Hugo de Sancto Caro

<27.457b> Prologus ‘Iungat epistola’

Numérotation du verset Prolsal. Prol.457b,1 

1 Epistola sancti Hieronymi presbyteri ad Chromatium et Heliodorum episcopos de libris Salomonis.  a 
a ¶Fons : HIERONYMUS, Prologus in libris Salomonis de hebraeo translatis (CPL 0591 T (A), Edminor., p. 957 ; Repertorium biblicum, n° 457.
¶Codd. : <27.1> CorS1 ΩR Rusch Edmaior., locatim contuli : Som345 ΩD ΩL
1 Epistola sancti... Salomonis] Parabole Salomonis secundum hebraicam veritatem translate ab Eusebio Hieronymo presbytero petente Chromatio et Heliodoro episcopo (!) Hieronymus Som345, Incipit prologus in Parabolis Salomonis ΩD, Incipit prologus in Parabolis Salomonis Incipit prefatio Eusebii Hieronymi presbyteri in libros Salomonis. Chromatio et Heliodoro episcopis Hieronymus ΩL, Cromatio et Heliodoro episcopis Hieronymus ΩR* ( cancel. ) Edmaior. , + Prologus in parabolis Salomonis ΩR, Hieronymus Al76
Iungat epistola quos iungit sacerdotium, immo carta non dividat quos Christi nectit amor. Commentarios in Osee, Amos2*, Zachariam3, Malachiam quos4* poscitis scripsissem, si licuisset pre valitudine5. Mittitis solatia6 sumptuum7, notarios nostros et librarios sustentatis8, ut vobis potissimum nostrum desudet9 ingenium. Et ecce ex latere frequens turba diversa poscentium, quasi aut equum sit me vobis esurientibus10 et11 aliis laborare,12 aut in ratione dati et accepti cuiquam preter vos13 obnoxius sim. Itaque longa egrotatione fractus, ne penitus hoc anno reticerem et apud vos mutus essem, tridui opus nomini vestro14 consecravi, interpretationem videlicet trium Salomonis voluminum, Masloth, quod15 Hebrei Parabolas, vulgata16* editio Proverbia vocat, Qoelet quem17 grece Ecclesiasten, latine contionatorem possumus dicere, Sir Asirim 18 quod in linga nostra19 vertitur Canticum canticorum.
2 Amos Som345 ΩD ΩR Edmaior. ] + et Rusch Ed1530 |
3 Zachariam] Zacharia Som345 |
4 M. quos ΓM² Ω ΩR Al76 Clementina ] et praem. ΩSL Al76 , M. quoque Rusch Ed1530 , Malachiamque Cava... Φ ΨD Ω M Edmaior. |
5 pre valitudine ΩR Al76 Rusch Clementina ] per valitudinem Edmaior. |
6 solacia] solatium Som345 |
7 sumptum] super tuum Som345 ! |
8 sustentatis] sustentantes Val76 |
9 desudet Ω ΩR Rusch Ed1530 Clementina ] sudet Edmaior. |
10 esurientibus] esurire praem. Al76 |
11 et ΩJ C X ΠH Ω M ΩS] om. Edmaior. , etiam ΩJ ΩR Al76 |
12 aliis - laborare] inv. Al76 |
13 vos ΩR Rusch ] vobis Edmaior. |
14 nomini vestro ΩR Rusch ] inv. Edmaior. |
15 quod] quas ΩR Al76 Edmaior. |
16 vulgata ΩS ΩJ Al76 Edmaior. ] + autem ΓM Ω M ΩR Rusch Clementina |
17 quem] quod Al76 |
18 Sir Asirim CorS1 ] Syrasirim Al76, Syrasirin ΩJ ΩR Syrhasyrim Cor3 (hebr.) Sirhasirim CorS1 (hebr.) |
19 lingua nostra ΩJ² ΩR Rusch Ed1530 ] inv. Al76 Clementina , linguam nostram ΩS ΩJ* , nostram linguam Edmaior. |
Numérotation du verset Prolsal. Prol.457b,2 

 Fertur et Panaretos 20 Iesu filii Sirach liber, et alius pseudographus21, qui Sapientia Salomonis inscribitur, quorum priorem et22 hebraicum reperi, non Ecclesiasticum ut apud latinos, sed Parabolas prenotatum; cui iuncti erant Ecclesiastes et Canticum canticorum23, ut similitudinem Salomonis non solum numero librorum24 sed etiam25 materiarum genere coequaret. Secundus apud Hebreos nusquam est, quia26 et ipse stilus grecam eloquentiam redolet; et nonnulli scriptorum veterum hunc esse27 Iudei Philonis affirmant. Sicut ergo Iudith et Tobie28 et Machabeorum libros legit quidem eos29 Ecclesia, sed30 inter canonicas Scripturas non recipit, sic et hec duo volumina legat31 ad edificationem plebis, non ad auctoritatem ecclesiasticorum dogmatum confirmandam. Si cui sane Septuaginta interpretum magis editio placet, habet eam a nobis olim32 emendatam33. Neque enim nova sic34 cudimus35 ut vetera destruamus. Et tamen, cum diligentissime legerit, sciat magis nostra scripta intelligi36 que non in tertium vas37 transfusa coacuerint, sed statim de prelo purissime commendata teste, suum saporem servaverint.
20 panaretos] paneretos Al76, panarethos ΩJ, παναρετος Edmaior. |
21 pseudographus] ψευδεπιγραφος Edmaior. |
22 et] om. Al76 |
23 iuncti erant – Ecclesiastes... canticorum] inv. Al76 |
24 numero librorum] inv. Al76 Edmaior. |
25 etiam] non Al76, et Edmaior. |
26 quia] quin Edmaior. |
27 esse ΩJ] om. Edmaior. |
28 Tobie CorS1=Cor3 (vel)] T(h)obiam S CorS1 (Thobia?) ΩS ΩJ, Al76, Thobie Rusch , Tobi Edmaior. |
29 eos Q Φ Z² S ΨD ΩS ΩJ Rusch ] om. Edmaior. |
30 sed] + eos Clementina |
31 legat CorS1=Cor3 (vel) Rusch ] legit CorS1 ΩJ |
32 a nobis –olim ΩD Rusch Edmaior. ] inv. ΩR (hapax) |
33 emendatam] eradatam Al76* |
34 nova sic] inv. ΩD ΩR Al76 Edmaior. |
35 cudimus Cava X Σ T ΠH M Θ A Z² ΩS ΩJ ΩR Rusch Ed1530 Clementina ] condimus ΩJ Amiatinus Y Φ Z* T S ΓM ΨD Ω M Edmaior. |
36 scripta intelligi T² ΩD ΩS ΩJ ΩR Rusch Clementina ] intelligi Al76* Edmaior. , intelligi scriptura Al76² |
37 t. vas] inv. ΩD |

<27.457b> Hugonis de Sancto Charo epistolae Hieronymi presbyteri ad Chromatium et Heliodorum de libris Salomonis expositio

Numérotation du verset Prolsal. Prol.457b,1 
marg.| {3. 3ra } {a} Iungat epistola etc. Premittit autem Hieronymus epistolam huic libro, scribens Chromatio et Heliodoro Episcopis. In qua primo ostendit quod eorum gratia hunc librum de Hebreo transtulit in Latinum. Secundo ostendit, qui et quot sint libri Salomonis. Et hoc facit, ne quis crederet Ecclesiasticum esse parabolas Salomonis, eo quod ipse unum volumen invenit apud Hebreos, tres libros continens. Primo, Ecclesiasticum : Secundo, Ecclesiasten : Tertio, Cantica Canticorum. Tertio, ostendit quod sua translatio ceteris prevaleat. Primo ergo captans benevolentiam, ait :   Iungat ] id est iunctos esse ostendat, me scilicet et vos.
Numérotation du verset Prolsal. Prol.457b,2 
marg.| {b} Epistola quos iungit sacerdotium, imo charta non dividat id est non disiunctos mente ostendat, quos locorum intervalla corporaliter disiungunt et quos Christi nectit amor.
marg.| {c} Beati mundo corde id est libros, vel translationes. Excusatio, ex qua se excusat quod non transtulit illos quatuor Prophetas, vel potius quod non est commentatus super illos, sicut Chromatius et Heliodorus petierant, infirmitate prepeditus.
marg.| {d} In Osee, Amos, Zachariam et Malachiam quoque poscitis, scripsissem, si licuisset pre valetudine deficiente id est pre defectu valetudinis. Vel valetudo pro infirmitate ponitur. Et est sumptum ab usu quo dicitur in recessu, vel morte alicuius, vale,
marg.| {e} Mittitis solatia sumptuum, notarios nostros et librarios sustentantes id est sumptus in solatium id est necessarios ad sumptus scriptorum meorum.
marg.| {f} Ut vobis potissimum nostrum desudet ingenium ] Notarios dicit qui libros scribunt, librarios qui custodiunt vel emendant. Vel notarii dicuntur qui primo de littera minuta breviter scribunt chartas vel privilegia, librarii vero dicuntur qui postea de grossa littera diligentius scribunt, sicut fit Rome.
marg.| {g} Et ecce ex latere frequens turba diversa poscentium quasi dicat : Vos queritis a me commentarios in dictos Prophetas et alii quamplures requirunt alios.
marg.| {h} quasi aut equum sit id est iustum.
marg.| {i} Me vobis esurientibus id est valde desiderantibus hos commentarios.
marg.| {k} Et aliis me laborare ] A quibus non accipio sumptus et ita esurire corporaliter, quasi dicat : non est equum.
marg.| {l} Aut etiam ita rogant et poscunt a me multa, quasi in ratione dati et accepti [cuiquam preter vos obnoxius {3.3rb} sim. Sumptum est de Epistola ad Philippenses ultimo capituloa quasi dicat : Hieronymus , nulli sum obnoxius ad antidona, nisi vobis et ita non est equum me aliis laborare esurientibus. Argumentum quod plus tenemur et spiritualiter et temporaliter benefactoribus nostris.
a Phil.
marg.| {m} Itaque longa egrotatione fractus, ne penitus   hoc anno reticerem et apud vos id est vobis.
marg.| {n} Mutus essem, tridui opus id est trium Librorum Salomonis.
marg.| Vel tridui opus id est parvi laboris, vel parvi temporis. Finitum pro infinito.
marg.| {o} Nomini vestro consecravi id est vestre petitioni. Vel   vestro nomini id est vestro honori, quasi dicat : propter honorem vestrum tres libros Salomonis transtuli. Et hoc est quod sequitur.
marg.| {p} Interpretationem videlicet trium Salomonis voluminum, Masloth, quas Hebrei parabolas Ergo parabola est nomen Hebreum. Contra, hic dicit Gloss Parabole Grece, Latine similitudines. Solutio : Idem est nomen Grecum, vel Hebreum. Vel dic quod Hebrei vocant eas parabolas, non tamen sub hoc nomine parabola, sed forte sub alio idem significante.
marg.| {q} Vulgata autem editio Proverbia vocat id est editio Septuaginta, vel illa que fuit inventa in Hericho. Quod videtur velle Hieronymus ? Nam super illud Mi. 2.c. Mulieres populi mei eiecistis de domo deliciarum suarum, dicit Glossa Hieronymi, Iosephus scripsit et Hebrei dicunt quod Septuaginta Interpretes non sunt interpretati nisi quinque libros Moysi.
marg.| {r} Coeleth, quem Grece Ecclesiasten, Latine concionatorem possumus dicere. Sirasirim quod in lingua nostra vertitur Canticum Canticorum Sirasirim Hebraice, Grece epithalamium id est carmen nuptiale.
marg.| {s} Fertur et panaretos id est Ecclesiasticus, a pan quod est totum et areti quod est virtus, quasi totus virtuosus, vel omnium virtutum instructivus, quia de omnibus agit, scilicet.
marg.| {t} Iesu filii Sirach liber et alius pseudographus, qui sapientia Salomonis inscribitur Pseu do idem est quod falsum et graphos quod est scriptura, quasi falso inscriptus, quoad hoc quod intitulatur Sapientia Salomonis.
marg.| {v} Quorum scilicet duorum Ecclesiastici et Sapientie.
marg.| {x} Priorem id est Ecclesiasticum.
marg.| {y} Hebraicum reperi, non Ecclesiasticum prenotatum id est intitulatum, cum tamen sic deberet intitulari.
marg.| {z} Ut apud Latinos supple intitulatur.
marg.| {a} {3. 3va} Parabolas prenotatum reperi id est intitulatum sic, scilicet Parabolas, cum sic non deberet vocari.
marg.| {b} Cui scilicet Ecclesiastico.
marg.| {c} Iuncti   erant Ecclesiastes et Canticum Canticorum non hi duo libri Salomonis, quos nos habemus ; sed alii duo similes istis in materia.
marg.| {d} Ut similitudinem Salomonis non solum numero librorum, sed etiam materiarum genere quoequaret scilicet ille, qui composuit illos tres libros.
marg.| {e} Secundus scilicet sapientia.
marg.| {f} Apud Hebreos nusquam est, quia et ipse stylus Grecam eloquentiam redolet et nonnulli scriptorum veterum hunc esse Iudei Philonis. Affirmant qui Philo peritus fuit in Greca lingua, licet esset Iudeus.
marg.| {g} Sic ergo Iudith et Tobie et Machabeorum libros legit quidem eos Ecclesia ; sed inter Canonicas scripturas non recipit. Hoc verum est de Orientali Ecclesia, sed Occidentalis recipit, ut dicit Augustinus in libro de civitate Dei.
marg.| Vel forte nondum tempore suo recepti erant. Unde Gregorius in Moralium <libris> dicit librum Machabeorum non canonicum, qui postea fuit in quodam Concilio receptus, ut patet in Prologo quodam ipsius libri.
marg.| Vel sic, Inter Canonicas scripturas non recipit id est in canone veteris aut nove legis non computat : Sunt tamen canonici libri id est ab Ecclesia Catholica approbati.
marg.| {h} Sic et hec duo volumina legat ad edificationem plebis, non ad auctoritatem Ecclesiasticorum dogmatum {3. 3vb} contra Iudeos qui eas non recipiunt, (confirmandam. Si cui sane Septuaginta interpretum magis editio placet, habet eam a nobis olim emendatam,) quasi dicat : si alii magis placet editio Septuaginta Interpretum, quam nostra, accipiat eam, quia et nos eam olim correximus : Sed tamen nostra prevalet. Et hoc probat per simile. Sicut enim vinum transfusum de vase in vas et de illo in aliud, minus valet, quia citius acescit : Ita translatio Septuaginta transfusa est de Hebreo in Grecum et de Greco in Latinum et ita in tertium vas : nostra vero immediate sumpta est de fonte Hebraice veritatis et ideo purior et verior est.
marg.| {i} Neque enim sic nova cudimus id est formamus.
marg.| {k} Ut vetera destruamus : Et tamen cum diligentissime legerit, sciat magis nostra scripta intelligi id est magis intelligibilia esse.
marg.| {l} Que non in vas tertium sicu t editio Septuaginta.
marg.| {m} Transfusa coacuerit id est fuerint corrupta, sicut vinum quod perdit et saporem et calorem ex nimia transfusione de vase in vas.
marg.| {n} Sed statim de prelo id est de torculari.
marg.| {o} Purissime commendata teste idem est, vasi penitus incorrupto, suum saporem servaverint.
prol.| <Explicit Expositio Epistole Hieronymi.>


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Prolsal. Hugonis de Sancto Charo epistolae Hieronymi presbyteri ad Chromatium et Heliodorum de libris Salomonis expositio), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 14/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=27&chapitre=27_Prol.457b)
Signaler un complément d'information

Notes :