Capitulum 15
Numérotation du verset
Io. 15:1
1
Hic incipit cap. 15
Ω
J Ω
P
Catena@
(
Li449
et passim
)
interl.|
secundum quod homo caput Ecclesie unius nature cum palmitibus
marg.|
ego sum vitis
. Et me precedentem ad passionem debetis sequi, quia
ego sum vitis
, id est caput vitem eiusdem nature vobiscum ut in me possit fructificare humana natura.
interl.|
quia est alia in amaritudinem conversa
interl.|
cum quo idem est et Filius
marg.|
et Pater meus
2. Ego etiam agricola cum Patre, quia sum mundator palmitum quod est agricole non vitis officium qui etiam palmites operarios facit, licet non de suo nec per ipsos sed per meipsum.
2 Pater meus]
coniec.,
pacem meam
Rusch
interl.|
non tantum extra operando sed etiam intus incrementum dando
Numérotation du verset
Io. 15:2
Omnem palmitem in me non ferentem fructum tollet eum
et omnem qui fert fructum
interl.|
propter hoc mundatus est
purgabit eum ut fructum plus
interl.|
mundando corda Spiritum caritatis infundendo
Numérotation du verset
Io. 15:3
interl.|
mundi atque iterum plus mundandi ut fructum plus feratis
interl.|
meipsum scilicet
marg.|
P
ropter sermonem
. Non ait propter aquam baptismi, quia et ipsa sine verbo est solum aqua per verbum fit sacramentum.
interl.|
cum ego sim vitis vera
Numérotation du verset
Io. 15:4
interl.|
a quo totum accipitis
interl.|
ut totum sacramentum afferens
interl.|
ut amplius fructificetis
Sicut palmes non potest facere3 fructum a semetipso nisi manserit in vite, sic et4 nec vos nisi manseritis in me5.
3 facere
Rusch
] ferre
Li449@
Li449
Weber
4 et Rusch] om. Li449@ Li449 Weber
5 manseritis - in me
Rusch
] inv.
Li449@
Li449
Weber
interl.|
totum vobis dans nihil a vobis recipiens
Numérotation du verset
Io. 15:5
6Ego sum vitis, vos7 palmites.
6
Hic incipit cap. 15
Ω
F Ω
S Ω
V
iuxta capitala Stephani Langton
P14417
(“.XIIII.”
perpera)
7 vos ΩF ΩS Rusch Weber] et praem. ΩV Li449@ Li449
marg.|
Ego sum vitis
. Qui se a se ferre fructum existimat non est in vite. Unde cum repetitione et superiorum explanatione supponit.
Ego sum vitis vos palmites
mihi quasi viti adherentes.
Qui manet in me et ego in eo
marg.|
Q
ui manet
. Et ideo quicumque, non solum vos,
manet in me
credendo, obediendo, perseverando,
Et ego in eo
illuminando, subveniendo, perseverantiam dando.
marg.|
H
ic fert fructum
. Etsi secundum hominem Christus est vitis, tamen hanc gratiam palmitibus non daret nisi etiam Deus esset.
quia sine me nihil potestis facere.
Numérotation du verset
Io. 15:6
marg.|
Si quis in me
. Sarmenta precisa ceteris lignis sunt viliora, quia nullis usibus deputantur sed igni vel in vite sunt vel in igne.
interl.|
quod est in potestate liberi arbitrii
mittetur foras sicut palmes et arescet8 et colligent eum9
8 arescet
Li449@ Li449 Rusch
] aruit
Weber
9 eum
Li449@
Li449
Rusch
] eos
Weber
et in ignem mittent et ardet10.
10 mittent et ardet
Li449@ Li449 Rusch
] mittunt et ardent
Weber
Numérotation du verset
Io. 15:7
interl.|
manete in me et
si manseritis
et verba mea in vobis manserint,
interl.|
non tantum fuerint
marg.|
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1050va ; facsim., p. 260a} E
t verba
etc. Verba Dei tunc dicuntur manere in nobis, quando facimus que precipit et diligimus que promittit. Qui autem hoc non facit, tangit, non coheret et ideo non sunt ei in beneficium sed in testimonium damnationis.
interl.|
quia manentes in Iesu non possunt velle nisi quod est salutis
marg.|
Petetis
. Si quid petit fidelis et non fit, non petit hoc quod habet mansio in eo, nec quod habent verba eius que sunt in eo, sed quod habet cupiditas et infirmitas carnis.
Numérotation du verset
Io. 15:8
marg.|
In hoc clarificatus
.Qui manet in me fructum multum fert, quod est ex gratia Dei et ita est gloria eius non hominis et hoc est:
In hoc clarificatus est Pater
.
Pater meus ut fructum plurimum11 afferatis
11 fructum plurimum
Rusch Weber
] inv.
Li449@
Li449
interl.|
per predicationem et passionem sicut ego
marg.|
Ut fructum plurimum
. Sicut non equalitatem ostendit nostre nature et sue, sed gratiam qua mediator est, nam Pater diligit nos, sed in Filio.
marg.|
Efficiamini
. Quomodo? Si me dilexeritis. Ex qua dilectione? Ex preceptorum observatione? Si me dilexeritis sicut dilexit me Pater, non quantum. Non enim notatur equalitas, sed similitudo dans eis eternam eternitatem.
interl.|
ut ait Apostolus: «Ipsius opus sumus creati in Christo»a.
a Eph. 2, 10.
Numérotation du verset
Io. 15:9
Sicut dilexit me Pater et ego dilexi vos.
interl.|
ecce unde plurimus fructus: ex dilectione. Sed unde dilectio? Quia prius nos dilexitb.
b Cf. 1Io. 4, 19: « Nos ergo diligamus Deum, quoniam Deus prior dilexit nos ».
interl.|
et ideo perseverate
Numérotation du verset
Io. 15:10
Si precepta mea servaveritis,
interl.|
quomodo in ea manebimus? Diligite me et vos dignos diligi efficite.
marg.|
Si precepta mea
. Non dicit quod pro servatis preceptis sint dilectores. Nemo enim servat qui non diligit, sed quod nemo diligit nisi qui servat. Ostendit ergo non unde generentur sed unde monstrentur dilectores.
manebitis in dilectione mea
marg.|
Vel: I
n dilectione mea
qua diligo vos, id est manente gratia mea et inde scietur vos manere in ea si precepta servabitis. Nisi ergo prius servant precepta omnia non possunt servare precepta nisi eos diligat etc.
sicut et ego precepta Patris mei12 servavi et maneo in eius dilectione.
12 precepta - Patris mei
Li449@ Rusch
]
inv. Li449 Weber
interl.|
et per hoc ostendor diligi a Patre ego homo
Numérotation du verset
Io. 15:11
Hec locutus sum vobis ut gaudium meum
marg.|
Ut gaudium meum
. Gaudium Dei de nobis qui prescivit et predestinavit semper est plenum, in nobis incipit ex fide crescit, immo et perficietur in resurrectione.
in vobis sit13
13 in vobis – sit
Rusch Clementina Weber
]
inv. Li449@
interl.|
ut gaudeam de vobis quod est cum gratiam prestat
et gaudium vestrum impleatur.
interl.|
dum per gratiam eius consortium habebunt
Numérotation du verset
Io. 15:12
Hoc14
14 Hoc est] + autem
CorS1=Cor3
(grec.)
interl.|
ut vero impleatur
interl.|
non aliud quia in hoc sunt omnia et dilectio Dei et fides
marg.|
Hoc est preceptum
. Et supra de dilectione proximi, sed repetitio est confirmatio, ibi tamen dicit mandatum do, quasi non autem fuerit hic autem, hoc est quasi non aliud sit. Ibi novum ne in vetustate remaneamus, hic meum ne contemnatur.
ut diligatis invicem sicut dilexi vos.
interl.|
non sicut homines se invicem diligunt sed ut Deum habeatis
interl.|
ita et vos pro fratribus ut me imitemini sed non mihi comparemini
Numérotation du verset
Io. 15:13
interl.|
ut sicut posui animam meam pro vobis
marg.|
M
aiorem dilectionem
. Definit plenitudinem mutue dilectionis quam habere precipit.
nemo habet quam15 ut animam suam ponat
15 quam
Li449@
ΩJ*
Rusch
]
om. Li449
ΩJ² (rubr. cancel.)
Weber
interl.|
ponere animam pro amicis non est dilectio sed effectus dilectionis
quis16 pro amicis suis.
16 ponat quis
Li449@
Li449
Rusch
] inv.
Weber
interl.|
et per caritatem eritis amici
Numérotation du verset
Io. 15:14
Vos amici mei estis, si feceritis que ego precipio vobis.
Numérotation du verset
Io. 15:15
Iam non dicam17
17 dicam
Rusch
] dico
Weber
marg.|
Iam non dicam
. Commendata dilectione addit quod dignationis est, ut bonos servos, qui sciunt faciendo que precipit, dicat amicos et eis tollit nomen servi, qui est ex timore foras mittendo, qui nescit quid faciat Dominus. Quia cum aliquid facit, sic extollitur quasi ipse faciat non Dominus. Sunt tamen servi timore permanente in eternum qui intrant in gaudium Domini. Hi sciunt quod faciat eos Dominus non solum homines sed et iustos et quicquid boni est.
vos servos quia servus nescit quid faciat18 dominus eius.
18 faciat
Li449@
Li449
Rusch
] facit
Weber
interl.|
scilicet ille qui solo timore servit non ille de quo dicitur: «Euge serve bone»c etc. qui servit ex amore
c Mt. 25, 21.
Vos autem dixi amicos quia omnia quecumque
interl.|
ego homo ad opus hominum
audivi a Patre meo nota feci vobis.
marg.|
Nota feci
. Non quod iam quis omnia sciat cum post etiam dicat: «Multa habeo vobis dicere que non potestis portare modo»d. Sed dicit se fecisse nota que scit se facturum in resurrectione ubi plene erunt beati in anima et corpore et hec est gloria non ex vobis sed ex me et hoc est non vos me elegistis.
d Io. 16, 12.
Numérotation du verset
Io. 15:16
interl.|
qui non elegit nondum diligit
interl.|
misericordia preveni vos cum essetis mali
interl.|
id est ad gratiam plantavi
interl.|
per me viam et hoc iterum gratia
interl.|
eatis volendo, fructum afferatis perseverando
interl.|
quem non afferrent nisi prius electi
interl.|
id est dilectio que est fructus noster que modo est in desiderio, nondum in saturitate, et ipso desiderio: Q
uodcumque petieritis
etc.
interl.|
quodcumque petierimus in nomine Iesu dabit nobis Patere
e Cf. Io. 16, 23.
Numérotation du verset
Io. 15:17
marg.|
Hec mando
. Hic ostendit quis sit fructus quem dixerat pro quo et dabit Pater quod petimus qui et hoc dedit ut diligamus.
marg.|
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1050vb ; facsim., p. 260b} U
t diligatis.
AUGUSTINUS. Merito sepe dilectorum commendat, quasi sola precipienda sit sine qua non possunt cetera que sine ceteris non potest haberi. Pro hac autem patientur debemus sustinere etiam omnia adversa mundi. Unde subdit:
Si mundus
etc.
Numérotation du verset
Io. 15:18
interl.|
qui odit que diligit
marg.|
Si mundus
. Nomine mundi aliquando boni, aliquando mali designantur, quia una massa est que tota in Adam periit de qua sunt alia vasa in honorem, alia in contumeliam.
scitote quia me priorem vobis
interl.|
grandis consolatio membris ex capite
Numérotation du verset
Io. 15:19
fuissetis, mundus quod suum erat
marg.|
Mundus quod suum
. Si malus punit scelus mali, ex parte odit mundus quod suum est, dum punit ex parte amat quia malus favet malis.
interl.|
falsa dilectione qua se falso diligit, sed vere odit se, quia naturam odit diligit vitium
Quia vero de mundo non estis,
interl.|
quia tunc de eo fuistis
Propterea odit vos mundus.
Numérotation du verset
Io. 15:20
marg.|
S
ermonis
. Hoc scilicet:
Non est servus maior domino suo
. Et illius superioris: S
citote quia priorem me vobis odio habuit
. Et subdit causam quia: N
on est servus maior domino suo
.
marg.|
Non est servus
. Quia exemplo sui quo aliud melius non est monuit ad ferenda odia mundi, subdit quare debeant eum in hoc imitari, quia ipse Dominus illi servi.
si me persecuti sunt et vos persequentur.
interl.|
nec potest placere servus cui displicet Dominus
Si sermonem meum servaverunt
interl.|
ut in eo caperent et19 calumniarenturA
19 et] id est
Cas574
interl.|
+pro ‘observaverunt’ iuxta illudf «Observabit peccator iustum»B
f Ps. 36, 12.
interl.|
qui etiam meus est20
C
20 est]
om. Rusch
Numérotation du verset
Io. 15:21
interl.|
que dixi odio habebunt persequentur sermonem contemnent
facient vobis propter nomen meum,
interl.|
id21 est me in vobis oderunt et persequuntur sermonem et22 quia meus est contemnuntD
21 id] quod
Cas574
22 et] om. Cas574
quia nescierunt23 eum
23 nescierunt
Rusch
] nesciunt
Li449@ Weber
interl.|
ea scientia de qua scriptum estg: ‘Scire autem te sensus est consummatus’h
g Cf. Sap. 6, 16: « Cogitare ergo de illa sensus est consummatus, et qui vigilaverit propter illam cito securus erit ».
h Cf.
Augustinus Hipponensis
, In Ioannis evangelium, tract. 88, § 4.18 sqq.: « Hoc secundum eam scientiam dictum intellegendum est, de qua et alibi scriptum est: scire autem te, sensus est consummatus ».
interl.|
misit me sed si non exivissem
Numérotation du verset
Io. 15:22
marg.|
S
i non venissem
. Hic expressius Iudeos ostendit ad quos venit, de quibus sub nomine mundi superiora dixerat. Et quia ad eos venit, hic inexcusabiles de omnibus malis ostendit.
et locutus fuissem eis24 peccatum non haberent.
24 fuissem eis
Rusch Weber
] eis non fuissem
Li449@ Li449
ΩJ*
Cor3
(grec. omnino ita), eis fuissem
CorS1
(grec. omnino ita)
Cor3
(grec.)ΩJ² (
non
rubr. cancel.
),
interl.|
illud quod tenentur etc. et sine quo dimittuntur, id est credere in Christum qui ideo venit ut credatur in eum
interl.|
de quibus supra: S
i me persecuti sunt
etc.
marg.|
Excusationem
. Illi quibus non venit, nec locutus est habent excusationem non de omni peccato, sed de hoc quod in Christum non crediderunt. Hi vero quibus in apostolis venit et locutus est non excusantur. Priores vero: ‘Qui sine lege peccaverunt, sine lege peribunt’i.
i Cf. Rm. 2, 12: « Quicumque enim sine lege peccaverunt, sine lege peribunt: et quicumque in lege peccaverunt, per legem iudicabuntur ».
non habent de peccato25.
25 peccato
Rusch
] + suo
Li449@
Li449
Weber
interl.|
quia veni et locutus sum eis
marg.|
D
e peccato
. Quia non credunt me, sed oderunt et persequentur in meipso et in meis, sed hoc peccatum in me, etiam redundat in Patrem quia:
Qui me odit et Patrem meum odit
. Et quod est gravissimum non solum veni et locutus sum, sed opera feci que videntes oderunt et me et Patrem. Nec est causa quare sed:
Ut impleatur sermo qui in lege scriptus est,
quod est:
Sed gratis oderunt sicut scriptum est
.
Numérotation du verset
Io. 15:23
marg.|
Qui me odit
. Questio non dissimulanda hic nascitur quomodo scilicet poterant odisse quem nesciunt? Si enim Deum non - quod est ipse sed nescio quid aliud suspicantur esse - credunt et hoc oderunt utique non ipsum oderunt sed quod sua suspicione mendaci vel falsa credulitate concipiunt. Si verbo quod est hoc de illo sentiunt quomodo eum nescire dicuntur? Et quod est de hominibus vel in hominibus hoc fieri potest. Non enim visos possumus diligere vel odisse sed non ignotos quia etsi non visi, fama vel litteris nota est eorum probitas vel improbitas quod si diligimus bona et odimus mala et ita non erramus in iudicio rerum veniale est. Si non vera sentimus de occultis hominum que est humana temptatio, si suspicemus aliter esse quam sint que suspiciones si sint humane iudicium de talibus, id est definita certaque sententia prohibetur. Ex suspicationibus autem evenit ut bonus bonum si putet malum nesciens oderit qui etiam nesciens malum diligit. Sic et malus cui displicet bonitas bonum odit et si putet malum nesciens diligit.
Numérotation du verset
Io. 15:24
Si opera non fecissem in illis26
26 illis
Rusch
] eis
Li449@
Li449
Weber
interl.|
non inter eos vel coram eis sed in eis, quia eos sanavit pro quibus debuerunt eum amare non odisse
marg.|
Que nemo.
AUGUSTINUS. Quod pavit tot millia de paucis, quod super aquas ivit et Petrum ire fecit et alia huiusmodi. Sed et Moyses in diviso mari in manna, et Iosue in diviso Iordane in fixo sole et alii patres fecerunt que nec Christus nec alius fecit. Non ergo de talibus hic dicit. Superat etiam Christus miracula omnium quod natus de Virgine, quod de morte surrexit, sed hec non sunt facta in eis nec coram eis. Dicit ergo de sanitatibus quot et quantas nullus fecerat in eis et quia ipse per seipsum fecit nemo sine eo.
alius facit27 peccatum non haberent.
27 facit
Rusch
] fecit
Li449@
Li449
Weber
et oderunt et me et Patrem meum.
marg.|
Oderunt et me et patrem
. Iudei dicunt se diligere Deum et tamen nescientes oderunt, quia qui volunt esse mali nolunt esse veritatem qua damnantur. Et sicut oderunt suam penam, oderunt veritatem que irrogat penam nescientes eum esse veritatem. Et si oderunt veritatem, oderunt eum de quo nata est veritas et ita Patrem nescientes de eo natam veritatem oderunt.
Numérotation du verset
Io. 15:25
Sed ut impleatur sermo qui in lege eorum
interl.|
que eis est data
scriptus est28:
28 Ps. 34, 19.
interl.|
in Psalmisj
j Cf. Ps. 34, 19.
Quia odio habuerunt me29 gratis.
29 habuerunt me
Li449@
Li449
Rusch
] inv.
Weber
marg.|
Q
uia odio
etc. Gratis odit qui nullum ex odio commodum querit vel incommodum fugit. Sic impii oderunt Christum, sic iusti diligunt gratis non propter aliud sed propter ipsum.
Numérotation du verset
Io. 15:26
30
Hic incipit capitulum CorS2 (
Cum autem venerit paraclitus
2° non. an.
hec locutus
ubi paris. incipit capitulum)
marg.|
CUM
AUTEM. Nunc videntes opera oderunt gratis et me et Patrem. Sed «cum venerit Paraclitus», manifestiore testimonio convincet eos qui viderunt et oderunt, sed et quosdam eorum compunctos de tanto scelere convertet.
interl.|
ut sit fiducia consolationis
quem ego mitto31
31 mitto
Rusch
] mittam
Li449@
Li449
Weber
marg.|
Quem ego mitto
. Die Pentecostes venit Spiritus sanctus in centum viginti homines congregatos, cum quibus erant omnes apostoli in domo ubi cena fuerat.
interl.|
ecce quod et Filius mittit a Patre a quo ipse est
interl.|
ut sit fiducia predicationis
interl.|
ecce quod et Pater mittit
marg.|
QUI A PATRE
. Spiritus procedit a Patre et Filio, sed Filius dicitur a Patre procedere, quia ad Patrem solet referre et quod ipsius est de quo ipse est. A quo ergo habet ut sit ab illo habet ut de illo procedat Spiritus.
ille testimonium perhibebit de me,
interl.|
manifestatione sui, quia tanto miraculo quod qui putabatur mortuus, resurrexisse et vivere probatus est
Numérotation du verset
Io. 15:27
interl.|
quod non modo, quia non adest plenitudo illius temporis
quia ab initio mecum estis.
interl.|
predicationis mee et ideo predicare poteritis quod nostis