<83. Apocalypsis>

Capitulum 6

Numérotation du verset Apc. 6,1

Et vidi quod aperuisset agnus unum de septem sigillis¹ et audivi unum de quattuor animalibus

^marg.| Iohannem, id est primitivi sequentem invitant Ecclesiam

^interl.| ET VIDI. Postquam agnus que de se predicta erant implevit et Ecclesiam suam testimonio prophetarum et angelorum in fide solidavit, aperuit eis sensum ut intelligant Scripturas et per predicatores exterius denuntiat, quod pro hac fide pati deceat, et que auxilia, vel quas coronas suis preferat, quia facta memoria de reparatione, si de tribulationibus taceret, iam possent deficere, si de improviso tribulatio insurgeret.

^marg.| QUOD APERUISSET. Signatus erat, quia omnia Christus vel in se, vel in suis aperuit. Ipse enim suis aperuit sensus, ut hec sigilla in Scripturis intelligerent. In primo sigillo aperto, unde egressus est equus albus, intelligitur Ecclesie dealbatio per baptismum. In secundo equo rufo, aperta persecutio fundentium sanguinem, unde baptizatis insurgunt tribulationes. In tertio nigro, hereticorum persecutio occulta. In quarto pallido, falsorum fratrum aperta et occulta.

¹ sigillis] signaculis Weber

dicentem tamquam vocem tonitrui :

^interl.| quia terret

Veni et vide².

^marg.| VENI VIDE. Et a mysterio transi, et completam vide veritatem, vel iustitiam.

² et vide] om. Weber

Numérotation du verset Apc. 6,2

Et vidi et ecce equus albus

^marg.| ECCE EQUUS ALBUS. Ecclesia in baptismo dealbata, vel maxime ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1199ra ; facsim., p. 557a}
[Rusch, f. 1199ra ]} predicatores qui ubique Deum ferunt.

et qui ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1199ra ; facsim., p. 557a}
[Rusch, f. 1199ra ]} sedebat super illum habebat arcum

^interl.| divinam Scripturam

^marg.| ARCUM. Id est Christus habet Scripturam, que illuminat suos, et occidit inimicos.

et data est ei corona

^interl.| Deus in sanctis coronatur vel secundum humanitatem

^interl.| id est potestas

et exivit vincens

^interl.| in Iudeis vel in se

ut vinceret.

^interl.| gentes cum membris

^marg.| ET EXIVIT VINCENS UT VINCERET. Quod predicatores faciunt Deo attribuunt.

Numérotation du verset Apc. 6,3

Et cum aperuisset

^marg.| ET CUM APERUISSET etc. Videns diabolus Ecclesiam institui ad locum supplendum, unde ipse ceciderat, eam subvertere nititur prius aperte.

sigillum secundum,

^interl.| ordine videndi, non tempore

audivi secundum animal dicens : Veni et vide³.

³ et vide] om. Weber

Numérotation du verset Apc. 6,4

Et exivit

^interl.| quia quod in corde habet opere complet

alius equus rufus

^marg.| EQUUS RUFUS. Superiori contrarius, scilicet aperti persecutores et sanguinolenti.

et qui sedebat super eum⁴,

^interl.| id est diabolus

⁴ eum] illum Weber

datum est ei ut sumeret

^interl.| auferret

pacem de terra,

^marg.| SUMERET PACEM DE TERRA. Id est concessum est a Deo ut auferret omnem quietem animi ab his qui sunt terrenis dediti.

et ut invicem se interficiant

^interl.| gladio materiali vel persuasionis

^marg.| INTERFICERENT ⁵ Magna potestas interficiendi, quia non solum in minores, sed etiam in maiores ut in Petrum.

⁵ sic Rusch

et datus est illi gladius magnus.

Numérotation du verset Apc. 6,5

Et cum aperuisset sigillum tertium, audivi tertium animal dicens : Veni et vide⁶. Et vidi et ecce equus niger

^interl.| obfuscans sua vitia quibusdam operibus bonis

^marg.| ET ECCE EQUUS NIGER. Videns diabolus se per apertas persecutiones non profecisse, immittit hereticos qui falsis rationibus contendant ut facilius decipiant.

⁶ et vide] om. Weber

et qui sedebat super eum

^interl.| ipsi diabolo quod sui operantur per eum tribuimus

habebat stateram in manu sua.

^interl.| que predicant opere attestantur

^marg.| STATERAM. Quia dicunt se habere veram discretionem in Scripturis.

Numérotation du verset Apc. 6,6

Et audivi tamquam vocem

^interl.| angeli existentis

^marg.| ET AUDIVI TAMQUAM. Quia hic in pugna hereticorum est magis periculum, pretenditur auxilium.

in medio quattuor animalium dicentem : Bilibris tritici

^interl.| id est vas capiens duos sextarios quod est Ecclesia ex duobus populis vel habens fidem et operationem

^marg.| BILIBRIS TRITICI etc. Volo fideles ne timeatis, qui ante poterant vos ledere, et vos diaboli ne ledatis istos, quia non proficietis quia bilibris tritici etc.

^marg.| TRITICI. Triticum perfectiores qui per tribulationem attriti igne decocti sunt, Deo cibus suavis. Ordeum minores in eodem genere. Vinum, prelo quidem attriti, sed non ita excocti, acres tantum in se et alios ad bene operandum inebriantes. Oleum sunt non alios inebriantes, sed puris orationibus unguentes. Vel vinum et oleum confessores pro fervore caritatis, et dulcedine misericordie, quam habent in se et in alios.

^marg.| Per triticum intelligimus maiores martyres qui sunt bilibres. Habent enim preter martyrium opera et dilectionem Dei et proximi, vel fidem et opera. Per ordeum 'minores martyres', scilicet qui solam fidem habent Trinitatis sine operibus et sine ulla dilectione, sed sola fide salvantur in sanguine. Qui sunt tres bilibres, per fidem Trinitatis. Vel aliter sicut enim triticum prius multum teritur et postea optimus panis efficitur, sic Christus multum iustus diversis persecutionibus factus est nobis panis vite, dando nobis corpus suum et sanguinem. Et ita fideles multis tribulationibus teruntur, et cibus optimus Deo effecti imitatores tritici, id est Christi efficiuntur. Vel sunt pleni tritici, id est triticee predicationis, quia predicatio fidei ita audientium corda reficit, sicut triticum super omnes segetes gustum. Et qui sunt imitatores tritici predicatio peperit in uno denario, id est qui unanimes obediunt denario, id est decalogo, id est decem preceptis legis.

^marg.| ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1199rb ; facsim., p. 557b}
[Rusch, f. 1199rb ]} Libra constat ex duodecim unciis per quod notantur duodecim apostoli, per bilibrem vero bina dilectio Dei, et proximi. Vel bilibres dilectionem Dei et proximi habentes atque fidem Trinitatis, et quattuor evangeliis obedientes, ter enim quattuor sunt duodecim quo numero libra constat, per tres fidem sancte Trinitatis, per quattuor, quattuor evangelia habentes per bilibrem dilectionem Dei et proximi.

^marg.| Per triticum possumus intelligere novum Testamentum, per ordeum vetus. Bilibre dicitur triticum, id est novum Testamentum, propter duplicem intelligentiam, scilicet historialem et spiritalem, quasi : ne timeatis vos fideles, dabitur enim vobis perfectio per quam poteritis resistere hereticis.

denario uno⁷

^interl.| emptam sanguine Christi

⁷ uno] om. Weber

et tres bilibres ordei

^interl.| nam ad minus oportet habere fidem sancte Trinitatis

denario uno⁸ et vinum

^marg.| VINUM. Similiter emitur denario uno .

⁸ uno] om. Weber

et oleum

^marg.| ET VINUM ET OLEUM. Id est istos qui sunt refecti. Et ideo vino, id est sanguine meo, et oleo id est Spiritu sancto uncti.

^interl.| ideo

leseris.

^interl.| aliquem istorum

Numérotation du verset Apc. 6,7

Et cum aperuisset sigillum quartum,

^interl.| secreta quarti sigilli

^marg.| ET CUM APERUISSET SIGILLUM QUARTUM. Videns diabolus nec per apertas tribulationes, nec per apertas hereses posse se proficere, premittit falsos fratres, qui sub habitu religionis obtinent naturam et rufi equi et nigri, pervertendo fidem.

audivi vocem quarti animalis

^interl.| quartus status

dicentis : Veni et vide.

Numérotation du verset Apc. 6,8

Et ecce⁹ equus pallidus

^interl.| id est mortui vel affligentes se hypocrite

⁹ Veni...ecce] Veni. Et vidi et ecce Weber

et qui sedebat

^marg.| ET QUI SEDEBAT. Id est mors, quia per eum mors accessit. Vel ad litteram quia occidit quosdam in carne, quosdam in anima.

super eum¹⁰

^interl.| diabolus scilicet

¹⁰ super eum] desuper Weber

nomen illi ‘mors’, et infernus¹¹ sequebatur eum

^interl.| ET INFERNUS SEQUEBATUR. Id est insatiabiles terrenis eum imitantur, vel in inferno apponendi.

¹¹ infernus] inferus Weber

et data est illi potestas super quattuor

^marg.| SUPER QUATTUOR. Id est super omnes malos ubique morantes, vel super Iudeos et gentiles, hereticos et falsos Christianos.

partes terre,

^interl.| vel mundi

^interl.| que potestas

interficere gladio,

^interl.| materiali vel persuasionibus

fame

^interl.| divini Verbi

et morte

^interl.| veneficis verbis

et bestiis terre.

^interl.| bestialibus ministris vel ad litteram

Numérotation du verset Apc. 6,9

Et cum aperuisset quintum sigillum,

^interl.| id est cum revelasset secreta Ecclesie quantum ad statum ultimum scilicet tempore Antichristi

^marg.| ET CUM APERUISSET QUINTUM. Ostensis tribulationibus que in presenti imminent fidelibus, ne deficiant aliquatenus certificans de presenti corona patientes consolatur.

vidi subtus

^interl.| ecce locus

^marg.| VIDI SUBTUS. Id est capiti suo humiliantes se ; vel sub , id est absconso, quia nemo in hac vita percipit quomodo ibi sint.

altare

^marg.| ALTARE. Christus super quem se offerunt, et quem habent munimentum. Vel ipse anime altare sunt, de quibus fumus procedit Deo delectabilis, et quia fuerunt sanguine liniti, modo existentes subtus, id est in minori dignitate quam sint future, quia nondum nisi unam stolam acceperunt.

animas interfectorum

^interl.| id est sub protectione Christi qui est altare

^marg.| INTERFECTORUM. Vel aperto martyrio vel aliquibus anxietatibus.

propter verbum Dei

^interl.| id est propter preceptum Dei quod implerunt

^interl.| quod coram aliis attestatur

propter testimonium Iesu Christi¹² quod habebant.

^interl.| id est opere ostendebant Christum imitando

¹² Iesu Christi] om. Weber

Numérotation du verset Apc. 6,10

Et clamabant voce magna

^interl.| magno desiderio

dicentes : Usquequo Domine

^interl.| ratione potentie

^marg.| USQUEQUO. Desiderant maius gaudium et consortium sanctorum, et iustitie Dei consentiunt in damnatione impiorum.

sanctus

^interl.| sanctitatem amans

et verus.

^interl.| in promissis

Usquequo non iudicas

^marg.| IUDICAS. Faciendo discretionem bonorum et malorum.

et non

^interl.| <non iudicas et non> in plerisque <codicibus> vacat.

vindicas sanguinem nostrum

^interl.| scilicet inferendo penam effusoribus sanguinis nostri

ulciscens¹³

^interl.| penas inferendo

¹³ ulciscens] om. Weber

de his qui habitant

^interl.| amore

in terra ?

^interl.| in terrenis

Numérotation du verset Apc. 6,11

Et date sunt illis singule stole albe.

^interl.| beatitudo anime

Et dictum est illis

^interl.| a Deo inspiratum

ut requiescerent

^interl.| patienter expectarent

tempus adhuc modicum, donec impleantur numerus conservorum¹⁴ eorum et fratrum¹⁵ eorum

^marg.| CONSERVORUM ET FRATRES. Servi causa ipsius Domini, fratres ex dilectione debent expectare.

¹⁴ numerus conservorum] conservi Weber ¹⁵ fratrum] fratres Weber

qui interficiendi sunt sicut et illi.

^interl.| scilicet quia habent eundem Dominum

Numérotation du verset Apc. 6,12

Et vidi cum aperuisset sigillum sextum et ecce¹⁶ terremotus factus est magnus.

^interl.| in persecutione Antichristi

¹⁶ ecce] om. Weber

Et sol

^interl.| aliquis fidelis

^marg.| SOL. Id est illi in quibus Deus lucet reputabuntur rei et peccatores claritatem suam in se retinentes, vel quia quidam ad tenebras decident, vel Christus sol verus, et modo clarus Antichristi tempore erit obscurus, id est nullis miraculis coruscans.

factus est niger

^interl.| tribulationibus

tamquam saccus cilicinus,

^interl.| quia doctores viles reputabuntur

^marg.| TAMQUAM SACCUS CILICINUS. Lux in sacco posita extra non lucet, fideles lucem ^{{t. 4 : Erfurt, f. 1199va ; facsim., p. 558a}
[Rusch, f. 1199va ]} predicationis non effundent.

et luna

^interl.| id est Ecclesia

tota facta est ut¹⁷ sanguis.

^interl.| quia ubique patietur

¹⁷ ut] sicut Weber

Numérotation du verset Apc. 6,13

Et stelle celi

^interl.| id est prius lucidi

ceciderunt super terram

^interl.| innitentes terrenis

sicut ficus mittit grossos suos,

^interl.| id est fructus leves et vacuos propter defectum caloris digerentis

^marg.| GROSSOS SUOS. Id est inanes fructus. Nullum enim permittit Deus cadere qui ei servit vero amore.

cum a vento magno movetur.

^interl.| scilicet antequam veniant ad maturitatem

Numérotation du verset Apc. 6,14

Et celum

^interl.| id est Sacra Scriptura quia occultabitur

^marg.| CELUM. Id est Ecclesia recedet a malis fide et opere ; unde :"Exite de ea", id est de Babylone,"populus meus, et immundum ne tetigeritis"^a.

^a Cf. 2Cor. 6, 17 : « Propter quod exite de medio eorum et separamini, dicit Dominus, et immundum ne tetigeritis ».

recessit sicut liber involutus.

^interl.| celantes predicationem impiis

Et omnis mons

^interl.| virtute eminentes

^interl.| Vel montes superbi. Insule negotiis seculi agitati movebuntur a fide.

et insule

^interl.| id est persecutionibus tusi¹⁸

¹⁸ tusi : a « tundo-dere” ( part. parf. pass. )

de locis suis mote sunt.

^interl.| a malis fide et opere separabuntur

Numérotation du verset Apc. 6,15

Et reges terre

^interl.| id est carni resistentes maiores et minores

et principes

^interl.| terre

tribuni

^interl.| qui iura tribuunt

^marg.| REGES TERRE ET PRINCIPES TRIBUNI. Secundum diversos honores seculi quos volentes perdere deserent fidem. Divites quidquid male volunt implentes. Fortes, in subvertendis aliis. Servus peccati, liber iustitia. Hi desperantes a sanctis auxilia demonum querunt, ut se illi liberent in quibus confidebant.

et divites

^interl.| operibus

et fortes

^interl.| contra temptationem diaboli

et omnis servus

^interl.| id est coniugatus vel servus Dei

et liber absconderunt se

^interl.| a peccato vel coniugio

in speluncis

^interl.| ad litteram

et petris montium.

Numérotation du verset Apc. 6,16

Et dicunt montibus et petris :

^interl.| implorabunt auxilium sanctorum

^marg.| ET DICUNT MONTIBUS. Petent vel suffragia angelorum, qui sunt montes eminentia, et petre firmitate, ut eorum precibus misericordiam iudicis impetrent.

^marg.| Rogant boni sanctorum intercessionibus se protegi a facie Dei irati. 'Iratus' dicitur, quando suos sic affligi permittit. Et illa talis tribulatio a Deo permissa, quasi 'facies irati' dicitur. Vel rogant mali demones quos imitati sunt ut eos defendant ab ira iudicis.

Cadite

^interl.| affectione

super nos et abscondite nos

^interl.| orationibus

a facie

^interl.| id est a presentia

sedentis

^interl.| Patris Filii et Spiritus sancti

super thronum et ab ira agni.

^interl.| id est Christi hominis

Numérotation du verset Apc. 6,17

Quoniam venit dies ire magnus¹⁹

^interl.| necesse est ut cadatis

¹⁹ ire magnus] inv. Weber

ipsorum

^interl.| reproborum

et quis poterit stare.

^interl.| nisi adiutus vestris precibus

Comment citer cette page ?
Glossa ordinaria (Apc. 6), in : Glossae Scripturae Sacrae electronicae, ed. Martin Morard, IRHT-CNRS, 2016-2018. Consultation du 23/08/2019. (permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?livre=../sources/editions/GLOSS-liber83.xml&chapitre=83_6)

Signaler un complément d'information

<83. *Apocalypsis*>

Capitulum 6

<83. Apocalypsis>