Glossa ordinaria

Capitulum 21

Numérotation du verset Apc. 21,1 

Et vidi
celum novum
et terram novam.
Primum enim celum,
et prima terra abiit,
et mare iam non est.
Numérotation du verset Apc. 21,2 

Et ego Ioannes1 vidi civitatem
1 ego Ioannes] om. La85 Weber
sanctam Hierusalem
novam2
2 vidi – civitatem… novam] inv. Weber
descendentem de celo
a Deo,
paratam sicut sponsam ornatam
viro suo.
Numérotation du verset Apc. 21,3 

Et audivi vocem magnam
de throno
dicentem : Ecce
tabernaculum Dei cum hominibus
et habitabit cum eis.
Et ipsi populus eius erunt
et ipse Deus cum eis erit
eorum Deus,
Numérotation du verset Apc. 21,4 

et absterget Deus omnem lacrimam
ab oculis eorum, et mors
ultra non erit, neque luctus,
neque clamor,
neque dolor
erit ultra que prima abierunt.
Numérotation du verset Apc. 21,5 

Et dixit qui sedebat in throno : Ecce nova
facio omnia.
Et dixit mihi3 : Scribe
3 dixit mihi Cor4 Rusch ] dicit Weber , dicit mihi Cor2 V (sic habent anti.), dixit La85
quia hec verba
fidelissima sunt
et vera.
Numérotation du verset Apc. 21,6 

Et dixit mihi :
Factum est.
Ego sum alpha et omega, initium et finis.
Ego sitienti4
4 sitienti] sitientibus La85
dabo de fonte
aque5
5 aque] + vite P588, + vive La85
gratis.
Numérotation du verset Apc. 21,7 

Qui vicerit possidebit
hec,
et ero illi Deus
et ille erit mihi
filius.
Numérotation du verset Apc. 21,8 

Timidis autem
et incredulis, et execratis,
et homicidis, et fornicatoribus, et veneficis, et idolatris, et omnibus mendacibus,
pars illorum erit
in stagno6 ardenti igne et sulphure,
6 stagno] stagnum La85
quod est mors secunda.
Numérotation du verset Apc. 21,9 

Et venit ad me7 unus de septem angelis habentibus phialas plenas septem plagis novissimis,
7 ad me] om. La85 Weber
et locutus est mecum dicens : Veni
et8 ostendam tibi sponsam,
8 et Rusch Cor2 V (antique habent) Cor4* ] om. Cor4² ( ET cancellatum est in .<Parisiensi>.) La85 Weber
uxorem agni.
Numérotation du verset Apc. 21,10 

Et sustulit me in spiritu in montem
magnum
et altum,
et ostendit mihi civitatem sanctam Hierusalem
descendentem de celo a Deo9,
9 a Deo] om. P588
Numérotation du verset Apc. 21,11 

habentem10 claritatem Dei.
10 habentem – a Deo] inv. La85
Et11 lumen eius
11 et Cor4 ( ET bene ponitur in .<Parisiensi>) Rusch ] om. Cor2 V Weber
simile lapidi pretioso tamquam lapidi iaspidis12
12 iaspidis] iaspidi La85
sicut crystallum.
Numérotation du verset Apc. 21,12 

Et habebat murum magnum et altum,
habentem13 portas duodecim,
13 habentem] habens Cor2 V La85 Weber
et in portis
angelos14 duodecim,
14 angelos Cor2 V*( perpera) CorS3 Cor4 (.<Parisiensis>.) Weber ] angl’os P588, angulos CorS3* (ibi Beda dicit ANGULOS ) Cor2 V ² La85 = BEDA VENERABILIS, In Apc ., loc. cit., PL 93, 196B
et nomina inscripta15 que sunt nomina duodecim tribuum filiorum Israel,
15 inscripta] scripta Cor2 V (grec. anti. sic habent) La85
Numérotation du verset Apc. 21,13 

ab oriente porte tres16, ab aquilone porte tres17, ab austro porte tres et18 ab occasu porte tres.
16 tres] + et Weber |
17 tres] + et Cor2 V Weber |
18 et La85 Rusch ] om. P588 |
Numérotation du verset Apc. 21,14 

Et murus civitatis
habens fundamenta duodecim, et in ipsis
duodecim nomina
duodecim19 apostolorum
19 duodecim² P588 Rusch ] om.La85
et20 agni.
20 et] om. Weber
Numérotation du verset Apc. 21,15 

Et qui loquebatur mecum
habebat mensuram arundineam21 auream,
21 arundineam] harundinem La85 Weber
ut metiretur civitatem et portas eius22
22 eius P588 Rusch ] om. La85
et murum.
Numérotation du verset Apc. 21,16 

Et civitas in quadro posita23 :
23 posita] + est La85 Weber
longitudo24 eius
24 longitudo] et praem. La85 Weber
eius tanta25 quanta et latitudo
25 tanta] est + La85 Weber
et mensus est civitatem
de arundine aurea26 per stadia
26 aurea Cor2 V (grec. anti.) Rusch Clementina ] om. Cor4² ( AUREA cancellatum est in .<Parisiensi>.) CorS2 (sine AUREA : non est Textus) La85 Weber
duodecim millia27,
27 duodecim millia La85 Rusch Clementina Weber ] duodecim CorS2 (Beda .XII. sine millia)
et28 longitudo,
28 et Cor4 Rusch ] om. Cor4² ( ET cancellatum est in .<Parisiensi>.) La85 Weber
et latitudo,29
29 et latitudo Cor2 V Rusch ] latitudo Cor2 V (al.)
et altitudo eius30
30 et longitudo... altitudo eius P588 Rusch Weber ] longitudo et altitudo et latitudo eius Cor4 (.<Parisiensis>. ista tria ponit non duo can<cellavit>) La85
equalia sunt.
Numérotation du verset Apc. 21,17 

Et mensus est muros31 eius
31 muros Cor2 V Cor4 (.<Parisiensis>.) Rusch ] murus Cor2 V (grecus) Weber
centum quadraginta et32 quatuor cubitorum,
32 et Cor4 (.<Parisiensis>)] om. Cor2 V ( al. ) La85 Weber | Et mensus.. .CXLIIII.] Cor4 (.<Parisiensis> totum habet in neutro genere), et murus eius centum quadraginta quatuor Cor2 V (grecus)
mensura hominis que est angeli.
Numérotation du verset Apc. 21,18 

Et erat de33 structura muri eius ex lapide iaspide34,
33 de] om.La85 P588 |
34 iaspide] iaspidis P588 |
ipsa vero civitas
aurum
mundum35
35 aurum mundum] auro mundo La85, ex auro mundo P588
simile vitro mundo36
36 vitro mundo Cor2 V (anti.) = P588
Numérotation du verset Apc. 21,19 

et37 fundamenta muri civitatis
37 et Cor2 V (anti. habent) Rusch ] om. La85 Weber
omni lapide pretioso ornata.
Et38 fundamentum primum39 iaspis,
38 et] om. Cor1 LP La85 P588 Weber |
39 primum… secundum... duodecimum Cor1 LP Rusch Clementina ] primus… duodecimus Cor2 V ( FUNDAMENTUM PRIMUS IASPIS SECUNDUS SAPHIRUS : anti<qui> et moderni a secundo usque ad duodecimum (.XII.) habent in masculino genere quod ubi referatur ad lapides non videtur convenire cum FUNDAMENTUM sit neutri generis, tamen sciendum quod FUNDAMENTUM in greco est masculinum, greco alichemelios [ sic pro o <id est> li themelios = Ὁ θεμέλιος ὁ πρῶτος,]) Weber | primum... secundus... duodecimus La85 | iaspis Cor1 LP Cor2 V La85² ] iaspidis Weber (F S Λ Φ ) La85* |
secundum40 saphirus,
40 secundum] secundus La85 P588
tertium calcedonius41,
41 tertium calcedonius] tertius carcedonius La85 Weber , tertius calcedon P588
quartum42 smaragdus,
42 quartum] quartus La85 P588
Numérotation du verset Apc. 21,20 

quintum sardonyx,43
43 quintum sardonyx] quintus sardonyx La85, quintus sardonius P588
sextum sardius44,
44 sextum sardius] sextus sardius La85 P588, sextus sardinus Weber
septimum45 chrysolithus46,
45 septimum] septimus La85 |
46 chrysolithus] chrisolithis Cor2 V (... sic debent scribi), crisolitus La85, grisolitus P588 |
octavum47 beryllus48,
47 octavum] octavus La85 P588 Weber |
48 beryllus] berillus La85 P588 Cor2 V (... sic debent scribi) |
nonum49 topazius,
49 nonum] nonus La85 P588
decimum50 chrysoprassus51,
50 decimum] decimus La85 P588 |
51 chrysoprassus] chrysoprasus Cor2 V (... sic debent scribi), crisoprassus (cum .r. in penultima : Parisiensis) La85 , grisoprassus P588 |
undecimum52 hyacinthus53,
52 undecimum] undecimus La85 P588 |
53 hyacinthus] hiacinctus Cor2 V (... sic debent scribi), iacinctus La85 P588 |
duodecimum54 amethystus55.
54 duodecimum] duodecimus La85 |
55 amethystus] amechistus Cor2 V (... sic debent scribi), ametistus La85 |
Numérotation du verset Apc. 21,21 

Et duodecim porte56
56 porte La85 Rusch ] portis P588
duodecim margarite sunt per singulas et singule porte erant ex singulis margaritis,
et platee57 civitatis
57 platee Cor1 LP Cor2 V] platea La85 Weber
aurum mundum58, tamquam vitrum perlucidum59.
58 aurum mundum P588 Rusch ] auro mundo Weber |
59 perlucidum] lucidum P588 |
Numérotation du verset Apc. 21,22 

Et templum
non vidi in ea. Dominus enim Deus omnipotens templum illius60 est
60 illius] eius La85
et agnus.
Numérotation du verset Apc. 21,23 

Et civitas non eget sole
neque luna
ut luceant
in ea, nam claritas Dei
illuminabit61 eam62 et lucerna eius
61 illuminabit] illuminavit Weber |
62 nam claritas... eam] om. P588* (sec. m. compl. marg.) |
erit63 agnus.
63 erit] est La85 P588 Weber
Numérotation du verset Apc. 21,24 

Et ambulabunt
gentes
in lumine64 eius,
64 in lumine CorS2 Rusch ] per lumen CorS2 (Beda) Weber
et reges terre
afferent gloriam suam
et honorem
in illam65.
65 illam] viam P588
Numérotation du verset Apc. 21,25 

Et porte eius
non claudentur
per noctem66,
66 noctem] diem P588 Cor2 V Weber
nox enim non erit illic.
Numérotation du verset Apc. 21,26 

Et afferent
gloriam
et honorem gentium in illam.
Numérotation du verset Apc. 21,27 

Non67 intrabit68 in eam69*
67 Non Rusch Clementina] nec P588 Cor2V CorS2 (al.) Weber |
68 intrabit P588 Rusch] intravit Weber (F A I S) |
69 eam CorS2 (al.) Cor4 Clementina ] illam La85 P588 Weber (S) CorS2 (al.) Rusch, illa Weber (F), ea Cor2 V Weber |
aliquid70 coinquinatum
70 aliquid Rusch ] aliquod Clementina
abominationem71*
71 abominationem Amiatinus Φ Cor4 ( ET non interponitur in .<Parisiensi>. nec aliquid aliud)] aut praem. Rusch Clementina, et praem. Cor2 V La85 Weber
faciens72
72 abominationem faciens Rusch Clementina ] inv. Cor2 V Cor4 La85 Weber, faciens abominationem
et mendacium,
nisi
qui scripti sunt et73* in libro vite agni.
73 et Cor2 V Cor4 (et interponitur in .<Parisiensi>.) Wordsworth (U) ] om. La85 Rusch Clementina Weber

Capitulum 21

Numérotation du verset Apc. 21,1 
Et vidi
marg.| ET  VIDI. In hac septima visione agit de innovatione elementorum et glorificatione sanctorum, describens merita per que sancti ita glorificati sunt.
celum novum
interl.| id est aerem innovatum
et terram novam.
interl.| innovatam
marg.| CELUM  NOVUM  ET  TERRAM  NOVAM. Immutatio aeris et terre dubitabilis non est quin per ignem fiat. Sed de aqua dubitatur, nam purgationem in se ipsa habere creditur.
Primum enim celum,
interl.| id est status ille quo prius erant amplius non est necessarius
et prima terra abiit,
interl.| secundum priorem statum
et mare iam non est.
interl.| quia grossities et amaritudo aufertur
Numérotation du verset Apc. 21,2 
Et ego Ioannes1 vidi civitatem
1 ego Ioannes] om. La85 Weber
interl.| id est Ecclesiam in omnimoda quiete positam
sanctam Hierusalem
interl.| id est firmiter quod habet habituram
novam2
2 vidi – civitatem… novam] inv. Weber
interl.| id est immortalem impassibilem
descendentem de celo
interl.| id est Deum qui est pax plene videntem
a Deo,
interl.| quia intellexit quicquid boni habet Ecclesia a sola Dei gratia accepisse
paratam sicut sponsam ornatam
interl.| virtutibus compositam
marg.| SICUT  SPONSAM  ORNATAM. Sicut sponsus premittit munera sponse antequam eam ducat, sic Christus Ecclesie fidem et virtutes et bona opera antequam eam suscipiat in gloria.
viro suo.
Numérotation du verset Apc. 21,3 
Et audivi vocem magnam
interl.| id est annuntiationem propheticam
de throno
interl.| quia de secretis agit principaliter
interl.| id est ab illis in quibus Dus sedet
marg.| VOCEM  MAGNAM  DE  THRONO. Cum dixisset se vidisse innovationem elementorum et glorificationem sanctorum, quia incognitum erat et incredibile videretur apponit, auctoritatem sanctorum patrum qui hoc predixerunt.
dicentem : Ecce
marg.| ECCE. Id est in evidenti est quod in eadem gloria erit humanitas Christi in qua militavit et homines eum imitati et ratione bene usi.
tabernaculum Dei cum hominibus
interl.| Christi humanitas in qua contra diabolum militavit
et habitabit cum eis.
interl.| id est sicut sibi illa eterna gloria erit sic et suis
Et ipsi populus eius erunt
interl.| ET IPSI POPULUS EIUS. Id est in nullo offendentes, quod non esse potest dum sunt in carne.
et ipse Deus cum eis erit
interl.| secundum divinitatem et presens eis
{t. 4 : Erfurt, f. 1208ra ; facsim., p. 575a} eorum Deus,
interl.| quia numquam ab eis repelletur quia numquam peccabunt
Numérotation du verset Apc. 21,4 
et absterget Deus omnem lacrimam
interl.| que pro qualitate rerum diversarum
marg.| {t. 4 : Erfurt, f. 1208ra ; facsim., p. 575a} OMNEM  LACRIMAM. Quasi : ibi gloria et nulla tristitia, quia utrumque simul esse non posset ibi.
ab oculis eorum, et mors
interl.| id est dissolutio anime et corporis
marg.| ET  MORS. Vere non erunt ibi lacrime, quia non erit causa lacrimarum.
ultra non erit, neque luctus,
interl.| continuus fletus
neque clamor,
interl.| aliqua inquietatio
neque dolor
interl.| subitus et transitorius
erit ultra que prima abierunt.
interl.| id est iam non est locus eorum cum non sit peccatum de quo hec procedunt
Numérotation du verset Apc. 21,5 
Et dixit qui sedebat in throno : Ecce nova
interl.| quasi : in evidenti et statim
facio omnia.
interl.| superius dicta
Et dixit mihi3 : Scribe
3 dixit mihi Cor4 Rusch ] dicit Weber , dicit mihi Cor2 V (sic habent anti.), dixit La85
interl.| scilicet in corde tuo et aliorum
marg.| ET  DIXIT. Quasi dicat :   scribe quicquid ostensum est mihi de hac innovatione pro utilitate presentium factum est, quibus hec scribere iussus sum.
quia hec verba
marg.| SCRIBE  HEC  VERBA. Iubens scribere et aliis nuntiare, supponit exhortationem ut omnes ad hanc innovationem laborent pertinere.
fidelissima sunt
interl.| habilia quibus fides habeatur
et vera.
interl.| quia complebuntur
Numérotation du verset Apc. 21,6 
Et dixit mihi :
marg.| ET  DIXIT  MIHI. Ego. Posita auctoritate sanctorum de hac innovatione, ponit auctoritatem ipsius Dei.
Factum est.
interl.| completa sunt que complenda fuerunt
marg.| FACTUM  EST. Ne quereret aliquis quid post illam innovationem futurum esset, dicitur sibi nihil restare ad faciendum.
Ego sum alpha et omega, initium et finis.
interl.| id est desideranti
Ego sitienti4
4 sitienti] sitientibus La85
marg.| ALPHA  ET  OMEGA. Quasi dicat : hanc innovationem facere potero, quia ego omnia creavi, et in me omnia consummabuntur.
dabo de fonte
interl.| id est meipsum
interl.| qui est ipse Christus
aque5
5 aque] + vite P588, + vive La85
interl.| quia vivere facitA
A ¶Codd. : La85 P588 Rusch
gratis.
interl.| per solam gratiamB
B ¶Codd. : La85 P588 Rusch
Numérotation du verset Apc. 21,7 
Qui vicerit possidebit
interl.| firmiter obtinebit
marg.| SITIENTI  QUI  VICERIT. Non dabo sitienti ad horam, sed perseveranti.
hec,
interl.| Deum immortalem
marg.| POSSIDEBIT  HEC. Id est meipsum qui sum principium omnis beatitudinis.
et ero illi Deus
interl.| eterna satietas
et ille erit mihi
interl.| in presenti per gratiam et in futuro per gloriam
filius.
interl.| quod supra populus
Numérotation du verset Apc. 21,8 
Timidis autem
interl.| de hac innovatione desperantibus
marg.| TIMIDIS. Id est illis qui timore penarum fidem accipere fugiunt vel acceptam relinquunt.
et incredulis, et execratis,
interl.| id est excommunicatis
et homicidis, et fornicatoribus, et veneficis, et idolatris, et omnibus mendacibus,
interl.| quibus mendacium est in usu
pars illorum erit
interl.| scilicet participantes vel plus vel minus
in stagno6 ardenti igne et sulphure,
6 stagno] stagnum La85
interl.| pro qualitate culpe
quod est mors secunda.
interl.| corporis et anime
Numérotation du verset Apc. 21,9 
Et venit ad me7 unus de septem angelis habentibus phialas plenas septem plagis novissimis,
7 ad me] om. La85 Weber
interl.| quantum ad malos
et locutus est mecum dicens : Veni
interl.| amplia intellectum
et8 ostendam tibi sponsam,
8 et Rusch Cor2 V (antique habent) Cor4* ] om. Cor4² ( et cancellatum est in .<Parisiensi>.) La85 Weber
interl.| modo per fidem
marg.| VENI  ET  OSTENDAM etc. Descripta gloria quam habituri sunt sancti dicit quo merito, vel quo auxilio sint accepturi.
uxorem agni.
interl.| in futuro glorificandam et traducendam
Numérotation du verset Apc. 21,10 
Et sustulit me in spiritu in montem
interl.| Christum
magnum
interl.| quantum ad humanitatem
marg.| IN  MONTEM  MAGNUM. Christus 'mons' quia monumentum suorum magnus est, quia totum mundum replet, altus quia insuperabilis.
et altum,
interl.| quantum ad divinitatem
et ostendit mihi civitatem sanctam {t. 4 : Erfurt, f. 1208rb ; facsim., p. 575b} Hierusalem
interl.| in qua Deus per gratiam habitat
marg.| OSTENDIT  MIHI  CIVITATEM. Et super illum montem ostendit Ecclesie fundamentum.
descendentem de celo a Deo9,
9 a Deo] om. P588
interl.| per infusionem gratie
Numérotation du verset Apc. 21,11 
habentem10 claritatem Dei.
10 habentem – a Deo] inv. La85
interl.| id est cognitionem de Deo
Et11 lumen eius
11 et Cor4 ( et bene ponitur in .<Parisiensi>) Rusch ] om. Cor2 V Weber
interl.| id est luminosa opera, endiadis figura est
marg.| LUMEN. Ipsa lucens pro modo suo, similis Christo qui fuit in proposito firmus, et lucens in virtutibus.
simile lapidi pretioso tamquam lapidi iaspidis12
12 iaspidis] iaspidi La85
interl.| nihil ibi contristans sed totum delectans sicut viriditas iaspidis
marg.| IASPIDIS. Durus hic et viridis, sic Ecclesia nitet fide, et in ea firmata est.
sicut crystallum.
interl.| nihil celans quia ibi pura confessio
Numérotation du verset Apc. 21,12 
Et habebat murum magnum et altum,
marg.| MURUM. Id est Christum defensorem, qui magnus in Sion, altus cum Patre. Vel defensores aliorum, qui magni in vincendo alios, alii ne vincantur.
habentem13 portas duodecim,
13 habentem] habens Cor2 V La85 Weber
interl.| Id est apostolos vel prophetas vel angelos veritatis nuntios.
marg.| PORTAS  DUODECIM. id est patriarchas, per quorum exemplum alii ad fidem introducuntur.
et in portis
interl.| id est in fide et in vestigiis prophetarum
marg.| Vel porte : apostoli qui alios introducunt in Ecclesiam. Angeli, id est subditi qui perfecte instructi in loco angelorum sunt substituti.
marg.| Numerus portarum duodecim que per quatuor mundi partes sub ternario comprehenduntur : ad mysterium pertinet duodecim apostolorum per quos fides Trinitatis diffunditur per orbem quadripartitum.
angelos14 duodecim,
14 angelos Cor2 V*( perpera) CorS3 Cor4 (.<Parisiensis>.) Weber ] angl’os P588, angulos CorS3* (ibi Beda dicit angulos ) Cor2 V ² La85 =   Beda Venerabilis, In Apc ., loc. cit., PL 93, 196B
interl.| apostolos
et nomina inscripta15 que sunt nomina duodecim tribuum filiorum Israel,
15 inscripta] scripta Cor2 V (grec. anti. sic habent) La85
interl.| id est memoria sanctorum patrum in veteri lege
marg.| NOMINA. Id est memoria sanctorum patrum in veteri lege est {t. 4 : Erfurt, f. 1208rb ; facsim., p. 575b} in apostolis, quia quod illi predixerunt futurum hi docent completum. Vel omnes gentes in fide apostolorum posite et dilectione eorum, undea :"Epistola nostra vos estis scripti in cordibus nostris".
a Cf. 2Cor. 3, 2 : « Epistola nostra vos estis, scripta in cordibus nostris, que scitur, et legitur ab omnibus hominibus ».
Numérotation du verset Apc. 21,13 
ab oriente porte tres16, ab aquilone porte tres17, ab austro porte tres et18 ab occasu porte tres.
16 tres] + et Weber
17 tres] + et Cor2 V Weber
18 et La85 Rusch ] om. P588
marg.| AB  ORIENTE. Oriens : Iudei a quibus sol iustitie ortus estb, et in his   porte tres , quia in his primum fides Trinitatis nuntiata ab apostolis et a prophetis ; aquilo : frigide gentes que post Iudeos crediderunt.   Ab Austro , id est a claritate fidei que est ab adventu Christi ;   ab occasu , id est ab ultima etate mundi que per Eliam et Enoch fidem Trinitatis recipiet.
b Cf. Mal. 4, 2.
Numérotation du verset Apc. 21,14 
Et murus civitatis
interl.| id est in memoria et predicatione eorum
interl.| vel super ea
habens fundamenta duodecim, et in ipsis
marg.| MURUS. Id est fides Christi que minuit ipsam civitatem, habet duodecim patriarchas per quos fundatur, quia illi primi hanc fidem tenuerunt, et in illis innituntur quicumque ad fidem accedunt.
duodecim nomina
interl.| quia super fidem patriarcharum fuit fundata fides et doctrina apostolorum
marg.| ET  IN  IPSIS  DUODECIM. Quam fidem isti tenent illi venturam intellexerunt et prenuntiaverunt.
duodecim19 apostolorum
19 duodecim² P588 Rusch ] om.La85
interl.| quem dixerunt venturum
et20 agni.
20 et] om. Weber
interl.| angelus in persona Christi
Numérotation du verset Apc. 21,15 
Et qui loquebatur mecum
interl.| ad beneplacitum meum
marg.| ET  QUI  LOQUEBATUR etc. Vidi civitatem istam ita munitam et ornatam, et non omnes ibi vidi equales inter se, sed tamen unumquemque perfectum pro modo suo.
habebat mensuram arundineam21 auream,
21 arundineam] harundinem La85 Weber
marg.| Mensuram arundineam etc., id est divinam Scripturam Dei sapientia compositam qua tangit et illustrat corda fidelium.
ut metiretur civitatem et portas eius22
22 eius P588 Rusch ] om. La85
interl.| id est illos qui alios ad fidem introducunt
marg.| UT  METIRETUR  CIVITATEM. Id est secundum mensuram daret etiam minoribus intelligentiam ipsarum Scripturarum.
et murum.
interl.| id est defensores aliorum
Numérotation du verset Apc. 21,16 
Et civitas in quadro posita23 :
23 posita] + est La85 Weber
marg.| IN  QUADRO  POSITA. Quatuor latera : fides, spes, caritas, operatio, que sunt equalia, quia quantum quis credit tantum sperat, quantum sperat tantum diligit, quantum diligit tantum operatur. In quadro ergo quia robusta fide, longanimis spe, ampla caritate, efficax opere. Vel quatuor latera quatuor principales virtutes, quarum una non debet aliam excedere in homine : prudentia appetendi boni et vitandi mali, quam sequitur temperantia ut a voluptatibus homo se retrahat, post hec fortitudo ut quod intelligit operetur, dehinc iustitia ut sic suos actus temperet ne nimis iustus vel sapiens sibi videatur.
longitudo24 eius
24 longitudo] et praem. La85 Weber
interl.| id est fides
interl.| expositio quadrationis
eius tanta25 quanta et latitudo
25 tanta] est + La85 Weber
interl.| id est caritas qua quantum credit tantum amat. c
c ¶Fons : Cf. Gregorius , Super Ezechielem, lib. 2, hom. 10, CCSL 142, p. 393.464-465.
et mensus est civitatem
interl.| id est minorem Ecclesiam
de arundine aurea26 per stadia
26 aurea Cor2 V (grec. anti.) Rusch Clementina ] om. Cor4² ( aurea cancellatum est in .<Parisiensi>.) CorS2 (sine   aurea : non est Textus) La85 Weber
marg.| PER  STADIA. Stadia est locus et cursus, notat tendentes ad bravium.
duodecim millia27,
27 duodecim millia La85 Rusch Clementina Weber ] duodecim CorS2 (Beda .XII. sine millia)
interl.| quantum ad incipientes, proficientes et perfectos
marg.| DUODECIM  MILLIA. Id est qui perfecti sunt in fide Trinitatis ex quatuor mundi partibus.
et28 longitudo,
28 et Cor4 Rusch ] om. Cor4² ( et cancellatum est in .<Parisiensi>.) La85 Weber
interl.| longanimitasC
C ¶Codd. : La85 P588 ; cf. Rusch
interl.| id est fides vel longanimitasD
D ¶Codd. : Rusch ; cf. codd.
et latitudo,29
29 et latitudo Cor2 V Rusch ] latitudo Cor2 V (al.)
interl.| id est caritas
et altitudo eius30
30 et longitudo... altitudo eius P588 Rusch Weber ] longitudo et altitudo et latitudo eius Cor4 (.<Parisiensis>. ista tria ponit non duo can<cellavit>) La85
interl.| id est spes vel contemplatio
equalia sunt.
interl.| quoad rationem eliciendi actum non quo ad meritum
Numérotation du verset Apc. 21,17 
Et mensus est muros31 eius
31 muros Cor2 V Cor4 (.<Parisiensis>.) Rusch ] murus Cor2 V (grecus) Weber
interl.| id est defensores eorum
centum quadraginta et32 quatuor cubitorum,
32 et Cor4 (.<Parisiensis>)] om. Cor2 V ( al. ) La85 Weber | Et mensus.. .CXLIIII.] Cor4 (.<Parisiensis> totum habet in neutro genere), et murus eius centum quadraginta quatuor Cor2 V (grecus)
interl.| cubitus in quo est manus operationem significat
mensura hominis que est angeli.
interl.| vel quia equales angelis vel quia tante multitudinis
marg.| MENSURA  HOMINIS  QUE  EST  ANGELI. Iuxta litteram ostendit angelum apparuisse sibi in specie hominis, ut aperte denotet eum qui significabatur verum angelum, id est Filium Dei et verum hominem fuisse.
Numérotation du verset Apc. 21,18 
Et erat de33 {t. 4 : Erfurt, f. 1208va ; facsim., p. 576a} structura muri eius ex lapide iaspide34,
33 de] om.La85 P588
34 iaspide] iaspidis P588
interl.| lapide Christo vel viris fortibus in fide
marg.| STRUCTURA  MURI  EIUS  EX  LAPIDE. Id est35 si aliquis ad hoc36 instruitur ut sit defensor aliorum, hoc habet ex fide quam firmiter tenet et predicat quam iaspis viridis significat, ut sit defensor aliorum37.E
E ¶Codd. : P58 8 Rusch
35 Structura... id est] et P588
36 ad hoc] om. P588
37 ut sit... aliorum] om. P588
ipsa vero civitas
interl.| id est minor EcclesiaF
F ¶Codd. : P58 8 Rusch
aurum
interl.| quia :"Fulgebunt sancti" etc. d
d ¶Fons : Cf. Sap. 3, 7 : « Fulgebunt iusti et tamquam scintille in harundineto discurrent » ; cf. Corpus antiphonalium officii, n° 2907 ; Mt. 13, 43 : « Tunc iusti fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum » ; cf. Corpus antiphonalium officii, n° 2908.
marg.| aurum sapientiam denotat, vitrum fidei puritatem que ore promittit quod38 corde credit.G
G ¶Codd. : P58 8 Rusch
38 quod] om. P588
mundum39
39 aurum mundum] auro mundo La85, ex auro mundo P588
interl.| quantum ad animam
simile vitro mundo40
40 vitro mundo Cor2 V (anti.) = P588
interl.| quia et corda sanctorum translucebunt
interl.| quantum ad corpus
marg.| Dixerat41 in hac civitate esse muros et portas et fundamenta, et ipsos inter se alios maiores alios minores, hic exequitur murus ipse qualis sit, {t. 4 : Erfurt, f. 1208va ; facsim., p. 576a} et qualis ipsa civitas et fundamenta et porte.H
H ¶Codd. : P58 8 Rusch
41 Dixerat] ET ERAT praem. Rusch, post vitro mundo P588
Numérotation du verset Apc. 21,19 
et42 fundamenta muri civitatis
42 et Cor2 V (anti. habent) Rusch ] om. La85 Weber
interl.| id est propheteI
I ¶Codd. : Rusch, om. P588
omni lapide pretioso ornata.
interl.| id est43 omni genere virtutum vel imitatoribus qui vita et gloria44 Ecclesiam ornantJ
J ¶Codd. : P58 8 Rusch
43 id est] om. P588
44 et gloria] om. P588
Et45 fundamentum primum46 iaspis,
45 et] om. Cor1 LP La85 P588 Weber
46 primum… secundum... duodecimum Cor1 LP Rusch Clementina ] primus… duodecimus Cor2 V ( fundamentum primus iaspis secundus saphirus : anti<qui> et moderni a secundo usque ad duodecimum (.XII.) habent in masculino genere quod ubi referatur ad lapides non videtur convenire cum   fundamentum sit neutri generis, tamen sciendum quod   fundamentum in greco est masculinum, greco alichemelios [ sic pro o <id est> li themelios = Ὁ θεμέλιος ὁ πρῶτος,]) Weber | primum... secundus... duodecimus La85 | iaspis Cor1 LP Cor2 V La85² ] iaspidis Weber (F S Λ Φ ) La85*
marg.| iaspis viridis virorem fidei immarcescentem significat, vel iaspis est sanctorum fides non marcescens, sed semper in operis virore perseverans.K
K ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
secundum47 saphirus,
47 secundum] secundus La85 P588
marg.| SAPHIRUS. Similis sereno celo, qui percussus radiis solis ardentem emittit fulgorem, significat"altitudinem spei sanctorum" quorum"conversatio in celis est", qui et a vero sole innovati ardentius eterna querunt, et alios querere docent, dicentese : «Nostra conversatio in celis est».L
e Phil. 3, 20.
L ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
tertium calcedonius48,
48 tertium calcedonius] tertius carcedonius La85 Weber , tertius calcedon P588
marg.| CALCEDONIUS. Colorem pallentis lucerne habet fulget subdivo, in domo obscurus omnium sculpentium argumentis resistit, radio solis vel digitorum attriti excandens paleas ad se trahit, significat flammam interne caritatis sanctorum, qui foris despecti lucent in occulto, que caritas in abscondito bona agit, et in secreto conscientie sue quantum ad hoc quod se celat et alios operatione sua lateat non lucet. Sed cum aliis prodesse iubetur, tunc apparet quid fulgoris habeat intus. Sculpentibus resistit, quia inter adversa seculi fortis et insecabilis est, a nullo vinci potest, vel si quis eam vult sculpere et pingere adulatoria laude, resistit. Non ei concedit, quia vanam gloriam contemnit, et hi tales calefacti radiis solis veri, id est Christi vel digiti, id est Spiritus sancti, quasi contrectati paleas, id est peccatores et fragiles ad se trahunt sibique coniungunt.M
M ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
quartum49 smaragdus,
49 quartum] quartus La85 P588
marg.| SMARAGDUS. Quartus nimie viriditatis super omnes herbas et frondes, ut etiam circumfluum aerem reddat viridem. Huius multa genera, sed pretiosus reperitur in Scythia regione deserta, quos custodiunt gryphes animalia leoninum corpus, pedes autem caput et alas ut aquile, habent quatuor pedes quibus ut leones super terram currunt, per aerem volant ut aves, qui servant predictos lapides, non sibi sed hominibus auferunt contra quos Arimaspus pergens pugnat et eis aufert. Gryphes diabolus qui Christum vel fidei gemmam a fidelibus conatur auferre. Sed contra pugnat populus ille habens unum oculum, id est Christum qui non incedunt duabus viis, nec habent duplex cor, Christumque vel fidem eius rapiunt, quarta dicitur propter quatuor evangelia.N
N ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
Numérotation du verset Apc. 21,20 
quintum sardonyx,50
50 quintum sardonyx] quintus sardonyx La85, quintus sardonius P588
marg.| SARDONYX. Quintus tricolor, niger in imo candidus, in medio rubeus in summo id est sancti in passione exterius rubei, interius candidi, sed per humilitatem despecti, que quia ex infirmitate corporis descendit, quod quinque sensibus agitur quinta dicitur.O
O ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
sextum sardius51,
51 sextum sardius] sextus sardius La85 P588, sextus sardinus Weber
marg.| SARDIUS. Sextus sanguinei coloris unicolor martyrii gloriam significat. Sextus, quia sexta feria crucifixus est Christus. Vel sardius rubee terre habens speciem, significat sanctos qui licet cum mentis sublimes intellectu, tamen fragilitatis sue recordantur, attendentes se filios Ade qui rubra terra dicitur, qui sexta die factus est, unde et sardius sextus inducitur.P
P ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
septimum52 chrysolithus53,
52 septimum] septimus La85
53 chrysolithus] chrisolithis Cor2 V (... sic debent scribi), crisolitus La85, grisolitus P588
marg.| CHRYSOLITHUS. Aureum fulgorem habet, et videtur scintillas ardentes emittere, id est spiritualis inter miracula predicatio, aurum superna sapientia, scintillas quas emittit exhortationes vel miracula, quibus ad amorem Dei et proximi accendunt significantur. Quod quia per Spiritum sanctum fit septimo loco ponitur. Inde etiam   chrysolithus dictus quia fulget ut aurum.Q
Q ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
octavum54 beryllus55,
54 octavum] octavus La85 P588 Weber
55 beryllus] berillus La85 P588 Cor2 V (... sic debent scribi)
marg.| BERYLLUS. Octavus est predicantium operatio. Lucet ut aqua sole percussa. Urit etiam manum tenentis, quia qui sancto iungitur eius conversatione accenditur. Dicunt et alii, quia bicolor est viridis et pallens, significat"sanctos in contemplatione positos virides, sed cura terrene administrationis ad pallorem {t. 4 : Erfurt, f. 1208vb ; facsim., p. 576b} active vite redeuntes".R
R ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
nonum56 topazius,
56 nonum] nonus La85 P588
marg.| TOPAZIUS. Nonus, quo rarior eo pretiosior, et habet duos colores ex auro et etherea claritate, maxime lucens cum splendore solis tangitur, superans omnium gemmarum claritates, in aspectum suum singulariter provocans aspicientes, quem si plus polis obscuras, si nature relinquis clarior est, et nihil est carius regibus inter divitias. Contemplativam vitam significat quam sancti reges omnibus operum divitiis et gemmis virtutum preferunt, et in eam maxime aspectus suos dirigunt, et tanto amplius quanto frequentius divina illustrantur gratia. Ex interna caritate color aureus, ex dulcedine contemplationis ethereus, que ex attritu seculi semper obscurascit, vix enim potest quis simul doloribus attingi, et tranquilla mente celi gaudia intueri. Vel si polis, quasi si dignitatibus seculi honoras eos et ornas obscuras, quia contemplationi minus vacant, vel minoris meriti sunt. Et sicut in octavo activa vita, sic in nono contemplativa que est angelorum, quorum sunt novem ordines. Dicunt quidam quod omnium lapidum colores habet, unde et nomen habet, quia pan id est omne et invenitur in insula Egypti, que dicitur topazon significat"sanctos omnibus coloribus virtutum fulgidos".S
S ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
decimum57 chrysoprassus58,
57 decimum] decimus La85 P588
58 chrysoprassus] chrysoprasus Cor2 V (... sic debent scribi), crisoprassus CorS3 (cum .r. in penultima : Parisiensis) La85 , grisoprassus P588
marg.| CHRYSOPASSUS. In India nascitur, viridis aureeque mixture. Quidam etiam purpureus cum guttis aureis, significat"eos qui virorem eterne patrie caritate merentur", et aliam purpuram martyrii ostendunt, et quia exemplum Domini sequuntur in India, id est prope ortum solis sunt, et cum Christo regnare exspectant. In denario numero sunt, et decalogus implebitur per dilectionem que non finit, igitur in chrysopasso opus martyrii signatur et premium. Chryson : aurum, passos : porrum dicitur.T
T ¶Codd. : Rusch, om. P58 8 P11967
marg.| Hec glossa est alterius pagine. Chrysoprassus viridis aureeque59* coloris esse dicitur qui, pro eo quod in decimo loco ponitur, quosdam doctores Ecclesie significat. Qui et nobis60 in corpore positi multas docuerunt, et multo plures suis scriptis erudierunt. Quotidie erudiunt sicut Hieronymus, Gregorius, Ambrosius, Augustinus et ceteri tales. Qui et iam lumina Ecclesie recte dici possunt. In quorum viridi colore fidei firmitas in aureo vero sapientie fulgor accipitur. In denario numero Vetus Testamentum prout decem precepta legis accipiatur. Sed, quia Vetus Testamentum sine doctrina Novi non potest intelligi eo quod specialis intelligentia in Veteri nihil aliud sit quam Novum Testamentum, convenienter in decimo loco ponitur eo quod scientiam Veteris ac Novi plenissimam habuerunt. Possumus et aliud per denarium numerum intelligere. Denarius quippe numerus et div<i>dit et ordinat et perficit omnes numeros, ita et isti diviserunt quodam modo Scripturas cum eas per sententias et libros partiti sunt exponendo. Ordinaverunt eas cum earum obscuritates aperuerunt et, cum ordinata videbantur, quam rectum ordinem habuerunt manifestaverunt. Perfecerunt autem cum ea que deesse videbantur suppleverunt. U f
f ¶Fons : Apc. cum glossa prisca, Paris, BnF, lat. 11197, France : Centre, s11 3/3.
U ¶Codd. : P11967  ; om. Rusch
59 auree] corr., aureaque P11967
60 nobis] coniec., ûb’ P11967
undecimum61 hyacinthus62,
61 undecimum] undecimus La85 P588
62 hyacinthus] hiacinctus Cor2 V (... sic debent scribi), iacinctus La85 P588
marg.| HYACINTHUS. Undecimus, cum aere mutatur, in sereno perspicuus, in nubilo obscurus, significat discretissimos doctores, omnibus qualitatibus, moribus, etatibus, intellectibus se contemperantes, ut Paulus qui dicebatg : «Sapientiam loquimur inter perfectos». Item h : «Non potui vobis loqui» etc. Itemi : «Quis infirmatur» etc. Itemj :"Omnibus omnia factus sum ut omnes lucrifacerem".V
g 1Cor. 2, 6.
h 1Cor. 3, 1.
i 2Cor. 11, 29.
j 1Cor. 9, 22 : « Factus sum infirmis infirmus, ut infirmos lucrifacerem. Omnibus omnia factus sum, ut omnes facerem salvos ».
V ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
duodecimum63 amethystus64.
63 duodecimum] duodecimus La85
64 amethystus] amechistus Cor2 V (... sic debent scribi), ametistus La85
marg.| AMETHYSTUS. Duodecimus, purpureus mixto colore viole et rose, quasdam flammulas de se effundens. Purpureus color significat celestis regni habitus et angelice societatis principatum ad quem venturi sunt sancti. Viola humilem sanctorum verecundiam, cum odore bone operationis. Rosa pretiosam mortem martyrum qui non modo inter se sed etiam ad inimicos et persecutores flammas caritatis emittunt. Significat igitur amethystus celestis regni semper memoriam in cordibus humilium et illam egregiam virtutem, ut etiam pro inimicis orent, et de salute eorum curent, que est virtus virtutum. Colorum varietas, virtutum multiplicitas.W
W ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
Numérotation du verset Apc. 21,21 
Et duodecim porte65
65 porte La85 Rusch ] portis P588
interl.| cum sintX
X ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
marg.| ET  DUODECIM  PORTE. Quasi66 dixi esse duodecim portas, et cum ita sint duodecim ille porte, id est prophete67 introducentes ad fidem Trinitatis ex quatuor mundi partibus, per singulas, id est per instructionem singulorum68 sunt margarite, id est imitatores eorum, qui de quacumque parte mundi69 ad fidem70 Trinitatis vocentur71 sunt splendidi virtutibus.Y
Y ¶Codd. : La85 P58 8 Rusch
66 Et .XII. porte quasi] om. P588
67 prophete] om. La85 P588
68 instructionem singulorum] singularum instructionem P588
69 parte mundi] inv. La85 P588
70 fidem] + sancte La85
71 vocentur] vocantur P588
marg.| Duodecim porte id est omnes introductores in quatuor partibus mundi fundati fide sancte Trinitatis introducunt singuli duodecim id est omnes ex quatuor partibus ad fidem sancte Trinitatis qui sunt mar<garite> id est lucidi et solidiZ k
k ¶Fons : Anselmus Laodonensis, In Apc. 21, PL 162, 1582B : “Et duodecim portae duodecim margaritae sunt per singulas, id est, omnes introductores in quatuor mundi partibus fundati fide sanctae Trinitatis, introducunt duodecim, id est, omnes ex quatuor partibus mundi ad fidem Trinitatis, qui sunt margaritae, id est lucidi et solidi. Et singulae portae erant ex singulis margaritis, id est, unusquisque de introductoribus sunt splendentes et firmi virtutibus”. [MM2024]
Z ¶Codd. : La85, om. Rusch
{t. 4 : Erfurt, f. 1208vb ; facsim., p. 576b} duodecim margarite sunt per singulas et singule porte erant ex singulis margaritis,
interl.| quia et72 ipsi similiter virtutibus splendidi73 AA
AA ¶Codd. : P58 8 Rusch
72 et] om. P588
73 virtutibus splendidi] inv. P588
marg.| SINGULE  PORTE. Quasi74 : ad hoc ut essent porte opertuit esse margaritas.AB
AB ¶Codd. : P58 8 Rusch
74 Singule... quasi] Q. d. P588
et platee75 civitatis
75 platee Cor1 LP Cor2 V] platea La85 Weber
interl.| id est coniugatiAC
AC ¶Codd. : Rusch, om. P58 8
interl.| id est simpliciores qui76 laxius mundo utuntur77 AD
AD ¶Codd. : P588 Rusch
76 simpliciores qui] ipsi simplices P588
77 utuntur] utentes P588
marg.| PLATEE  CIVITATIS  AURUM, id est78 sapientia vel claritate79 pleni mundi a criminali macula.AE
AE ¶Codd. : P588 Rusch
78 Platee... id est] om. P588
79 claritate] caritate P588
aurum mundum80, tamquam vitrum perlucidum81.
80 aurum mundum P588 Rusch ] auro mundo Weber
81 perlucidum] lucidum P588
marg.| VITRUM  PERLUCIDUM, id est nullas sordes in se celantes, vel quia possunt mali in operibus82 nequitiam suam velut in speculo cognoscere.AF
AF ¶Codd. : P588 Rusch
82 operibus] + illorum P588
Numérotation du verset Apc. 21,22 
Et templum
interl.| hoc est83 locus orationis et oblationis que ibi locum non habebitAG
AG ¶Codd. : P588 Rusch
83 est] om. P588
non vidi in ea. Dominus enim Deus omnipotens templum illius84 est
84 illius] eius La85
interl.| id est omnimoda requiesAH
AH ¶Codd. : P588 Rusch
et agnus.
interl.| similiter est templum eiusAI
AI ¶Codd. : Rusch ; om. P588
Numérotation du verset Apc. 21,23 
Et civitas non eget sole
interl.| lumine fideiAJ
AJ ¶Codd. : Rusch ; om. P588
marg.| NON  EGET.85 Hic egent ad servitium Dei sole et luna, ibi non Deus enim plene illuminabit eos86.AK
AK ¶Codd. : P588 Rusch
85 Non eget] om. P588
86 eos] illos P588
neque luna
interl.| scientia acquisitaAL
AL ¶Codd. : Rusch ; om. P588
interl.| Vel non eget sole neque luna, id est maioribus vel minoribus predicatoribus.AM
AM ¶Codd. : Rusch ; om. P588
ut luceant
interl.| ad hocAN
AN ¶Codd. : Rusch ; om. P588
in ea, nam claritas Dei
interl.| id est TrinitasAO
AO ¶Codd. : P588 Rusch
illuminabit87 eam88 et lucerna eius
87 illuminabit] illuminavit Weber
88 nam claritas... eam] om. P588* (sec. m. compl. marg.)
interl.| id est lumine scilicet continens89 deitatemAP
AP ¶Codd. : P588 Rusch
89 scilicet continens] inv. P588
erit90 agnus.
90 erit] est La85 P588 Weber
interl.| id est humanitasAQ
AQ ¶Codd. : P588 Rusch
Numérotation du verset Apc. 21,24 
Et ambulabunt
interl.| ad aliorum illuminationemAR
AR ¶Codd. : P588 Rusch
marg.| ET  AMBULABUNT.91 Tanta erit lux in futuro quod usque ad finem mundi ambulabunt gentes, id est promovebuntur de bono in melius.AS
AS ¶Codd. : P588 Rusch
91 ambulabunt] om. P588
gentes
interl.| minores et subitiAT
AT ¶Codd. : Rusch ; om. P588
{t. 4 : Erfurt, f. 1209ra ; facsim., p. 577a} in lumine92 eius,
92 in lumine CorS2 Rusch ] per lumen CorS2 (Beda) Weber
marg.| {t. 4 : Erfurt, f. 1209ra ; facsim., p. 577a} IN  LUMINE. In spe huius93 luminis, vel per lumen, vel per lucem,94 vel per radios cognitionis eius.AU
AU ¶Codd. : P588 Rusch
93 huius] eius P588
94 vel per lumen vel per lucem] om. P588
et reges terre
interl.| maioresAV
AV ¶Codd. : Rusch ; om. P588
marg.| REGES  TERRE. Id est illi maiores qui regunt terrenitatem suam et aliorum95.AW
AW ¶Codd. : P588 Rusch
95 et aliorum] om. P588
afferent gloriam suam
interl.| id est acquisitos pro quibus coronabunturAX
AX ¶Codd. : P588 Rusch
et honorem
interl.| puritatem96 conscientieAY
AY ¶Codd. : P588 Rusch
96 puritatem] id est praem. P588
in illam97.
97 illam] viam P588
interl.| pro ea habendaAZ
AZ ¶Codd. : Rusch ; om. P588
Numérotation du verset Apc. 21,25 
Et porte eius
interl.| ad videndum et laudandum Deum intellectus et affectus
non claudentur
interl.| hoc de futuroBA
BA ¶Codd. : P588 ( post illic ) Rusch (post   claudentur )
marg.| In98 presenti aliquando subtrahitur predicatio, ne fures intrent et conculcent dum nox est, id est locus insidiarum, sed quia ibi dies perpetua et99 omnis timor auferetur.BB
BB ¶Codd. : P588 Rusch
98 In] ET PORTE praem. Rusch
99 et] om. P588
per noctem100,
100 noctem] diem P588 Cor2 V Weber
interl.| per aliquam adversitatemBC
BC ¶Codd. : Rusch ; om. P588
nox enim non erit illic.
Numérotation du verset Apc. 21,26 
Et afferent
interl.| in ipso futuroBD
BD ¶Codd. : P588 Rusch
interl.| id est representabunt Deo PatriBE
BE ¶Codd. : P588 Rusch
marg.| AFFERENT. Ad similitudinem victorum qui spolia in suas urbes ferunt.BF
BF ¶Codd. : P588 Rusch
gloriam
interl.| glorificatas gentesBG
BG ¶Codd. : P588 Rusch
et honorem gentium in illam.
interl.| id est puritatem conscientiarum gentiumBH
BH ¶Codd. : P588 Rusch
Numérotation du verset Apc. 21,27 
Non101 intrabit102 in eam103*
101 Non Rusch Clementina] nec P588 Cor2V CorS2 (al.) Weber
102 intrabit P588 Rusch] intravit Weber (F A I S)
103 eam CorS2 (al.) Cor4 Clementina ] illam La85 P588 Weber (S) CorS2 (al.) Rusch, illa Weber (F), ea Cor2 V Weber
interl.| vel 'eam'
marg.| NON  INTRABIT. Dicta honestate civitatis ne quisquam falsus frater ad aliquem horum graduum pertingere104 presumeret, determinat qui sunt intraturi qui non.BI
BI ¶Codd. : P588 Rusch
104 pertingere] pertinere P588
aliquid105 coinquinatum
105 aliquid Rusch ] aliquod Clementina
interl.| cum aliis per consensum inquinatum quantum ad peccatum cordis106
106 inquinatum quantum ad peccatum cordis] coinquinatum P588
abominationem107*
107 abominationem Amiatinus Φ Cor4 ( et non interponitur in .<Parisiensi>. nec aliquid aliud)] aut praem. Rusch Clementina, et praem. Cor2 V La85 Weber
marg.| id est aliquid criminaleBJ
BJ ¶Codd. : P588 Rusch
faciens108
108 abominationem faciens Rusch Clementina ] inv. Cor2 V Cor4 La85 Weber, faciens abominationem
interl.| vel quantum ad peccatum operisBK
BK ¶Codd. : Rusch ; om. P588
et mendacium,
interl.| mendacium facit qui in mendaciis inveniendis delectatur109 BL
BL ¶Codd. : P588 Rusch
109 in mendaciis inveniendis - delectatur] inv. P588
interl.| vel : quantum ad peccatum orisBM
BM ¶Codd. : Rusch ; om. P588
nisi
interl.| quasi110 : quid per singula nemo intrabit nisi BN
BN ¶Codd. : P588 Rusch
110 quasi] + d. P588
qui scripti sunt et111* in libro vite agni.
111 et Cor2 V Cor4 (et interponitur in .<Parisiensi>.) Wordsworth (U) ] om. La85 Rusch Clementina Weber
interl.| id est humanitatis per quam dabitur


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Apc. Capitulum 21), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=83&chapitre=83_21)
Signaler un complément d'information

Notes :