes fugiamus, id est ad culmina virtutum. Tunc qui super tectum, qui scilicet excedit animo carnalia, et tamquam in aura libera spiritaliter vivit, non descendat in domum ad infimos scilicet actus pristine conversationis, ut ea que reliquerat mundi desideria carnisve repetat. Domus enim nostra vel hic mundus vel caro in qua degimus.||

stantem ubi non debet.

^interl.| interl.| Mattheus in loco sancto qui idem est, quia in loco sancto abominatio stare non debet||

Qui legit intelligat.

^interl.| interl.| prophetas qui hoc predixerunt||

Tunc qui in Iudea sunt fugiant in montes

^marg.| marg.| TUNC QUI IN IUDEA etc. Beda Venerabilis BEDA. Hec facta sunt cum appropinquante romano bello et Iudee exterminio qui in provincia erant Christiani admoniti oraculo - ut Ecclesiastica narrat historia - trans Iordanem secedentes, sub Agrippe regno manebant ad tempus in Pella civitate, qui cum ea que sibi obtemperare voluit parte Iudeorum semper parebat imperio Romanorum.||

Numérotation du verset Mc. 13,15

et qui super tectum non¹⁵ descendat in domum, nec introeant ut tollant¹⁶ quid de domo sua.

¹⁵ non Li447@ Ω^J Rusch] ne Li447 Weber ¹⁶ introeant ut tollant Rusch] introeat ut tollat Li447@ Ω^J Weber

Numérotation du verset Mc. 13,16

Et qui in agro erit non revertatur retro tollere vestimentum suum.

Numérotation du verset Mc. 13,17

Ve autem pregnantibus

^marg.| marg.| VE AUTEM PREGNANTIBUS. Quia vel uteri pondere vel filiorum sarcina gravate fugere non poterunt. Unde in libro Historiarum legitur ^{{t. 4 : Erfurt, f. 983ra ; facsim., p. 125a}
[Rusch, f. 983ra ]} uxorem Ionathe turbatam fuga, filium sinu suo lapsum recepisse perpetuo claudum^g.||

^g Cf. 2 Rg. (2Sm.) 4, 4.

^{{t. 4 : Erfurt, f. 983ra ; facsim., p. 125a}
[Rusch, f. 983ra ]} et nutrientibus in illis diebus.

Numérotation du verset Mc. 13,18

Orate vero¹⁷ ut hieme non fiant.

^interl.| interl.| Mattheus autem^h : « Orate autem ut non fiat fuga vestra hieme vel sabbato ».||

^marg.| marg.| ORATE AUTEM. Hieronymus HIERONYMUS. Ut non fiat fuga vestra hieme vel sabbato.||

^marg.| marg.| Isidorus Hispalensis ISIDORUS. Ne finiatur fructus operis vestri cum fine temporis. Hieme enim finitur fructus sabbato tempus.||

^marg.| marg.| Beda Venerabilis BEDA. ORATE AUTEM etc. Si de captivitate a Tito et Vespasiano facta hec accipimus, orare debent, ne fiat fuga eorum hieme vel sabbato. Hieme enim prohibet frigus fugere ad solitudinem, et in montibus desertis latere. In sabbato autem aut transgressio legis si fugiunt aut mors si remanent. Si de consummatione mundi intelligitur, precipitur, ut fides et caritas nostra in Christum non refrigescat, neque ut otiosi in opere Dei torpeamus virtutum sabbato. Hec enim Domini locutio partim ad captivitatem iudaicam, partim ad diem iudicii pertinet. Unde Mattheusⁱ : « Dic nobis quando hec erunt et signum adventus tui et consummationis seculi ? »||

^h Mt. 24, 20.

ⁱ Mt. 24, 3.

¹⁷ vero Ω^J Rusch Weber] ergo Li447 Li447@

Numérotation du verset Mc. 13,19

Erunt enim

^interl.| interl.| Ideo orandum : Erunt enim ||

dies illi tribulationis¹⁸

^interl.| interl.| hec proprie ad Antichristum quando crebriora et acerbiora tormenta inferentur fidelibus et quod gravius signa quoque comitabuntur||

¹⁸ tribulationis Li447@ Ω^J Rusch] tribulationes Weber

tales quales non fuerunt ab initio creature, quam condidit Deus usque nunc, neque fient.

Numérotation du verset Mc. 13,20

Et nisi breviasset Dominus dies

^marg.| marg.| ET NISI BREVIASSET. Quasi : quod in tantis malis refugium ? Que spes electis ? Hoc solum scilicet, ut Deus qui dat virtutem patiendi breviet potentiam persequendi. Et hoc est : Et nisi breviasset etc.||

^marg.| marg.| Beda Venerabilis BEDA. ET NISI BREVIASSET DOMINUS DIES. Hec tribulatio quanto ceteris gravior, tanto brevitate moderatior. Tribus annis scilicet et dimidio quantum ex Daniele^j et Apocalypsi Iohannis^k coniici potest Ecclesiam per orbem impugnatura est.||

^j Cf. Apc. 12, 14 : « Et date sunt mulieri ale due aquile magne ut volaret in desertum in locum suum, ubi alitur per tempus et tempora, et dimidium temporis a facie serpentis ».

^k Cf. Dn. 7, 25 : « Et sermones contra Excelsum loquetur, et sanctos Altissimi conteret et putabit quod possit mutare tempora, et leges ; et tradentur in manu eius usque ad tempus et tempora et dimidium temporis ».

non fuisset salva omnis caro. Sed propter electos quos elegit breviavit dies.

^interl.| interl.| Hieronymus HIERONYMUS. Ne malitia mutet intellectum eorum||

Numérotation du verset Mc. 13,21

Et tunc si quis vobis dixerit :

^marg.| marg.| ET TUNC SI QUIS. Beda Venerabilis BEDA. Quidam hoc ad captivitatem iudaicam referunt, quando multi christos se esse dicentes, populum post se deceptum trahebant. Sed ibi nullus erat fidelis quem Deus exhortaretur, ne perversos magistros sequeretur. Omnes et obsidientes et obsessi alieni a Christo obdurabant, unde melius de hereticis accipiendum qui contra Ecclesiam venientes, se christos esse mentiuntur quorum primus Simon Magus extremus Antichristus.||

Ecce hic est Christus, ecce illic, ne credideritis¹⁹.

¹⁹ credideritis Ω^J Rusch Weber] creditis Li447@

Numérotation du verset Mc. 13,22

Exsurgent enim pseudochristi et pseudo prophete et dabunt signa et portenta²⁰ ad seducendos si fieri potest²¹ etiam²² electos.

²⁰ portenta Ω^J Rusch Weber] prodigia Li447 Li447@ | ²¹ fieri potest Li447 Li447@ Rusch Weber] inv. Ω^J | ²² etiam Li447 Ω^J Rusch Weber] et Li447@ |

Numérotation du verset Mc. 13,23

Vos ergo videte. Ecce predixi vobis omnia.

Numérotation du verset Mc. 13,24

Sed in illis diebus²³ post tribulationem illam

^marg.| marg.| SED IN ILLIS DIEBUS. Beda Venerabilis BEDA. Sidera in iudicio videbuntur obscura, non lucis sue diminutione, sed superveniente veri luminis claritate, id est summi iudicis cum venerit in maiestate sua et Patris et sanctorum angelorum. Quamvis nihil prohibeat vere intelligi tunc solem et lunam cum aliis sideribus ad tempus suo lumine privari, sicut sol in passione Domini^l. Luna enim tunc temporis cum esset plena sub terra latebat, unde illud Ioel adhuc imperfectum est qui cum dixisset : « Sol convertetur in tenebras » addit : « Et luna in sanguinem antequam veniat dies Domini magnus et manifestus »^m. Et quod de die iudicii Isaias dicitⁿ : « Erubescet luna et confundetur sol» etc. Sed peracto die iudicii et clarescente future gloria vite, cum fuerit celum novum et terra nova, tunc fiet quod idem propheta alibi dicit : « Et erit lux lune sicut solis et lux solis erit septempliciter sicut lux septem dierum »^o.||

^l Cf. Mt. 27, 45 : « A sexta autem hora tenebre facte sunt super universam terram usque ad horam nonam » ; Mc. 15, 33 : « Et facta hora sexta, tenebre facte sunt per totam terram usque in horam nonam » ; Lc. 23, 44 : « Erat autem fere hora sexta, et tenebre facte sunt in universam terram usque ad horam nonam ».

^m Act. 2, 20.

ⁿ Is. 24, 23.

^o Is. 30, 26.

²³ illis diebus Ω^J Rusch Weber] inv. Li447 Li447@

sol contenebrabitur²⁴

^interl.| interl.| ad gelida corda||

²⁴ contenebrabitur Ω^J Rusch Weber] contenebratur Li447@

et luna non dabit splendorem suum,

Numérotation du verset Mc. 13,25

et stelle celi erunt decidentes

^marg.| marg.| ^{{t. 4 : Erfurt, f. 983rb ; facsim., p. 125b}
[Rusch, f. 983rb ]} DECIDENTES. A lumine quando pene deerit semen Abrahe cui assimilate sunt stelle.||

et virtutes que sunt in celis²⁵

^marg.| marg.| ET VIRTUTES. Beda Venerabilis BEDA. Quid mirum tremere homines cum aspectu iudicii tremant angelice potestates ? Unde Iob : « Columne celi contremiscunt et pavent ad nutum eius »^p. Et quid patitur virgula deserti ubi concutitur cedrus paradisi ?||

^p Iob. 26, 11.

²⁵ celis Li447 Rusch Weber] celo Li447@

movebuntur.

^marg.| marg.| MOVEBUNTUR. Hieronymus HIERONYMUS. Ad iram vindicte quando mittentur a Filio hominis “veniente in nubibus celi”^q cum virtute qui prius sicut pluvia in vellus descendit in humilitate.||

^q Cf. Mc 14, 62 : « Iesus autem dixit illi : Ego sum : et videbitis Filium hominis sedentem a dextris virtutis Dei, et venientem cum nubibus celi ».

Numérotation du verset Mc. 13,26

Et tunc videbunt Filium hominis venientem ^{{t. 4 : Erfurt, f. 983rb ; facsim., p. 125b}
[Rusch, f. 983rb ]} in nubibus cum virtute multa²⁶ et gloria.

²⁶ multa Rusch Weber] magna Li447 Li447@

Numérotation du verset Mc. 13,27

Et tunc mittet angelos suos et congregabit electos suos

^interl.| interl.| ut triticum ventilatum de area totius terre||

a quattuor ventis a summo terre usque ad summum celi.

^marg.| marg.| A QUATTUOR VENTIS. Ab oriente et occidente, Austro, aquilone, et non tantum ab his, sed a summo terre usque ad summum celum, id est ab extremis finibus terre per directum usque ad ultimos terminos eius, ubi longe aspicientibus circulus celi terre videtur insidere.||

Numérotation du verset Mc. 13,28

A ficu autem discite parabolam.

^interl.| interl.| prophetia||

^marg.| marg.| A FICU AUTEM. Quasi : quomodo cum fuerint in ficu teneri cauliculi, et gemma in florem erumpit, intelligitis adventum estatis et veris et favonii, sic cum hec que scripta sunt videritis non putetis iam adesse finem mundi, sed quasi percursores venire qui ostendant prope esse.||

^marg.| marg.| Beda Venerabilis BEDA. Mystice. Ficus 'Synagoga' que, quia ad se veniente Domino fructum iustitie non habuit eterna terilitate, damnata est, sed : « Quia cecitas ex parte contigit in Israel donec plenitudo gentium intraret et sic omnis Israel salvus fieret »^r, diu sterilis arbor fici fructum reddet quem negavit. Unde Iob^s : ‘Lignum si precisum fuerit rursum virescit’ etc. Hoc ut factum videris, scito in proximo esse diem iudicii et estatem vere lucis ac pacis.||

^marg.| marg.| Hieronymus HIERONYMUS. Fici parabola, id est prophetia. Folia nata verba sunt presentia. Estas vero proxima dies est iudicii in quo unaqueque arbor manifestabit quod intus habuit an aridum ad comburendum, an viride ad plantandum in Eden cum ligno vite cuius folia in salutem gentium, id est verba quibus dicetur^t : « Venite benedicti Patris mei » etc.||

^r Rm. 11, 25.

^s Cf. Iob 14, 7 : « Lignum habet spem : si precisum fuerit, rursum virescit, et rami eius pullulant ».

^t Mt. 25, 34.

Cum iam ramus eius tener fuerit et nata fuerint folia

^marg.| marg.| verba||

cognoscitis quia in proximo est²⁷ estas.

²⁷ est Rusch] sit Li447 Li447@ Ω^J Weber

Numérotation du verset Mc. 13,29

Sic et vos cum videritis hec fieri scitote quia²⁸ in proximo sit in ostiis.

²⁸ quia Li447 Li447@ Rusch] quod Ω^J Weber

Numérotation du verset Mc. 13,30

Amen dico vobis, quoniam non transibit generatio hec

^interl.| interl.| vel omne genus hominum, vel specialiter Iudeorum||

donec omnia ista fiant.

Numérotation du verset Mc. 13,31

Celum et terra transibunt, verba autem mea non transibunt.

^marg.| marg.| CELUM ET TERRA. Celum aerium a quo aves celi et nubila celi, unde Petrus^u : ‘Celum autem qui nunc sunt et terra eodem verbo repositi sunt et igni reservati’, aperte docens quia non alii celi sunt igne perituri quam aqua perditi, id est inania et nebulosa. Aqua enim diluvii que tantum quindecim cubitis cacumina montium transcendit ultra aeris etherisque confinia non pervenit.||

^marg.| marg.| Ecclesiastes^v : « Generatio preterit et generatio advenit, terra vero in eternum stat ». Sic ergo celum et terra transeunt secundum imaginem, manent in eternum secundum essentiam.||

^u Cf. 2Pt 3, 7 : « Celi autem, qui nunc sunt, et terra eodem verbo repositi sunt, igni reservati in diem iudicii, et perditionis impiorum hominum ».

^v Qo. (Ecl.) 1, 4.

Numérotation du verset Mc. 13,32

De die autem illa²⁹

^interl.| interl.| quasi : signa illius diei prenuntia dixi : De die autem illa ||

²⁹ illa Li447@ Ω^J Rusch] illo Weber

et³⁰ hora nemo scit, neque angeli in celo,

^interl.| interl.| Hieronymus HIERONYMUS. Id est corpus eius in terra positum quod est Ecclesia||

³⁰ et Li447 Li447@ Rusch] vel Ω^J Weber

neque filius,

^interl.| interl.| nobis||

^marg.| marg.| NEQUE FILIUS. 'In eo enim sunt omnes thesauri sapientie et scientie absconditi'^w. Ideo absconditi, quia nobis scire non expedit. Unde ait^x : « Non est vestrum nosse tempora vel momenta que pater posuit in sua potestate ». In quo ostendit quod sciat, sed nosse apostolis non expediat, ut semper incerti de adventu iudicis sic quotidie vivant quasi alia die iudicandi. Scit ergo Filius sibi sed non nobis ut semper simus solliciti, unde^y : « Videte vigilate » etc.||

^marg.| marg.| HILARIUS. Filius et Spiritus danctus quia non sunt a se de die illa nesciunt a se, Pater autem quia a se est scit a se.||

^w Col. 2, 3 : « In quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi ».

^x Act. 1, 7.

^y Mc. 13, 33.

nisi Pater.

^interl.| interl.| in quo et Filius||

Numérotation du verset Mc. 13,33

Videte. Vigilate et orate,

^interl.| interl.| Hieronymus HIERONYMUS. Vigilia opus est mentis ante mortem corporis||

nescitis enim quando tempus sit.

^interl.| interl.| iudicii||

Numérotation du verset Mc. 13,34

Sicut homo

^interl.| interl.| Hieronymus HIERONYMUS. Corpus Christi in telum delatum relinquens domum, id est Ecclesiam||

qui peregre profectus reliquit domum suam

^interl.| interl.| locus carnis proprie terra est||

et dedit servis suis potestatem cuiusque operis

^interl.| interl.| Hieronymus HIERONYMUS. Octo talenta secundum Mattheum^z, decem minas secundum Lucam^aa.||

^z Cf. Mt. 25, 16-18 : « 16 Abiit autem qui quinque talenta acceperat, et operatus est in eis, et lucratus est alia quinque. Similiter et qui duo acceperat, lucratus est alia duo. Qui autem unum acceperat, abiens fodit in terram, et abscondit pecuniam domini sui ».

^aa Cf. Lc. 19, 24-26 : « Et astantibus dixit : Auferte ab illo mnam, et date illi qui decem mnas habet. Et dixerunt ei : Domine, habet decem mnas. Dico autem vobis, quia omni habenti dabitur, et abundabit : ab eo autem qui non habet, et quod habet auferetur ab eo ».

et ianitori

^interl.| interl.| qui ducit in domum celi||

^marg.| marg.| ET IANITORI etc. Hieronymus HIERONYMUS. Ei scilicet qui predicat. Cui dicitur : ‘Si non annuntiaveris ^{{t. 4 : Erfurt, f. 983va ; facsim., p. 126a}
[Rusch, f. 983va ]} iniquo iniquitatem suam sanguinem eius de manu tua requiram'^ab.||

^ab Cf. Ez. 3, 19-20 : « Si autem tu annuntiaveris impio, et ille non fuerit conversus ab impietate sua et a via sua impia, ipse quidem in iniquitate sua morietur : tu autem animam tuam liberasti. Sed et si conversus iustus a iustitia sua fuerit, et fecerit iniquitatem, ponam offendiculum coram eo : ipse morietur quia non annuntiasti ei. In peccato suo morietur, et non erunt in memoria iustitie eius quas fecit : sanguinem vero eius de manu tua requiram ».

^{{t. 4 : Erfurt, f. 983va ; facsim., p. 126a}
[Rusch, f. 983va ]} precepit ut vigilet.

Numérotation du verset Mc. 13,35

Vigilate ergo,

^marg.| marg.| VIGILATE etc. Premisso patrisfamilias exemplo cur consummationis diem reticeat, dicit : Vigilate ergo etc.||

^marg.| marg.| Qui dormit non corpora sed phantasias videt, cum evigilat nihil habet de his que viderat. Sic sunt quos mundi amor rapit in vita, deserit post vitam.||

nescitis enim quando Dominus³¹ veniat, sero an media nocte,

^interl.| interl.| quando occisa sunt primogenita Egypti||

³¹ Dominus Li447 Rusch] + domus Li447@ Ω^J Weber

an gallicantu, an mane,

Numérotation du verset Mc. 13,36

ne cum venerit repente inveniat vos dormientes.

Numérotation du verset Mc. 13,37

Quod autem vobis dico

^marg.| marg.| Hieronymus HIERONYMUS. Hoc fine concludit sermonem ut commune omnium preceptum novissimi per primos audiat.||

^marg.| marg.| QUOD AUTEM VOBIS DICO. Non solum rectores Ecclesie sed et omnes vigilare precipimur, ianuas cordium custodientes, ne antiqui hostis mala suggestio subintret, ne nos Dominus dormientes inveniat. Unde Paulus^ac :"Vigilate iusti et nolite peccare".| ^ad ||

^ac Cf. 1Cor. 15, 34 : « Evigilate iusti, et nolite peccare : ignorantiam enim Dei quidam habent, ad reverentiam vobis loquor ». Cf. Ps. 4, 5.

^ad Fons : Beda Venerabilis, In Marci evangelium expositio, lib. 4, cap. 13, CCSL 120, p. 604.356-360 : « Non apostoli tantum et successores eorum rectores nimirum ecclesiae sed et omnes uigilare praecipimur. Uniuersi ianuas cordium nostrorum ne hostis antiquus mala suggerendo irrumpat instanter seruare iubemur. Ne nos dormientes dominus ueniens inueniat sedulo singuli praecauere debemus. Unusquisque enim pro se rationem reddet deo. Vigilat autem qui ad aspectum ueri luminis mentis oculos apertos tenet uigilat qui seruat operando quod credidit uigilat qui a se torporis et neglegentiae tenebras repellit. Hinc etenim Paulus dicit : ‘Evigilate iusti et nolite peccare’ ». [FG2017*]

omnibus dico : Vigilate.

^interl.| interl.| generale bonum non singulare||

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Mc. 13), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 16/09/2019. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber56.xml&chapitre=56_13)

Signaler un complément d'information