Capitulum 6
Numérotation du verset
Mi. 6,1
Audite que Dominus loquitur. Surge contende iudicio adversum montem1 et audiant colles vocem tuam.
1 montem] montes
Weber
Numérotation du verset
Mi. 6,2
Audiant montes iudicium Domini et fortia fundamenta terre quia iudicium Domini cum populo suo et cum Israel diiudicabitur.
Numérotation du verset
Mi. 6,3
Populus meus quid feci tibi et quid molestus fui tibi ? Responde mihi
Numérotation du verset
Mi. 6,4
quia eduxi te de terra Egypti et de domo servientium liberavi te et misi ante faciem tuam Moysen et Aaron et Mariam.
Numérotation du verset
Mi. 6,5
Popule2 meus memento queso quid cogitaverit te3 Balach rex Moab et quid responderit ei Balaam filius Beor de Sethim usque ad Galgalam ut cognosceret iustitias Domini.
2 popule] populus
Weber
|
3 te]
om. Weber
|
Numérotation du verset
Mi. 6,6
Quid dignum offeram Domino. Curvabo4 genu Deo excelso. Numquid offeram ei holocaustomata et vitulos anniculos ?
4 Curvabo] Curvem
Weber
Numérotation du verset
Mi. 6,7
Numquid placari potest Dominus in millibus arietum aut in multis millibus hircorum pinguium ? Numquid dabo primogenitum meum pro scelere meo, fructum ventris mei pro peccato anime mee ?
Numérotation du verset
Mi. 6,8
Indicabo tibi o homo quid sit bonum et quid Dominus requirat5 a te. Utique facere iudicium et diligere misericordiam et sollicitum ambulare cum Deo tuo.
5 requirat] querat
Weber
Numérotation du verset
Mi. 6,9
Vox Domini ad civitatem clamat et salus erit timentibus nomen tuum. Audite tribus. Et quis approbabit illud.
Numérotation du verset
Mi. 6,10
Adhuc ignis in domo impii thesauri iniquitatis et mensura minor ire plena.
Numérotation du verset
Mi. 6,11
Numquid iustificabo stateram impiam et saccelli pondera dolosa ?
Numérotation du verset
Mi. 6,12
In quibus divites eius repleti sunt iniquitate et habitantes in ea loquebantur mendacium. Et lingua eorum fraudulenta in ore eorum.
Numérotation du verset
Mi. 6,13
Et ego ergo cepi percutere te perditione super peccatis tuis.
Numérotation du verset
Mi. 6,14
Tu comedes et non saturaberis et humiliatio tua in medio tui et apprehendes et non salvabis et quos salvaveris in gladium dabo.
Numérotation du verset
Mi. 6,15
Tu seminabis et non metes,
tu calcabis olivam et non ungueris
oleo
et mustum et non bibes vinum.
Numérotation du verset
Mi. 6,16
Et custodisti precepta Amri6 et omne opus domus Achab et in voluntatibus eorum ambulasti7 ut darem te in perditionem et habitantes in ea in sibilum et opprobrium populi mei portabitis.
6 Amri] Omri
Weber
|
7 in voluntatibus eorum – ambulasti]
inv. Weber
|
Capitulum 6
Numérotation du verset
Mi. 6,1
marg.|
Audite que Dominus loquitur]
etc. Tertia pars prophetie. Primo comminatus est, secundo consolatus, hic vocat ad iudicium. Et habet duas partes hoc cap. Primo vocat Iudeos communiter ad iudicium, Secundo, specialiter Samarie comminatur, ibi
[Vox Domini ad civitatem]
etc. Item prima pars in quatuor dividitur. Primo Propheta admonitus a Domino vocat omnes ad iudicium. Secundo, ponitur allegatio Domini, ibi
[Popule meus quid feci tibi]
etc. Tertio ponitur penitentia populi convicti, ibi
[Quid dignum]
etc. Quarto, consilium Prophete de satisfactione, ibi
[Indicabo tibi]
etc. Dicit ergo. {t}
Audite]
omnes gentes, maxime vos Iudei. {u}
Que Dominus loquitur]
mihi. {x}
Surge]
o tu Propheta. {y}
Contende iudicio adversum montes]
Hieronymus id est spiritus administratorios, quibus commissa est procuratio rerum humanarum, quorum quidam presunt provincie, quidam personis singularibus. Hi vocantur ad iudicium, ut si reperti fuerint non digne populos procurasse, culpa tollatur a populo, et vel ad me qui talem preposui, vel ad Angelos referatur. Item Hieronymus Alii, montes, et colles, et fundamenta terre intelligunt Abraham, Isaac, et ceteros sanctos Patres, quia quasi assessores, vel iudices vocantur ad iudicium inter Deum, et suum populum ventilandum. Litteraliter etiam potest intelligi, quod rebus inanimatis loquitur ad maiorem populi condemnationem, qui Dei comminationes pariter consolationesque contempsit. Secundum primum modum. {z}
Adversum montes]
id est maiores Angelos qui presunt provinciis. {a}
Et colles]
minores spiritus qui presunt personis. {b}
Audiant]
Hic loquitur Propheta secundum mandatum a Domino sibi datum. {c}
Montes]
Angeli, ut prius, ut Patres sancti
[iudicium Domini]
{d}
Et fortia fundamenta terre]
homines in virtutibus fundati, vel Angeli quorum auxilio homines
{5.
198va} in virtutibus fundantur, vel etiam secundum Hieronymum ipsi Angeli apud inferos constituti, eorum qui suo vitio extiterunt terreni fundamenta dicantur. De quibus Dt. 32.c. Montium fundamenta comburet.
marg.|
{a}
Quia iudicium Domini]
etc. Hieronymus Non vult videri potens Dominus, sed iustus, et presentibus Angelis et omni creatura cogit populum respondere si quid habeat, ut iustificetur Dominus in sermonibus suis, et vincat cum iudicatur. Is. 5.a. Iudicate inter me, et vineam meam. {b}
Popule meus]
Hic allegat pro Domino
[Popule meus]
vel
[populus]
Dulciter loquitur non quasi rex.
marg.|
{c}
Quid feci tibi]
quod facere non debui.
marg.|
{d}
Aut quid molestus fui tibi]
verbis, vel exactionibus, in Hebreo habetur.
[Quo labore te pressi]
marg.|
{e}
Quia eduxi te de terra Egypti]
etc. quasi fui ne in hoc molestus tibi quod non permisi te reverti in Egyptum ad pepones, et allia.
marg.|
{f}
Et de domo servientium liberavi te]
De qua habetur, Ex. 5.
marg.|
{g}
Et misi ante faciem tuam]
etc. Ecce aliud beneficium, quia dedit eis duces, et Doctores, qui per Moysen intelliguntur, sacerdotes, et intercessores, qui per Aaron, Prophetas, et Prophetissas, qui per Mariam, Contra hec tria genera hominum actum est supra 3.
marg.|
{h}
Moysen]
etc. ad litteram ita fuit.
marg.|
{i}
Popule meus memento queso]
Hic tangit aliud beneficium quando Balach rex Moab conduxit Balaam Hariolum, ut malediceret Israel, quem coegit Dominus etiam contra voluntatem suam ei benedicere, Nm. 23.
marg.|
{k}
Quid cogitaverit contra te Balach rex Moab]
malum, et dolum.
marg.|
{l}
Et quid responderit ei]
benedictionem, et bona.
marg.|
{m}
Balaam filius Beor]
supple quem circumduxit.
marg.|
{n}
De Sethim]
de loco ubi erant castra Balach.
marg.|
{o}
Usque ad Galgalam]
usque ad alium terminum castrorum Israel. Diversa enim loca mutavit, credens quod si non in uno loco posset maledicere in alio posset Nm. 23. et 24. Et hec feci tibi.
marg.|
{p}
Ut cognosceres]
experimento
[iustitias Domini]
Symmachus
[Misericordias Domini]
Iudei sic exponunt. Memento quanta mala feceris ab eo tempore quo fornicatus es cum Madian, Nm. 25. usquequo Saul unctus est in Galgala, 1Rg.10. Et que bona econtra tibi fecerim, ut meam cognosceres misericordiam.
marg.|
Mystice. Nos secundum Hieronymus meminisse debemus audientes Dominum disputantem nobiscum, beneficiorum eius, scilicet quomodo aliquando servivimus diabolo, quomodo per Passionem suam liberati sumus, quomodo dedit nobis Moysem, legem spiritualem, et Aaron summum sacerdotem, Christum, et Mariam, intellectum Prophetarum, et quomodo Balach, id est diabolus, per Balaam vanum populum, id est persecutores nascenti Ecclesie maledicere voluit, sed econtrario benedixit, quia ad fidem est conversus. Quando ergo videmus aliquos consurgere adversum nos, dicit Hieronymus et nostrum sitire sanguinem, et ex Dei dispensatione pro nobis fieri eos, qui contra nos venerant, dicamus, Balaam de funiculis venit usque ad Galgalam, ut cognoscatur iustitia Dei. Tangit alia littera que pro Sethim habet funes.
marg.|
{q}
Quid dignum offeram Domino]
Hic ponitur penitentia populi confitentis se reum, et convenit hoc maxime duabus tribubus.
[Quid dignum]
Septuaginta
[In quo apprehendam Dominum, suscipiam Deum excelsum]
marg.|
{r}
Curvabo genu Deo excelso]
quasi numquid confidam in precibus, quasi dicat, non quia crucifixores genu flexerunt, Mt. 27.d.
marg.|
{s}
Numquid offeram ei holocaustomata]
etc. Hieronymus Non,
{5.
198vb} quia nulla humilitas, vel sanguis animalium sufficit delere maculas delictorum.
marg.|
{t}
Numquid dabo primogenitum meum pro scelere meo]
sicut fecit rex Moab, 4Rg.3.d.
marg.|
{u}
Fructum ventris mei]
etc. sicut fecit Iephte Idc. 11.g. quasi dicat, non : Talia enim magis provocant iram quam misericordiam, Hieronymus Nos penitentes, nec in nobis, nec in aliquibus terrenis aliquid dignum invenimus quod pro reconciliatione Deo offeramus, si omnes leviticas hostias spiritualiter intelligens in me exhibuero, si etiam primogenita, id est quod primum est in me, animam, scilicet, vel quod in anima precipuum est, obtulero, nihil tamen dignum magnitudinis offeram, sed solus sanguis Christi ad delenda omnia mala sufficit. Et quamvis ita sit, tamen dat consilium Propheta Israel, immo toti humano generi, ut quod in se est faciat, et id quod Deus a nobis petit, non pro se, sed pro nostra utilitate, scilicet.
marg.|
{x}
Utique facere iudicium]
etc. ut nihil sine consilio, et ratione faciamus, ut opera misericordie non solum faciamus sed, et diligamus, id est non coacte, sed hilariter, et ex amore faciamus, et ut sollicite ambulemus cum Deo, id est secundum voluntatem Dei, vel secundum Septuaginta, ut parati simus ambulare cum Deo, similes hominibus expectantibus Dominum suum.
marg.|
Unde hec tria, ad illa tria : Lc. 12.e. referuntur. Facere iudicium, et habere lumbos succinctos, hoc ordinat quoad se. Diligere misericordiam, et tenere lucernas, hoc quoad proximum. Sollicitum ambulare, et Dominum expectare, hoc quoad Deum.
marg.|
{y}
Vox Domini]
In hac parte primo dicit se corripere decem tribus, ut saltem audientes due tribus plagas earum timeant, et salventur, postea enumerat peccata Samarie, tertio subdit penam. Dicit ergo
[Vox Domini]
predicatio mea.
marg.|
{z}
Ad civitatem]
Samariam.
marg.|
{a}
Clamat]
comminando, et consolando. Sed licet ipsi contemnant, tamen.
marg.|
{b}
Salus erit timentibus nomen tuum]
id est duabus tribubus audientibus, et timentibus.
marg.|
Unde Prv. 19.d. Pestilente flagellato sapientior erit parvulus. Secundum Septuaginta : illud finis est clausule precedentis quasi dicat, ita dixit tibi o homo, ut facias iudicium, diligas misericordiam, etc. Et hec vox ad totam civitatem Ecclesie clamat, et qui audierit, et timuerit, salvus erit. Mal. 4.a. Vobis timentibus Deum, etc.
marg.|
{c}
Audite tribus]
vos decem tribus audite scelera vestra, et plagas vestras futuras.
marg.|
{d}
Et quis approbabit illud]
quasi dicat satis clamo, sed pauci audiunt, pauciores approbant. Vel.
marg.|
{c}
Audite]
vos alii que dicturus sum, quia a Deo sunt. Unde.
marg.|
{d}
Quis approbabit]
: Glossa Quis erit auctor horum verborum, subaudi, Deus Septuaginta
[Audi tribus et quis ornabit civitatem]
marg.|
{5.
199ra} Δ
{a}
Adhuc ignis]
Hic enumerat alia peccata Samarie
[ignis]
avaritie. {b}
In domo impii]
Glossa in familia Amri patris Achab qui fuit pessimus. De quo 3Rg. 16.f. Isti autem dicuntur familia Amri per imitationem non per generationem. Iehu enim totam domum Achab delevit. 4Rg.10.c.
marg.|
{c}
Thesauri iniquitatis]
id est inique acquisiti, vel inique retenti.
marg.|
{d}
Et mensura minor]
iusto in vendendo, maior in accipiendo. Et ideo.
marg.|
{e}
Ire plena]
quia quicquid ibi munus est iusto, totum plenum est ira, et maledictione. Lv. 19.g. Nolite facere iniquum, etc.
marg.|
{f}
Numquid]
etc. quasi dicat non, sed damnabo. Prv. 11.a. Statera dolosa abominatio est apud Deum.
marg.|
{g}
Et saccelli pondera dolosa]
Dt. 25.c. Non habebis in sacculo diversa pondera.
marg.|
{h}
In quibus]
per que pondera scilicet et mensuras.
marg.|
{i}
Divites eius]
Samarie.
marg.|
{k}
Repleti sunt]
et ideo magis abominabiles quam si ex inopia hec facerent.
marg.|
{l}
Iniquitate]
pecunia acquisita inique.
marg.|
{m}
Et habitantes in ea]
in Samaria.
marg.|
{n}
Loquebantur mendacium]
Hieronymus Congregationem divitiarum sequitur mendacium, et manus assueta thesauros condere, fraudulentam linguam possidet. Veritas paupertatem, mendacium divitias parit.
marg.|
{o}
Et lingua eorum]
etc. Nota hic plura vitia mercatorum.
marg.|
Aliquando loquuntur sophistice, aliquando mentiuntur plane, aliquando habent diversa pondera, aliquando mensuram falsam. Et hec omnia procedunt ex igne cupiditatis, qui est in domo impii in corde avari. Prv. 30.c. Ignis numquam dicit sufficit.
marg.|
{p}
Et ego]
Posuit culpam decem tribuum, hic ponit penam, ostendens quod quia ad particulares penas quas eis intulit non sunt correpte, necesse est integram subsequi captivitatem.
marg.|
{q}
Ergo cepi percutere te]
quia hec fecisti, nolui te subito conterere, sed particulatim plagis variis volui commonere.
marg.|
{r}
Perditione super peccatis tuis]
quasi destructione rerum, et personarum multarum.
marg.|
{s}
Tu comedes, et non saturaberis]
id est nisi in vos famen. Unde nota, quod secundum Hieronymum ponitur in omnibus his futurum pro preterito, tamen etiam potest exponi de futuro de plagis quas recepturi erant post istam prophetiam.
marg.|
{t}
Humiliatio tua]
id est cause humiliationis, sicut hostilis vastitas, morbi, paupertas, et huiusmodi fuerunt.
marg.|
{u}
In medio tui]
in terra tua. Septuaginta
[eiiciam te in temetipsam]
marg.|
{x}
Et apprehendes]
afflictos his plagis, ut salves eos, sed non poteris, sed nec valebis, quia si aliquos ad horam salvare te putaveris. Ego.
marg.|
{y}
Dabo]
eos (in gladium) hostium ad trucidandum.
marg.|
{z}
Tu seminabis]
etc. Hieronymus Seges frumenta non attulit.
marg.|
{a}
Tu calcabis olivam]
etc. Hieronymus Oleum pressa oliva non fecit.
marg.|
{b}
Et mustum]
calcabis (et non bibes vinum) Hieronymus Vinum vindemie steriles negaverunt.
marg.|
{c}
Et custodisti]
Hieronymus Hec tibi inutili, tu vero nihilominus
[custodisti precepta Amri]
etc. cerimonias idololatrie quas Amri pater Achab instituit, et fecisti malum, sicut Iezabel et Achab {d}
Et ambulasti]
etc. quas ipsi docebant. Vel secundum Septuaginta
[in consiliis]
ideo impulsus sum.
marg.|
{e}
Ut darem]
etc. id est ut perderem te o Samaria. {f}
Et habitantes in ea]
in domo Achab, id est in domo tua que est, sicut domus Achab. {g}
In sibilum]
id est in derisionem Assyriorum
{5.
199rb} {h}
Et opprobrium]
pene ignominie captivitatis.
marg.|
{i}
Populi]
etc. quam populus meus debet sustinere, propter cuius scelera nomen meum in gentibus blasphematur. Vel planius secundum Septuaginta.
[Opprobria populorum accipietis]
id est eritis populis in opprobrium. Portabitis secundum Hieronymum in Originali est probabilius.
Numérotation du verset
Mi. 6,mystice
marg.|
Mystice. {c}
Audite tribus]
Nota quod Hieronymus ubique pro decem tribubus, Hereticos accipit, quibus hic comminatur, quia igne impietatis succensi divitias Scripturarum fraudulenter congregant, et verba Dei inique ponderant ac metiuntur, secundum personarum facultates iudicant, ideo Scripturas ruminantes non implebuntur veritate, sed humiliatio, id est vermis semper erit in corde, apprehendent penitentias multas, sed non salvabuntur in eis, seminabunt predicando, nec metent proficiendo, nec ungentur oleo exultationis, nec vino letitie, ex iniquo profectu inebriabuntur, et custodientes precepta Amri, id est heresiarcharum, peribunt, et congregabuntur multi ex eis ad me sibilantem, et portabunt opprobrium penitentie, ut suum recognoscant errorem.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Mi. Capitulum 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=45&chapitre=45_6)
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Mi. Capitulum 6), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=45&chapitre=45_6)
Notes :