Petite bibliographie de la Catena aurea

page rédigée par : M. Morard, créée le : 7.5.2022 ; dernière mise à jour : 16.5.2022

Voir aussi : Ratio brevis editionis : bibliographie générale.

Introduction générale

Torrell (Jean-Pierre), Initiation à saint Thomas d'Aquin : sa personne et son œuvre, Fribourg-Paris, 2e éd. revue et augmentée d’une mise à jour critique et bibliographique, Ed. Universitaires de Fribourg / Cerf, [1993] 2002 (Vestigia, 13), p. 202-205, 495-495.

Etudes

Andrée (Alexander), Sharp (Tristan), Shaw (Richard), « Aquinas and ‘Alcuin’ : a NewSource of the Catena aurea on John », Recherches de théologie et philosophie médiévales, 83/1 (2016), p. 3-20. [L’autorité déclarée sous le nom d’« Alcuinus » par Thomas d’Aquin dans la Catena in Io. est en fait « Anselmus » de Laon, dans les Glose super Iohannem, source principale de la Glose ordinaire sur Jean]

Bataillon 1974 : Bataillon (Louis-Jacques), « Les Sermons de Saint Thomas et la Catena aurea », dans St. Thomas Aquinas 1274-1974. Commemorative Studies, t. 1, Toronto, Pontifical institute of mediaeval studies, 1974, p. 67-75 (repris dans La prédication, ici n° 87).

Bataillon 1993 : Bataillon (Louis-Jacques),  « Saint Thomas et les Pères : de la Catena à la Tertia pars », dans Ordo sapientiæ et amoris’, image et message de saint Thomas d’Aquin à travers les récentes études historiques, herméneutiques et doctrinales : hommage au professeur Jean-Pierre Torrell o. p., éd. par Carlos-Josaphat Pinto de Oliveira, o. p., Fribourg (Suisse), éditions universitaires, 1993, p. 15-36.

Bataillon 1994F : Bataillon (Louis-Jacques),   « La diffusione manoscritta e stampata dei commenti biblici di San Tommaso d'Aquino », Angelicum, 71, 1994, p. 579-590.

Berceville 1988 : Berceville (Gilles), L’Expositio continua sur les quatre évangiles de saint Thomas d’Aquin (Catena aurea). Le commentaire de Marc. Etat de la question et projet de recherches, Mémoire de DEA (Diplôme d’études approfondies), dactyl., Université Paris IV, 1988, 47+7 p.

Borgo 2015 : Borgo (Marta), « I sermoni di Tommaso d’Aquino e la Catena aurea : uno status quaestionis alla luce dell’edizione Bataillon », Memorie Domenicane, 46 (2015), p. 553-579.

Combefis 1668 : Combefis (François), Prolusio ad praefationem apolegeticam in P. Nicolai editionem novam Catenae Aurae Divi Thomae ; accedunt ejusdem Combefis discussiones ad prolusionem brevius excussae, Paris, André Cramoisy, 1668. In 8° (olim Bibliothecae Regis D.239)

Combefis 1669 : Combefils,  Discussiones ad Prolusionem brevius excussæ, Paris, 1669.

Conticello 1990 : Conticello (Carmelo Giuseppe), « San Tommaso ed i Padri: la Catena aurea super Ioannem », Archives d’histoire doctrinale et littéraire du Moyen Âge 65 (1990), p. 32-92.

Conticello 1992 : Conticello (Carmelo Giuseppe), « Notes sur les centres médiévaux de connaissance de la patristique grecque avant la composition de la Catena aurea de Thomas d’Aquin (+1274) », Revue de la Société Ernest Renan, 41 (1991-1992), p. 11-26.

Conticello 2004 : Conticello (Carmelo Giuseppe), « Théophylacte de Bulgarie, source de Thomas d’Aquin (Catena aurea in Ioannem) », in : Philomathestatos : Studies in Greek and Byzantine Texts Presented to Jacques Noret for his Sixty-Fifth Birthday, éd. B. Janssens, B. Roosen, P. van Deun, Leuven-Paris-Dudley, MA, Uitgeverij Peeters en Departement Oosterse Studies, 2004, p. 63-75.

Conticello 2020 : Conticello (Carmelo Giuseppe), « Tommaso d’Aquino e Bisanzio: testi e teologia. Il contributo tomistico all’ellenismo medievale », in :  A common mission the oriental congregation and the oriental institute (1917-2017), acts of the congress held at the Pio on 4-5 may 2017, Roma, 2020 (Orientalia christiana analecta 308), p. 211-249 [voir M. Morard, Les sources grecques de la Catena aurea sur Marc. A propos d’une publication récente]

De Rossi 1871 : De Rossi (Bernardo Maria), « Dissertatio quinta de expositione continua, quae appellatur Catena aurea, in quatuor evangelia deque operis pretio, textura et modo », $ in Thomae Aquinatis opera omnia iussu Leonis PP. XIII,  t. 1, Roma, 1882, p. CII[bis=CIII]-CXII.

Dondaine 1952 : Dondaine (Hyacinthe-François), « Les scolastiques citent-ils les Pères de première main ? », RSPT 36 (1952), 231-243.

Dozois 1963 : Dozois (C.), « Sources patristiques chez saint Thomas d'Aquin », Revue de l'université d'Ottawa 33 (1963), 28*-48* ; 145*-167*.

Dozois 1964 : Dozois (C.), « Sources patristiques chez saint Thomas d'Aquin », Revue de l'université d'Ottawa, 34 (1964), 231*-241*.

Dozois 1965 : Dozois (C.), « Sources patristiques chez saint Thomas d'Aquin », Revue de l'université d'Ottawa, 35 (1965), 73*-90*.

Kannengieser2006 : Kannengieser (Charles), Handbook of Patristic Exegesis, Leiden, Brill, 2006 : B, 10, XI: “Catenae: “Chains” of Biblical Interpretation”, p. 978-987.

Kannengieser2016 : Kannengieser (Charles), Commentaries, Catenae, and biblical  tradition: papers from the Ninth Birmingham Colloquium on the Textual Criticism of the New Testament in conjunction with the COMPAUL Project, ed. H.A.G. Houghton, Piscataway, Gorgias Press, 2016.

Mercati 1901 : Mercati (G.), «La versione antica delle omilie 9-25 ‘in Matthaeum’ di S. Giovanni Crisostomo fatta da Aniano», in Note di letteratura biblica e cristiana antica, Roma, 1901 (Studi e testi 5), p. 143-144.

Molina 2016 : Rodríguez Molina (Javier), « An unknow old Spanish translation of the New Testament and the first version of the Catena aurea », Revista de Filología Española, 96 (2016), p. 289323.

Morard 1987 : Morard (Martin), « La lecture du récit de la tentation par saint Thomas d’Aquin (Catena aurea sur Mt 4, 1-11) », Séminaire du prof. Jean-Pierre Torrell, Université de Fribourg (CH), dactyl., 1987, 54+22 p.

Morard 1997 : Morard (Martin), « Une source de saint Thomas d’Aquin : le deuxième concile de Constantinople (553) », Revue des Sciences philosophiques et théologiques 81 (1997), p. 21-56.

Morard 2005 : Morard (Martin), « Thomas d’Aquin lecteur des conciles », dans ‘Ad un fine fur l’opere sue’ Miscellanea di studi per commemorare i trent’anni di permanenza della Commissione Leonina (OP) nel Collegio di S. Bonaventura (OFM) di Grottaferrata (1973-2003), Archivum franciscanum historicum, t. 98, 2005, p. 211-365.

Morard 2019 : Morard (Martin), « Pour une lecture panoramique de la Bible latine glosée. Le programme Glossae Sacrae Scripturae electronicae », Revue Mabillon, n. s., t. 30 (= t. 91), 2019, p. 209-225.

Morard 2020A : Morard (Martin), « L'Opus imperfectum in Matthaeum, source de la Catena aurea », dans Sacra Pagina, https://big.hypotheses.org/2536.

Morard 2022 (à paraître) : Morard (Martin), « La Catena au goût du jour ? Réécritures humanistes des traductions médiévales du grec par les éditeurs de la Catena aurea de Thomas d’Aquin (xvie – xviie siècles) dans Parler avec les mots d'autrui : autour de la citation à la Renaissance. 63e colloque international d'études humanistes (1-2 juillet 2021), dir. Marie-Élisabeth Boutroue (CESR, CNRS) et Hélène Rabaey (Université du Havre, CESR), Europeana humanistica, à paraître. [résumé]

Morard (en préparation) : Famosus Glossator... Thomas d’Aquin auteur de la Catena aure super Evangelia. Prolégomènes à une édition critique, t. 1 La fabrique de la Catena (Histoire, statut, structure et destin de l’oeuvre), t. 2 Repères pour l’analyse des sources de la Catena (catalogue des sources), t. 3 Repères pour l’analyse du texte de la Catena (tradition directe et indirecte), Paris, [mémoire inédit d’Habilitation à diriger des recherches]

Nicolai 1668 : Nicolai (Iohannis), [Honoratus a Sancto Gregorio],  In Catenam auream sancti Thomae et p. Nicolai editionem novam apologetica praefatio, Paris, Jacob Greu, 1658.

Nicolai 1668b : Nicolai (Iohannis), In Dissertationem de fictitio S. Thomæ græcismo summaria epistolaris Discussio, [1668 ?] [contre l’opinion de Bertrand Guyard OP qui soutenait que Thomas savais le grec].

Nicolai 1669 : Nicolai (Iohannis), In Catenam auream S. Thomæ opera et studio F. Johannis Nicolairecognitamconfixiones præsumptitiæ, per eumdem recognitorem ex professo refixæ seu verius discussæ frictiones, Paris, 1669.

Quétif-Echard 1719, t. 1, p. 326-330 : Scriptores ordinis praedicatorum, ed. J. Quétif, J. Echard, 2 vol., Paris, 1719.

Diffusion, réception et influences

Bataillon 1999 : Bataillon (Louis-Jacques), « Olivi utilisateur de la Catena aurea de Thomas d’Aquin», dans Pierre de Jean Olivi (1248-1298), pensée scolastique, dissidence spirituelle et société, Actes du colloque de Narbonne (mars 1998), éd. Alain Boureau et Sylvain Piron, Paris, Vrin, 1999, p. 115-120.

Hoerner 2008 : Hörner (Petra), Catena aurea deutsch : die ostmitteldeutsche Übersetzung des Katenenkommentars des Thomas von Aquin, Berlin, de Gruyter, 2008.

Vinzent 2012 : Vinzent (Markus), Meister Eckhart, «On the Lord's Prayer». De oratione Dominica. Introduction, Text, Translation, and Commentary, Leuven, Paris, Walpole (MA), 2012, p. 1-97.

Masnovo 1906 : Masnovo (Amato), « La Catena aurea de s. Thomas d’Aquin et un nouveau codex de 1263 », Revue philosophique de Louvain, 50, 1906, p. 200-205 (à propos des ms. Parma, Biblioteca Palatina, palat. 1, CMT ; propose des reconstitutions textuelles hasardeuses).


Comment citer cette page ?
Martin Morard, Petite bibliographie de la Catena aurea in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 06/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/page.php?id=83)