Hugo de Sancto Caro

Capitulum 1

Numérotation du verset Na. 1,1 

Onus
Ninive1
1 Ninive] scrips., Ninieu cacogr. Rusch , Nineve hic et ubique Weber
liber visionis
Naum
Helchesei.
Numérotation du verset Na. 1,2 

Dominus2*
2 Dominus Ar76 Val45 ] Rusch Weber
emulator
et ulciscens Dominus ulciscens Dominus et habens furorem,
ulciscens Dominus in hostes suos
et irascens ipse inimicis suis.
Numérotation du verset Na. 1,3 

Dominus patiens et magnus fortitudine et mundans non faciet innocentem. Dominus
in tempestate
et3
3 et] + in Ar76
turbine
vie eius
et
nebule
pulvis pedum eius
Numérotation du verset Na. 1,4 

increpans mare et exsiccans illud et omnia flumina ad desertum deducens.
Infirmatus est Basan et Carmelus et flos Libani elanguit.
Numérotation du verset Na. 1,5 

Montes
commoti sunt ab eo et colles desolati4 sunt.
4 desolati] assolati Weber
Et contremuit terra a facie eius et orbis et omnes inhabitantes5 in eo.
5 inhabitantes] habitantes Weber
Numérotation du verset Na. 1,6 

Ante faciem indignationis eius quis stabit et quis resistet in ira furoris eius ?
Indignatio eius effusa est
ut ignis et petre dissolute sunt ab eo.
Numérotation du verset Na. 1,7 

Bonus Dominus
et confortans in die tribulationis
et sciens sperantes in se
Numérotation du verset Na. 1,8 

et in diluvio pretereunte
consummationem
faciet loci eius
et inimicos eius
persequentur tenebre.
Numérotation du verset Na. 1,9 

Quid cogitatis contra Dominum consummationem ipse faciet.
Non consurget duplex tribulatio.
Numérotation du verset Na. 1,10 

Quia sicut spine se invicem complectuntur sic convivium eorum pariter potantium. Consumentur quasi stipula ariditate plena.
Numérotation du verset Na. 1,11 

Ex te enim6 exivit cogitans contra Dominum
6 enim] om. Weber
malitiam mente pertractans prevaricationem.
Numérotation du verset Na. 1,12 

Hec dicit Dominus : Si perfecti
fuerint
et ita plures
sic quoque attondentur
et pertransibit.
Afflixi te et non affligam te ultra.
Numérotation du verset Na. 1,13 

Et nunc conteram virgam
eius
de dorso tuo et vincula tua dirumpam.
Numérotation du verset Na. 1,14 

Et precipiet super te Dominus.
Non seminabitur
ex nomine tuo amplius.
De domo Dei tui interficiam
sculptile et conflatile ponam sepulchrum tuum
quia inhonoratus es.
Numérotation du verset Na. 1,15 

Ecce super montes pedes evangelizantis et annuntiantis pacem. Celebra Iuda festivitates tuas et redde vota tua
quia non adiiciet ultra ut pertranseat in te Belial
universus interiet7.
7 interiet] interiit Weber

Capitulum 1

Numérotation du verset Na. 1,1 
marg.| Onus Ninive] etc. Primo ponitur titulus, postea prophetia. Titulus est.
marg.| {e} Onus Ninive] Septuaginta   [Assumptio] sive   [Grave onus] quasi dicat, calamitas que oppressura est Ninive, est.
marg.| {f} Liber] iste. Qui est.
marg.| {g} Visionis] etc. id est de visione quam spiritualiter intellexit.
marg.| {h} Nahum Elcesei] a vinculo quodam qui in Galilea est sic dictus.
marg.| {i} Dominus emulator] etc. Hic incipit prophetia, que duas habet partes. In primo cap. agitur de destructione Sennacherib, et populi sui. In duobus sequentibus de vastatione Ninive, et translatione regni Assyriorum ad Chaldeos. In hoc ergo cap. Primo describit iram Domini, et potentiam quam in Assyrios exercebat. Et ex hoc, Secundo consolatur Iudeos, quod ira illa non veniet super eos, ibi :   [Bonus Dominus] etc. Tertio, ostendit quare, et {5. 200vb} quomodo exercitus Sennacherib destruetur, ibi   [Quid cogitatis contra Dominum] Quarto, consolatur Iudeos a tanto exercitu liberandos, ibi : [  Afflixi te] etc. Quinto, fugam, et mortem, et modum mortis ipsius Sennacherib predixit, ibi   [Et precipiet] Sexto, perfecte consolatur Iudeos plenarie liberatos, ibi   [Ecce super montes] etc. Dicit ergo.
marg.| {i} Dominus] est   [emulator] id est vehemens amator suorum, scilicet Iudeorum, et ideo eos paterne corripit.
marg.| {k} Et] ideo   [ulciscent] in hostes, scilicet Assyrios. Quod autem toties videtur illud repetere, maximam iram eius significat contra Assyrios confirmatam. Vel per verbum ulciscendi ter positum, notatur triplex ultio Dei in eos, quam postea usque ad finem libri prosequitur.
marg.| [Ulciscens] primo in exercitum Sennacherib quem primo percussit.   [Ulciscens] iterum in ipsum Sennacherib, qui postea est interfectus.
marg.| Sed ne credatur quod cum impetu aliquid faciat, interserit.
marg.| {l} Et habens furorem] quasi furor non dominatur ei, sed ipse furori.
marg.| {m} Ulciscens] tertio in ipsam Niniven per Chaldeos.
marg.| {n} Et irascens] etiam post vindictam sumptam.
marg.| {o} Inimicis suis] Assyriis.
marg.| Et in hoc notatur perseverantia ultionis, quia numquam postea ad dignitatem redierunt pristinam. Sed licet sit facturus, tamen ipse est.
marg.| {p} Patiens] id est ipsos ad penitentiam patienter expectans. Sed hoc non {5. 201ra} Δ est ex impotentia, quia. {a}   Magnus fortitudine] et sapientia supple.
marg.| {b} Et] ideo mundans populum suum per Assyrium. Unde, Is. 10.b. Ve Assur, virga furoris mei, et baculus ipse est, in manu eius indignatio mea.
marg.| {c} Non faciet] ipsum Assyrium.
marg.| {d} Innocentem] a pena immunem, vel ostendet ipsum inique persequi populum Dei, quem deberet corripere. Unde Is. 10.b. Ipse autem non sic arbitrabitur, et cor eius non ita estimabit, sed ad conterendum erit cor eius, etc.
marg.| {e} Dominus in tempestate] hic describitur adventus Babyloniorum, qui quasi turbo, et tempestas, et cum tanta multitudine venerunt contra Assyrios, ut ex pulvere commoto ascenderet quasi nebula in celum. Sed quia in hoc capitulo agitur de destructione Sennacherib, et exercitus eius, quam fecit ipse Dominus per Angelum, Is. 37.g. Ideo dicatur cum Hieronymus quod describitur hic potentia Dei, qui vindicaturus est Hierusalem de adversariis, quod non grande sit ei Assyrios destruere, cuius maiestatis sit, et elementa mutare. Loquens ergo metaphorice dicit : Dominus veniet in tempestate, id est in terrore, et fortitudine.
marg.| {f} Et] in turbine, id est subito, et velociter erunt.
marg.| {g} Vie eius] vindicta eius.
marg.| {h} Et nebule pulvis pedum eius] quasi ad instar exercitus maximi veniet, ita ut pereat ab eis consilium, quod notatur in nebula : pereat fuga quod notatur in turbine, pereat resistentia quod notatur in tempestate. Et bene poterit hoc facere, quia.
marg.| {i} Increpans mare] id est ventis, et mari imperat, Mt. 8.c.
marg.| {k} Et exsiccans] Ex. 14.e.
marg.| {l} Et omnia flumina ad desertum deducens] sicut factum est in Iordane, Ios. 3.d.
marg.| {m} Infirmatus est] id est ne se possit defendere infirmabitur.
marg.| {n} Basan, et Carmelus, et flos Libani elanguit] Per Basan, Carmelum, et Libanum, qui sunt montes fertilissimi, et pulcherrimi, metaphorice intelligitur populus ille, et princeps Assyriorum olim potentes, sublimes, et divites.
marg.| {o} Montes commoti sunt ab eo] ad litteram Iob. 26.c. Columne celi contremiscunt, et pavent ad nutum eius. Vel Montes maiores principes.
marg.| {p} Et colles] minores.
marg.| {q} Desolati sunt] ad solum usque redacti.
marg.| {r} Et contremuit terra a facie eius] Assyriorum.
marg.| {s} Et orbis, et omnes habitantes in eo] totum regnum eorum qui monarchiam ante habuerunt. Cum ergo tantus sit Dominus, ut elementis imperet.
marg.| {t} Ante faciem indignationis eius quis stabit, et quis resistet in ira furoris eius] quasi dicat nullus, Iob. 9.b. Deus cuius ire nemo resistere potest, etc.
marg.| {u} Indignatio eius effusa est] quia de alto venit, et cum impetu, vel per Nabuchodonosor, vel per Angelum, quod melius notatur in hoc, quod dicit.
marg.| {x} Ut ignis] quia corpora eorum incinerata fuerunt, Is. 10.e. Mittet Dominus exercituum in pinguibus eius tenuitatem, etc.
marg.| {y} Et petre dissolute sunt ab eo] Assyrii indomabiles, et invincibiles.
marg.| {z} Bonus Dominus] quasi dicat terribilis est hostibus, sed suavis suis, scilicet Ezechie, et duabus tribubus, Septuaginta, suavis Dominus expectantibus eum.
marg.| {a} Confortans in die tribulationis] id est in die vastationis terre duarum tribuum, et obsidionis Hierusalem.
marg.| {b} Et sciens] 2Pt. 2.b. Novit Dominus pios de tentatione eripere. {c}   Sperantes in se] Ezechiam, et suos.
marg.| {d} Et in diluvio pretereunt] quasi diluvium fuit exercitus Sennacherib, qui totam Iudeam vastando inundavit, sed non fuit permanens, sed preteriens cito, et ipso pretereunte.
marg.| {e} Consummationem faciet] Dominus.
marg.| {f} Loci eius] id {5. 201rb} est, exercitus Assyriorum, qui fuit quasi alveus, sive locus proprius diluvii, et preteriit a Iudeis, et reversus est ad locum suum. Is. 33.g. Erit transitus virge fundatus, etc.
marg.| {g} Et inimicus eius] Vel, eorum sperantium in se.
marg.| {h} Persequentur tenebre] eterne, vel Angeli mali.
Numérotation du verset Na. 1,mystice 
marg.| Mystice : {e} Onus Ninive] etc. Non ipsa Ninive est liber, quia non mundus proprie, sed calamitas mundi, est liber Nahum Elcesei, id est Domini Iesu Christi, quia, et ipse obedientiam didicit, Hbr. 5.c. Et per quam discipulos suos docet.
marg.| {g} Dominus emulator] etc. secundum Hieronymum hoc exponitur de consummatione mundi, quando Dominus zelum suum ad sanctos, et iram, atque vindictam ad iniquos ostendet. Dicitur autem Dominus zelotes, quia castitatis amator.
marg.| Et ulciscens, quia flagellat omnem filium quem diligit. Iterum ulciscens dicitur Dominus in malos, eos flagellando, sed habens furorem eos in prosperitate periculosius dimittendo. Item post mortem ipse, est ulciscens in inferno puniendo, et irascens in iudicio condemnando. Nunc vero ipse patiens est, tolerando malos, et magnus fortitudine, adiuvando suos, et mundans Θ a culpa, non faciet innocentem a pena. Vel mundans, id est proprio sanguine suos lavans, neminem facit propriis meritis innocentem.
marg.| {e} Dominus in tempestate] etc. Hieronymus In fine mundi quando videbunt filium hominis venientem in nubibus, tunc universe movebuntur creature, secundum illud Agg. 2.b. Adhuc modicum et ego commovebo celum, et terram, et mare, et aridam, etc. Tunc nebule, id est anime sancte erunt, sicut pulvis, quia tenuioris substantie, et scabellum pedum Dei, quia in extremis quibusque officiis inter Angelos ministrabunt, etsi ad caput divinitatis plenissime non pertingant. Vel Nebule, id est mali Dei potestati subiecti in pulverem, id est quasi in nihilum redigentur.
marg.| {i} Increpans mare] etc. Hieronymus Hoc simpliciter accipite, cum venerit mundi consummatio, et transierit celum, et terra, tunc mare quoque, et fluvios siccabit. Vel mundi amaritudines, et eloquentie, flumina in Philosophis, et Hereticis spiritu oris sui consumet. Tunc destruetur Basan, id est confusio peccatorum, et Carmelus, id est inutilis confusio Iudeorum seu hypocritarum, et flos atque iucunditas mundanorum. Montes quoque superbi quique, et colles, mundi principes ad solum redacti, faciem Domini respicere non audebunt. Terra quippe contremiscet, et elementa movebuntur. Nec erit qui resistat ire Dei, que tunc abundanter effundentur, ut ignis. Vel secundum Septuaginta. Quia furor eius consumet principatus. Vel secundum Theodotion. Indignatio eius stillavit ut ignis. Verum est modo stilla, ut petras, id est corda dura calore Spiritus sancti liquefacta expurget, et expurgando in tribulatione confortet.
marg.| In diluvio siquidem, id est in presenti tribulatione momentanea, ac transeunte, consummationem, seu finem, ac consumptionem facit loci eius, id est peccati, cui soli pena debetur, eos vero qui tenebras elegerunt, tenebre comprehendent.
marg.| {i} Quid cogitatis contra Dominum] etc. Tertia pars capituli ubi primo insultat Propheta Assyriis. Secundo, rationem quare interficientur, subdit Tertio, modum subiungit. Quid cogitatis iniquitatem contra Deum. Numquid.
marg.| {k} Consummationem] id est perfectam vastationem duodecim tribuum, ipse faciet : Nequaquam, quia.
marg.| {l} Non consurget duplex tribulatio] etc. id est non tradet vobis Iudam, et Hierusalem, sicut tradidit decem tribus, et Samariam. Vel Consummationem, id est consumptionem Assyriorum ipse faciet : Et legitur remissive.
marg.| {5. 201va} Δ Quia. Non consurget duplex tribulatio, id est non destruentur per partes, sed omnes simul. Unde Symmachus habet. Non sustinebunt impetum secunde angustie.
marg.| {a} Quia sicut spine se invicem complectuntur] quarum una alia incendit, et pungit, et trahit.
marg.| {b} Sic erit convivium eorum pariter potantium] id est ita ipsi simul in ipsa nocte qua percussi sunt ab Angelo epulabantur, letantes, et alterutrum ad malitiam provocantes. Sed ipsum convivium, id est ipsi convivantes.
marg.| {c} Consumentur quasi stipula ariditate plena] subito, et de facili in cinerem redigentur.
marg.| {d} Ex te enim] id est ex parte tua, o Sennacherib.
marg.| {e} Exibit cogitans contra Dominum malitiam] Rapsaces missus ad blasphemandum Is. 36. 4Rg.18.
marg.| {f} Mente pertractans prevaricationem] Intendebat enim populum avertere a Deo, et prevaricatores, ac idololatras facere, sicut, et ipse, ut dicitur, factus erat. Et ideo : {g}   Si perfecti] robore, et virtute. {h}   Fuerint] Assyrii ipsi.
marg.| {i} Et ira plures] id est multo plures quam sint, quasi dicat etsi essent maxime fortitudinis, et innumerabiles multitudine, tamen non resisterent. Sed.
marg.| {k} Sic quoque] id est in ipsa virtute, et multitudine gloriantes. Vel, sic, id est sicut de facili capilli preciduntur forfice, ita illi.
marg.| {l} Attondentur] id est sine resistentia divine virtutis forfice a capite suo Sennacherib separati peribunt.
marg.| {m} Et pertransibit] ipse exercitus, id est esse desinet. Vel ipse Sennacherib, pertransibit, id est in terram suam velociter fugiet. {n}   Afflixi te] etc. hic iterum consolatur duas tribus, afflixi te, o Hierusalem, o Ezechia.
marg.| {o} Et non affligam te ultra] supple per ipsum Assur. Unde sequitur.
marg.| {p} Et nunc conteram virgam eius de dorso tuo] id est potestatem eius, qui erat virga furoris mei.
marg.| {q} Et vincula tua dirumpam] que ad litteram paraverat ad ligandos captivos Iudeos. Vel, vincula, id est obsidionem.
marg.| {r} Et precipiet] id est voluntatem suam implebit.
marg.| {s} Super te Dominus] vel de te, vel contra te, o Sennacherib.
marg.| {t} Non seminabitur ex nomine tuo amplius] impersonaliter, id est ex parte tua non mittentur nuncii seminantes blasphemias, vel non procreabis semen de cetero per quod nomen tuum celebretur. Quia.
marg.| {u} De domo Dei tui] id est in domo dei tui, vel pro domo Dei in quo confidebas. {x}   Interficiam] te, quia fugiens Niniven, et phanum suum ingrediens ad orandum, statim inter aras a filiis propriis est occisus, Is. 37.g.
marg.| {y} Sculptile, et conflatile] id est templum tuum sculptilibus, et conflatilibus plenum. {z}   Ponam sepulchrum tuum] id est ibi morieris, et sepelieris. Vel ipsi Dii tui sepelient, id est interficient te, in quibus confidis.
marg.| {a} Quia inhonoratus es] quia non es dignus, ut in terra sancta cum exercitu occidaris. {b}   Ecce super montes] veniunt tibi o Iuda. {c}   Pedes evangelizantis, et annuntiantis pacem] id est nuncii currentes, et mortem hostium annuntiantes.
marg.| {d} Celebra] ergo, Iuda festivitates tuas, quod in obsidione facere non poteras, ut dicitur 2Par. 32.
marg.| {e} Et redde vota tua] que in obsidione vovisti, vel hostias pro gratiarum actione. {f}   Quia non adiiciet ultra, ut pertranseat in te Belial] Rapsaces vel Assyrius, qui erat absque iugo, quia nec Deum, nec homines timebat.
marg.| {g} Universus] id est et Rex et exercitus, et imperium Assyriorum interiit, iam in parte, et ita proximo peribit ex toto.
marg.| Mystice. [Quid cogitatis contra Dominum] Hieronymus. Hic loquitur contra Hereticos quosdam, qui dicebant Deum Veteris Testamenti austerum, et cruentum, eo quod tot penas irrogaret, quod genus humanum diluvio, Sodomitas igne, Egyptios mari, populum Israel in eremo perdidit.
marg.| Sed ideo hic temporaliter punivit, ne in eternum damnaret, quia non iudicabit Dominus bis in idipsum.
marg.| Hec est littera, Septuaginta. Intellige hoc de quibusdam eorum, qui scilicet penituerunt.
marg.| Vel ideo punivit eos, ne in futurum puniret, supple, ita graviter sicut si plus vixissent, et plus peccassent.
marg.| Hoc satis manifestum est de parvulis. Nam in omnibus non intelligit Hieronymus, quod Deus eos in eternum non esset puniturus.
marg.| Unde dicit postea. Sicut omnium rerum, ita quoque, et suppliciorum mensuram scire Deum, nec posse sibi potestatem auferri exercende dehinc pene in peccatorem.
marg.| Θ {a} Quia sicut spine] etc. Hieronymus Federa Hereticorum quasi spine se invicem complectuntur. Et cum ebrii de vino Sodomorum contra Deum blasphemant, nonne convivium spinarum est. Ideo consumentur, etc. Ex ipsis enim exit contra Deum inimica cogitatio, tamen per Domini clementiam attondentur, {5. 201vb} quia multi a suo capite heresiarcha separabuntur, vel secundum Septuaginta, dividetur ab invicem, scilicet, et eos quos affligi Dominus permiserat a potestate diaboli, quo auctore tanta confinxerant, liberabit, et si non seminabuntur ultra errores tui o Heretice, sed, et tu morieris errori, et idola, que colebas habebis quasi sepulchrum fetens, eo quod teipsum ita inhonoraveris ut talia coleres. Erit autem hoc cum venerit tibi sermo Dei, qui ascendit in animas sanctas et pacem fidei sensumque reddiderat.
marg.| {d} Celebra] etc. hoc dicitur Ecclesie a persecutione, vel anime a tentatione aliqua liberate, ut agat diem festum cum Angelis Domino canens, quia non pertransibunt in ea ultra demones tentatores, etsi aliquando pulsent ad ostium suggerendo.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Na. Capitulum 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 03/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=46&chapitre=46_1)
Signaler un complément d'information

Notes :