Capitulum 6
Numérotation du verset
Am. 6,1
Ve vobis1 qui opulenti estis in Sion
1 vobis]
om. Weber
et confiditis in monte Samarie
optimates capita populorum
ingredientes pompatice domum Israel.
Numérotation du verset
Am. 6,2
Transite
in Calanne2
2 Calanne
Rusch
] Chalanne
Weber
et videte et ite inde in Emath magnam et descendite
in Geth
Palestinorum
et
ad optima queque regna eorum3.
3 eorum] horum
Weber
Si latior terminus eorum termino vestro est
Numérotation du verset
Am. 6,3
qui
separati estis
in diem malum
et appropinquatis solio iniquitatis
Numérotation du verset
Am. 6,4
qui dormitis in lectis eburneis et lascivitis
in stratis vestris
qui comeditis agnum de grege
et vitulos de medio armenti
Numérotation du verset
Am. 6,5
qui canitis ad vocem psalterii sicut David putaverunt se habere vasa cantici
Numérotation du verset
Am. 6,6
bibentes in phialis vinum
et optimo unguento delibuti et nihil patiebantur super contritione Ioseph
Numérotation du verset
Am. 6,7
quapropter
nunc
migrabunt
in capite transmigrantium
et auferetur factio lascivientium.
Numérotation du verset
Am. 6,8
Iuravit Dominus Deus in anima sua. Dicit Dominus Deus exercituum : Detestor ego
superbiam
Iacob et domos eius odi et tradam
civitatem cum habitatoribus suis.
Numérotation du verset
Am. 6,9
Quod si reliqui fuerint decem viri in domo una
et ipsi morientur.
Numérotation du verset
Am. 6,10
et tollet eum
propinquus suus
et comburet eum ut efferat ossa de domo
et dicet ei qui in penetrabilibus domus est :
numquid adhuc est penes4 te?
4 penes] apud
Weber
Numérotation du verset
Am. 6,11
et respondebit
finis est
et dicet ei tace et non recorderis nominis Domini
Numérotation du verset
Am. 6,12
quia ecce Dominus mandabit
et percutiet domum maiorem ruinis
et domum minorem scissionibus.
Numérotation du verset
Am. 6,13
Numquid currere queunt in petris equi
aut arari potest in bubalis?
Quoniam convertistis in amaritudinem
iudicium
et fructum iustitie
in absinthium.
Numérotation du verset
Am. 6,14
qui letamini in nihili
qui dicitis : numquid non in fortitudine nostra
assumpsimus nobis cornua?
Numérotation du verset
Am. 6,15
Ecce ego5
5 ego] enim
Weber
suscitabo super vos
domus Israel
dicit Dominus Deus exercituum gentem
et conterent vos ab introitu Emath usque ad torrentem Deserti.
Capitulum 6
Numérotation du verset
Am. 6,1
marg.|
Ve vobis qui opulenti]
etc. Tertia pars prophetie. Primo locutus est decem tribubus, secundo, duabus hic loquitur indifferenter omnibus.
marg.|
Et primo in hoc capitulo specialiter loquitur optimatibus utriusque populi. In sequenti cap. ordo captivitatis utriusque populi ostenditur. In 8. cap. acceleratio, et consummatio captivitatis ponitur. In 9. cap. modus captivitatis, maxime duarum tribuum monstratur. In fine noni, consolatio ponitur, et reliquiarum salvatio promittitur. Istud capitulum in quatuor dividitur.
marg.|
Primo, generaliter principibus comminatur, et causam quare, apponit. Secundo comminationem specificat, ibi :
[Quapropter nunc]
etc. Tertio, se iuste comminari ostendit. ibi :
[Numquid currere queunt]
Quarto, ostendit per quos exercebit vindictam, ibi :
[Ecce ego suscitabo]
etc. Dicit ergo.
marg.|
{r}
Ve]
tribulatio, et miseria imminet.
marg.|
{s}
Vobis]
principibus, et divitibus. {t}
Qui opulenti estis in Sion]
in duabus tribubus. {u}
Et confiditis]
pro loci firmitate, et populi fortitudine. {x}
In monte Samarie]
in
prol.|
Δ
decem tribubus.
marg.|
{5.
187va} Δ decem tribubus. {a}
Pompatice]
etc. Glossa Tumorem animi corpore ostendentes. Sir. 19.d. Amictus corporis, etc.
marg.|
{b}
Transite]
etc. Hic ponit causam comminationis, quia Dominus ditavit eos, et ipsi domum Dei in luxuriam converterunt. Transite, vos optimates. {c}
In Chalanne]
civitas est Persidis. {d}
In Emat]
civitas est Syrie, que nunc dicitur Antiochia.
marg.|
{e}
Magnam]
Hoc dicit ad differentiam alterius Emath, que dicitur Epiphania. {f}
Et descendite in Geth]
que est civitas supple [
Palestinorum]
{g}
Et ad optima queque regna horum]
sicuti Azoti, Gaze, et aliarum civitatum.
marg.|
{h}
Si latior terminus eorum]
etc. quasi dicat videte si aliqua gens plus abundat quam vos. Vel inquam. {i}
Qui separati estis]
id est separari previsi a Domino. Vel, Separati, id est a terra vestra separandi. {k}
In diem malum]
captivitatis. {l}
Et appropinquatis]
id est cito subiugandi estis, et peccando festinatis.
marg.|
{m}
Solio iniquitatis]
id est imperio iniquorum. Sennacherib, Nabuchodonosor, vel Romanorum. {n}
Qui]
tamen nunc ita estis ingrati, et iniqui, quod.
marg.|
{o}
Dormitis in lectis eburneis]
mollibus, et ornatis.
marg.|
{p}
Et lascivitis in stratis vestris]
ut somnum libidini copuletis. {q}
Qui comeditis agnum de grege]
meliorem, et pinguiorem. {r}
Et vitulum de medio armenti]
non primum sed pinguiorem in toto armento quesitum, et mihi languidos offertis. {s}
Qui canitis]
etc. Is. 5.c. Cithara, et lyra, et tympanum, etc. {t}
Sicut David]
que David invenit ad cultum Dei, vos ad luxurias, et voluptates confertis.
marg.|
{u}
Putaverunt se habere]
etc. excusabant se exemplo David, qui habebat instrumenta musica. Sicut modo dicunt plures, Abraham fuit dives, ita et nos esse possumus.
marg.|
{x}
Bibentes vinum in phialis]
vasis vitreis latis, ut visus prius delectaretur colore quam gustus sapore. {y}
Et optimo unguento]
pretioso, et odorifero, non oleo puro.
marg.|
{z}
Delibuti]
inuncti vel perfusi. Arguuntur ergo quod in omnibus sensibus libidinem sibi querebant. In tactu, ibi : (Qui dormitis, etc). In gustu, ibi : (Qui comeditis, etc). In auditu, ibi :
[Qui canitis]
etc. In visu, ibi :
[In phialis]
Et ibi :
[In lectis eburneis]
etc. In olfactu, ibi :
[Et optimo unguento]
etc. {a}
Et]
cum sic affluerent [
nihil patiebantur]
etc. non curabant si quis de populo periret. Vel sicut fratres Ioseph extiterunt immisericordes in ipsum, ita isti erga pauperes. {b}
Quapropter nunc]
etc. Hic specificat comminationem. Quasi ita principes faciunt, et ideo.
marg.|
{c}
Nunc]
in proximo. {d}
Migrabunt]
ipsi optimates.
marg.|
{e}
In capite transmigrantium]
id est sicut primi fuerunt in culpa, ita et primi erunt in pena.
marg.|
{f}
Et auferetur factio lascivientium]
id est factores qui unum consensum habuerunt in lasciviis explendis simul etiam punientur. Nahum. 1.c. Sicut spine se invicem complectuntur, etc. quasi dicat, primo captivabuntur principes, postea omnes mali de vulgo. Septuaginta [
Aufertur hinnitus equi de Ephraim]
{g}
Iuravit Dominus Deus]
id est immobiliter statuit, Hieronymus Omnis sermo divinus pro iuramento debet accipi, sed nostro more loquitur.
marg.|
{h}
In anima sua]
id est in voluntate, id est voluntarie confirmavit. {i}
De testor ego superbiam Iacob]
Glossa specialiter decem tribuum vel generaliter duodecim.
marg.|
{k}
Et domos eius odi]
id est familias.
marg.|
{l}
Et tradam]
Assyriis vel Romanis. {m}
Civitatem]
etc. Samariam vel Hierusalem, vel quamcumque civitatem terre illius. {n}
Quia si reliqui fuerint decem viri]
id est decem remanserint de captivitate. {o}
In domo una]
id est familia una.
marg.|
{p}
Et ipsi morientur]
fame, et peste.
marg.|
{q}
Et tollet eum]
scilicet, qui mortuus est.
marg.|
{s}
Et comburet eum]
quia pre multitudine mortuorum integra corpora non poterunt efferri. {t}
Ut efferat]
id est proiiciat [
ossa de domo]
quia ad tantam paucitatem redigentur quod non erit qui sepeliat. {u}
Et dicet]
ille qui vocatus est cum iam lassus fuerit portando. {x}
Et qui in penetralibus domus est]
scilicet qui remanserint in cubiculo domus, qui eum vocavit ad comburendum ossa. {y}
Numquid adhuc est penes te]
supple aliud corpus quod comburam.
marg.|
{z}
Et respondebit]
ille de intus. {a}
Finis est]
id est non habeo quod tradam tibi amplius ad sepeliendum. Et cum iurare voluerit se non habere aliud corpus, sicut homines irati ad verbum iurant.
marg.|
{b}
Dicet ei]
alius qui extra erat, et corpora comburebat. {c}
Tace]
noli iurare, quasi dicat, in tantum odium erit nomen Domini in Israel, ut etiam tot malis pressi nolint audire nomen eius.
marg.|
{d}
Et non recorderis nominis Domini]
quia tot mala infert nobis.
marg.|
{e}
Quia ecce]
tanta erit obstinatio. {f}
Dominus mandavit]
Assyriis, et Chaldeis.
marg.|
{g}
Et percutiet]
ministerio eorum. {h}
Domum maiorem]
decem tribus.
marg.|
{i}
Ruinis]
eterna captivitate, quia plus peccaverunt.
marg.|
{k}
Et domum minorem]
duas tribus.
marg.|
{l}
Scissionibus]
Scindetur enim, sed post Septuaginta annos resarcietur. Scissa enim domus resarciri potest, ruine autem non tam restauratorem quam reedificatorem desiderant.
marg.|
{m}
Numquid currere queunt]
etc. quasi dicat merito ita erit, quia deteriores estis brutis. Equi et bubali suam servant naturam, quia nec equi currere possunt in rupibus, nec bubali boves silvestres domari possunt ut suscipiant aratrum. Vos autem. {n}
Quoniam convertistis iudicium]
id est iuste iudicantem Deum, id est naturam Dei benignam, et dulcem, in amaritudinem iracundie. Vel sic. Vos mutastis naturam vestram, id est duo que vobis natura dictabat, scilicet. Deum adorare, et iustitiam proximis facere, cum tamen animalia non possint mutare naturam suam. {o}
In amaritudinem]
ire, et furoris, vel in iniuriam, et oppressionem. {p}
Iudicium]
iuste iudicantem, vel iudicium quod debetis facere proximis.
Numérotation du verset
Am. 6,mystice
marg.|
Mystice. Hieronymus
{r}
Ve vobis]
etc. Precipitur hereticis superbis, et pomposis, ut considerent Philosophias diversarum gentium, et invenient eas angustiores terminis sacre Scripture que mundum implevit. Isti sibi preparant diem malum, dum in hoc mundo inique sublimari se gaudent, et in carnalibus immunditiis torpent, et per omnia voluptati deserviunt, et lascivie, et de sacre Scripture phialis vinum erroris ebibunt, et unctos Dei se esse dicentes, honorem sibi sacerdotii arrogant, sed in nullo cruciantur pro interfectione eorum quos deceperunt.
marg.|
{p}
Et
{5.
188ra} Δ
Fructum iustitie in absinthium]
Idem sensus aliis verbis. Vel [
Frustum iustitie]
id est bonam Dei operationem, vel executionem iusti iudicii quam facere debuistis, convertistis in amaritudinem iniquitatis.
marg.|
{a}
Qui letamini in nihilo]
id est in mendacio, vel in idolis que nihil sunt.
marg.|
{b}
Qui dicitis]
id est putatis vos propria virtute assumpsisse cornua, scilicet regnum, et potentiam quibus hostes ventiletis.
marg.|
{c}
Numquid non in fortitudine nostra]
etc. ascribebant sibi quod Deus faciebat per ipsos.
marg.|
{d}
Ecce enim]
propter hec igitur mala.
marg.|
{e}
Suscitabo super vos domus Israel]
o domus maior, et domus minor.
marg.|
{f}
Gentem]
Assyriorum, et Chaldeorum.
marg.|
{g}
Et conteret vos ab introitu]
Glossa A principio terre promissionis usque ad finem.
marg.|
{h}
Emath]
id est Antiochia, que est in principio terre promissionis versus Solis ortum. {i}
Usque ad torrentem deserti]
rivum, scilicet, Nili qui de eremo veniens inter Pelusium montem, et Rinocorulam fluvium vel civitatem decurrens mare ingreditur.
Numérotation du verset
Am. 6,mystice
marg.|
Mystice. {b}
Quapropter nunc migrabunt]
Hieronymus Heretici qui plebem Domini devorant primi ducentur ad penas, et auferetur hinnitus equi ex Ephraim, id est superbia eorum, et luxuria destruetur, quia contumelias eorum odit Deus.
marg.|
Unde eorum conciliabula cum ipsis perdet Deus. Quia si fuerint aliqui qui videantur eorum operibus consentire, et ipsi malitia eorum decepti morte culpe morientur.
marg.|
Et ossa, id est virtutem eorum sepelient alii doctores iniqui, quibus dicitur. Dimitte mortuos sepelire mortuos suos, Lc. 9.g. Sed vir Ecclesiasticus qui foris stat, et mortuos eiiciens, eos provocat ad penitentiam, imperat ei qui mortuos comminuit, ut taceat, ne polluto ore predicet nomen Dei.
marg.|
{e}
Quia ecce Dominus mandavit]
Per duas domos significatur Ecclesia collecta de Iudeis quasi maiori domo, et gentibus quasi minori, que Ecclesia cum mandata Dei negligit, Dominus eam schismatibus, et persecutionibus percutit. Ideo monemur habitare in petra Christo, et in sanctis qui etiam petre dicuntur, ubi equi, id est demones attingere non possunt, sed petre soliditate colliduntur, que in feminas, id est in femineos animos insaniunt, et ad libidinem eos vertunt.
marg.|
Unde ubi nos habemus
[Aut arari]
etc. Sept. habent.
[Aut retinebit in feminis]
Sequitur. {o}
Quoniam convertistis]
etc. Hieronymus In furore iudicium vertit, qui iratus iudicat, vel qui Θ consanguinitate vel odio ducitur in iudicando. Contra tales igitur qui frustra vel in nullo bono letantur, et in superbiam erecti in celum os ponunt, suscitat Deus sevam gentem que conterat eos, nec sinat intrare in Emath, id est Hierusalem celestem, neque in torrentem, de quo dicitur : Torrentem voluptatis tue potabis eos.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Am. Capitulum 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 28/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=42&chapitre=42_6)
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Am. Capitulum 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 28/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=42&chapitre=42_6)
Notes :