Hugo de Sancto Caro

Capitulum 1

Numérotation du verset Am. 1,1 

Verba Amos qui fuit in pastoralibus
Thecue1 que vidit
1 Thecue] de praem. Weber
super Israel
in diebus Ozie regis Iude2 et in diebus Ieroboam filii Ioas regis Israel ante duos annos terremotus.
2 Iude] Iuda Weber
Numérotation du verset Am. 1,2 

Et dixit :
Dominus de Sion rugiet et de Hierusalem dabit vocem suam
et luxerunt speciosa pastorum
et exsiccatus est vertex Carmeli.
Numérotation du verset Am. 1,3 

Hec dicit Dominus : super tribus sceleribus Damasci et super quatuor
non convertam eum
eo quod trituraverit3 in plaustris ferreis Galaad
3 trituraverit] trituraverint Weber
Numérotation du verset Am. 1,4 

et mittam
ignem
in domum Azael
et devorabit domos Benadab4.
4 Benadab] scrips. , Benedat Rusch , Benadad Weber
Numérotation du verset Am. 1,5 

Et conteram vectes5 Damasci
5 vectes] vectem Weber
et disperdam habitatores6 de campo idoli
6 conteres] conterem Weber
et tenentem sceptrum de domo voluptatis et luxurie7
7 et luxurie] om. Weber
et transferetur
populus Syrie Cyrenen
dicit Dominus.
Numérotation du verset Am. 1,6 

Hec dicit Dominus : Super tribus sceleribus Gaze
et super quatuor non convertam eum eo quod transtulerit captivitatem perfectam ut concluderet eam in Idumea
Numérotation du verset Am. 1,7 

et mittam ignem in murum Gaze et devorabit edes eius.
Numérotation du verset Am. 1,8 

Et disperdam habitatorem de Azoto
et tenentem sceptrum
de Ascalone
et convertam manum meam
super Accaron
et peribunt reliquie8
8 reliquie] reliqui Weber
Philistinorum
dicit Dominus Deus
Numérotation du verset Am. 1,9 

Hec dicit Dominus super tribus sceleribus Tyri
et super quatuor non convertam eum eo quod concluserint captivitatem perfectam in Idumea et non sunt9 recordati federis fratrum.
9 sunt] sint Weber
Numérotation du verset Am. 1,10 

Et emittam ignem in murum Tyri et devorabit edes eius.
Numérotation du verset Am. 1,11 

Hec dicit Dominus : super tribus sceleribus Edom et super quatuor non convertam eum eo quod persecutus sit in gladio fratrem suum et violaverit misericordiam eius et tenuerit ultra
furorem suum et indignationem suam servaverit usque in finem.
Numérotation du verset Am. 1,12 

Mittam
ignem
in Theman
et devorabit edes Bosree10.
10 Bosree] Bosre Weber
Numérotation du verset Am. 1,13 

Hec dicit Dominus : super tribus sceleribus filiorum Ammon11
11 Ammon Weber ] Amon Rusch
et super quatuor non convertam eum eo quod dissecuerit pregnantes Galaad ad dilatandum terminum suum.
Numérotation du verset Am. 1,14 

Et
succendam ignem
in muro Rabbe
et devorabit edes eius in ululatu
in die belli et in turbine
in die commotionis.
Numérotation du verset Am. 1,15 

Et ibit Melchon
in captivitatem ipse et principes eius simul dicit Dominus.

Capitulum 1

Numérotation du verset Am. 1,1 
marg.| Postilla super Amos Prophetam incipit . Verba Amos, etc. Iste Propheta qui tertius est in numero Prophetarum secundum ordinem Hebreorum, in duas partes dividitur. Primo ponitur titulus. Secundo prophetia, ibi :   [Et dixit Dominus] In titulo tangitur quis auctor, quia Amos, quando prophetavit, quia in diebus Ozie, ad quos sive contra quos, {5.183ra} quia super Israel principaliter dico, etsi quandoque de duabus tribubus quasi ex accidenti interserat. Et quare, quia ante duos annos terre motus secundum unam lectionem, id est ante duplicem Iudeorum concussionem. Unam decem tribuum, et aliam duarum, cetera, que ad introitum libri pertinent, in Prologis Hieronymus satis patent.
marg.| {a} Dicit ergo Verba Amos] supple hec sunt, que sequuntur. Supra in aliis Prophetis habetur, verbum, hic   [verba] que est differentia ? Responsio. Prophetia duplicem habet comparationem. Ad inspirantem, et sic est una prophetia sive unum verbum, et ad videntem sive proferentem, et sic sunt verba. Vel quia in principio multa multorum ponit onera, ideo pluraliter dicit   [verba]
marg.| {b} Qui fuit in pastoralibus] locis scilicet, ubi est fertilitas terre, et abundant pascua. Unde quinta editio habet   [in pastoribus] id est inter pastores. Septuaginta sic habent   [Sermones Amos] etc. Sed hanc litteram Hieronymus non acceptat.
marg.| {c} Thecue] oppidum est in tribu Iuda.
marg.| {d} Que vidit super Israel] id est decem tribus, ut   [super] oppressionem notet.
marg.| {e} In diebus Ozie regis Iuda]
marg.| {u} De quo habetur 4 Reg. 15. Et 2Par. 26.c. dicitur ; Cum roboratus esset in regnum, exaltatum est cor eius, et neglexit Dominum Deum suum, et ingressus in templum voluit offerre. Contra in Prolog. dicitur : Nimio amore religionis provocatus hoc fecit. Responsio. Ex eo quod circa cultum Dei erat ita sollicitus, presumebat se dignum esse ad sacrificandum. Unde et Deum neglexit, qui precipit Nm. 1.g. Ne quis externorum accederet ad altare.
marg.| {f} Et in diebus Ieroboam] etc. Quare in Ioele non nominantur hi reges, cum ipse eodem tempore prophetaverit ? Responsio. Am. non fuit Prophete filius, sed a Domino sorte electus : Ioel sic. Unde huius prophetia non est authentica, nisi regum auctoritatibus fulciretur. De hoc Ieroboam habetur 4Rg.14.
marg.| {g} Ante duos annos terremotus] 2Par. 26. dicit Glossa quod instante festo propitiationis, intravit Ozias in templum ad altare aureum oblaturus incensum, propter quod ut dicit Iosephus, ante civitatem in loco qui dicitur Erege, scissa est media pars montis ad occidentem per quatuor stadia, et sua volubilitate ad Orientem restitit montem, ita ut vias clauderet, et regias urbes opprimeret. Et secundum hoc ponitur hic tempus prophetie huius, que facta fuit duobus annis ante hunc terre motum. Vel ut dicit Hieronymus duobus annis duplicem ostendit populi concussionem decem tribuum, et duarum.
Numérotation du verset Am. 1,2 
marg.| {h} Et dixit : Dominus de Sion] etc. Hic incipit prophetia. Et habet partes tres. Primo, decem tribubus breviter comminatur. Secundo, finitimarum gentium supponit onera. Et hoc facit tribus de causis. Prima, quia gentes iste sepe Iudeos oppresserant, in solatium eorum, et ad captandam eorum benevolentiam, destructionem hostium ponit, ut eum libentius de se audiant prophetantem. Secunda, ut non mirentur Iudei si Deus eos puniat qui populus Dei erant, et gravius peccaverunt, cum comminetur extraneis, quorum correctionem tamquam ex lege non videtur curare. Tertia : ut cum viderint ea, que istis predicuntur venire, non dubitent subsequi ea, que sibi sunt comminata. Tertio, ad decem tribus prolixius prosequitur prophetiam, de duabus tamen ut dictum interserit aliquando ex incidenti. Et hec pars incipit ibi   [Super tribus sceleribus Israel] etc. Dicit ergo.
marg.| {h} Dominus de Sion] que est turris in Hierusalem, quasi non de Samaria, quia decem tribus non sunt digne, ut habitent inter illas. Sion erat in tribu Iuda, Hierusalem subtus in tribu Beniamin. Vult ergo dicere. Dominus proteget duas tribus, et gentes contrarias cum decem tribubus devastabit. Sic factum est 4Rg.19. et Is. 37. {i}   Rugiet, et de Hierusalem dabit vocem suam] Hieronymus Naturale est, ut homines comparationes faciant ex rebus quas sunt experti {5.183rb} ut naute hostes ventis, damnum naufragio, tristitiam tempestati, letitiam aure placide comparant. Ita iste pastor terrorem Dei rugitui Leonis assimilat. {k}   Et luxerunt] id est ad modum lugentium se habebunt, quando decem tribus captivabuntur. 4Rg.17. {l}   Speciosa pastorum] planities camporum.
marg.| {m} Et exsiccatus 1   est vertex Carmeli] Hieronymus Carmelus Grece dicitur et Latine, et Hebraice Chermel. Et sunt duo montes dicti hoc nomine. Unus de quo fuit Nabal, 1Rg.25.a. Et alius in quo oravit Elias. 3Rg. 18.g. Ad Litteram ergo predicatur vastitas terre. Vel {l}   Speciosa pastorum] sunt principes decem tribuum. {m}   Et exiccatus est vertex Carmeli] id est ex ipso exiccatus est vertex, quia numquam postea habuerunt regem.
1 exsiccatus] scrips., exciccatus Ed1703
marg.| Mystice. Hieronymus Cum Dominus de Sion, id est de specula Ecclesie per doctores suos dat vocem, tunc speciosa pastorum, id est doctrina Hereticorum arescit.
Numérotation du verset Am. 1,3 
marg.| {n} Super tribus sceleribus Damasci] etc. Secunda pars in qua gentibus finitimis comminatur. Et incipit a Damasco, ubi tempore quo hic Am. cepit prophetare, ut dicit Hieronymus regnabat Azael, qui decem tribus graviter affligebat, 4Rg.13.d. Et est sensus, si semel aut bis esset populum meum persecutus Azael, et populus eius, darem ei veniam, nunc vero cum tertio, et quarto crudeliter modum excesserit, nuncquid convertam eum ad misericordiam ; Vel nonne debeo eum plagis corripere ? Septuaginta habent   [Nonne adversabor eum] Hebrea veritas, ut dicitur, habet   [Non corripiam] Hieronymus in Originali   [Non convertam] Sed sive sic sive sic sit, interrogative legatur, et finitur punctus interrogativus, ad Galaad. Et similiter in sequentibus operibus.
marg.| {o} Et quod trituraverit] id est crudeliter afflixerit.
marg.| {p} In plaustris ferreis Galaad] Hieronymus Genus est plaustri, quod rotis subter ferreis ac dentatis ad terendas paleas volvitur frumento excusso.
marg.| Sicut ergo teruntur palee in area in cibum iumentorum, ita Azael tempore Prophete huius illos de Galaad, id est de tribu Manasse conterebat. 4Rg.10. secundum quod predixerat Eliseus et 8.d. Septuaginta habent [Eo quod securierit serris ferreis pregnantes Galaad,
Numérotation du verset Am. 1,4 
marg.| {q} Et] ideo   [mittam ignem] captivitatem gravissimam.
marg.| {r} In domum Azael] super stirpem regiam ab ipso descendentem.
marg.| Ipse enim Azael mortuus erat diu antequam Am. hec scripserit, scilicet, antequam regnaret Ozias, ut patet 4Rg.14.d. et 15.a. Potuit tamen esse, ut dictum est, quod regnante Azael inceperit prophetare.
marg.| {s} Et devorabit] penitus destruet.
marg.| {t} Domos Benadab] id est regnum Syrie, quia omnes dicti sunt Benadab, a Benadab filio Azael, qui hoc tempore regnavit, sicut reges Egypti Pharaones. Quedam Glossa dicit, quod pater, id est Dominus Azaelis Benadab, de quo habetur, 4Rg.8. habet ultimam litteram, b, filius Azaelis Benadat, habet ultimam litteram. t. Sed hec Glossa, non est Hieronymi quoad partem istam.
Numérotation du verset Am. 1,5 
marg.| {u} Et conteram vectem Damasci] id est fortitudinem Syrorum.
marg.| {x} Et disperdam habitatorem de campo idoli] id est de Damasco, que sita erat in plano, et idolis plena erat. Is. 8.a. Auferetur fortitudo Damasci. Symmachus habet   [De campo iniquitatis] Aquila   [De campo inutilis]
marg.| {y} Et tenentem sceptrum de domo voluptatis] id est de Damasco quesita est in loco amenissimo, et ideo luxuriis abundabat.
marg.| {z} Et transferetur populus Syrie] a Theglathphalasar 4Rg.16.
marg.| {a} Cyrenem] regio est ultra Egyptum.
marg.| Mystice. Hieronymus. {n} Super tribus] Primum peccatum est mala cogitatio, secundum consensus ; tertium opus, quartum non penitere. Qui tantum peccat in tribus, de facili convertitur si peniteat ; qui quartum addit, ab eo {5. 183va} avertitur vultus clementie divine, 1. Io. 5.d. Est peccatum ad mortem, etc. Tales sunt heretici, qui pregnantes Galaad dentibus ferreis dissecant, id est simplices Ecclesie, qui a timore divino conceperant spiritum salutis, Sed mittet Dominus ignem in dogmata eorum, que ipsi domum Azael, id est Dei visionem vocant, et conteret vectes, id est sortes eorum argumentationes, ut destruatur eorum idololatria, et transferatur populus per superbiam sublimis, in salutem suam.
Numérotation du verset Am. 1,6 
marg.| {a} Super Tribus sceleribus Gaze] Hoc est onus Philistinorum, quibus comminatur, quia quoscumque de decem Tribubus comprehendere poterant, Idumeis vendebant captivos. Et hoc non semel vel bis, sed ter, et quater, ut supra Vel secundum Hieronymum in originali.   [Super tribus et quatuor] quasi non solum per primam, et secundam, sed et per tertiam, et quartam generationem expectavi eos, et non penitent, et ideo ulciscar. Et tangit quod dicitur. Ex. 20.a. Visitans iniquitatem patrum in filiis, etc.
marg.| {b} Eo quod transtulerint captivitatem perfectam] et nulli pepercerunt. Septuaginta habent   [captivitatem Salomonis]
Numérotation du verset Am. 1,7 
marg.| {c} Et mittam ignem] etc. Sicut quinque civitates propter arce iniuriam percusse sunt, 1Rg.5. ita hic comminatur eisdem. Et quatuor nominat, per reliquias autem Philistinorum, Geth intelligit cum omnibus viculis urbium predictarum.
marg.| Mystice secundum Hieronymus per Philisteos istos intelliguntur magistri Iudeorum, qui captivos de familia Salomonis in Idumea concludunt, quia litteram occidentem sequentes, omnes quos possunt, et omnem spiritualem intelligentiam ad terrenitatem convertunt, quibus captivitatis eterne ignem merito cominatur.
Numérotation du verset Am. 1,8 
prol.| [sine glossa]
Numérotation du verset Am. 1,9 
marg.| {d} Super tribus sceleribus Tyri] etc. Hoc est onus Tyri, et Sydonis, qui cum Tyro intelligitur, quia hi vicini erant, et negotiatores, et quos de decem tribubus capere poterant, Idumeis vendebant captivos. Et hoc est quod dicit.
marg.| {e} Eo quod concluserint captivitatem perfectam in Idumea] id est integram.
marg.| {f} Et non sint recordati federis fratrum] id est amicitie que erat inter David, et Salomonem, et Hiram regem Tyri. 3Rg. 5.a. Nota quatuor modis dicuntur fratres. Natura, ut Iacob et Esau. Gn. 25.c. Cognatione, ut Abraham, et Loth, Gn. 13.b. Gente ut Iudei fratres dicuntur. Amicitia, ut Salomon et Hiram.
Numérotation du verset Am. 1,10 
marg.| {g} Et mittam ignem] etc. per Nabuchodonosor, Alexandrum magnum, quorum uterque Tyrum vastavit, de quo habetur Ezech. 26.
marg.| Mystice secundum Hieronymum comminatur Dominus sub nomine Tyri, omni qui veritatem terrenis sensibus perversa doctrina vult concludere, nec recordatur federis fratrum suorum, quod de littera ascendere debemus ad spiritum, et de terrenis ad celestia. {h} Super tribus] etc. Hic comminatur Idumeis, eo quod odium Esau contra Iacob servantes, persecuti sint fratres suos Israelitas, quibus etiam transitum negaverunt per terram suam. Nm. 20.c.
Numérotation du verset Am. 1,11 
marg.| Dicit ergo : [Super tribus sceleribus Edom] etc. Expone ut prius.
marg.| {i} Eo quod persecutus sit in gladio fratrem suum] filios Iacob.
marg.| {k} Et violaverit] in eo quod fratres se negaverunt.
marg.| {l} Misericordiam eius] id est ei debitam. Symmach. habet.   [Violavit in eo viscera propria] Septuaginta.   [Vulvam eius {5.183vb}   super terram]
marg.| {m} Et tenuerit ultra furerem suum] scilicet quam debuit.
marg.| {n} Et indignationem suam servaverit usque in finem] quia quandiu Israel mansit in terra sibi a Deo data, semper eum est persecutus.
Numérotation du verset Am. 1,12 
marg.| Et ideo. {o} Mittam] per Assirios.
marg.| {p} Ignem] captivitatis. {q}   In Themam] Metropolim Edom.
marg.| {r} Et devorabit edes Bosre] alterius civitatis, vel totius Idumee, que per eam intelligitur.
marg.| Mystice secundum Hieronymum Iudeis comminatur, qui fratrem suum populum Christianum persequuntur, et non servat in eo iura nature, nomen Christianum per omnia destrui cupientes.
Numérotation du verset Am. 1,13 
marg.| {s} Super tribus sceleribus filiorum Ammon] etc. Ideo filiis Ammon comminatur, ut dicit Hieronymus quia cum rex eorum Naas tempore Saul 1Rg.11. pugnavit contra labes Galaad, in tantum oppressit eam, ut etiam pregnantes in ea secaret mulieres, ut dilataret terminos suos, et totam terram Galaad suo imperio subiugaret, et ideo per Assyrium, vel Nabuchodonosor comminatur succensurum ignem in muros Rabbath. Unde dicit.
Numérotation du verset Am. 1,14 
marg.| {t} Et succendam ignem in muro Rabbe] id est Rabbath Metropolis eorum.
marg.| {u} Et devorabit edes eius in ululatu in die belli] exercitus.
marg.| {x} Et in turbine] quia quasi turbo ita veniet Nabuchodonosor.
marg.| {y} In die commotionis] id est transmigrationis et captivitatis.
Numérotation du verset Am. 1,15 
marg.| {z} Et ibit Melchon] etc. Deus Ammonitarum. Vel ponitur pro rege interpretatur enim rex eorum.
marg.| Mystice secundum Hieronymum per Ammonitas schismaticos accipe, quibus comminatur, quia pregnantes, id est rudes animas que nuper sermonem Dei conceperunt ab Ecclesia separant, nomen glorie sue dilatare volentes, licet in eadem regula fidei permanentes.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Am. Capitulum 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=42&chapitre=42_1)
Signaler un complément d'information

Notes :