Hugo de Sancto Caro

Capitulum 2

Numérotation du verset Mi. 2,1 

Ve qui cogitatis inutile et operamini malum in cubilibus vestris in luce matutina faciunt1 illud quia2 contra Deum est manus eorum.
1 faciunt] aciunt cacogr. Rusch |
2 quia] quoniam Weber |
Numérotation du verset Mi. 2,2 

Et concupierunt agros et violenter tulerunt et domos rapuerunt et calumniabantur virum et domus3 eius virum et hereditatem eius
3 domus] domum Weber
Numérotation du verset Mi. 2,3 

Idcirco hec dicit Dominus : Ecce ego cogito super familiam istam malum unde non auferetis colla vestra et non ambulabitis superbi quoniam tempus pessimum est.
Numérotation du verset Mi. 2,4 

In die illa sumetur super vos parabola et cantabitur canticum cum suavitate dicentium : Depopulatione vastati sumus, pars populi mei commutata est. Quomodo recedet a me cum revertatur qui regiones vestras4 dividat ?
4 vestras] nostras Weber
Numérotation du verset Mi. 2,5 

Propter hoc non erit tibi mittens funiculum5 in cetu Domini.
5 funiculum] + sortis Weber
Numérotation du verset Mi. 2,6 

Ne loquamini loquentes, non stillabit super istos, non comprehendet confusio,
Numérotation du verset Mi. 2,7 

dicit Dominus6 Iacob. Numquid abbreviatus est spiritus Domini aut tales sunt cogitationes eius ? Nonne verba mea bona sunt cum eo qui recte graditur ?
6 Dominus] domus Weber
Numérotation du verset Mi. 2,8 

Et e contrario populus meus in adversarium consurrexit. Desuper tunicam7 pallium sustulistis et8 eos qui simpliciter transiebant9 convertistis in bellum.
7 tunicam] tunica Weber |
8 et] om. Weber |
9 s. t.] inv. Weber |
Numérotation du verset Mi. 2,9 

Mulieres populi mei eiecistis de domo deliciarum suarum a parvulis earum tulistis laudem meam in perpetuum.
Numérotation du verset Mi. 2,10 

Surgite et ite quia non habetis hic requiem propter immunditiam eius corrumpetur putredine pessima.
Numérotation du verset Mi. 2,11 

Utinam non essem vir habens spiritum et mendacium potius loquerer. Stillabo tibi in vinum et in ebrietatem et erit super quem stillabitur10 populus iste.
10 stillabitur] stillatur Weber
Numérotation du verset Mi. 2,12 

Congregatione congregabo Iacob totum te. In unum conducam reliquias Israel. Pariter ponam illum quasi gregem in ovili quasi pecus in medio caularum. Tumultuabuntur a multitudine hominum.
Numérotation du verset Mi. 2,13 

Ascendet enim pandens iter ante eos. Divident et transibunt portam et egredientur per eam. Et transibit rex eorum coram eis et Dominus in capite eorum.

Capitulum 2

Numérotation du verset Mi. 2,1 
marg.| Ve qui cogitatis] In hoc capitulo Primo, diversa peccata populi enumerat propter que captivandi sunt. Secundo penam eis comminatur, ibi   [Idcirco hec dicit Dominus] Tertio, presumptionem eorum de Dei misericordia elidit, ibi   [Ne loquamini] Quarto, ne desperet, liberationem a captivitate promittit, ibi   [Congregatione Dicit ergo.
marg.| {n} Ve] temporale vel eternum erit vobis o cetus Iudeorum   [qui cogitatis inutile] Seva tractabant, obscena perpetrabant. Unde   [Et operamini] Mala deliberata non differebant. Unde   [in luce matutina]
marg.| {o} Operamini malum] etc. Glossa cubilia ad quiescendum data stupris polluitis.
marg.| {p} In luce matutina faciunt illud] malum quod de nocte tractaverant. Et bene dico, ve eis.
marg.| {q} Quoniam contra Dominum est manus eorum] id est fortitudo eorum, et opus. Et hoc probat, ostendens quod erat quod de nocte tractabant, et mane faciebant.
marg.| {r} Et concupierunt agros] etc. Is. 5.e. Ve qui coniungitis. Septuaginta   [Desiderabant agros] etc. quasi nec honestati nec etati deferebant, sed parvulos, qui propter etatem digni erant misericordia rapido ore vastabant.
marg.| {s} Et calumniabantur virum, et domum eius] etc. Primo, per calumnias auferebant domos proximorum, postea possessiones alias, et sic totum auferebant, et ipsos viros angariis opprimebant. {t}   Ecce ego] quasi vos ita facitis, et {5. 195vb} cogitatis, et   [ego] econtra.
marg.| {u} Cogito malum] penam ita gravem portantibus, ut non possitis colla levare, vel excutere. {x}   Super familiam istam] Iudeorum. Septuaginta.   [Super tribum istam] {y}   Et non ambulabitis superbi] id est non ambulabitis recti, immo curvi, captivitate pressi.
marg.| {z} Quoniam tempus] captivitatis   [pessimum est] id est vobis, pravissimum.
marg.| {a} In die illa] captivitatis.
marg.| {b} Sumetur super vos parabola] etc. Septuaginta.   [Plangetur planctus in planctu dicentium] quasi dicat alii irridebunt vos, et eritis eis in opprobrium, et parabolam, vel ex compassione carmen lugubre component ex vobis dicentes in persona Domini.
marg.| {c} Pars populi mei commutata est] id est templum meum, quod habebam, mutabitur in ruinam. Septuaginta.   [Pars populi mei,
marg.| {d} Quomodo] id est cuius virtute dicit Dominus.
marg.| {e} Recedet] Assyrius vel Nabuchodonosor vel Romanus.
marg.| {f} A me] id est a populo meo, cum nec ego velim repellere, nec alius possit ?
marg.| {g} Cum revertatur] etc. Pluries enim reversi sunt tam Assyrius, quam Nabuchodonosor, qui regiones decem et duarum tribuum suis distribuebant.
marg.| {h} Propter hoc] etc. id est propter peccata tua predicta. Vel ideo, quia ita omnino dividet, non erit aliquis ex vobis qui habebit partem in hereditate Domini, quia tota dabitur alienis, quod fuit verum maxime in Romanis.
marg.| Mystice. Hoc exponit Hieronymus de Iudeis. Primo qui Dominum crucifixerunt, et contra Dominum manus levaverunt, domos, et substantias pauperunt, rapuerunt, propter quod depressit eos Dominus per Romanos captivitate de qua non potuerunt evadere, sed versa sunt in luctum eorum cantica dicentium secundum Septuaginta. (Miseria miseri facti sumus) quia terra eorum, que eis funiculo distributa fuit per Moysen, et Iosue, modo per Romanos est gentibus distributa. Secundo, exponitur hoc de semine Adam, de anima humana, que Paradisi oblita non levat manus suas ad Deum, sed potius cogitat agrum agro coniungere.
marg.| Ideo cogitat Dominus super nos mala culpe, et pene. Nec possumus cervices erigere, quia totus mundus in maligno positus est. Ideo plangunt viri sancti videntes demones terram Domini quasi funiculo dividentes, dum alius demonum fornicationis mittit funiculum, alius avaritie, iste homicidii, ille periurii lineas tendit, et agri quondam sanctitatis, et Paradisi traduntur volucribus celi, et vulpibus habentibus foveas, filius autem hominis non habet ubi caput suum reclinet.
marg.| {i} Ne loquamini] etc. Hic arguit eos, qui de misericordia Domini temere presumebant dicentes. Numquid abbreviabitur erga nos spiritus Domini, vel misericordia eius, que ita larga est in omnibus gentibus. Aut tales sunt cogitationes eius, ut iram suam retineat sicut homo ? Ad quod postea Domini responsionem ponit, et deinde suam erga eos compassionem ostendit   [Ne loquamini] vos decem tribus vel due. Glossa. Maledictus qui peccat in spe. Ordina sic litteram.   [Ne loquamini loquentes] etc. sicut soletis dicere.
marg.| {5. 196ra} Δ Numquid abbreviatus est spiritus] etc. quasi non erit brevis nobis, non sunt cogitationes eius, ut iram inferat.
marg.| {a} Non stillabit] non veniet ex improviso captivitas.
marg.| {b} Super istos] decem tribus. {c}   Non comprehendet] per apertam violentiam. {d}   Confusio] captivitatis. {f}   Nonne verba mea bona sunt] etc. Ecce responsio Domini, quasi dicat verum est bonus est Dominus, sed his qui recto sunt corde. Sed.
marg.| {g} Et e contrario populus meus in adversarium consurrexit] id est adversatus est mihi colendo idola. Et non solum hoc, sed etiam.
marg.| {h} Desuper tunicam pallium sustulistis] etc. id est populum pauperem, et rebus propriis, et Dei auxilio spoliastis, et simplices vertistis in bellum contra me. Etiam.
marg.| {i} Mulieres populi] etc. id est matronas olim delicatas. Vel urbes Iudee per mulieres intelligit, que cum filiis suis propter peccata eorum captivate sunt.
marg.| {k} A parvulis earum tulistis] id est abstulistis o vos maiores per malum exemplum.
marg.| {l} Laudem meam] id est cultum meum   [in perpetuum] Ergo dicit Glossa {m}   Surgite, et ite] in captivitatem.
marg.| {n} Quia non habetis] de cetero.
marg.| {o} Hic requiem] in terra hac, que propter scelera, vestra polluta est.
marg.| Et ideo. {p} Propter immunditiam eius corrumpetur putredine pessima] captivitate Babylonica, vel Romana.   [Utinam non essem vir] etc. Hic ponitur compassio Prophete. Sed numquid non volebat ille non habere spiritum Dei, aut mentiri optabat ? Responsio. Glossa Non vellet se non habere spiritum, sed vellet hec verba prolata esse spiritu humano fallibili, non spiritu infallibili. Simile Rm. 9.a. Optabam enim ego ipse Anathema esse a Christo pro fratribus meis, etc.
marg.| {r} Habens spiritum] Glossa Ubicumque in veteri vel novo testamento spiritus sine additamento ponitur, in bonam partem accipitur.
marg.| {s} Et mendacium potius loquerer] id est si posset fieri vellem, quod non implerentur, que predico. Sed non erit ita, quia {t}   Stillabo tibi] comminando.
marg.| {u} In vinum et in ebrietatem] quasi propinabo, vel pronunciabo tibi vinum sermonem captivitatis, que in modum vini inebriabit te, et corruere faciet.
marg.| {x} Et erit super quem stillatur populus iste] scilicet Iudeorum, et non alius.
Numérotation du verset Mi. 2,mystice 
marg.| Mystice {i} Ne loquamini] Hieronymum in Originali. Interpretatio Septuaginta, si tamen Septuaginta est. Iosephus enim scribit, et Hebrei tradunt tantum quinque libros Moysi translatos ab eis, et Ptolemeo regi traditos, tantum discordat in hoc loco ab Hebraica veritate, ut nec capite possimus exponere, nec eorum sententias explicare.
marg.| Unde nota quod Hieronymus, et hic et in aliis pluribus locis multum nititur litteram Septuaginta Mystice prosequi. Glossator autem noster non describit nisi ea, que
marg.| Θ secundum litteram nostram erant. Unde parum est hic de Glossa Mystice. {m} Surgite et ite] etc. Hieronymus Iubemur non putare requiem in rebus mundi, et ire post Dominum in Paradisum, quia ubi Christus non lucet non est requies, sed tribulatio, et qui voluptati se hic applicant graviori corruptione conterentur.
marg.| {y} Congregatione congregabo Iacob] etc. Hic ponitur consolatio, et promittitur liberatio humani generis, et duorum populorum in unum ovile copulatio, ut per hoc id quod minus est sperent, et intelligat, scilicet, liberatio a captivitate temporali. Et exponit hoc Hieronymus tam de primo quam de secundo adventu.
marg.| Dicit ergo Dominus natus de, Virgine vel in fine seculi veniens cum Angelis, et maiestate, Congregabo totum Iacob, gentilium Ecclesiam, et reliquias Israel, Iudaicum populum, in uno ovili in una gloria eterna, muro firmissimo septam, vel in una fide eos copulabo.
marg.| {z} Tumultuabuntur a multitudine hominum] Hieronymus Omnium {5. 196rb} erit vox in communi bonum pastorem laudantium, quia.
marg.| {a} Ascendet] ipse pastor sive dux Christus.
marg.| {b} Pandens iter ante eos] Glossa ad paradisum, Io. 14.b. Vado vobis parare locum.
marg.| {c} Dividet] bonos a malis, agnos ab hedis. {d}   Et] ipso precedente, et dividente   [transibunt] credentes, de vitiis ad virtutes, de virtute in virtutem, de mundo ad patriam.
marg.| {e} Portam] id est per ipsum Christum, qui est, et dux, et pastor, et porta.
marg.| {f} Et egredientur] Glossa de mortalitate ad immortalitatem.
marg.| {g} Per eam] portam per ipsum Christum, Io. 10.b. Per me si quis introierit salvabitur, et ingredietur, et egredietur, etc.
marg.| {h} Et transibit rex eorum] ipse Christus.
marg.| {i} Coram eis] qui videbunt eum hic per fidem, ibi per speciem.
marg.| {k} In capite eorum] tamquam princeps.
marg.| Nota : Quidam dicunt istum ducem Zorobabel, sive Esdram, exponentes totum hoc quod dictum est de liberatione a captivitate Babylonica. Sed nec Glossa nec Hieronymus illam tangit expositionem.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Mi. Capitulum 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=45&chapitre=45_2)
Signaler un complément d'information

Notes :