Hugo de Sancto Caro

Capitulum 3

Numérotation du verset Za. 3,1 

Et ostendit mihi sacerdotem magnum
Iesum1
1 sacerdotem magnum – Iesum] inv. Weber
stantem coram angelo Domini
et Satan
stabat a dextris eius
ut adversaretur ei.
Numérotation du verset Za. 3,2 

Et dixit Dominus ad Satan :
Increpet in te Dominus2 Satan
2 in te – Dominus] inv. Weber
et increpet Dominus in te
qui elegit Hierusalem numquid non iste torris est erutus de igne ?
Numérotation du verset Za. 3,3 

Et Iesus erat indutus vestibus sordidis
et stabat ante faciem angeli.
Numérotation du verset Za. 3,4 

Qui respondit et ait
ad eos
qui stabant coram se dicens : Auferte vestimenta sordida ab eo
et dixit ad eum :
Ecce abstuli a te iniquitatem tuam
et indui te mutatoriis.
Numérotation du verset Za. 3,5 

Et dixit : Ponite cidarim mundam super caput eius
et posuerunt cidarim mundam super caput eius et induerunt eum
vestibus. Et angelus Domini stabat
Numérotation du verset Za. 3,6 

et contestabatur angelus Domini Iesum
dicens :
Numérotation du verset Za. 3,7 

Hec dicit
Dominus exercituum si in viis meis
ambulaveris
et custodiam meam custodieris,
tu quoque
iudicabis
domum meam et custodies atria mea
et dabo tibi ambulantes
de his
qui nunc hic assistunt.
Numérotation du verset Za. 3,8 

Audi Iesu sacerdos magnea tu et amici tui qui habitant coram te, quia viri portendentes sunt. Ecce enim ego adducam servum meum orientem,
0 Cf. Agg. 1, 12.
Numérotation du verset Za. 3,9 

quia ecce lapis
quem dedi coram Iesu super lapidem unum
septem oculi sunt. Et3 ecce ego celabo sculpturam eius ait Dominus exercituum et auferam iniquitatem terre illius in die una.
3 Et] om. Weber
Numérotation du verset Za. 3,10 

In die illa dicit Dominus exercituum vocabit vir amicum suum subter vineam et subter ficum.

Capitulum 3

Numérotation du verset Za. 3,1 
marg.| Et ostendit mihi Iesum] etc. Hic promittitur restitutio sacerdotalis dignitatis. Et primo, ostenditur Iesus in vestibus sordidis, et accusatur. Secundo mundatur, ibi : [  Et ait ad eos] Tertio, fit ei monitio simul, et promissio, ibi : [  Et Angelus domini stabat] Dicit ergo.
marg.| {c} Et ostendit] etc. Zacharias vidit in spiritu Iesum filium Iosedech, et Angelum, qui Iudeis preerat simul orantes pro reditu populi, et reparatione Hierusalem, sed Satan volens eos impedire, accusabat Iesum pro uxore alienigena quam ipse cum ceteris sacerdotibus duxerat. 1Esr. 10. et Malach. 2.
marg.| {d} Stantem coram Angelo Domini] id est iuxta Angelum secum orantem, et pro populo laborantem.
marg.| {e} Et Satan stabat] Septuaginta.   [Et diabolus a dextris eius] non a sinistris, quia valida, et vera erat accusatio eius.
marg.| {f} Ut adversaretur ei] volens populum retinere in captivitate, ut sic impediretur cultus Dei.
marg.| {g} Increpet Dominus in te Satan] id est contra te, id est eius increpatio tue male voluntatis effectum impediat.
marg.| De se autem quasi de alio in tertia persona loquitur innuens, quod ipse absens erat voluntati Satane.
marg.| {h} Et increpet Dominus in te] id est puniat pro hac iniquitate tua. Iteratio autem confirmationis iudicium est.
marg.| {i} Qui elegit Hierusalem] olim et adhuc reedificare disposuit.
marg.| {k} Numquid non iste] Iesus, scilicet est, quasi torris erutus, quasi semiustus, et quasi squalens captivitate, et miseria, et tu o nequam ipsum vis omnino obruere.
marg.| {l} De igne] id est de captivitate.
marg.| {m} Et Iesus erat indutus vestibus sordidis] Hieronymus vel ob coniugium illicitum, vel pro peccatis populi, que forte non satis arguebat, vel pro squalore captivitatis.
marg.| {n} Et stabat ante faciem Angeli] qui in me loquebatur, vel potius qui cum eo orabat.
marg.| {o} Qui respondit] orationi et desiderio Iesu.
marg.| {p} Et ait] ipse qui erat universalis Angelus Iudeorum, accepto mandato a Domino, ait.
marg.| {q} Ad eos qui stabant coram se] id est ad Angelos, qui personis singulis singulariter preerant.
marg.| {r} Auferte vestimenta sordida] tam, ab eo, quam a populo, scil. excitando eos, ut abiiciant uxores alienigenas, quod et fecerunt 1Esr. penult. et ult. et Nehem. ult.
marg.| {s} Et] ideo hoc facto, dixit ad eum, et ideo Angelus qui aliis hoc preceperat.
marg.| {t} Ecce abstuli a te iniquitatem tuam] vestem sordidam, uxorem, scil. alienigenam.
marg.| {u} Et indui te mutatoriis] quia tam ipse quam populus abiectis alienigenis cum Israeliticis contraxerunt. Septuaginta : Induet eum Poderem, id est tunicam talarem.
marg.| {x} Et dixit] Rectus est ordo, prius mundatur, postea sacerdotii dignitas sibi datur.
marg.| {5. 215rb} {y} Ponite cidarim mundam super caput eius] id est mitram pontificalem mundam quam prius immunde portabit. Et Angelus restituto sibi sacerdotio, monet perseverare, et proficere in bono. Et promittit ei tria, scilicet quod ipse perseverabit pontifex, et filii eius post eum, et quod habebit secum Angelos custodes, et coadiutores, et tandem beatitudinem eternam,
marg.| {z} Et contestabatur Angelus Domini Iesum] id est sub testimonio Angelorum affirmabat.
marg.| {a} Si in viis meis ambulaveris, et custodiam meam] id est atria, vestibula, vel precepta.
marg.| {b} Custodieris] perfecte.
marg.| {c} Tu quoque iudicabis domum meam] diu vel semper tu, et tui post te. Sed nonne iam iudicabat, ut pontifex ? Responsio. Sic, sed indigne.
marg.| {d} Et dabo tibi ambulantes] tecum, et te custodientes.
marg.| {e} De his qui nunc hic assistunt] id est de Angelis quos iste tunc videbat in spiritu assistere coram Domino. {f}   Audi Iesus] etc. Hieronymus. Promiserat Iesu temporale sacerdotium, et Angelicum adiutorium, {5. 215va} Δ nunc promittit ei, et discipulis suis, et Prophetis, qui sunt.
marg.| {a} Viri portendentes] etc. id est positi in signum futurorum plenam facilitatem, et perfectam beatitudinem, quando ille venerit, cui nomen est oriens, qui et lapis angularis, et precisus de monte sine manibus dicitur, super quem requiescunt septem oculi, id est septem dona Spiritus sancti. Quod autem sequitur.
marg.| {k} Et ecce ego celabo] hoc Iudei referunt ad finem mundi, secundum Septuaginta, quia habent. Ecce ego fodiam foveam dicit Dominus omnipotens, et contrectabo omnem   [iniquitatem terre illius in die uno] Dicunt enim quod Christus iudicaturus fodiet, id est singulorum opera in medium proferet, et contrectando discutiet scelera terrenorum. Et tunc vocabit unusquisque sanctorum amicos, id est alios sanctos ad requiem, ut in operum suorum virtute congaudeant.
marg.| Quidam autem eo, quod infra 6.c. per orientem intelligitur Zorobabel, etiam hic eum per orientem intelligunt, dicentes : quod promittit hic Dominus Iesu cum adiutorio Angelorum, etiam hominem socium, et adiutorem, scilicet Zorobabel, qui oriens dicitur, quia sub ipso, et per ipsum inchoatum est opus templi, 1. Esdre 3.c. Dicitur etiam lapis per constantiam, oculatus per circumspectionem, sculptus per morum venustatem. Vel cum dicitur, Ecce lapis, promittitur Iesu copia materie, ut dicunt, et solicitudo operariorum. Cum dicitur, super lapidem unum, quasi lapis id est copia lapidum dabitur coram te, et tot erunt operarii, quod septem homines intenti erunt ad sculpendum lapidem unum.
marg.| Unde, Ecce ego celabo sculpturam eius, id est de lapidibus sculptis, et ornatis fiet templum, et auferetur iniquitas, populi, vel impugnatio gentium a vobis, vel securi habitabitis unusquisque sub ficu sua, et vinea sua. Hoc factum est. 1. Mt. 14.a. Tamen Hieronymus in originali ponit tantum expositionem priorem litteralem.
marg.| Mystice. {c} Et ostendit mihi Iesum] etc. Hieronymus Per Iesum Salvator noster intelligitur, qui est sacerdos in eternum secundum ordinem Melchisedech. Et dicitur sacerdos inquantum homo, Angelus magni consilii inquantum Deus. Iste fuit coram illo, quia humanitas unita fuit divinitati. Vidit ergo Propheta Iesum coram Angelo, id est in utraque natura stantem, quia stabili gradu consistit, et que placent divinitati semper facit. Satan autem a dextris eius stetit, quia virtutibus eius contraire conatus est, et ipsum in deserto tentavit. Mt. 4.a. Cum autem ipse virtute propria possit eum increpare, tamen honorificat patrem apud quem est auctoritas, dicens. Increpet in te Dominus pater. Bis dicit, increpet, quia medium virtutis sue in Passione Christi Satan perdidit, et reliquum in iudicio amittet. Dicitur autem Iesus torris de igne erutus, quia semiustus fuit igne pene tantum, nos autem toti urimur igne pene, et culpe in corpore, et in spiritu.
marg.| Unde rubus ardens non urebatur. Ex. 3.a. Vestibus sordidis, id est carne cruentata in Passione apparuit. Is. 53.b. Nos reputavimus eum leprosum, etc. Et 63.a. Omnia indumenta mea inquinavi. Sed hec vestimenta infirmitatis, et penalitatis ablata sunt ab eo in morte, et indutus est mutatoriis in resurrectione, quando induit se fortitudinem, et decorem, et mitram, id est splendorem divinitatis accepit. Item Iesus adhuc in membris suis vestibus sordidis induitur, sed auferentur, quando stola glorie induemur. Ideo pro membris suis non pro se ei dicitur.
marg.| {a} Si in viis] etc. id est si membra tua, et Ecclesie bene profecerint, tu iudicabis o Christe domum Dei, que sumus nos.
marg.| {d} Et custodies atria mea] constituens in ea Apostolos, et Prophetas, et Doctores, et divides dona singulis prout vis. Et Angeli, id est Prelati Angelicam vitam habentes in adiutorium erunt tibi.
marg.| {f} Audi Iesus sacerdos magne] Uno modo ad litteram hoc dicitur Iesu filio Iosedech, ut dictum est supra. Alio modo per Iesum, per Orientem, et per lapidem intelligitur ipse Christus secundum diversas intelligentias. Sed querunt Iudei quomodo hec possunt stare.
marg.| Responsio, Dicitur ei pro membris suis, vel ei inquantum homo ; Audi Iesu, tu, et amici tui, scilicet, Apostoli, et fideles, qui bibunt tecum calicem Passionis, et ideo amici Dei facti qui futuras penas malorum portendunt. Is. 8.d. Ecce ego et pueri mei quos dedit mihi Dominus in signum, et portentum Israel, quia tempus est, ut iudicium incipiat a domo Dei. 1Pt. 4.d. Et si in viridi ligno hec faciunt, etc. Lc. 23.e. quasi dicat, omnes qui membra Christi estis maiores, et minores, Θ Intelligite Dei beneficia, que hic sequuntur, scilicet Incarnationem, Passionem, generis humani redemptionem, et Ecclesie multiplicationem.
marg.| {b} Ecce enim ego] dicit Deus pater.
marg.| {c} Adducam] in incarnatione.
marg.| {d} Servum meum] de quo Phil. 2.a. Formam servi accipiens.
marg.| {e} Orientem] infra 6.c. Oriens nomen eius. Et ipso veniente orietur vobis timentibus Deum sol iustitie, et sanitas in pennis eius. Malach. 4.a.
marg.| {f} Quia ecce lapis] ipse Christus secundum humanitatem.
marg.| {g} Quem dedi coram Iesu] id est in conspectu eius secundum divinitatem, quia omnia que fecit homo placita fuerunt ipsi in quantum Deus. Vel, coram Iesu, id est coram membris, scilicet Christi. Vel, Iesu, filio Iosedech ad litteram, quia post eum venit.
marg.| {h} Super lapidem unum] istum angularem, probatum, perfectum.
marg.| {i} Septem oculi sunt] universitas donorum, et virtutum, vel omnium oculi respicient ad ipsum. 3Rg. 1.c. In te respiciunt oculi totius Israel.
marg.| {k} Et ecce ego] per Iudeos, et milites.
marg.| {l} Celabo sculpturam eius] Hieronymus clavis Crucis, et lancea militis faciam vulnerari.
marg.| {m} Et] in illius Passione [  auferam iniquitatem terre illius in die una] de qua scriptum est.
marg.| Hec est dies, quam fecit Dominus, id est in die ipsa passionis, ut dicitur Dn. 9.f. Ut deleatur iniquitas, et adducatur iustitia sempiterna. Vel in die gratie que nunc est. De qua sequitur.
marg.| {n} In die illa, etc.   vocabit vir amicum suum] etc. quia modo vocant perfecti imperfectos, et incredulos, ut requiescant subter vineam suam Christum, et delectentur in dulcedine ficuum, scilicet Spiritus Sancti charismatum. De quo Ecclesiast. 24.c. Spiritus enim meus super mel dulcis. Mach. 4.b. Sedebit vir subtus vineam suam, et ficum suam, etc.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Za. Capitulum 3), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=50&chapitre=50_3)
Signaler un complément d'information

Notes :