Hugo de Sancto Caro

Capitulum 3

Numérotation du verset Bar. 3,1 

1Et nunc Domine omnipotens Deus Israel anima in angustiis et spiritus anxius clamat ad te.
1 Et nunc... angustiis CorS2 (inc. capituli?)
Numérotation du verset Bar. 3,2 

Audi Domine et miserere quia Deus es misericors et miserere nostri quia peccavimus ante te
Numérotation du verset Bar. 3,3 

quia tu sedes in sempiternum et nos peribimus in evum ?
Numérotation du verset Bar. 3,4 

Domine omnipotens Deus Israel audi nunc orationem mortuorum Israel et filiorum ipsorum qui peccaverunt ante te et non audierunt vocem Domini Dei sui et agglutinata sunt nobis mala.
Numérotation du verset Bar. 3,5 

Noli meminisse iniquitatis2 patrum nostrorum sed memento manus tue et nominis tui in tempore isto:
2 iniquitatis Rusch ] iniquitatum Clementina , iniquitates Weber
Numérotation du verset Bar. 3,6 

quia tu es Dominus Deus noster et laudabimus te Domine:
Numérotation du verset Bar. 3,7 

quia propter hoc dedisti timorem tuum in cordibus nostris et ut invocemus nomen tuum et laudemus te in captivitate nostra quia convertimur ab iniquitate3 patrum nostrorum qui peccaverunt ante te.
3 convertimur ab iniquitate Rusch Clementina ] convertemus iniquitatem Weber
Numérotation du verset Bar. 3,8 

Et ecce nos in captivitate nostra sumus hodie quo4 nos dispersisti in improperium et in maledictum et in peccatum secundum omnes iniquitates patrum nostrorum qui discesserunt5 a te Domine Deus noster.
4 hodie quo Rusch Weber (hodie in captivitate nostra sumus quo inv. )] hodie qua Clementina |
5 discesserunt Rusch Weber ] recesserunt Clementina |
Numérotation du verset Bar. 3,9 

Audi Israel mandata vite auribus percipe6 ut scias prudentiam.
6 percipe Rusch Clementina ] percipite Weber
Numérotation du verset Bar. 3,10 

Quid est Israel7 quod in terra inimicorum es
7 Israel Rusch Clementina ] + usque in infernum Cor1 L, + quid est Weber
Numérotation du verset Bar. 3,11 

inveterasti in terra aliena coinquinatus es cum mortuis. Deputatus es cum descendentibus in infernum ?
Numérotation du verset Bar. 3,12 

Dereliquisti fontem sapientie.
Numérotation du verset Bar. 3,13 

Nam8 si in via Dei ambulasses habitasses utique9 in pace super terram10.
8 Nam Rusch Clementina ] om. Weber |
9 utique Rusch Clementina ] om. Weber |
10 super terram Rusch ] sempiterna Cor1 L (al.) Clementina Weber |
Numérotation du verset Bar. 3,14 

Disce ubi sit prudentia ubi sit virtus ubi sit intellectus ut scias simul ubi sit longiturnitas vite et victus ubi sit lumen oculorum et pax.
Numérotation du verset Bar. 3,15 

Quis invenit locum eius ? et quis intravit in thesauros eius ?
Numérotation du verset Bar. 3,16 

Ubi sunt principes gentium et qui dominantur super bestias que sunt super terram ?
Numérotation du verset Bar. 3,17 

qui in avibus celi ludunt11
11 ludunt Rusch Clementina ] inludunt Weber
Numérotation du verset Bar. 3,18 

qui argentum thesaurizant et aurum in quo confidunt12 homines et non est finis acquisitionis eorum ? qui argentum fabricant et solliciti sunt nec est inventio operum illorum ?
12 confidunt Rusch Clementina ] confidebant Weber
Numérotation du verset Bar. 3,19 

Exterminati sunt et ad inferos descenderunt et alii loco eorum exurrexerunt13.
13 exurrexerunt Rusch Weber ] surrexerunt Clementina
Numérotation du verset Bar. 3,20 

Iuvenes viderunt lumen et habitaverunt super terram viam autem discipline ignoraverunt
Numérotation du verset Bar. 3,21 

neque intellexerunt semitas eius neque filii eorum susceperunt eam. A facie ipsorum longe facta est.
Numérotation du verset Bar. 3,22 

non est audita in terra Chanaan neque visa est in Theman.
Numérotation du verset Bar. 3,23 

Filii quoque Agar qui exquisierunt14 prudentiam que de terra est negotiatores Terre15 et Theman et fabricatores16 et exquisitores prudentie et17 intelligentie, viam autem sapientie nescierunt neque commemorati sunt semitas eius.
14 exquisierunt Rusch ] exquirunt Clementina Weber |
15 terre Rusch cum Θ] Merrhe Clementina Weber cum Edmaior |
16 fabricatores Rusch ] fabulatores Clementina Weber |
17 prudentie et Rusch Clementina ] om. Weber |
Numérotation du verset Bar. 3,24 

O Israel quam magna est domus Dei et ingens locus possessionis eius
Numérotation du verset Bar. 3,25 

magnus18 et non habens19 finem: excelsus et immensus.
18 magnus Rusch , Weber ] + est Clementina |
19 habens Rusch ] habet Clementina Weber |
Numérotation du verset Bar. 3,26 

Ibi fuerunt gigantes nominati illi qui ab initio fuerunt statura magna scientes bellum.
Numérotation du verset Bar. 3,27 

Non hos elegit Dominus20 neque viam discipline invenerunt21 ; propterea perierunt.
20 Dominus Rusch Clementina ] Deus Weber |
21 invenerunt Rusch Clementina ] dedit illis Weber |
Numérotation du verset Bar. 3,28 

Et quoniam non habuerunt22 sapientiam interierunt23 propter suam insipientiam.
22 propterea perierunt. 28 Et quoniam non habuerunt Rusch Clementina ] et perierunt eo quod non haberent Weber |
23 interierunt Rusch Clementina ] et perierunt Weber |
Numérotation du verset Bar. 3,29 

Quis ascendit in celum et accepit eam et eduxit24 eam de nubibus ?
24 eduxit Rusch Clementina ] deduxit Weber
Numérotation du verset Bar. 3,30 

Quis transfretavit mare et invenit illam et attulit illam super aurum electum ?
Numérotation du verset Bar. 3,31 

Non est qui possit scire vias25 eius neque qui exquirat semitas eius:
25 vias Rusch Clementina ] viam Weber
Numérotation du verset Bar. 3,32 

sed qui scit universa novit eam et invenit26 eam prudentia sua. Qui preparavit terram in eterno tempore et replevit eam bipedibus27 et quadrupedibus.
26 invenit Rusch Clementina ] adinvenit Weber |
27 bipedibus] pecudibus Weber |
Numérotation du verset Bar. 3,33 

qui emittit lumen et vadit et vocavit illud et obedit28 illi in tremore.
28 obedit Rusch Clementina ] obaudit Weber
Numérotation du verset Bar. 3,34 

Stelle autem dederunt lumen in custodiis suis et letate sunt.
Numérotation du verset Bar. 3,35 

Vocate sunt et dixerunt: adsumus. Et luxerunt ei cum iocunditate qui fecit illas.
Numérotation du verset Bar. 3,36 

Hic est29 Deus noster et30 non estimabitur alius adversus eum.
29 est Rusch Clementina ] om. Weber |
30 et Rusch Clementina ] om. Weber |
Numérotation du verset Bar. 3,37 

Hic adinvenit omnem viam discipline et tradidit illam Iacob puero suo et Israel dilecto suo.
Numérotation du verset Bar. 3,38 

Post hec in terris visus est et cum hominibus conversatus est.

Capitulum 3

Numérotation du verset Bar. 3,1 
marg.| HSC1. Et nunc, Domine etc. Hoc est tertium Capitulum quod dividitur in quatuor partes. In prima continuat Baruch orationem, populi pro liberatione a captivitate, quam in precedenti capitulo inchoavit. In secunda commendat sapientiam et prudentiam, ostendens quod predicta mala passi sunt Iudei, quia veram sapientiam et prudentiam contempserunt et quis fructus sequatur ex possessione eius, per hoc invitans eos ad sapientie studium, ibi : Audi, Israel, mandata vite. In tertia commendat terram Promissionis, in qua olim habitaverunt Iudei, sic invitans eos ad desiderium redeundi. Per hoc Mystice Ecclesiam militantem, anagogice vero triumphantem commendans : ibi : O Israel quam magna est domus Dei ? In quarta parte perfecte posita commendatione sapientie ; ostendit, quis fuerit adinventor et auctor eius, scilicet Christus, de cuius Incarnatione manifeste prophetat, Quis ascendit in celum ? etc. Dicit ergo :
marg.| HSC1. {s} Et nunc, Domine omnipotens : qu i timendus.
marg.| HSC1. {t} Deus Israel qui amandus.
marg.| HSC1. {u} Anima in angustiis et spiritus anxius clamat ad te et i deo facilius exaudiri debet. Ps. Ad Dominum, cum tribularer clamavi et exaudivit me. 4Rg. 4.e. Dimitte illam, anima enim eius in amaritudine est. Et 1Rg. 1.b. Cum esset Anna amaro animo, oravit ad Dominum flens largiter. Idt. 12.a. Stetit Iudith ante lectum orans cum lacrimis et labiorum motu in silentio. Et Tobie 3.a. Ingemuit Tobias et cepit orare cum lacrimis.
marg.| HSC1. {x} Et spiritus anxius. Is. 26.b. Anima mea desideravit te in nocte, sed et spiritu meo in precordiis meis, de mane vigilabo ad te. Ps. 142. Anxiatus est in me spiritus meus. Dn. 3.d. In spiritu humilitatis suscipiamur. Ione 2.d. Cum angustiaretur in me anima mea, Domini recordatus sum, ut veniat ad te oratio mea ad Templum sanctum tuum.
Numérotation du verset Bar. 3,2 
marg.| HSC1. {y} Audi, Domine et miserere, quia Deus es misericors etc.   quia peccavimus id est dolemus de peccato. Et ponitur antecedens pro consequente.
marg.| HSC1. {z} Ante te qui solus salvare potes. Ps. 50. Tibi soli peccavi et malum coram te feci.
Numérotation du verset Bar. 3,3 
marg.| HSC1. {a} Quia tu sedes iudi cans et manens, in sempiternum.
marg.| HSC1. {b} Et nos peribimus in evum in t e confidentes ? Sap. 12.b. Non est alius Deus, quam tu, cui cura est de omnibus, ut ostendas, quoniam non iniuste iniudicas iudicium. Virtus enim tua iustitie initium est et ob hoc quod omnium Dominus es, omnibus te parcere facis. Sap. 11.d. Misereris omnium, quia omnia potes et dissimulas peccata hominum propter penitentiam.
Numérotation du verset Bar. 3,4 
marg.| HSC1. {c} Domine omnipotens Deus Israel, audi nunc orationem mortuorum Israel scilicet patrum nostrorum, quibus promisisti te daturum terram fluentem lac et mel. Vel moveat te ad pietatem et misericordiam de nobis habendam, { 311va } quia Reges et Principes nostri et viri fortes tam miserabiliter coram te mortui sunt in transmigratione. Nam in fide et sanctitate sancti mortui erant, pro vivis. Unde Secundo Machabeorum ultimo capitulo1 a dicitur de Onia Iude Machabeo apparente et dicente : « Hic est fratrum amator et populi Israel, hic est qui multum orat pro populo et universa sancta civitate, Ieremias propheta Dei. Extendisse autem Ieremiam dexteram » etc. Et Ex. 32.c. Quiescat ira tua : Recordare Abraham et Isaac et Iacob, servorum tuorum. Sed contra. In Ps. 133. Non mortui laudabunt. te, Domine, neque omnes, qui descendunt in Infernum. Sed istud de damnatis, illud de salvandis. Unde non est exaudita oratio divitis in Inferno rogantis mitti ad fratres suos, ut dicitur. Lc. 16.g. Vel mortuorum peccato et mundo. Is. 41.d. Noli timere vermis Iacob, qui mortui estis ex Israel, ego auxiliatus sum tui, dicit Dominus et Redemptor tuus sanctus Israel.
a 2Mcc. 15, 14-15.
1 Secundo... capitulo] corr ., 2. Mal. ultim. c. perpera Ed1703
marg.| HSC1. {a} Et filiorum ipsorum orationem audi, supple.
marg.| HSC1. {b} Qui peccaverunt ante te quasi palam, ut ad exemplum aliorum alii similia committerent. Unde Is. 3.b. Peccatum suum sicut Sodoma predicaverunt, nec absconderunt.
marg.| HSC1. {c} Et non audierunt vocem Domini Dei sui sicut Aspis, que cauda obturat aurem unam et terre aliam supponit, ne audiat vocem incantantisb.
b Cf. Ps. 57, 5.
marg.| HSC1. {d} Et agglutinata sunt quasi inseparabiliter.
marg.| HSC1. {e} Nobis mala culpe et pene. Et est metaplasmus, mutatio persone, de tertia transit ad primam.
Numérotation du verset Bar. 3,5 
marg.| HSC1. {f} Noli meminisse iniquitatis patrum nostrorum Tobi e 3.a. Ne reminiscaris, Domine, delicta mea, vel parentum meorum.
marg.| HSC1. {g} Sed memento manus tue id est virtutis tue.
marg.| HSC1. {h} Et nominis tui ut salves nos. Et maxime.
marg.| HSC1. {i} In tempore isto dum sic opprimimur. Et hoc merito facere debes.
Numérotation du verset Bar. 3,6 
marg.| HSC1. {k} Quia tu es Dominus Deus noster et laudabimus te, Domine
Numérotation du verset Bar. 3,7 
marg.| HSC1. quia propter hoc dedisti timorem tuum in cordibus nostris id est intus in cordibus, non in labiis tantum. Eccles. 25.b. Beatus homo, cui donatum est habere timorem Dei.
marg.| HSC1. {l} Et ut invocemus nomen tuum. Ioe l. 2.g. Et erit omnis, qui invocaverit nomen Domini, salvus erit.
marg.| HSC1. {m} Et laudemus te in captivitate nostra quasi postquam per confessionem fuerimus a peccatis nostris liberati, digne prorumpemus in laudem nominis tui.
marg.| Unde sequitur
marg.| HSC1. {n} Quia convertemur etc.   Os. 14.a. Aufer iniquitatem et accipe bonum et reddemus vitulos labiorum nostrorum. Et nota ordinem.
marg.| HSC1. {l} Ut invocemus scilicet ad liberationem faciendam.
marg.| HSC1. {m} Et laudemus iam liberati, sicut filii Israel liberati ab Egypto decantaverunt Domino, Ex. 15.a.
marg.| HSC1. {n} Quia convertemur ab iniquitate patrum nostrorum, qui peccaverunt ante te id est contra te peccato idololatrie. Ier. 18.b. Revertatur unusquisque a via sua mala : Et propitius ero iniquitati eorum et peccati eorum non memorabor amplius. Et Ioel. 2.c. Convertimini ad me in toto corde vestro etc.
Numérotation du verset Bar. 3,8 
marg.| HSC1. {o} Et ecce nos in captivitate nostra sumus hodie, qua nos dispersisti in improperium. Hoc ideo dicit, quia improperabant eis peccata Chaldei et penas, quas propter mala sua eis inferebant.
marg.| HSC1. {p} Et in maledictum. Hoc quantum ad increpationes, quas sustinebant a Chaldeis.
marg.| HSC1. {q} Et in peccatum id est penam pro peccato. Vel inter peccatores. Vel ita nos dispersisti, propter quod viles et peccatores, immo vilissimos nos reputant.
marg.| HSC1. {r} Secundum omnes iniquitates patrum nostrum, qui discesserunt a te, Domine Deus noster. Iustum enim fuit, ut iuxta mensuram debiti punirentur, iuxta illud Mt. 7.a. In qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis.
Numérotation du verset Bar. 3,9 
marg.| HSC1. {s} Audi Israel mandata vite. Hoc quod sequitur, retorquetur {4. 311vb} ad commendationem et exaltationem Ecclesie. Et ostendit quod divitie, vel delicie temporales extra Ecclesie unitatem congregate, vane sunt et transitorie. Commendat etiam sapientiam et invitat eos ad sapientiam et prudentiam discendam, ostendens contraria que passi sunt, quia sapientiam addiscere noluerunt, vel contempserunt ; quantus etiam profectus sequatur ex doctrina Sapientie. Dicit ergo, Audi Israel, mandata vite, id est ducentia ad vitam, quasi dicat : si ea adimpleveris, vives. Mt. 19.c. Si vis ad vitam ingredi, serva mandata.
marg.| HSC1. {t} Auribus percipe, ut scias prudentiam ad c avendum mala. Dt. 4.a. Et nunc, Israel, audi precepta et iudicia, que ego doceo te, ut faciens ea vivas. Et Ps. 48. Auribus percipite, qui habitatis orbem. Vel, ut scias, per experientiam, quia nihil prodest audire, vel scire nisi ea operemur.
Numérotation du verset Bar. 3,10 
marg.| HSC1. {u} Qu id est   Israel quod in terra inimicorum es ? id est Chaldeorum, ad litteram. Sic fecerunt filii Israel malum in conspectu Domini, qui tradidit eos in manu Madian septem annis et oppressi sunt valde, Idc. 6.a.
Numérotation du verset Bar. 3,11 
marg.| HSC1. {x} Inveterasti id est vilis et inutilis effectus es, sicut pannus inveteratus. Et hoc.
marg.| HSC1. {y} In terra aliena . Ps. 6. Inveteravi inter omnes inimicos meos etc. vel inveterasti in terra aliena, id est in mala conversatione et regione mortis et dissimilitudinis. Lc. 15.c. De filio prodigo abeunte in regionem longinquam et dissimilitudinis, ut dicit Augustinus in primo libro de Confessionibusc Terra aliena, id est que a Deo alienat, quam alieni inhabitabant. Triplex est terra, scilicet interior, id est propria voluntas : terra exterior, id est propria caro : terra inferior, id est terrena substantia. Apc. 8.d. Ve, ve, ve habitantibus in terra.
c Augustinus Hipponensis, Confessiones, lib. 1.
marg.| HSC1. {z} Coinquinatus es cum mortuis id est dum potestati alienorum subiectus es, coinquinatus es ex societate et cohabitatione Chaldeorum, qui sunt immundi, vel sordibus vitiorum tuorum. Vel, coinquinatus es cum mortuis, id est cum peccatoribus. Tangens enim mortuum, immundus est et qui tetigerit picem, inquinabitur ab ea. Sir. 13.a. Is. 52.d. Recedite, recedite, exite inde, pollutum nolite tangere. Nm. 16.d. Recedite a tabernaculis hominum impiorum et nolite tangere, que ad eos pertinent, ne involvamini in peccatis eorum. Ier. 51.a. Fugite de medio Babylonis. Ps. 17. Cum perverso perverteris. Et Apostolus. ad Romanos capitulo primo, d. dicit. Qui talia agunt digni sunt morte, non solum, qui ea faciunt, sed etiam consentiunt facientibus.
marg.| HSC1. {a} Deputatus es cum descendentibus in Infernum vel lacum, quasi dicat : captivitas tua reputatur irrecuperabilis et eterna, secundum captivitatem illius, qui in Infernum descendit, ubi nulla est redemptio. Ps. 142. Non avertas faciem tuam a me et similis ero descendentibus in lacum.
Numérotation du verset Bar. 3,12 
marg.| HSC1. {b} Dereliquisti fontem sapientie scilicet Deum Ps. 35. Apud te est fons vite. Ieremie secundo, c Duo mala fecit populus meus : Me dereliquerunt fontem aque vive et foderunt sibi cisternas dissipatas, que continere non valent aquas. Ier. secundo, d. Scito et vide, quia malum et amarum est, reliquisse te Dominum Deum tuum. Et bene dicit, sapientie, ex cuius defectu procedit malum. Is. quinto, d. Propterea captivus ductus est populus meus, quia non habuit scientiam. Ieremie 2.b. Sacerdotes non dixerunt, ubi est Dominus et tenentes legem nescierunt me et Pastores prevaricati sunt in me etc.
marg.| Item recte ait, dereliquisti, quia, ut ait Augustinus : Peccatum non est adeptio malarum naturarum, sed desertio meliorum.
Numérotation du verset Bar. 3,13 
marg.| HSC1. {a} Nam si in via etc. {4. 312ra} Quia nec causari debetis contra Deum, quasi vobiscum iniuste egerit, nec mirari quod captivati estis. Nam si in via Dei ambulasses, que est observantia mandatorum. De qua. Is. 30.e. Hec est via, ambulate in ea.
marg.| HSC1. {b} Habitasses utique in pace super terram vel, sempiterna alia littera.   Pace, scilicet  temporis et p ectoris. Io. 14.d. Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis etc.   Is. 57.d. Non est pax impiis. Iob. 5.d. Cum lapidibus regionum pactum tuum et bestie terre pacifice erunt tibi, non formidabis. Hic expresse habes quod peccata sua expellunt homines a regionibus suis. Sed, o Israel, qui dudum scientiam repulisti.
Numérotation du verset Bar. 3,14 
marg.| HSC1. {c} Disce nunc saltem.
marg.| HSC1. {u} Ubi sit prudentia scilicet ut scias conversari inter homines huius prave et perverse nationis. Ubi autem non sit sapientia, dicit Iob. 28.b. Sapientia ubi invenitur et quis est locus intelligentie ? Nescit homo pretium eius, nec invenitur in terra suaviter viventium. Abyssus dicit, non est in me et mare dicit non est mecum. Ubi autem sit et ubi possit inveniri, dicit Apostolus. Coloss. 2.a. in Iesu Christo, in quo sunt omnes thesauri sapientie et scientie absconditi. Item disce.
marg.| HSC1. {e} Ubi sit virtus fort itudo mentis et corporis.
marg.| HSC1. {f} Ubi sit intellectus mand atorum Dei.
marg.| HSC1. {g} Ut scilicet per ista,   scias simul ubi sit longanimitas vite eterne.
marg.| HSC1. {h} Et victus ubi plenam habebimus refectionem. Ps. Satiabor, cum apparuerit gloria tua.
marg.| HSC1. {i} Ubi sit lumen oculorum. Hoc ideo dicit, quia prius excecati fuerunt per culpam et ideo in penam inciderunt. Sed in patria videbunt Deum suum, sicuti est. Sap. 7.d. Candor est lucis eterne.
marg.| HSC1. {k} Et pax scilicet pectoris, que est tranquillitas conscientie, in futuro vero habebimus pacem eternitatis. Is. 32.d. Sedebit populus meus in pulchritudine pacis. Nota tria in presenti, que valent ad cognitionem, sive consecutionem quatuor sequentium, que erunt in futuro. Prudentia enim est auriga virtutum, ut dicit Bernardus. Hec docet et discernit, quid sit faciendum, quid non : virtus fortiter facit quod prudentia recte faciendum decrevit : intellectus est informare facta et opera ad modum Ecclesie triumphantis. Unde dictum est Moysi. Fac secundum exemplar quod tibi ostensum est in monte. Ex. 25.d. Hbr. 8.d. Et bene querit : Ubi est : quod determinatur. Gn. 2.b. scilicet in terra Evilath, ubi nascitur aurum et aurum illius terre optimum. Evilath parturiens interpretatur, hic est timor Domini, qui est initium sapientie. Ecclesiastic. 1.b. et Prv. 1.a. Iob. 28.d. Ecce timor Domini, ipsa est sapientia et recedere a malo intelligentia. Non invenitur in terra suaviter viventium, ut dictum est. Iob. 28.b. Per tria predicta, scilicet prudentiam, virtutem et intellectum bene se regit homo, ut quatuor sequentia et sciat et consequatur. Primum est longiturnitas vite, per hoc glorificatio corporis in patria designatur ibi enim nulla indigentia, nullus defectus, impassibilitas, immortalitas. Prv. 3.a. Longitudinem enim dierum et annos vite et pacem apponent tibi mandata Dei, scilicet custodita, misericordia et veritas non te deserant. Eodem b. Longitudo dierum in dextera eius et in sinistra illius divitie et gloria.
marg.| HSC1. {h} Et victus etc.   Hec tria dotes anime significant. Victus, dilectionem : lumen, cognitionem : pax fruitionem, He sunt tres dotes anime. Victus est amor Dei, quo reficimur. Is. 65.c. Servi mei comedent et vos esurietis etc.   Ps. 35. Torrente voluptatis tue potabis eos. Lumine cognoscimus et videmus. Io. 17.a. Hec est vita eterna, ut cognoscant te verum Deum etc.   Eccl es. 11.d. Dulce lumen et delectabile est oculis videre Solem, maxime Solem iustitie, de quo Mal. ultimo a. Tb. 5.b. Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris sedeo et lumen celi non video ? Item in fruitione est pax omnimoda, ultra quam nihil queritur. Unde fruuntur, nec { 312rb } fastidiunt. Is. ultim. d. Ecce ego declinabo super eam quasi flumen pacis etc.   Et i nfra : Quomodo si cui blandiatur mater, ita consolabor vos etc.   Sequ itur.
Numérotation du verset Bar. 3,15 
marg.| HSC1. {l} Quis invenit locum eius. Hic commendatur sapientia multipliciter. Iob. 28.d. Unde ergo sapientia venit et quis est locus intelligentie ? Sequitur post : Deus intelligit viam eius.
marg.| HSC1. {m} Et quis intravit in thesauros eius scilicet perfecte eam perscrutando et ad unguem investigando ? quasi dicat : nullus, quia ad hoc non sufficit sensus humanus. Vel ista interrogatio paucitatem notat, non impossibilitatem, quasi dicat : pauci invenerunt sapientiam. Is. 33.a. Divitie salutis sapientia et scientia. Timor Domini, ipse est thesaurus eius. Thesauri sapientie increate, id est Christi, sunt omnes predestinati ad vitam, qui adhuc absconditi sunt, etiam aliqui in peccatis. Iob. 38.c. Numquid ingressus es thesauros nivis etc.   Hos thesauros nemo ingressus est, quia nemo scit, an amore, vel odio dignus sit.
Numérotation du verset Bar. 3,16 
marg.| HSC1. {n} Ubi sunt Principes. Ecc e commendata sapientia, consequenter invehitur in eos, qui sapientiam contemnunt et divitiis temporalibus insistunt, dicens : Ubi sunt Principes gentium, id est quo devenerunt ? Ps. 36. Transivi et ecce non erat etc. quasi dicat : hodie se extollunt et cras sicut stipula exsiccata, in clibanum mittuntur ad comburendum. Mt. 6.d. id est in ignem eternum detrahuntur. Et merito, quia pena respondet culpe. Apc. 8.b. Quantum glorificavit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et luctum etc.
marg.| HSC1. {o} Et Ubi sunt,   qui dominantur super bestias, que sunt super terram ? Gn. 9.a. Tremor et terror vester sit super cuncta animantia terre ibi Gregorius : Ubi non delinquimus, pares sumus.
Numérotation du verset Bar. 3,17 
marg.| HSC1. {p} Qui in avibus celi ludunt. Ecc e Principes terrarum redarguuntur, eo quod in avibus celi ludunt. Quid ergo erit cleris moderni temporis ?
Numérotation du verset Bar. 3,18 
marg.| HSC1. {q} Qui argentum thesaurizant et aurum, in quo confidunt homines. Prv . 11. Qui confidit in divitiis suis, corruet. Mt. 6.c. Nolite thesaurizare vobis thesauros in terra. Ier. 8.d. A minimo usque ad maximum omnes avaritie student.
marg.| HSC1. {r} Et non est finis acquisitionis eorum. Isa i 2.b. Repleta est terra argento et auro et non est finis thesaurorum eius. Eccles. 5.b. Avarus non implebitur pecunia.
marg.| HSC1. {s} Qui argentum fabricant id est qui faciunt sibi idola argentea, vel qui vasa aurea sibi fabricare student.
marg.| HSC1. {t} Et solliciti sunt qui per mare, per terras discrimini se exponunt, ut diversa lucra sectentur. Eccles. 27.a. Inter medium emptionis et venditionis angustabitur. Et nota quod dicit solliciti, quia divitie cum sollicitudine acquiruntur, cum timore possidentur, ubi est maxima sollicitudo in custodiendo. Nam ubi est thesaurus tuus, ibi est et cor tuum ; et ideo cum dolore amittuntur. Item nota quod ex conflatione argenti dentes nigrescunt et putrescunt, sic ex cupiditate virtutes. Dicitur tamen Eccles. 28.d. Aurum tuum et argentum tuum confla in conflatorio sacre Scripture, non mundane, ne dentes putrefiant.
marg.| HSC1. {u} Nec est inventio id est perfectio operum illorum Ps. 75. Nihil invenerunt omnes viri divitiarum in manibus suis. Respondet hoc illi quod supra dictum est. Non est finis. Ps. 63. Defecerunt scrutantes scrutinio. Eccles. 3.b. Quid habet amplius homo de labore suo ? Vidi afflictionem, quam dedit Deus filiis hominum, ut distendantur in ea, cuncta fecit bona in tempore suo et mundum tradidit disputationi eorum, ut non inveniat homo opus etc.
Numérotation du verset Bar. 3,19 
marg.| HSC1. {x} Exterminati sunt. Ecc e solutio predictarum questionum, id est extra terminos suos posui. Termini divitum sunt delicie et honores et ipsi erunt in Inferno in paupertate et confusione summa.
marg.| HSC1. {y} Et ad Inferos descenderunt. Lc. 16.f. Mortuus est dives et sepultus in Inferno. Iob. 21.b. Ducunt in bonis dies suos et in puncto in Inferna descendunt.
marg.| HSC1. {z} Et alii scilicet pravi, loco eorum exsurrexerunt.
marg.| Unde sequitur
Numérotation du verset Bar. 3,20 
marg.| HSC1. {a} Iuvenes etc. 312va } Eccles. 6.a. Vir, cui dedit Deus divitias et substantiam et honores et nihil deest anime sue ex omnibus, que desiderat, nec tribuit ei Deus potestatem, ut comedat ex eo, sed homo extraneus vorabit illud.
marg.| HSC1. {a} Iuvenes sens u, id est et instabiles.
marg.| HSC1. {b} Viderunt lumen quasi illi, qui surrexerunt post illos intraverunt bona eorum et gloriam eorum. Est enim lumen prosperitatis. Iob. 3.d. Quare misero data est lux. Ps. 55. Ab altitudine diei timebo. Item lumen est cognitio naturalis. Iob. 29.a. Quando splendebat lucerna eius super caput meum et ad lumen eius ambulabam in tenebris.
marg.| HSC1. {c} Et habitaverunt super terram prec edentium malorum hominum. Apc. 8.d. Ve, ve, ve, habitantibus in terra. Phil. 3.d. Nostra conversatio in celis est.
marg.| HSC1. {d} Viam autem etc.   Surr exerunt inquam.
marg.| HSC1. {e} Autem pro sed, Viam discipline, verborum vel verberum. Hbr. 12.c. Omnis disciplina in presenti quidem videtur non esse gaudii, sed meroris, postea autem fructum pacatissimum exercitatis, per eam reddet iustitie. Et ita in disciplina perseverare. 1Cor. 9.d. Castigo corpus meum et in servitutem redigo. Vel viam ducentem ad disciplinam, scilicet Fidem, que est Principium omnis boni. Hab. 2.a. Iustus ex fide vivit. Hbr. 11.b. sine fide impossibile est placere Deo. Vel mandata leviora. Tobie 4.c. Quod ab alio oderis fieri tibi, vide, ne tu aliquando alteri facias. Mt. 7.b. Omnia, quecunque vultis, ut faciant vobis homines et vos facite illis.
marg.| HSC1. {f} Ignoraverunt tam subsequentes, quam precedentes ignorantia, scilicet affectata, que neminem excusat, 1Cor. 14.g. Si quis ignorat, ignorabitur.
Numérotation du verset Bar. 3,21 
marg.| HSC1. {g} Neque intellexerunt semitas eius quasi dicat : neque secundum consilia, neque secundum precepta Domini vixerunt. Semite, altiora precepta, vel consilia. De quibus Mt. 5.c. Audistis, quia dictum est antiquis : Non occides etc.   Ps. 24. Vias tuas, Domine, demonstra mihi et semitas tuas edoce me.
marg.| HSC1. {h} Neque filii eorum succ edentes eis.
marg.| HSC1. {i} Susceperunt eam sapi entiam celestem, scilicet ambulando post ipsam.
marg.| HSC1. {k} A facie ipsorum longe facta est quia non acquieverunt doctrine Patriarcharum et Prophetarum. Iob. 20.b. Nescit homo pretium eius, nec invenitur in terra suaviter viventium.
Numérotation du verset Bar. 3,22 
marg.| HSC1. {l} Non est audita in terra Chanaan, neque visa est scilicet oculis mentis et rationis.
marg.| HSC1. {m} In Theman in t erra illa sic dicta, a quodam Thema, de quo 1. Paralipom. 1.b.
Numérotation du verset Bar. 3,23 
marg.| HSC1. {n} Filii quoque Agar, qui exquisierunt prudentiam, que de terra est non ipsam veram sapientiam, que de sursum est a patre luminum. Ipsi dico.
marg.| HSC1. {o} Negotiatores terre et Theman Gene rale prius ponit, deinde specificat de Theman, que erat terra, de qua fuit Eliphaz Themanites.
marg.| HSC1. {p} Et confabulatores etc.   Et pro, id est Potest esse expositio quod dicitur.
marg.| HSC1. {o} Negotiatores terre id est quibuscunque terrenis lucris inhiantes. Et hoc est.
marg.| HSC1. {p} Et confabulatores et exquisitores prudentie et intelligentie reru m terrenarum. Prudentia est de terrenis, providentia et cautela respectu futurorum, intelligentia de presentibus, sapientia de superioribus et eternis.
marg.| HSC1. {q} Viam autem sapientie nescierunt, neque commemorati sunt semitas eius quasi dicat : nullus precedentium, vel in via, vel in semitis Dei ambulavit, id est mandata, vel consilia Dei adimplevit, nec inter eos est sapientia Dei.
Numérotation du verset Bar. 3,23 
moraliter
marg.| HSC1. {l} Non est audita in terra Chanaan, neque visa est in Themam etc.   Chan aan interpretatur commotio, vel negotiator, per hoc avaritia, vel litigium. Theman, Auster, vel Africus mollis ventus, per hoc luxuria vel inanis gloria ibi non invenitur via discipline, neque {4. 312vb} apud filios Agar, ut sequitur. Agar enim interpretatur advena, vel convertens, sive festum suscitans, vel solemnitates vigiliarum, per hoc prodigalitas. Vel per Chanaan intellige legistas et Decretistas, qui multa commovent. Eccles. 28.b. Lingua tertia multos commovit. Per Themam Dialecticos, ventum inanis glorie exquirentes. Per filios Agar Medicos, qui suadent gaudendum, non tristandum. De talibus scientiis dicit Iac. 3.d. Non est ista sapientia desursum descendens a patre luminum etc.   Ubi enim est zelus et contentio ; ibi inconstantia et omne opus pravum. Que autem desursum est sapientia etc.   Sequ itur.
Numérotation du verset Bar. 3,24 
marg.| HSC1. {r} O Israel qui vides Deum per fidem quod non alii.
marg.| HSC1. {s} Quam magna est domus Dei Temp lum, scilicet materiale, in quo responsa Domini suscepimus.
marg.| HSC1. {t} Et ingens locus possessionis eius. ad litteram, erant in possessionibus terrarum, ibi, scilicet in terra Israel.
Numérotation du verset Bar. 3,25 
marg.| HSC1. {u} Magnus est et non habet finem, excelsus et immensus. Mys terium huius magnum est et quasi incomprehensibile. Et hoc ostendit Baruch, dicens {r}   O Israel, quam magna est domus Dei scilicet Ecclesia, Paradisus, Celum Empyreum. Magna durationis perpetuitate, habitatorum magnitudine, mansionum multitudine. Is. 33.d. Respice Sion civitatem solemnitatis nostre. Oculi tui videbunt civitatem Hierusalem, habitationem opulentam, tabernaculum quod nequaquam transferri poterit, nec auferentur clavi eius in sempiternum et omnes funiculi eius non, rumpentur, quia solummodo ibi magnificus est Dominus Deus noster. Io. 14.a. In domo Patris mei mansiones multe sunt. Ps. 83. Beati, qui habitant in domo tua, Domine etc.
marg.| HSC1. {x} Et non habet finem. Is. 9.b. Et Regni eius non erit finis. Sequitur.
Numérotation du verset Bar. 3,26 
marg.| HSC1. {y} Ibi fuerunt gigantes nominati. De his Gn. 6.a. Iosue 11. pugnaverunt contra Israel.
marg.| HSC1. {z} Illi, qui ab initio fuerunt statura magna scientes bellum id est docti ad pugnandum, 1Rg. 17.d. Hic vir bellator ab adolescentia. Sed de his predictis erat Nemroth, de quo Gn. 10.b. Vel cientes, id est moventes bellum, a cieo, cies quod est idem quod moveo, moves. Et quia tales erant, scilicet superbi et indisciplinati.
Numérotation du verset Bar. 3,27 
marg.| HSC1. {a} Non hos elegit Dominus quin potius deposuit potentes de sede. Et Eccles. 10.b. Sedes superborum ducum destruxit Dominus. Eccles. 16.a. Non exoraverunt pro peccatis suis antiqui gigantes, qui destructi sunt, confidentes sue virtuti et non pepercit peregrinationi illorum, sed percussit et execratus est eos pre superbia verbi illorum. Is. 26.c. Morientes non vivant et gigantes non resurgant.
marg.| HSC1. {b} Neque vitam discipline invenerunt mand ata, scilicet et precepta legis, per quorum observationem salvari possent.
marg.| HSC1. {c} Propterea scilicet quia sine lege erant et sapientiam contemnebant, perierunt.
Numérotation du verset Bar. 3,28 
marg.| HSC1. {d} Et quoniam non habuerunt sapientiam sicu t vos, quos in populum peculiarem de omnibus gentibus sibi Dominus Deus elegit.
marg.| HSC1. {e} Interierunt scilicet propter suam insipientiam. Is. 5.d. Propterea captivus ductus est populus meus, quia non habuit scientiam et nobiles eius interierunt fame.
Numérotation du verset Bar. 3,29 
marg.| HSC1. {f} Quis ascendit. Qui s raritatem notat, non impossibilitatem.
marg.| HSC1. {g} In celum ubi est radix vere sapientie.
marg.| HSC1. {h} Et accepit eam id est perfecte intelligit ? Solus Christus. Ipse enim ascendit baiulis nubibus. Act. 1.a. Eph. 4.b. Qui descendit ipse est et qui ascendit super omnes celos, ut repleret omnia. Prv. 30.a. Quis ascendit in celum, atque descendit ? Et Paulus raptus fuit usque ad tertium celum, 1Cor. 12.a.
marg.| HSC1. {i} Et eduxit eam de nubibus. Ps. 17. Tenebrosa aqua in nubibus aeris. Is. 5.b. Et nubibus mandabo, ne pluant super eam imbrem.
Numérotation du verset Bar. 3,30 
marg.| HSC1. {a} Quis transfretavit mare { 313ra } id est amaritudines sollicitudinum huius mundi et peccatorum.
marg.| HSC1. {b} invenit illam etc. quasi dicat : non est aurum quod possit ei comparari. Proverbio. 3.b. Beatus homo, qui invenit sapientiam et qui affluit prudentia. Melior est acquisitio eius negotiatione auri et argenti etc.   Unde mirum est quod per mare, per terras varias transferunt se homines divitias sibi sollicite querentes et veram sapientiam postponunt. Iob. 28.c. Non dabitur aurum obrizum pro ea, nec appendetur argentum in commutatione eius.
Numérotation du verset Bar. 3,31 
marg.| HSC1. {c} Non est qui possit etc.   quia non est aliquis, qui vel secundum legis precepta, vel Dei consilium ambulet. Unde subdit.
Numérotation du verset Bar. 3,32 
marg.| HSC1. {d} Sed qui scit universa etc.   quia fuit auctor eius, Ille inquam.
marg.| HSC1. {e} Qui preparavit etc.   Eccl . 1.a. Terra in eternum stat. Vel ab eterno previdit. Et notatur hic eternitas filii cum Patre. Item magnitudinem nota in Preparatione.
marg.| HSC1. {f} Et replevit eam bipedibus et quadrupedibus id est hominibus et animalibus.
Numérotation du verset Bar. 3,33 
marg.| HSC1. {g} Qui mittit lumen ) gratie et doctrine. Eccles. 24.d. Qui mittit disciplinam, sicut lucem.
marg.| HSC1. {h} Et vadit per internam inspirationem.
marg.| HSC1. {i} Et vocavit illud etc.   quia dividit singulis prout vult, 1Cor. 12.b. Vel {g}   Emittit lumen), So lem scilicet iustitie, id est Christum, de quo Mal. 4.a. Orietur vobis timentibus nomen meum Sol iustitie. Ps. 135. Solem in potestatem diei.
marg.| HSC1. {k} Et obedit Phil . 2.a. Factus est obediens usque ad mortem, mortem autem crucis.
Numérotation du verset Bar. 3,34 
marg.| HSC1. {l} Stelle autem dederunt lumen in custodiis suis et letate sunt id est per omnia ei obediendo. Simile Abacuch. 1.c. Sol et Luna steterunt in habitaculo suo, in luce sagittarum tuarum ibunt, in splendore fulgurantis haste tue.
Numérotation du verset Bar. 3,35 
marg.| HSC1. {m} Vocate sunt. Qua ndoque vocantur elementa in testimonium, sicut sub Moyse, Dt. 32.a. Audite celi, que loquor, audiat terra verba oris mei. Et Iosue 24.f. En lapis iste erit vobis in testimonium. Is. 1.a. Audite celi et auribus percipe terra, quoniam Dominus locutus est.
marg.| HSC1. {n} Et dixerunt : Adsumus. Pro mptitudo obsequendi notatur.
marg.| HSC1. {o} Et luxerunt ei id est ad honorem Dei patris.
marg.| HSC1. {p} Cum iucunditate, qui fecit illas per filium sibi consubstantialem et coeternum, iuxta illud : Dixit et facta sunt, ipse mandavit et creata sunt.
Numérotation du verset Bar. 3,35 
moraliter
marg.| HSC1. Stelle sunt Predicatores, qui dicuntur lux. Mt. 5.b. Vos estis lux mundi. Iudicum 5.c. Stelle manentes in ordine et cursu suo adversus Sisaram pugnaverunt. Stelle dicuntur a stando, quia Firmamento, id est Christo affixe sunt. Sunt quedam erratice, per has Predicatores discurrentes significantur. Phil. 2.c. Vos lucetis sicut luminaria in mundo, verbum vite continentes etc. Hi v adunt ad predicandum et revertuntur ad contemplationem. Unde Ez. 1.d. Ibant et revertebantur Iob. 38.d. Numquid mittet fulgura, ibunt et revertentia dicent tibi, adsumus ? Eccl. 11.b. Ad locum, unde exeunt, flumina revertuntur. Sequitur.
Numérotation du verset Bar. 3,36 
marg.| HSC1. {q} Hic scilicet qui operatus est universa.
marg.| HSC1. {r} Est Deus noster etc.   Non idola vana et muta. De quibus dicitur Ier. 10.b. Dii, qui non fecerunt celum et terram pereant de terra.
Numérotation du verset Bar. 3,37 
marg.| HSC1. {s} Hic adinvenit omnem viam discipline id est facit adinveniri. Numquam enim plus, vel minus sciunt, quam fiant. Unde queritur Is. 40.b. Quis erudivit eum scientia et viam prudentie ostendit illi ? quasi dicat : nullus.
marg.| HSC1. {t} Et tradidit illam Iacob puero suo et Israel dilecto suo per Moysen et Aaron in monte Sina, ut habetur Ex. 20. quasi dicat : nobis Iudeis veram legem, non gentibus dedit.
Numérotation du verset Bar. 3,38 
marg.| HSC1. {u} Post hec in terris visus est, cum hominibus conversatus est { 313rb } Ecce hic aperta Prophetia de Incarnatione Christi. Idem Lv. 26.b. Ambulabo inter vos et ero Deus vester. Prv. 8. Delicie mee esse cum filiis hominum.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Bar. Capitulum 3), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=36&chapitre=36_3)
Signaler un complément d'information

Notes :