Glossa ordinaria

Capitulum 43

Numérotation du verset Is. 43,1 

Et nunc hec dicit Dominus
creans te Iacob
et formans te Israel
noli timere quia redemi te
et vocavi nomine tuo
meus es tu
Numérotation du verset Is. 43,2 

cum transieris per aquas
tecum ero
et flumina non operient te cum ambulaveris in igne non combureris
et flamma non ardebit in te
Numérotation du verset Is. 43,3 

quia ego
Dominus Deus tuus Sanctus Israel
salvator tuus
dedi propitiationem tuam
Egyptum Ethiopiam et Saba
pro te
Numérotation du verset Is. 43,4 

ex quo honorabilis factus es
in oculis meis
et gloriosus ego
dilexi te
et dabo homines pro te
et populos
pro anima tua
Numérotation du verset Is. 43,5 

noli
timere
quoniam tecum ego sum ab oriente
adducam semen tuum
et ab occidente congregabo te
Numérotation du verset Is. 43,6 

dicam aquiloni da
et austro noli prohibere affer
filios meos
de longinquo
et filias meas
ab extremis terre
Numérotation du verset Is. 43,7 

et omnem
qui invocat nomen meum in gloriam meam creavi
eum et formavi
Eum et feci eum
Numérotation du verset Is. 43,8 

educ
foras populum cecum
et oculos
habentem surdum
et aures ei sunt
Numérotation du verset Is. 43,9 

omnes gentes congregate sunt
simul
et
collecte sunt tribus
Quis
in vobis
annuntiet istud
et que prima sunt
audire nos faciat
dent testes eorum
et
iustificentur
et audiant
et dicant
vere
Numérotation du verset Is. 43,10 

vos testes mei
dicit Dominus
et servus meus
quem elegi
ut sciatis
et credatis mihi et intelligatis
quia ego
ipse sum
ante me
non est formator1 deus
1 formator] formatus Weber
et post me non erit
Numérotation du verset Is. 43,11 

ego
sum ego sum Dominus
et non est absque me salvator
Numérotation du verset Is. 43,12 

ego annuntiavi et salvavi
auditum feci et non fuit in vobis alienus
vos testes mei dicit Dominus et ego Deus
Numérotation du verset Is. 43,13 

et ab initio ego ipse et non est qui de manu mea
eruat
Operabor
et quis avertet illud
Numérotation du verset Is. 43,14 

hec dicit Dominus salvator2 vester
2 salvator] redemptor Weber
Sanctus Israel propter vos emisi
Babylonem
et detraxi
vectes universos
et Chaldeos
in navibus suis gloriantes
Numérotation du verset Is. 43,15 

ego Dominus
Sanctus vester
creans Israel
Rex vester
Numérotation du verset Is. 43,16 

hec dicit Dominus qui dedit in mari viam et in aquis
torrentibus semitam
Numérotation du verset Is. 43,17 

qui eduxit
Quadrigam
et equum
agmen
et robustum simul
obdormierunt
nec resurgent
contriti sunt
quasi linum et extincti sunt
Numérotation du verset Is. 43,18 

ne memineritis
Priorum
et antiqua
ne intueamini
Numérotation du verset Is. 43,19 

ecce
ego facio nova
et nunc orientur utique cognoscetis ea ponam in deserto
viam
et in invio
flumina
Numérotation du verset Is. 43,20 

glorificabit me
Bestia
agri dracones et strutiones
quia dedi in deserto
aquas
Flumina
in invio
ut darem potum
populo meo
electo meo
Numérotation du verset Is. 43,21 

populum istum
Formavi
mihi laudem meam narrabit
Numérotation du verset Is. 43,22 

non me
invocasti
Iacob
nec laborasti
in me Israel
Numérotation du verset Is. 43,23 

non obtulisti mihi arietem
holocausti tui et victimis tuis
non glorificasti me non te servire feci
in
oblatione
nec laborem tibi prebui
in thure
Numérotation du verset Is. 43,24 

non emisti mihi argento calamum
et adipe victimarum tuarum
non inebriasti me
Verumtamen
servire me fecisti in peccatis tuis prebuisti mihi
Laborem
in iniquitatibus tuis
Numérotation du verset Is. 43,25 

ego sum
ego sum
ipse qui deleo iniquitates tuas
propter me
et peccatorum tuorum non recordabor
Numérotation du verset Is. 43,26 

reduc me in memoriam et iudicemur simul
narra
si quid habes ut iustificeris
Numérotation du verset Is. 43,27 

pater tuus
primus peccavit et interpretes tui
Numérotation du verset Is. 43,28 

et contaminavi
principes sanctos
dedi ad internicionem
Iacob et Israel in blasphemiam

Capitulum 43

Numérotation du verset Is. 43,1 
{t. 3: Erfurt, f. 105va ; facsim., p. 66a} Et nunc hec dicit Dominus
marg.| ET  NUNC  HEC. Superius locutus est de captivitate Iudeorum et malitia eorum qui credere noluerunt nunc primitivam alloquitur Ecclesiam que est de Iudeis ut creatorem anime sue et corporis intelligant.
creans te Iacob
interl.| prius luctatorem
et formans te Israel
interl.| post contemplatorem
noli timere quia redemi te
interl.| sanguine Filii
et vocavi nomine tuo
interl.| o Israel
interl.| quasi familiarem ut inevitanter predices nihil formides
interl.| servus
meus es tu
marg.| CREANS  TE  IACOB etc. Iacob supplantator Israel vir videns Deum. Hi sunt apostoli et apostolici viri qui et vitia supplantaverunt et Deum viderr meruerunt.
Numérotation du verset Is. 43,2 
cum transieris per aquas
interl.| per hoc innumera apostolorum et aliorum predicatorum tormenta significat
tecum ero
interl.| tutor
et flumina non operient te cum ambulaveris in igne non combureris
interl.| anima quamvis corpore
et flamma non ardebit in te
marg.| PER  AQUAS. Secundum hebreos per aquas Egyptum pro magnitudine Nili per flumina Chaldei quia apud eos sunt flumina multa per ignem (quia crudeles et igniti) Macedones designantur. Per flammam (omnia que consumit) Romani. Hec quoque regna predicando transierunt apostoli et Dominus ubique cum eis.
Numérotation du verset Is. 43,3 
quia ego
interl.| noli timere
Dominus Deus tuus Sanctus Israel
interl.| quia tecum sum usque ad consummationem seculi
salvator tuus
interl.| qui predicatorem te facio
dedi propitiationem tuam
interl.| o Israel
Egyptum Ethiopiam et Saba
interl.| convertendo
pro te
interl.| pro tua utilitate
marg.| DEDI  PROPITIATIONEM etc. Ut inde asquiras tibi misericordiam et coronam predicando scilicet Egipiis et Ethyopibus qui pene ultimi et Sabeis est autem Saba civitas in finibus Ethiopie sita. In omnem terram exivit sonus eorum.
marg.| Ex quo audierunt a Domino. Euntes in mundum universum predicate evangelium omni creature. Illi autem profecti predicaverunt.
Numérotation du verset Is. 43,4 
ex quo honorabilis factus es
interl.| pro illis conversis
in oculis meis
interl.| non hominum
et gloriosus ego
interl.| ideo
dilexi te
interl.| prior unde ipse prior dilexit nos
et dabo homines pro te
interl.| unde habes mercedem
et populos
interl.| conversos in predicatione tua
pro anima tua
interl.| salute
Numérotation du verset Is. 43,5 
noli
interl.| ergo
timere
interl.| adversa mundi
quoniam tecum ego sum ab oriente
interl.| ad Ecclesiam
adducam semen tuum
interl.| filios tuos in fide
et ab occidente congregabo te
interl.| similes tibi
marg.| AB  ORIENTE. Multi venient ab oriente et occidente et recumbent cum Abraham Isaac et Iacob ab omnibus scilicet mundi partibus.
Numérotation du verset Is. 43,6 
dicam aquiloni da
interl.| diabolo redde quos captivasti
et austro noli prohibere affer
interl.| o Israel
filios meos
interl.| predestinatos
de longinquo
interl.| ab extremis terre
interl.| qui eratis de longe prope facti estis sanguine Christi
et filias meas
interl.| animas vel mulieres sanctas
ab extremis terre
marg.| DICAM  AQUILONI. GREGORIUS. Aquiloni dicitur da cum offerre Deo sue fidei munera gentilitas imperatur austro autem iubetur ne prohibeat quia hebreis in fide confidentibus precipitur ne vitam gentium contemnendo repellant etc.
Numérotation du verset Is. 43,7 
et omnem
interl.| adducam
qui invocat nomen meum in gloriam meam creavi
interl.| corpore
eum et formavi
interl.| anima
Eum et feci eum
interl.| fidelem
Numérotation du verset Is. 43,8 
educ
interl.| o fili
foras populum cecum
interl.| sub infidelitate mentis
et oculos
interl.| corporis
habentem surdum
interl.| mente
et aures ei sunt
interl.| in corpore
marg.| EDUC  FORAS. {t. 3: Erfurt, f. 105vb ; facsim., p. 66b} Vox Patris ad Filium de Iudeis mente cecis. Et nota prius esse factam vocationem Iudeorum deinde gentium. Unde et Paulus: vobis oportebat primum loqui verbum Dei.
Numérotation du verset Is. 43,9 
omnes {t. 3: Erfurt, f. 105vb ; facsim., p. 66b} gentes congregate sunt
interl.| post vocationem Iudeorum
simul
interl.| in ovile ovium cuius et unus pastor
et
interl.| prius
collecte sunt tribus
interl.| Iudei predestinati
marg.| OMNES  GENTES. Propheta ad gentes increpans de idolatria et admirans quid nullus in gentibus hoc prescire potuit sed tantum populu Dei qui legem Dei accepit prophetas habuit. Unde notus in Iudea Deus.
Quis
interl.| deorum vestrorum
in vobis
interl.| o gentes
annuntiet istud
interl.| quod dico
et que prima sunt
interl.| preterita
audire nos faciat
interl.| sicut Deus noster
dent testes eorum
interl.| ipsi dii testimoniis se probent
et
interl.| ira
iustificentur
interl.| veri dii probentur
et audiant
interl.| quod dubitent
et dicant
interl.| veros deos esse
vere
interl.| o prophete o apostoli
interl.| quasi ipsi non habent sed vere vos testes
Numérotation du verset Is. 43,10 
vos testes mei
dicit Dominus
interl.| Pater
et servus meus
interl.| Christus
quem elegi
interl.| ex omnibus in salutem omnium
interl.| in quo complacui
ut sciatis
interl.| hec omnia scilicet fient
et credatis mihi et intelligatis
interl.| qui prius bruti et insensibiles
quia ego
interl.| solus
ipse sum
interl.| Deus
interl.| ego omnia creavi quia ante etc.
ante me
interl.| qui sum principium etc.
non est formator1 deus
1 formator] formatus Weber
interl.| formatus : alia littera
interl.| alicuius rei
et post me non erit
interl.| quia finis sum
marg.| NON  EST  FORMATUS. Quidam codices habent plasmatus sed non convenit bene sic tamen potest exponi. Ante me non est formatum idolum quia feci hominem iustum a quo iniuste formatum est idolum.
Numérotation du verset Is. 43,11 
interl.| quia
ego
interl.| non alius
sum ego sum Dominus
interl.| repetitio confirmatio
et non est absque me salvator
interl.| quia unum in substantia Pater et Filius et Spiritus Sanctus vel sine me non est Filius qui est mundi salus
Numérotation du verset Is. 43,12 
ego annuntiavi et salvavi
interl.| in Filio genus humanum
interl.| preteritum vel futurum annuntiavi
marg.| EGO  ANNUNTIAVI. Per prophetas nativitatem Filii vocationem gentium expulsionem demonum.
auditum feci et non fuit in vobis alienus
interl.| prophetis et apostolis predicantibus
interl.| scilicet Deus sed ego tantum
vos testes mei dicit Dominus et ego Deus
interl.| prophete et apostoli quia ego predixi non alius
Numérotation du verset Is. 43,13 
et ab initio ego ipse et non est qui de manu mea
interl.| potestate
eruat
interl.| qui ab initio predico futura
Operabor
interl.| salutem gentium
et quis avertet illud
interl.| opus
Numérotation du verset Is. 43,14 
hec dicit Dominus salvator2 vester
2 salvator] redemptor Weber
interl.| vel: redemptor
interl.| per Filium
interl.| o apostoli
Sanctus Israel propter vos emisi
interl.| Filium
Babylonem
interl.| mundum confusum peccato
et detraxi
interl.| a cordibus hominum
vectes universos
interl.| impedimenta principum demonum
marg.| HEC  DICIT  DOMINUS etc. Hec scilicet que sequuntur. Pater ad apostolos. Propter vos qui scilicet testes mei estis qui scilicet evangelium predicatis quibus dixit nolite timere.
et Chaldeos
interl.| demones per fluctus huius seculi miseras animas circumducentes et inde gloriantes
in navibus suis gloriantes
marg.| CHALDEOS  IN  NAVIBUS. Secundum historiam Chaldei abundant fluminibus et strenui sunt navibus et inde gloriantur.
Numérotation du verset Is. 43,15 
ego Dominus
interl.| non alius
Sanctus vester
interl.| hoc decrevi
interl.| sanctificans vos
marg.| EGO  DOMINUS  SANCTUS  VESTER. Olim filiis Israel modo vobis. O apostoli in mundo expulsis demonibus et omnibus victis principibus.
creans Israel
interl.| contemplativos
Rex vester
interl.| regens vos
Numérotation du verset Is. 43,16 
hec dicit Dominus qui dedit in mari viam et in aquis
interl.| Iordanis vel Arnon ut exitus de Egipo introitus in terram promisssionis haberetur ex miraculo
torrentibus semitam
Numérotation du verset Is. 43,17 
qui eduxit
interl.| de Egypto
Quadrigam
interl.| currus
et equum
interl.| equites
agmen
interl.| scilicet magnum
interl.| id est
et robustum simul
interl.| omnes
obdormierunt
interl.| somno mortis
nec resurgent
interl.| ad bonum suum
contriti sunt
interl.| impetu aquarum
quasi linum et extincti sunt
interl.| in momento succisum vel igne correptum
Numérotation du verset Is. 43,18 
ne memineritis
interl.| o apostoli
Priorum
interl.| supradictorum quia maiora faciam et vos ipsi
et antiqua
interl.| parva maiorum comparatione
ne intueamini
interl.| miremini
Numérotation du verset Is. 43,19 
ecce
interl.| quia
ego facio nova
interl.| nova magis miranda
{t. 3: Erfurt, f. 106ra ; facsim., p. 67a} et nunc orientur utique cognoscetis ea ponam in deserto
interl.| gentium
interl.| totius mundi non tantum in mari rubro
viam
interl.| Christum
et in invio
interl.| doctrine
flumina
marg.| FACIO  NOVA. Multa que reficiunt animas non corpora olim de petra unum tantum produxi fontem ad corpora reficienda.
Numérotation du verset Is. 43,20 
interl.| tunc
glorificabit me
interl.| quod non ante
Bestia
interl.| bestialis
agri dracones et strutiones
interl.| hypocrite
marg.| {t. 3: Erfurt, f. 106ra ; facsim., p. 67a} DRACHONES. Maligni venenosi qui in solitudine gentium morabantur idolatrie sanguine morumque feritate bestiales.
marg.| Strutio speciem alarum habet volatu caret. Sic hypocrita speciem sanctitatis habet rem autem non habet.
quia dedi in deserto
interl.| eorum
aquas
interl.| veteris et novi testamenti
Flumina
interl.| idem
in invio
interl.| ariditate rationis
ut darem potum
interl.| aque vive
populo meo
interl.| fideli scilicet
electo meo
interl.| scilicet
Numérotation du verset Is. 43,21 
populum istum
interl.| gentilem
Formavi
interl.| in fide
mihi laudem meam narrabit
interl.| aliis
interl.| nativitatis passionis resurrectionis ascensionis
Numérotation du verset Is. 43,22 
non me
interl.| sed idola
invocasti
interl.| corde
Iacob
interl.| laudantibus bestiis
marg.| NON  ME  INVOCASTI. Ad Iudeos loquitur qui ante adventum Domini idola coluerunt. Vel ad eos qui post adventum credere noluerunt.
nec laborasti
interl.| penitendo
in me Israel
marg.| NEC  LABORASTI. Non feci te laborare post adventum Filii ut pretiosa queque offerres quia sacrificium Deo spiritus contribulatus. Vel non laborasti in me tantum quia idolis offerebas.
Numérotation du verset Is. 43,23 
non obtulisti mihi arietem
interl.| tantum sed idolis ego non quero partem sed totum
interl.| impleto significato unde: sacrificium et oblationem noluisti #aulocaustum etc.
holocausti tui et victimis tuis
interl.| unde supra: ut quid mihi multitudinem victimarum vestrarum dicit Dominus
non glorificasti me non te servire feci
interl.| nec requisivi a te pretiosum aliquid in quo parando laborares
in
interl.| tali
oblatione
interl.| spiritus contribulatus etc.
nec laborem tibi prebui
interl.| tibi
in thure
interl.| sic oblato
marg.| IN  THURE. Per thus et calamum qui est surculus arboris aromatice omnia aromata accipe.
Numérotation du verset Is. 43,24 
non emisti mihi argento calamum
interl.| post adventum Christi vel non mihi tantum sed idolis
interl.| incensum abominatio est mihi
et adipe victimarum tuarum
interl.| non mearum
non inebriasti me
interl.| non placuerunt mihi
interl.| sed idola
Verumtamen
interl.| diu exspectavi te ad penitentiam ut coactus diceret laboravi sustinens
servire me fecisti in peccatis tuis prebuisti mihi
interl.| idem
Laborem
interl.| sustinendi
in iniquitatibus tuis
interl.| quia induratus es in nequitia tua
Numérotation du verset Is. 43,25 
ego sum
interl.| pius sum
ego sum
interl.| misericors
interl.| Iudeos hortatur ad penitentiam et promittit veniam
marg.| EGO  SUM. Quasi fecisti me laborare sub onere peccati tui. Ideo iam non servum non puerum voco sed simpliciter appello Iacob et Israel ut ostendam et arguam peccatores.
ipse qui deleo iniquitates tuas
interl.| in aspersione sanguinis novi testamenti delens antiquum cyrographum
interl.| si conversus fueris
propter me
interl.| non propter te quia misericors sum
et peccatorum tuorum non recordabor
interl.| in baptismo dimissorum
interl.| post dignos fructus penitentie
Numérotation du verset Is. 43,26 
reduc me in memoriam et iudicemur simul
interl.| ego et tu quis recte egerit videamus
narra
interl.| quasi quia nil habes quod dicas contra me
interl.| quid poteris scilicet
si quid habes ut iustificeris
interl.| in iudicio
interl.| ego loquor ut te scias que pateris sustinere iuste et me sola clementia misereri
marg.| REDUC  ME. Bona que feci tibi. Quid ultra debui facere tibi et non feci ? Vel si quid iusti habes ego libenter recipiam.
marg.| NARRA  SI etc.  SEPTUAGINTA de suo addiderunt dictu prior iniquitates tuas ut iustificeris.
marg.| Narra tu prior. Si prior dixero oppones forsitan te vel sapientia mea vel fortitudine gravatum vel multiplicatione verborum.
Numérotation du verset Is. 43,27 
pater tuus
interl.| Adam vel Abraham
primus peccavit et interpretes tui
interl.| Moyses et Aaron ad aquas contradictionis qui medii sunt inter me et te
prevaricati sunt in me
marg.| PATER  TUUS etc. Abraham scilicet qui Domino terram promissionis pollicente respondit. In quo sciam quia possidebo eam ?
marg.| Pater. Vel ipse Abraham qui peccasse dicitur in promissione flii dubitando. Vel populus in deserto contra Deum murmurando quasi cognosce te de peccatoribus generatum.
marg.| INTERPRETES. Quasi inter partes scilicet pacem ferentes.
Numérotation du verset Is. 43,28 
et contaminavi
interl.| contaminari permisi ne intrarent terram promissionis
principes sanctos
interl.| Moysen et Aaron
dedi ad internicionem
interl.| ne quis intraret in terram promissionis preter Iosue et Caleph
Iacob et Israel in blasphemiam
interl.| quorum corpora prostrata sunt in deserto


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Is. Capitulum 43), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=33&chapitre=33_43)
Signaler un complément d'information

Notes :