Glossa magna

Psalmus 41

Numérotation du verset Ps. 41,1 

¶In finem intellectus
¶Codd. : (Ps. 41) Hi (154) D30 ΩM (163rb) ΩS (265va) ΩX (227rb) P15205 (75vb) P1076 P10489  ; ω 1 (74va) Ps-G, def. ΩF
filiis Chore1.
1 In finem] + Psalmus D30 , Explicit liber primus incipit secundus praem. P106 | intellectus D14 D30 ΩSX P15205 P15205 ² plerique codd. et edd. cum Ps-R ] intellectum Ps-G (R L Q ΦRGV U), + vel (+ in V) intellectu V P15205  ; in praem. D14 ; i in intellectum restit. Ps-G | filiis ΩSX P15205 D14 D30 Rusch Ps-G ] filius ΦV, om. P15205 ², filiorum P106 | Chore D14 D30 ΩSX P15205 ² Rusch ] + vox penitentium et desiderantium ad fontem lacrimarum D30
Numérotation du verset Ps. 41,2 I

Quemadmodum desiderat
cervus2
2 Quemadmodum desiderat cervus] Sicut cervus desiderat SP150 (=Ps-R)
ad fontes aquarum ¦
ita desiderat
anima mea
ad te Deus.
Numérotation du verset Ps. 41,3 II

Sitivit
anima mea
ad Deum fontem3 vivum ¦
3 fontem Hi D14 D30 Ω P10489 ω1 Ps-G (I² M² Q² D) cum Hier. tract. p. 411, cf. Greg. Moral. 26, 38, 70 (al. codd.) et in 1Rg. 1, 2, 1 (non tamen in Cavensi 9), cf. Ps-H (C B I² O ΩM) ] fortem Ps-η* Ps-G (I* L* M* Q*) Ed1455, om. L² SP150 cum LXX Ps-R, Cor2 (hebr. et anti. et Ieronymus habent FORTEM et de “fonte” nichil et ne crederetur casu a scriptoribus vel a LXX deceptis factum, Ieronymus sub asterisco apposuit in LXX et postea transtulit FORTEM VIVENTEM )
quando veniam 4
4 <divisio.> veniam ’ ΩS
et apparebo5
5 apparebo D30 Cor2 Ω ω1 P10489 Ps-G (ω1* I M² ΨB V D) cum Hier. tract Rusch] parebo D14² (ut videtur, in ras.?) Ps-G (R² F C ) apparebo] parebo Ps-G (R² F C M*)
ante faciem Dei6* :
6 Dei S150 D30 P106 Ps-G (omnes codd. recensiti ] + mei Ps-R (η² κ) Rusch, denti ! ΩM*
Numérotation du verset Ps. 41,4 III

Fuerunt
mihi lacrime mee panes7
7 <divisio.> mee’ ΩM | panes plerique codd. et edd. cum Ps-R , Hier. Ep. 122] panis Ps-G (R L F Q*) cum LXX He., Hier. Ep. 108
die
ac nocte ¦
dum dicitur mihi
quotidie ubi est Deus tuus ?
Numérotation du verset Ps. 41,5 IV

Hec recordatus sum ¦
et effudi in me
animam meam ¦
quoniam transibo in locum8
8 locum plerique codd. et edd. cum Ps-R ] loco Ps-G (R* F Hier. ep. 78)
tabernaculi admirabilis9 usque ad domum Dei.
9 <divisio.> admirabilis ’ω1
Numérotation du verset Ps. 41,V 

In voce exultationis
et confessionis ¦
sonus
epulantis.
Numérotation du verset Ps. 41,6 VI

Quare tristis es anima mea ¦
et quare conturbas me ?
Numérotation du verset Ps. 41,VII 

Spera
in Deo10
10 Deo] Deum ΦRGVP² Cor2 (anti.)
quoniam adhuc11 confitebor
11 adhuc plerique codd. et edd. ] om. Ps-G (R F* L) cum LXX Ps-R Hier.
illi ¦ salutare vultus
mei
Numérotation du verset Ps. 41,7 

et12 Deus meus. 13
12 et L² ΦG*P* V D ΩS ω 1 Ed1455 Rusch Clementina cum Ps-R Hier. Cor2 (attest.) ] om. ΩM Cor2 (quod dicitur ET hebr. et lat. non habent et in greco superfluit) Ps-G |
13 <divisio.> Deo... illi ¦... mei ] ... mei ’ ω 1, Deo ’... ΩS |
Numérotation du verset Ps. 41,VIII 

Ad meipsum
anima mea conturbata est ¦ 14
14 conturbata] turbata L² ΨB* cum Ps-R
propterea memor ero tui de terra Iordanis15
15 <divisio.> Iordanis’ ΩM, Iordanis ¦ ΩX
et Hermoniim16*
16 Hermoniim Hi D30² (ut videtur) Ω ω1 (Hermonyim) Ps-G ] Hermonii P10489 Rusch Ps-G (M F), Hermoni P15205
a monte modico.
Numérotation du verset Ps. 41,8 IX

Abyssus17 abyssum invocat ¦
17 abyssum plerique codd. et edd. cum LXX Ps-R Ps-H He etc ad praem. R ΦR²GV D14² (AD interl.) Ps-G, ad L Q* ΦR Cor2 (anti. habent AD et est appositum sub asterisco AD , tamen in translatione Ieronymi non invenio sed revera ipsum de hebreo apposuit in antiquo. Unde qui vult sequi correctionem Ieronymi debet habnere, licet grecus non habeat)
in voce
cataractarum tuarum.
Numérotation du verset Ps. 41,X 

Omnia
excelsa tua
et fluctus tui ¦ 18
18 <divisio.> tua... tui ¦ D30 ΩM X ω 1 ] tua ¦... tui ΩS
super me transierunt.
Numérotation du verset Ps. 41,9 XI

In die
mandavit Dominus misericordiam suam ¦ et nocte19 canticum eius.
19 nocte] in praem. V C (ut videtur) I (sub ÷)
Numérotation du verset Ps. 41,XII 

Apud me
oratio Deo vite mee ¦
Numérotation du verset Ps. 41,10 

dicam Deo susceptor meus es.20
20 es] om. C cum hebr. Ps-MozC Ps-H LXX (A)
Numérotation du verset Ps. 41,XIII 

Quare oblitus es mei
et21 quare contristatus22
21 et V D Cor2 (in greco tamen est) Ω Ed1455 Rusch Clementina cum LXX (A) Ps-R ] om. Cor2 (hebr. et anti non interponunt ET ) Ps-G |
22 contristatus] + es P10489 ( lapsus ) |
incedo ¦
dum
affligit me
inimicus ?23
23 <divisio.> mei ¦ … incedo ’ D30 ΩM ω 1 ] mei ’… incedo Hi ( finis linee ) ΩS ; mei… incedo ¦ ΩX P15205
Numérotation du verset Ps. 41,11 XIV

Dum24
24 Dum Rusch etc.] Cum Ed1455
confringuntur25 ossa mea26 ¦
25 confringuntur Ω P10489 ω 1 Ps-G ] confruitur P15205 |
26 mea] + et ΩS |
exprobraverunt27 mihi28 qui tribulant me inimici mei29 30.
27 et ΩS ΩX* P15205] om. ΩM ΩX² ω1 P1076 P10489 Hi Ps-G |
28 mihi] me L² ΨB² cum Ps-R |
29 me inimici mei F² plerique codd. et edd inimici mei L² cum Ps-λ Ps-med LXX (A) Ps-H, me Ps-G (R F* C I L* LXX cum Ps-R Hieron. ep. 106) |
30 <divisio.> mea ¦… michi D30 Ω ω1 ] mea… michi ¦ P15205 |
Numérotation du verset Ps. 41,XV 

Dum
dicunt mihi per singulos dies ¦ ubi est Deus tuus ?
Numérotation du verset Ps. 41,12 XVI

Quare tristis es anima mea ¦
et quare conturbas me ? 31
31 <divisio.> Dum… dies ¦… tuus. || Quare… mea ¦… conturbas me Hi Ω P10489 P15205 P15205 ² P16311 P16271* ] XV Dum… dies’… tuus ¦ quare… mea (mea’ D30) … me D30 ω 1 P1076 (=XV+XVI)
Numérotation du verset Ps. 41,XVII 

Spera
in Deo32 33 quoniam adhuc34
32 Deo plerique codd. et edd Deum Cor2 P15205 Ps-G (R L* Φ) cum Hieron. ep. 106 |
33 <divisio.> Deo... mei D30 ΩMX ω1 ] Deo ’... mei ’ ΩS |
34 adhuc D30 Cor2 plerique codd. et edd praem. R ΦRG²P² K D14 cum Hier. ep. 106, om. L² ΨΒ² LXX Ps-R Hier., cf. supra Ps. 41, 6. |
confitebor illi ¦
salutare vultus mei et35 Deus meus.
35 et D30 Cor2 (grecus habet) plerique codd. et edd. cum Ps-R ] praem. R M Φ Κ ΨΒ D14 cum Hier. ep. 106, om. Q² cum LXX , Cor2 (Hic apposuit Ieron. sub asterisco quod dicitur ET sed postea in sua translatione apposuit de hebreo et grecus habet)

Psalmus 41

Numérotation du verset Ps. 41,1 
prol.|
marg.| {413D} Quemadmodum etc. Titulus In finem intellectus, vel intellectu filiis Core. Core, sicut supra diximus, calvaria interpretatur [ (76)], qui fuit locus Dominice {191.414D} passionis que in Calvaria facta est. Filii ergo Core, sunt filii calvi, id est Christi in calvo Eliseo presignati. Dum Eliseus ascenderet de Iericho in Bethel egressi sunt de Bethel XLII pueri, irridentes Eliseum, et dicentes: Ascende, calve, ascende, {191.415A} calve! Tunc iussit Eliseus duos ursos exire de saltu, a quibus pueri interfecti sunt (4Rg. 2): ita et Christus, cum ascenderet in Bethel [ (77)], id est cum carne assumpta veniret ad Synagogam, que prius erat domus Dei, quod sonat Bethel, irrisus est a parvulis: Ascende, calve, clamantibus, id est Iudeis puerili fatuitate clamantibus: Tolle, tolle, crucifige eum! (Io. 19.) qui devorantur a duobus ursis [ (78)], id est a diabolo et angelis eius, vel a Tito et Vespasiano, quos Deus ad destructionem Iudeorum misit  XLII anno post Christi resurrectionem, sicut illi pueri quadraginta duo fuerunt a duabus bestiis devorati. [AUGUSTINUS.] Filii ergo Core sunt qui tropheum Christi, id est signum crucis in fronte cordis et corporis susceperunt, quibus attribuitur {191.415B} psalmus iste. Et est sensus tituli: Intellectus huius psalmi dirigens nos in finem, id est in Christum, convenit filiis  CORE, id est crucis que in Calvaria fuit. Vel secundum aliam litteram, que est in intellectu, et subauditur psalmus [HIERONYMUS.] ita psalmus iste dirigens nos in finem, convenit filiis Core, id est Christi, in intellectu, id est ut spiritualiter intelligant. Convenit enim hic psalmus omni Christiano, qui flamma divine caritatis accenditur, de qua re, id est de caritate Dei, hic psalmus primus est [ (79)] . Sequuntur autem alii duo, scilicet octogesimus tertius et centesimus tricesimus tertius. [HIERONYMUS.] Et est psalmus iste contra tristitias seculi, ne nos a Deo retrahant, ubi est vox fidelis Deum desiderantis, qui degerat in vitiis, {191.415C} et ad fontem baptismi tendit [ (80)]; vel qui exhaustis vitiis ad contemplationem Dei ascendit, qui exquisito cervi exemplo desiderium suum ostendit, cui obviat malorum insultatio. Sed ne tristitia seculi, animum in desperationem traheret, vel tedium, postea consolatur animam suam.
marg.| Intentio. Monet ne seculi tristitie quemquam retrahant a sancto desiderio.
marg.| [CASSIODORUS.] Modus. Bipartitus est psalmus. Primo, omne desiderium huius fidelis dicitur esse ad Deum. Secundo agit de perturbationibus [AUGUSTINUS.] contra quas ratio confortat sensualitatem spe Dei, ibi quare tristis es etc. Ostendens ergo desiderium suum, ait:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 41,2 
I
prol.|
marg.| Quemadmodum desiderat cervus. [AUGUSTINUS. ALCUINUS. HIERONYMUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Et convenit hec vox catechumenis, et etiam omnibus fidelibus adhuc peregrinantibus. Quemadmodum desiderat cervus. Ecce exquisita cervi similitudo. Nam cum secundum multas alias proprietates, cervus fideli conferatur, ob hanc velut excellentiorem et expressiorem, hic in comparationem adducitur. Cervus enim senio gravatus, excrescentibus pilis atque cornibus, serpentem trahit. Quo tracto naribus veneno estuat, unde fontem {191.416A} ad bibendum ardentissime desiderat. Quo hausto, cornua et pilos deponit: quod fideli recte convenit, et catechumeno et perfecto, sed diverso modo. Catechumeno enim hec de cervo adaptatur ita similitudo, quia sicut cervus tracto serpente estuans fontem querit, ut estum extinguat, ita catechumenus veneno vitiorum a terra contractorum, se estuare agnoscens, fontem baptismi querit et desiderat, ubi vitiorum pilos atque superbie cornua deponit, et sic reiuvenescit factus novus homo. [HIERONYMUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] Perfecto autem hoc modo convenit, quia sicut cervus trahit serpentem, et tractum interimit, quo interempto, fontem causa bibendi querit: ita fidelis consumptis in se vitiis et peccatis, fontem comtemplationis {191.416B} desiderat, ubi reficiatur. Uterque tamen et perfectus et catechumenus, ad eumdem tendit fontem, scilicet Christum, qui est fons aquarum viventium. Et hoc est, quemadmodum cervus, tracto serpente, desiderat, venire ad fontes aquarum, ut reiuvenescat, ita desiderat anima mea ad te Deus, dicit catechumenus.
marg.| Vel ita, ut perfecto conveniat, quemadmodum cervus, perempto serpente, desiderat venire ad fontes aquarum, ita consumptis vitiis, desiderat ardenti desiderio, amplius quam ante anima mea, venire ad te, Deus.B
B ¶Codd. : PL191
prol.| Nota quod quia hic agitur de catechumenis fontem baptismi petentibus, ideo hic psalmus in Sabbato Pasche et Pentecostes cantatur, cum sacramentum baptismi celebratur. Quia vero etiam de {191.416C} perfectis Deum videre cupientibus agitur, ideo in exsequiis mortuorum cantatur. Quod enim ante desideraverant, tunc habent.C
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 41,3 
II
prol.|
marg.| Sitivit. [AUGUSTINUS. HIERONYMUS. CASSIODORUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] Hic determinat desiderium suum quia poterat cervus desiderare fontem, intellige, causa bibendi, vel lavandi. Et ostendit quia maxime causa bibendi fontem desiderat, quasi1 : desiderat anima mea ad te. Sitivit, inquam, et olim, non modo primum, anima mea ad Deum fontem, vel fortem, id est Christum, qui est fons aquarum irriguus, {191.416D} unde omnia bona fluunt; vivum non ad mortua simulacra gentium. Et quid sitivit? venire et apparere. Et hoc est, quando veniam. quasi2 : Cupio dissolvi (Phil. 1), quia sitio in peregrinatione, sitio in cursu, satiabor in adventu; sed quando veniam? hoc ideo ait, quia quod citius est Deo, tardum est hominis desiderio, et apparebo, quia et tunc et nos apparebimus, qui modo latemus ante faciem Dei, quia tunc videbimus eum sicuti est (Io. 3). Talis autem cervus, dum currit patitur insultantes.D
D ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,4 
III
prol.|
marg.| Fuerunt mihi lacryme mee. [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quasi3 : In futuro apparebo; in via autem, fuerunt mihi lacryme mee die, id est in prosperis, que iste despicit; ac nocte, id est in adversis: et he lacryme non fuerunt mihi amaritudo, vel peremptio, sed panes, id est refectio, quia afflictionibus eruditur Christianus. Causa vero harum 91 lacrymarum, id est insultatio iugis pravorum. Unde sequitur, dum dicitur, quasi4 : inde sunt lacryme, dum, id est quia dicitur mihi quotidie cum eorum Deus digito ostenditur, ubi est Deus tuus?E
E ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,5 
IV
prol.|
marg.| Hec recordatus sum, vel meditatus sum. [AUGUSTINUS.] quasi5 : Ipsi querunt, ubi est Deus tuus? et dum hec querunt, ego etiam sum meditatus, per omnia visibilia. Hec, scilicet, ubi est Deus meus, quasi visibilia mundi per fenestras sensuum collustravi, ut per ea invisibilem Creatorem cognoscerem, et non tantum per illa visibilia, sed etiam per ipsam animam meam quesivi Deum, ut per ea, scilicet exteriora, et animam meam, invisibilia Dei inveniam. Et hoc est, et effudi animam meam, id est ad attingendum et intelligendum Deum, dilatavi animam meam, quia relictis illis exterioribus instrumentis {191.417C} sensuum corporalium subiacentibus, ad seipsum rediit animus meus, et cepit se contemplari ut videat se in se, ut noverit se apud se, ut intelligat an aliquid tale sit Deus ipsius. Ecce intellectus tituli. Sed quia nec in exterioribus, nec in anima Deum invenit, quia hec variabilia invariabilis Deus excedit, addit, super me, quasi6 : dilatavi animam meam, ad intelligendum super seipsam. Si enim anima in se maneret, se non excedens Deum non videret, qui ultra est. Sed quare hoc fecit? quoniam hoc modo transito, vel ingrediar in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei. Tabernaculum Dei in terra fideles sunt, in quibus iste iam multa miratur, scilicet quod in corpore non regnet peccatum, sed potius {191.417D} arma iustitie, et quod anima obedit Deo, et tolerat aspera, et tendit in altum, et huiusmodi. Transit etiam hec, et pervenit mente usque ad domum Dei celestem, et stupet. Et hoc est, ideo effudi, quoniam hoc modo transibo, vel ingrediar per collustrationem et contemplationem. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] In locum tabernaculi admirabilis, id est in presentem Ecclesiam, que est quedam imago et species future Hierusalem, que, dum videtur, amplius illa desideratur, et amplius in ista gemit. Ideo dicit ingrediar in locum tabernaculi, quia extra locum tabernaculi huius aliquis querens Deum, errat. Ego dico perveniens mente usque ad domum Dei, non captus desideriis seculi. Quomodo ad secretum domus Dei pervenis?F
F ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,V 
prol.|
marg.| In voce exsultationis. [AUGUSTINUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS.] De eterna enim festivitate sonat, nescio quid canorum et dulce cordi eius, unde rapitur sicut cervus ad fontes aquarum, et mulcetur; et confessionis, id est laudis eterne, que ab angelis Deo decantatur, unde sonat ei mira suavitas. Et dicitur hoc a simili festa colentium, quibus mos erat ante domos symphonias constituere. Dico, in voce exsultationis et confessionis, id est sonus epulantis, id est sonantium et epulantium, id est de eterna refectione gaudentium, vel que confessio est sonus epulantis sed non mutatur sensus.G
G ¶Codd. : PL191
prol.| {191.418B} [HIERONYMUS. ALCUINUS.] Aliter ab illo loco; hec recordatus sum. quasi7 : Ita mihi improperant, et hec improperia, recordatus sum et effudi animam meam, id est letatus sum pre gaudio, liquefacta est anima mea. Et hoc, in me, non extra gestit, sed in se compuncta revertitur. Compunctio enim alia est letitie, alia est doloris. Quare ita gaudebam? Quoniam transibo ad locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei, id est quia cogito quod, et si Deum modo visibiliter non videam, tamen per Ecclesiam, in qua sunt admirabiles sancti, ad Hierusalem celestem perveniam. Ego dico, existens in voce exsultationis et confessionis sonus epulantis, id est captus suavitate laudis angelice, que suscipitur mente.H
H ¶Codd. : PL191
7 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,6 
VI
prol.|
marg.| Quare tristis es etc. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Secunda pars, ubi agit de conturbationibus, contra quas ratio confortat animam sensualem spe Dei. quasi8 : Transivi hinc usque ad domum Dei, sed quia perstrepit mundus et caro gravat animam, comparans hec tristia illis iocundis, ait: Quare tristis es? quasi9 : Quia transivi usque ad domum, ergo, o anima mea, cum iocunda videas, cum de Deo non dubites que presentis, quare tristis es? et quare conturbas me? quasi10 : Rationem si investigas, nil est mundo quare hoc debeas.I
I ¶Codd. : PL191
8 quasi] + dicat PL
9 quasi] + dicat PL
10 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,VII 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 41,7 
prol.|
marg.| Spera in Deo etc. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] quasi11 : Ne dicat anima, ideo conturbo te, quia ibi non sum, quo per transitum rapta sum; quia et hic gravor, inquit, potius, spera interim in Deo. Ecce salutare remedium, spera, quoniam adhuc, et si non modo plene, tamen in futuro confitebor illi in re, nondum enim ex omni parte sum salvus, sed confitebor in spe, quid? quod ipse est salutare etc.
11 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita spera et sperare potes, quoniam adhuc in presenti confitebor illi, id est de peccatis penitentiam agam, ut tibi non obsistam. Illi, inquam, confitebor qui est salutare, a quo, scilicet, non a me, salus mihi. Salutare dico, vultus mei, id est ex forma nostra quam {191.419A} assumpsit; qui est etiam Deus meus, id est Creator meus.J
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 41,VIII 
prol.|
marg.| Ad meipsum. [ALCUINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Iste conversus ad Deum dicit ex se conturbationes esse; ex Deo autem finem earum. Unde in eo est ei spes. Et hoc est, ad meipsum vel a meipso anima mea conturbata est. quasi12 : Anima mea est tristis, sed ad meipsum, vel a meipso anima mea conturbata est. Ad me conturbatur anima que ad Deum reficitur. Non est mihi firmitas, vel spes in me: ideo numquam presumam de me, sed sperabo in Deo. Ecce qui {191.419B} supra corrigebat animam ad conditionem hominis reversus, dicit hic animam a se conturbari: que, nisi carnis vitia essent, tranquilla permaneret. Ecce ex qua diversitate constat homo: Propterea, quasi13 : quia ad me conturbatur anima. Propterea, id est propter conturbationes anime, memor ero tui, id est festino ad te, qui excludis omnia mala. Ecce remedium quo evadant tribulationes. Unde vero, id est pro quibus sit memor Dei, subdit, de terra Iordanis. In Iordane qui interpretatur descensio, Dominus baptisma consecravit, in quo humiliati lavantur, et fiunt terra fructifera, que reddit fructum tricesimum, sexagesimum, centesimum. Descende ergo ut eleveris. Et est, memor ero tui {191.419C} de terra Iordanis, id est de baptismo, ubi est peccatorum remissio, id est quia in baptismo peccata remisisti, et humiliasti, et terram fructiferam me fecisti. Horum memor malis non turbatur, et memor ero tui de terra Hermoniim, scilicet a monte modico. Hermon parvus mons est iuxta Iordanem, et interpretatur anathematizatio. Anathematiza te ergo, displicendo tibi ut placeas Deo, anathematiza etiam diabolum, abrenuntiando ei. Et est sensus: Memor ero tui de Hermoniim a monte modico, id est quia fecisti me mihi displicere, et diabolo abrenuntiare, et in virtutibus altum et tamen humilem, quia non in superbis, sed in humilibus memoria Dei est. Et nota congruam verborum coniunctionem, scilicet Iordanis et Hermoniim a monte {191.419D} modico. Nemo enim currit ad remissionem quasi ad Iordanem, nisi qui sibi displicet, et qui sibi fatetur se peccatorem: quod notat Hermoniim, et nemo confitetur se peccatorem, nisi se humiliet: quod notatur in modico.K
K ¶Codd. : PL191
12 quasi] + dicat PL
13 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,8 
IX
prol.|
marg.| Abyssus. [HIERONYMUS. ALCUINUS.] quasi14 : Decet ut sim memor; nam ad hoc abyssus abyssum invocat, id est Evangelium et lex in hoc concordant, et hec invocatio fit in voce cataractarum tuarum, id est per doctrinam prophetarum et apostolorum, a quibus fluenta Dei manant. Unde benedicuntur cataracte. Ad litteram enim cataracte sunt ostia fluviorum, unde aqua fluit. Et ideo etiam, memor ero tui, quiaL
L ¶Codd. : PL191
14 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,X 
prol.|
marg.| Omnia excelsa tua et fluctus tui que erant super me [ALCUINUS.] id est maior et minor pena, que superabat me, sic transierunt, id est transibunt. Preteritum pro futuro ponit prophetica certitudine. Ideo etiam memor ero tui, quiaM
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 41,9 
XI
prol.|
marg.| In die [ALCUINUS. AUGUSTINUS. HIERONYMUS.] id est in prosperis mandavit dominus misericordiam suam, id est precepit Deus ferre mala, quod est misericordia, qua flagellat omnem filium quem recipit, et in nocte, id est in adversis, mandavit canticum eius, id est precepit exsultare in ipso Christo. Unde Apostolus: In tribulationibus {191.420B} gaudentes, et propter hec omnia oro in adversis (Rm. 12). Et hoc est, apud me oratio.
marg.| Vel ita ab illo loco, abyssus. Iste memor Dei, admirans quomodo omnia invitent ad Deum etiam homines, alter alterum, dicit Deo: Quasi debeo esse memor, quia, abyssus abyssum invocat, id est homo hominem ad Deum vocat, dum aliquid veritatis predicat: qui homo abyssus dicitur, quia neutrius illorum, scilicet vocantis, vel vocati, cor sciri potest: profundum est enim et inscrutabile cor hominis (Ier. XVII). Unde, accedet homo ad cor altum, (Psalm.  LXIII), et alibi: Homo est, et quis cognoscet eum? vocat homo hominem. Et hoc, non in sua voce, sed cataractarum tuarum, id est in voce Spiritus sancti, ei divinitus immissa de quo profluunt {191.420C} aque salientes in vitam eternam (Io. 4). Vel abyssus dicit duo iudicia Dei, id est primum et secundum, quibus iste terretur: Unde alibi: A iudiciis enim tuis timui (Ps.  CXX). quasi15 : Turbata est anima mea, et humiliatus sum, quia abyssus, id est iudicium quod intulit Deus homini peccanti, unde est nobis hic labor et mors, invocat abyssum, id est ostendit aliud iudicium, quo mali damnabuntur. Si enim ita severe eum punivit, quid in penitentibus in futuro faciet? Hoc timuit iste, dicens ad me: anima mea turbata est. Et ideo humilis est, quia timet iudicia. Hec duo iudicia turbant istum, et hoc, in voce cataractarum tuarum, id est per doctrinam tuorum predicatorum, hec {191.420D} hominibus denuntiantium: quod inde patet, quia omnia excelsa tua, vel omnes suspensiones tue, alia littera, id est futura mala que minaris: et fluctus tui, scilicet dolores quos sentio; iam in re transierunt super me, id est modo me premunt. Quorum alterum de primo, alterum de futuro iudicio mihi est; sed quo crebriora sunt mala; eo dulcior erit misericordia, quia in die, id est in prosperis, mandavit Dominus misericordiam suam, id est docet misericordiam suam, hanc scilicet que liberat de tribulatione. In quieto enim tempore discitur lex Domini, qui promittit misericordiam liberationis; sed non declarat illam misericordiam, id est fructum eius, nisi in nocte adversitatis. Unde hic dicit, in nocte, id est in adversis. Declaravit, {191.421A} alia littera, id est in adversis fructus eius declaratur, tunc enim subvenit, et verum probat Deus, quod die mandavit. Unde speciosa misericordia Dei in tempore tribulationis. Sicut nubes pluvie in tempore siccitatis. Ergo ut formica in prosperis debemus discere et colligere, unde vivamus in adversitate; formica enim per estatem colligit, quod per hiemem ei prosit, ita tu in prosperis disce misericordiam. Hoc, id est misericordia Dei, finit conturbationes.N
N ¶Codd. : PL191
15 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,XII 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 41,10 
prol.|
marg.| Apud me. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] quasi16 : Et cum undique sint mala, quid ergo agis in hac peregrinatione? dico tibi: Oratio est mihi in his conturbationibus. {191.421B} Et hec oratio est apud me, id est intus habeo quod offeram, non de longinquo afferam Deo 92 thura et aromata, non de grege vitulum vel arietem, in me est unde Deum placem, non extra me quero. Que oratio fit Deo vite mee, id est qui dat vitam. Oratio autem sine eleemosyna et ieiunio inanis est. Iustitia enim hominis est in hac vita ieiunium. Eleemosyna et oratio, que his duabus aliis volat ad Deum. Dicam Deo meo: Susceptor meus es, quia per baptismum suscepisti me, in patria tua collocandum ergo.O
O ¶Codd. : PL191
16 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,XIII 
prol.|
marg.| Quare oblitus es mei? [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] dum differt promissa. Et hic est labor, oblitus videtur, et {191.421C} est, Quare oblitus es mei? Quare nunc pateris me his miseriis vexari? Videbat iste que sit dulcedo patrie, et pericula mundi horrebat. Et quare contristatus, secundum sensum carnis, que horret has difficultates, incedo ad te, ideo contristatus, dum, id est quia affligit me tentando, tribulando, inimicus, scilicet diabolus. quasi17 : Tristis incedo, dum abundante iniquitate refrigescit caritas multorum (Matt. 24).P
P ¶Codd. : PL191
17 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,11 
XIV
prol.|
marg.| Dum confringuntur [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] quasi18 : Ita affligit me inimicus, dum, id est quia confringuntur ossa mea, quia etiam fortes Ecclesie cedunt {191.421D} scandalis; nam quasi ossa franguntur, dum virtus patientie affligitur et tepescit quod irrident mali. Et etiam exprobraverunt mihi qui tribulant me inimici mei. Hoc modo exprobraverunt.Q
Q ¶Codd. : PL191
18 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 41,XV 
prol.|
marg.| Dum dicunt mihi per singulos dies. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Hoc maxime in tentationibus Ecclesie dicitur fidelibus, Quid dicunt? Ubi est Deus tuus? Hec est exprobratio illa, ubi est Deus tuus? quasi vel nullus est, vel de te non curat; et si curat, liberet te, si potest. Ipsi ita. Sed tamenR
R ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 41,12 
XVI
prol.|
marg.| Quare tristis es, anima mea [AUGUSTINUS.] Vel ita continuat: {191.422A} Hec mihi dicunt, et quia propter hec anima mea turbata est ad me, quid ei suadeam, nisi quod et supra, scilicet, Quare tristis es anima mea? et quare conturbas me? Repetita confortatio est contra tribulationes frequentes. Sed ne dicas: Ideo turbor, quia hic mala patior potius.S
S ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 41,XVII 
prol.|
marg.| Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] in futuro, vel nunc. Quid? quod ipse est. Salutare vultus mei et Deus meus. Dicit hic ipsam confessionem, et repetit spei confirmationem.T
T ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 41), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_41)
Signaler un complément d'information

Notes :