Hugo de Sancto Caro

Capitulum 1

Numérotation du verset Agg. 1,1 

In anno secundo Darii regis
in mense sexto in die una mensis factum est verbum Domini
in manu Aggei prophete
ad Zorobabel
filium Salathiel ducem Iuda
et ad Iesum filium Iosedech sacerdotem magnum
dicens :
Numérotation du verset Agg. 1,2 

Hec ait Dominus exercituum dicens : Populus iste dicit : Nondum venit tempus domus Domini edificande.
Numérotation du verset Agg. 1,3 

Et factum est verbum Domini in manu Aggei prophete dicens :
Numérotation du verset Agg. 1,4 

Numquid tempus vobis est ut habitetis in domibus laqueatis
et domus ista deserta.
Numérotation du verset Agg. 1,5 

Et nunc hec dicit Dominus exercituum :
Ponite corda
vestra super vias vestras.
Numérotation du verset Agg. 1,6 

Seminastis multum et intulistis
parum.
Comedistis
et non estis satiati,
bibistis et non estis inebriati.
Operuistis vos et non estis calefacti.
Et qui mercedes congregavit misit eas in sacculum pertusum.
Numérotation du verset Agg. 1,7 

Hec dicit Dominus exercituum : Ponite corda vestra super vias vestras.
Numérotation du verset Agg. 1,8 

Ascendite1 in montem, portate ligna2 et3 edificate domum4, acceptabilis mihi erit5 et glorificabor6 dicit Dominus7.
1 Ascendite] Et praem. ΔL |
2 ligna ΩJ ΩS Rusch Clementina ] lignum Ed1455 Weber |
3 et] om. ΣT ΦE² S |
4 domum] + et Weber |
5 erit mihi] inv. ΔMS |
6 glorificabor] gloriabor ΠL |
7 Dominus] + Deus X |
Numérotation du verset Agg. 1,9 

Respexistis ad amplius et ecce factum est minus
et intulistis in domum et exsuflavi illud.
Quam ob causam
dicit Dominus exercituum :
Quia domus mea deserta est et vos festinatis
unusquisque in domum suam.
Numérotation du verset Agg. 1,10 

Propter hoc super vos prohibiti sunt celi ne darent rorem
et terra prohibita est ne daret germen suum.
Numérotation du verset Agg. 1,11 

Et vocavi siccitatem
super terram
et super montes et super triticum et super vinum et super oleum et quecumque profert humus et super homines et super iumenta et super omnem laborem manuum.
Numérotation du verset Agg. 1,12 

Et audivit Zorobabel filius Salathiel et Iesus filius Iosedech sacerdos magnus et omnes reliquie populi
vocem Dei sui et verba Aggei prophete sicut misit eum Dominus Deus eorum ad ipsos et timuit populus a facie Domini.
Numérotation du verset Agg. 1,13 

Et dixit Aggeus nuntius Domini de nuntiis Domini
populo dicens : Ego vobiscum,
dicit Dominus.
Numérotation du verset Agg. 1,14 

Et suscitavit Dominus
spiritum Zorobabel filii Salathiel ducis Iuda et spiritum Iesu filii Iosedech sacerdotis magni et spiritum reliquorum de omni populo et ingressi sunt
et faciebant opus
in domo Domini exercituum Dei sui

Capitulum 1

Numérotation du verset Agg. 1,1 
marg.| {5.211ra} In anno secundo] etc. Primo ponitur titulus, postea prophetia. In titulo exponitur quando prophetaverit, et quis et quomodo et quibus. Quando Quando] et quando Up134 .
marg.| {a} In anno secundo Darii regis regis] om. Up134   ] filii Hystaspis, de quo dictum est supra {b}   In die una] id est prima die. Quomodo. {c}   Factum est verbum Domini in manu] id est bene operanti data est gratia prophetandi, vel forte non tam verbo quam facto prophetavit, sicut Is. 20. Cuius est. {d}   Aggei Prophete] festivi, et leti, festa Dei, et sabbatum pectoris in sinceritatis azymis celebrantis. Ad quos. {e}   Ad Zorobabel filium Salathiel ducem Iuda] qui natus fuit in Babylone. De quo Mt. 1.b. Salathiel genuit Zorobabel.
marg.| {f} Et ad Iesum filium Iosedech sacerdotem magnum] Ille erat de tribu sacerdotali, Zorobabel de regali. Ad istos fit sermo Dei, quia qui vere verbum Dei suscipiunt, regnum, et sacerdotes Deo nostro efficiuntur, Ap. 1.b. Isti duo, et nomine, et genere, et opere typum preferunt Iesu Christi, qui est fluxus fontis eterni, et salus mundi, rex, et sacerdos, filius Dei patris iusti filii Iosedech, quem adoramus, quem petimus, qui est radix omnis boni. Nam Salathiel petitio, vel frutex Dei interpretatur. Ipse natus in Babylone populum suum ad Hierusalem celestem reducit, et templum dirutum reparat, ruinam videlicet Angelorum.
Numérotation du verset Agg. 1,1 
mystice
marg.| Mystice. Hieronymus {g} Hec ait Dominus] etc. Hec sunt verba pigrorum, qui habent corvum semper in superliminari cantantem, cras, cras, et eorum qui in iuventute negligunt penitere, eorum etiam qui pulchritudine Rachelis illecti, aut certe nimia curiositate decepti proximos edificare differunt, dicentes : Nondum est tempus, etc. quibus omnibus sponsus clamat : Aperi mihi soror mea, etc. quia caput meum, etc. Ct. 5.a. Et ideo ponite corda vestra super vias vestras, id est videte quid commisistis, et omisistis, quid amisistis. Ier. 2.e. Vides vias tuas in convalle. Amisistis bona, que olim in caritate fecistis, sed ea recuperare poteritis.
marg.| Unde Hieronymus Non est iniustus Dominus, ut propter multa obliviscatur paucorum bonorum. Verum est si aliquando bona, id est viva fuerunt. Seminastis, id est laborastis multum, et parum vobis profuit. Comedistis olim panem verbi legendo, et audiendo, et nunc fame peritis. Bibisti vinum devotionis, et ecce nunc tristes estis in conscientiis. Operuistis vos vestibus virtutum, et nunc interfecti senio corporis, et otii, calefieri non potestis, Multas mercedes, multa bona opera congregastis, sed eas in saccum pertusum misistis, que ea sequentibus vitiis sordidastis. Ponite ergo hec omnia in cordibus vestris, ascendite in montem per gradus humilitatis ad vite eminentiam, comportate ligna, varia virtutum genera ex silva sacri eloquii excisa, et edificate domum sapientie in vobismetipsis columnis altis, et firmis, ut glorificetur Deus, primo in vobis, ac deinceps ipsum annuntiando aliis glorificare digne possitis, alioquin respicietis ad amplius, et fiet minus. Sepe enim multa bona de multis sperantur, sed ubi tempus messium, id est tempus docendi, et alios edificandi venerit, parum, vel nihil in eis invenitur, et subrepente negligentia, hoc parum quod videbantur habere, perdunt. Quod ideo eis evenit, quia in domibus conscientiarum suarum nimis cito securi, domum Dei in se edificare, ac ornare virtutibus neglexerunt. Iob. 8. Humectus videtur scirpus, etc. Ideo tales cum fructus magnos afferre se putant, nec rorem de celo recipiunt, nec terra liberi arbitrii eorum Θ germen operis boni producit. Sed ventus urens humani favoris, aut voluptatis aurugo quicquid viroris erat in terra cordis eorum, aut in montibus, id est in potentiis animarum ipsorum extinguit. Perit triticum iustitie in rationabili, cui est dare unicuique quod suum est. Perit vinum, id est pax Christi, que omnes sensus inebriat, et exuperat in irascibili. Periit oleum gaudii in concupiscibili. Sic desolato regno Dei quod intra eos erat, pereunt homines, cogitationes discrete, et sancte : pereunt iumenta, desideria sancta, et discipline opera, et tandem omnis labor eorum vastatur. Hec in Hereticis plana sunt, et aperta. Hec etiam Ecclesie Doctoribus congruunt, qui de domibus exterioribus suis, vel parentum solliciti, domum Dei in se vel in aliis extruere non procurant.
Numérotation du verset Agg. 1,2 
marg.| {g} Hec ait Dominus exercituum] etc. exercituum etc.] om. Up134 Prophetia hec in tres visiones dividitur. Prima est hic. Secunda est in principio secundi capituli. Tertia hec hec] ibi Up134   [in vicesima et quarta noni mensis] etc. In isto capitulo primo arguit populum. Secundo hortatur ibi   [Ponite corda vestra super vias vestras, vestra super vias vestras] om. Up134   ascendite] etc. Tertio, ponit obedientiam principum, et populi, ibi   [Et audivit Zorobabel Zorobabel] om. Up134   ] Dicit ergo. ¶Codd. : Up134 Ed1703
marg.| {g} Hec dicit Dominus] ad Aggeum, scilicet :
marg.| {h} Populus iste] non Zorobabel, non Iesus, sed populus murmurans, piger, et tepidus, dicit.
marg.| {i} Nondum venit tempus domus Domini edificande] satis audierant a Prophetis, Septuaginta annos dudum esse elapsos. Sed verba sunt querulosorum, murmurantium, tepidorum.
Numérotation du verset Agg. 1,3 
marg.| {k} Et] ideo   [factum est verbum Domini] eadem die.
marg.| {l} In manu Aggei Prophete Aggei Prophete] om. Up134   ] humiliter, et verecunde de se quasi de alio loquitur,   in manu Hieronymus: Proficientibus prophetie dona succrescunt. Unde habito paulisper silentio, eadem die rursum fit isti quasi cogitata responsio. ¶Codd. : Up134 Ed1703
Numérotation du verset Agg. 1,4 
marg.| {m} Numquid tempus vobis est, ut habitetis in domibus laqueatis] etc. id est ornatis, et delicatis, et Sancta sanctorum pluviis, et iniuriis omnibus patebunt, Septuaginta concavis.
Numérotation du verset Agg. 1,5 
marg.| {n} Ponite corda vestra super vias vestras] id est mementote que fecistis, et que passi estis.
Numérotation du verset Agg. 1,6 
marg.| {o} Seminastis multum] postquam ab edificatione destitistis, quasi dicat, non ideo venit fames fames] om. Up134 , quod agricola cessaverit ab agricultura, sed nutu Dei, et merito vestro. ¶Codd. : Up134 Ed1703
marg.| {p} Et intulistis parum] Is. 5.c. Triginta modii sementis faciunt modios tres.
marg.| {5.211rb} {q} Comedistis, et non estis satiati] quia in illo modico non erat robur. Is. 3.a. Auferam robur panis. {r}   Bibistis] illud modicum quod dabat vinea. {s}   Et non estis inebriati] id est exhilarati, quia vinum inutile erat.
marg.| {t} Operuistis vos, et non estis calefacti] quasi habuistis vestes aliquas sed non ad sufficientiam.
marg.| {u} Et qui mercedes congregavit] etc. congregavit etc.] om. Up134 quasi si quid ex negotiatione acquirebatis, totum effluebat quasi proiiceretur in saccum pertusum, quasi dicat, omnia hactenus male acciderunt vobis : ideo dico vobis, bis, ut edificetis domum Domini, et omnia e contra prospere evenient vobis. Et hoc est quod sequitur. ¶Codd. : Up134 Ed1703
Numérotation du verset Agg. 1,8 
marg.| {x} Ascendite in montem, Ascendite in montem] corr., om. Up134, ascend. in te mortem Ed1703   portate ligna et edificate domum] etc. et edificate domum etc.] om. Up134 Hieronymus Aiunt Hebrei, sola tantum ad contignandum ad contingandum] om Up134 ligna fuisse necessaria, stantibus muris templi post incendium, quod tamen falsum est, ut patet Primo Esdre 3. et 4.a et Ier. 52.c. 52] LXXII Up134* (al. exp.) ¶Codd. : Up134 Ed1703
a 1Esr. 3, 1Esr. 4.
marg.| {y} Et glorificabor]  : vos honorabitis me, et ego reddita vobis prosperitate, gloriosus apparebo in vobis.
Numérotation du verset Agg. 1,9 
marg.| {z} Respexistis ad amplius] etc. Adhuc replicat mala que eis evenerunt, quia negligebant opus Dei. Respexistis, etc. id est propria lucra captastis, et pauperiores facti estis, vel fruges ad messem paratas vidistis, et culmos vacuos recepistis, et si quid inferebatis exsufflatum est, quia pro frumento folliculos excussistis.
marg.| {5.211va} Δ {a} Quam ob causam] scilicet evenerunt vobis hec omnia.
marg.| {b} Quia domus mea deserta est] imo fundamenta tantum iacta, et derelicta, 1Esr. 4.d.
Numérotation du verset Agg. 1,10 
marg.| {c} Propter hoc super vos] etc. Vos subtraxistis mihi obsequium vestrum, et ideo ipsa elementa subtraxerunt vobis servitium suum.
Numérotation du verset Agg. 1,11 
marg.| {d} Et vocavi siccitatem] ventum urentem, Septuaginta, gladium, Hieronymus Per quem omnis plaga, que hominibus propter peccata infertur, potest accipi.
marg.| Unde istum gladium induxit Dominus, id est sterilitatem omnimodam in terra, et arboribus, famem, et pestem in hominibus, et iumentis, vastitatem, et infortunium in operibus manuum, et laboribus.
Numérotation du verset Agg. 1,12 
marg.| {e} Et audivit] aure cordis.
marg.| {f} Zorobabel filius Salathiel] etc. isti primo, et reliquie postea.
marg.| {g} Vocem Dei sui] Lc. 10.c. Qui vos audit, me audit.
marg.| {h} Et timuit populus a facie Domini] scientes, quia vultus Domini super facientes mala.
Numérotation du verset Agg. 1,13 
marg.| {i} Et dixit Aggeus nuncius Domini] ipsis iam penitentibus.
marg.| {k} De nunciis] unus de nunciis, unus Propheta inter alios, non super alios, non se extollit super alios, licet per eum Dominus cervices ferreas Iudeorum flexerit.
marg.| {l} Ego vobiscum sum] id est adiutor, et protector ero de cetero.
Numérotation du verset Agg. 1,14 
marg.| {m} Et suscitavit] id est desiderium, et audaciam edificandi inspiravit. Quomodo Zorobabel missus ad Darium filium Hystaspis licentiam reedificandi obtinuit, habetur 2Esr. 5. et 7. et 2Esr. 4. et in Historia plenius.
marg.| {n} Mense sexto] primo die huius mensis audierunt verbum Aggei.
marg.| {o} Et vicesimaquarta die] incipiunt facere opus Dei.
Numérotation du verset Agg. 1,14 
mystice
marg.| {m} Et suscitavit] etc. Hieronymus: Iam suscitatus est Iesus noster rex, et sacerdos, ut nos excitemur, et a domibus concavis exeuntes, edificemur in domos spirituales, et opera templo Dei digna faciamus, id est spirituales Domino hostias offeramus. Et hoc in sexto mense, per sex opera misericordie, et vicesimaquarta mensis, id est in octava spiritualis circuncisionis, cum fide Trinitatis, sive octo virtutibus quibus beatitudines promittuntur, Fide, Spe, et Caritate in nobis multiplicatis.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Agg. Capitulum 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 15/01/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=49&chapitre=49_1)
Signaler un complément d'information

Notes :