Capitulum 5
Numérotation du verset
Mi. 5,1
Nunc vastaberis filia latronis. Obsidionem posuerunt super nos, in virga percutient maxillam iudicis Israel.
Numérotation du verset
Mi. 5,2
Et tu Bethleem Ephrata
parvulus es in millibus Iuda. Ex te mihi egredietur qui sit dominator in Israel et egressus eius ab initio a diebus eternitatis.
Numérotation du verset
Mi. 5,3
propter hoc dabit eos usque ad tempus in quo parturiens pariet reliquie fratrum eius convertentur ad filios Israel
Numérotation du verset
Mi. 5,4
et stabit et pascet in fortitudine Domini in sublimitate nominis Domini Dei sui et convertentur quia nunc magnificabitur usque ad terminos terre
Numérotation du verset
Mi. 5,5
et erit iste pax cum Assyrius1 venerit in terram nostram et quando calcaverit in domibus nostris. Et suscitabimus super eum septem pastores et octo primates homines.
1 cum Assyrius]
inv. Weber
Numérotation du verset
Mi. 5,6
Et pascent terram Assur in gladio et terram Nemroth in lanceis eius et liberabit ab Assur cum venerit in terram nostram et quando2 calcaverit in terminis3 nostris.
2 quando] cum
Weber
|
3 terminis] finibus
Weber
|
Numérotation du verset
Mi. 5,7
Et erunt reliquie Iacob in medio populorum multorum quasi ros a Domino et quasi stille super herbam que non exspectat virum et non prestolatur filios hominum.
Numérotation du verset
Mi. 5,8
Et erunt reliquie Iacob in gentibus in medio populorum multorum quasi leo in iumentis silvarum et quasi catulus leonis in gregibus pecorum. Qui cum transierit et conculcaverit et ceperit non est qui eruat.
Numérotation du verset
Mi. 5,9
Et4 exaltabitur manus tua super hostes tuos et omnes inimici tui peribunt5.
4 Et]
om. Weber
|
5 peribunt] interibunt
Weber
|
Numérotation du verset
Mi. 5,10
Et erit in die illa, dicit Dominus, auferam equos tuos de medio tui et disperdam quadrigas tuas.
Numérotation du verset
Mi. 5,11
Et perdam civitates terre tue et destruam omnes munitiones tuas. Et auferam maleficia de manu tua et divinationes non erunt in te.
Numérotation du verset
Mi. 5,12
Et perire faciam sculptilia tua et statuas tuas de medio tui conteram6. Et non adorabis ultra opera manuum tuarum.
6 conteram]
om. Weber
Numérotation du verset
Mi. 5,13
et evellam lucos tuos de medio tui et conteram civitates tuas
Numérotation du verset
Mi. 5,14
et faciam in furore et in indignatione ultionem in omnibus gentibus que non audierunt.
Capitulum 5
Numérotation du verset
Mi. 5,1
marg.|
Nunc vastaberis]
etc. Hic predicit ea que ventura sunt Iudeis ante felicitatem illam extremam, quam in proximo descripsit. Et primo, captivitatem per Romanos propter sanguinem Christi, Secundo, ad ostendendam iniurie magnitudinem Christo illatam, agit de duplici eius nativitate, ibi
[et tu Bethleem]
etc. Tertio, ostendit quod permittitur regnare eis ad tempus, ibi
[propter hoc dabit eos]
etc. Quarto, prosequitur utilitates adventus Christi ibi
[Reliquie fratrum]
etc. Dicit ergo.
marg.|
{c}
Nunc vastaberis]
quasi dicat multa bona tibi promisi, sed propter merita tua interim [
nunc]
id est cito.
marg.|
{d}
Vastaberis]
per Romanos, o tu Iudea, que es, non mea, sed {e}
Filia latronis]
Hieronymus In Hebreo habetur
[Geddud]
id est diaboli ad predandum semper accincti, Vel ideo
[filia latronis]
quia principes tui socii furum. Is. 1.f. Et quare hoc accidet, quia {f}
Obsidionem]
id est insidias, conspirationes, consilia iniqua.
marg.|
{g}
Posuerunt]
Glossa tu et filii tui. Apostrophat autem propter eorum indignitatem.
marg.|
{h}
Super nos]
dicit pariter Hieronymus Super me, et super filium, et spiritum meum. {i}
In virga]
quasi non solum insidias, sed et contumelias nobis facient. Virga hec fuit passio totalis Christi, vel crux, vel arundo, qua percutiebant caput eius. Mt. 27.d. {k}
Percutiebant]
Iudei, vel milites.
marg.|
{l}
Maxillam iudicis Israel]
Christi cui pater omne iudicium dedit. Septuaginta sic.
[Tunc obstruetur filia obstructione, angustiam posuit super nos, in virga percutient maxillam tribus Israel]
Hieronymus Tribulationem posuit Dominus super filiam Israel, id est super Ecclesiam, vel animam fide videntem Deum, et percutient eam Angeli qui plagis prepositi sunt ut non inveniat amatores suos, et revertatur ad virum priorem, ut dicitur Os. 2.b.
marg.|
{m}
Et tu Bethleem]
Hic ostendit quam magnus sit ille iudex secundum unam nativitatem, et quam humilis secundum aliam
[et tu Bethleem]
que ad differentiam alterius Bethleem que est in Galilea, diceris.
marg.|
{n}
Ephrata]
ab uxore Caleph ibi sepulta. Ibi etiam sepulta fuit Rachel. Gn. 35.c.
marg.|
{o}
Parvulus es in millibus Iuda]
quasi respectu urbium Iuda non es nisi viculus unus. Ex tamen.
marg.|
{p}
Ex te]
parvulus egredietur Christus de virgine natus, et de David Bethleemita secundum carnem, sed secundum divinitatem. {q}
Egressus eius]
generationis eterne est.
marg.|
{r}
Ab initio]
a Patre. Unde Io. 1.a. In principio erat verbum, etc.
marg.|
{5.
197vb} {s}
A diebus eternitatis]
ab eterno, Unde. Ex utero ante Luciferum genui te. Vel egredietur visibilis ab illa inaccessibili luce quam eternaliter inhabitat apud Patrem.
marg.|
Nota quod Mt. 2.a. videtur contrarium dici, ubi habetur. Et tu Bethleem terra Iuda, nequaquam minima es, etc. Hic autem dicitur :
[Parvulus es]
etc. Respondet Hieronymus Puto Mattheum voluisse redarguere negligentiam scribarum in lectione Scripturarum sic posuisse, quia nec in Hebreo, nec in Septuaginta sic habetur.
marg.|
{t}
Propter hoc]
quia de Iudeis secundum carnem Christus nasci disposuit.
marg.|
{u}
Dabit eos]
id est permittet Iudeos regnare.
marg.|
{x}
Usque ad tempus in quo]
Ecclesia de gentibus : {y}
Parturiens]
id est in corde pro peccatis dolens : {z}
Pariet]
id est in lucem fidei prolem operis boni producet. {a}
Et tunc]
cum plenitudo gentium intraverit
[reliquie fratrum eius]
id est Iudeorum qui sunt fratres Christi secundum carnem.
marg.|
{b}
Convertentur]
ad fidem patrum. Vel sic. Permittet eos Dominus regnare, donec virgo pariat, et reliquie, id est Apostoli eligantur. Bene autem dicitur, usque ad tempus in quo parturiens pariet, nec dicitur, donec pariens parturiat. Ipsa enim parturiens quodammodo fuit concipiendo, quia turbata est in sermone eius. Lc. 2.c. sed gaudens peperit. Septuaginta sic ;
[Dabit eos usque ad tempus parientis]
id est Virginis Marie, que antonomastice dicitur pariens, quia omnes alie respectu illius quasi steriles iudicantur, que pariunt filios ire, et quodammodo abortivos, sed illa Deum verum, et virum perfectum peperit. Ier. 31.d. Novum faciet Dominus super terram, etc.
[Reliquie]
etc. Nota hic ponit quinque utilitates adventus Christi. Prima est conversio reliquiarum Iudee, sicut expositum est dupliciter. Secunda conversio gentium, ibi :
[Et stabit]
etc. Tertia victoria hostium, ibi
[Et erit iste pax]
etc. Quarta collatio bonorum prelatorum, ibi :
[Et suscitabimus super eum]
etc. Quinta profectus Ecclesie nascentis, ibi :
[Et erunt reliquie Iacob,
marg.|
{c}
Et stabit]
Christus firmato pacto inter Deum, et homines. Dn. 9.g. Confirmabit pactis multis, etc. qui prius non habebat fixum gradum in hominibus.
marg.|
{d}
Et pascet]
populum, verbo, spiritu, exemplo, et sacramento.
marg.|
{e}
In fortitudine Domini]
Erat enim docens, sicut potestatem habens. Mt. 7.d.
marg.|
{f}
In sublimitate hominis Domini Dei tui]
In hoc notatur auctoritas que est apud Patrem. Unde : Mea doctrina non est mea. Et iterum. Pater serva eos in nomine tuo. Io. 17.b. In hoc autem quod dixit :
[In fortitudine]
notatur equalitas filii cum patre. {g}
Et convertentur]
Iudei, et gentes. Symmach.
[Habitabunt]
in Ecclesia scilicet Is. 11.b. Habitabit lupus cum agno, etc. {h}
Quia nunc]
in proximo.
marg.|
{i}
Magnificabitur]
Christus.
marg.|
{k}
Usque ad terminos terre]
In omnem terram exivit sonus eorum. {l}
Et erit iste]
Christus. {m}
Pax]
in Ecclesia faciens pacem, vel in cordibus Martyrum, qui inter tormenta ridebant. {n}
Cum Assyrius]
id est diabolus, vel membra eius persecutores. {o}
Venerit in terram nostram]
id est in Ecclesiam, vel in carnem. {p}
Et quando calcaverit]
torquendo Martyres.
marg.|
{q}
In domibus nostris]
id est in corporibus Sanctorum, sicut factum est Paulo. 2Cor. 11.e. Ter virgis cesus sum, etc. {r}
Et suscitabimus]
Fundata pace in Ecclesia pro sanguine Martyrum, promittit eorum bonos Doctores. Et loquitur Trinitas, vel ipse pater
[Sustinebimus]
Glossa Ego et Filius, et spiritus sanctus : Iuxta illud Gn. 1.d. Faciamus hominem, etc.
marg.|
{s}
Super]
oppressionem notat. {t}
Eum Assyrium]
diabolum scilicet. {u}
Septem pastores]
id est tales quales fuerunt patres veteris testamenti, qui hebdomadi serviebant.
marg.|
{x}
Et octo primates homines]
Sanctos novi testamenti, qui
{5.
198ra} ad octavam pertinent, qui dicuntur primates, quia fecit eos regnum, et sacerdotes, Apc. 1.b. Vel per septem pastores intelliguntur boni Prelati Ecclesiastici, per octo primates, boni Principes seculares. Septuaginta habent [
Octo morsus hominum]
id est octo homines mordentes diabolum, et lacerantes. Unde sequitur. {a}
Et pascent]
isti septem, et octo
[pascent]
id est vastabunt, et lacerabunt. Iob. 40.d. Concident eum amici.
marg.|
{b}
Terram Assur]
homines a diabolo seductos.
marg.|
{c}
In gladio]
etc. Sermo Dei comminatus penam temporalem gladius est, qui comminus percutit : et terram comminans lancea, que a longe ferit, Per Nemrod autem sicut, et per Assur significatur diabolus, qui robustus venator hominum est qui circuit querens quem devoret. {d}
Et]
per illos septem pastores, et octo morsus hominum [
liberabit ab Assur]
Dominus, non dicit quos, quia ipse solus scit quos elegit.
marg.|
{e}
Cum venerit]
diabolus.
marg.|
{f}
In terram nostram]
id est cum exposita fuerit ei terra, id est corpus ad tentandum Iob. 9.c. Terra data est in manus impii.
marg.|
{g}
In monte]
in Ecclesia. Tamen in originali est secundum Hieronymum cum calcaverit in terminis nostris
[
Septuaginta
cum ascenderit]
etc. Unde non in textu, nec in expositione habetur. In monte. {h}
Et erunt]
etc. Quadruplicem profectum primitivorum qui fuerunt in Ecclesia hic ostendit, in persona gentium, in multitudine conversorum, in extirpatione vitiorum, in ultione hostium.
marg.|
{i}
Reliquie]
Apostoli, et Apostolorum discipuli primitivi, erunt, {k}
Quasi ros]
estus vitiorum refrigerans, gentium sterilitatem fecundans, cordium duritiam emolliens, talis fuit doctrina eorum, fuit etiam quasi ros, quia in se pura de celo descendens sua dulcedine cordium asperitatem superans. {l}
Et quasi stille]
Septuaginta (Quasi agni, etc.) Stille fuerunt gramen rigantes, et agni sibi, vel Christo cum mansuetudine incorporantes. {m}
Que]
herba, per quam significantur novi in fide, {n}
Non expectat virum]
id est auxilium hominis, ut crescat, sed solius Dei. 1Cor. 3.b. Ego plantavi, Apollo rigavit, etc. {o}
Et erunt reliquie]
etc. Hic est secundus profectus eorum. {p}
Quasi leo]
fortes, et invincibiles, in aggrediendis audaces, in predicando ferventes.
marg.|
{q}
In iumentis silvarum]
que ad rugitum leonis gradum figunt. {r}
Et quasi catulus leonis]
propter aviditatem, et humilitatem. Gn. 49.b. Catuli leonis Iuda, etc. Iob. 38.d. Numquid capiet predam leene, etc. {s}
In gregibus pecorum]
quasi sicut leo iumentis, et catulus ovibus, ita ipsi Gentibus dominabuntur. {t}
Qui]
leo vel catulus. {u}
Cum transierit]
per sollicitudinem. {x}
Et conculcaverit]
superbos per comminationem. {y}
Et ceperit]
per predicationem. {z}
Non est qui eruat]
quia Dominus cum eis.
marg.|
{a}
Et]
sic
[exaltabitur manus tua]
id est potestas tua, vel filius tuus Domine. {b}
Super hostes tuos]
id est persecutores tuorum, vel peccatores. {c}
Et omnes inimici tui interibunt]
corporaliter mala morte frequenter, ut egeas, et Herodes vel eternaliter. Vel secundum Hieronymum, bona morte, de qua Dt. 32.f. Ego occidam, et ego vivere faciam. Unde sequitur. {d}
Et erit]
etc. cum mortui fuerint peccato.
marg.|
{e}
Auferam]
a te o Ecclesia. {f}
Equos]
lascivos impetus.
marg.|
{g}
De medio tui]
de corde non de stabulo.
marg.|
{h}
Et disperdam quadrigas]
superbie rotas, {i}
Et perdam civitates terre tue]
edificationes operum terrenorum.
marg.|
{k}
Ut destruam omnes]
etc. divitias, et pompas seculi, et eloquentiam Philosophorum. {l}
Et Auferam maleficia]
id est errores, et sacrilegia.
marg.|
{5.
198rb} {m}
Et divinationes]
perversas doctrinas, Septuaginta :
[Et qui loquantur]
{n}
Non erunt in te]
supple errores, vel ea que nesciunt. Vel
[Qui loquantur]
tantum, et non faciant.
marg.|
{o}
Et perire faciam sculptilia tua]
etc. errores, et vitia.
marg.|
{p}
Et non adorabis]
etc. descientia, vel de bono opere gloriando, Iob. 31.c. Si osculatus sum manum meam, etc.
marg.|
{q}
Et evellam lucos tuos]
quos habebant gentiles circa aras, ad litteram. Vel delectationes in medio cordis plantatas, Dt. 16.d. Non plantabis lucos, etc.
marg.|
{r}
Et conteram civitates tuas]
ex iniquo constructas. Ad litteram satis videtur per premissa commendare Ecclesie, ac religionis paupertatem.
marg.|
{s}
Et faciam in furore]
etc. Hoc est quartum quod promittit Dominus, scilicet quod terribiliter ulciscetur in eos qui suos audire noluerunt. Nota, quidam exponunt istud capi de obsidione Sennacherib, qui obsedit Hierusalem, et iudicem Israel dicunt Ezechiam per quem liberavit Dominus Iudeam ab Assur, percussit centum octogintaquinque millibus, et ad quem reverse sunt reliquie decem tribuum, et multa alia bona prestitit ei Dominus. Sed quomodo ei competit illud. Egressus eius, sicut a principio, etc. Si propter predestinationem, eadem ratione convenit cuilibet iusto. Item Hieronymus opponit hic contra Iudeos, qui hoc ad tempus sui Messie referunt sic. Respondeat carneus inquit Israel, factane dicat hec, an futura. Si facta, det historiam, doceat Assyrium quondam Iudeis fuisse subiectum. Si futura tempore sui Christi putat, sed que tunc auferent idola que modo non colit ? qui succidentur luci quos non habet ? quas subruent civitates que olim subrute sunt ? qui tollentur Harioli quos non habere se gloriatur ?
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Mi. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=45&chapitre=45_5)
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Mi. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=45&chapitre=45_5)
Notes :