Nicolaus de Lyra

Capitulum 14

Numérotation du verset Sir. 14,1 

beatus vir qui non est lapsus verbo ex ore suo et non est stimulatus in tristitia delicti
Numérotation du verset Sir. 14,2 

felix qui non habuit animi sui tristitiam
et non excidit ab spe sua
Numérotation du verset Sir. 14,3 

viro cupido et tenaci sine ratione est substantia et homini livido ad quid aurum
Numérotation du verset Sir. 14,4 

qui acervat ex animo suo iniuste aliis congregat et in bonis illius
alius luxuriabitur
Numérotation du verset Sir. 14,5 

qui sibi nequa est cui alii bonus erit et non iocundabitur in bonis suis
Numérotation du verset Sir. 14,6 

qui sibi invidet nihil est illo nequius et hec redditio est malitie illius
Numérotation du verset Sir. 14,7 

et si bene fecerit ignoranter et non volens facit et in novissimo manifestat malitiam suam
Numérotation du verset Sir. 14,8 

nequa est oculus
lividi et avertens faciem
et despiciens animam suam
Numérotation du verset Sir. 14,9 

insatiabilis oculus cupidi in parte iniquitatis
non satiabitur donec consummet arefaciens animam suam
Numérotation du verset Sir. 14,10 

oculus malus ad mala et non satiabitur pane
et in tristitia erit super mensam suam
Numérotation du verset Sir. 14,11 

fili si habes benefac tecum et Deo bonas oblationes offer
Numérotation du verset Sir. 14,12 

memor esto quoniam mors non tardat et testamentum inferorum quia demonstratum est tibi testamentum enim huius mundi morte morietur
Numérotation du verset Sir. 14,13 

ante mortem
benefac amico tuo et secundum vires tuas
exporrigens da pauperi
Numérotation du verset Sir. 14,14 

non defrauderis
a die bono et
particula diei boni1
1 diei boni] boni doni Weber
non te pretereat
Numérotation du verset Sir. 14,15 

nonne aliis relinques
dolores et labores tuos in divisione sortis
Numérotation du verset Sir. 14,16 

Da
et accipe
et iustifica animam tuam
Numérotation du verset Sir. 14,17 

ante obitum tuum operare iustitiam
quoniam non est apud inferos invenire cibum
Numérotation du verset Sir. 14,18 

omnis caro sicut fenum veterescit et sicut folium fructificans in arbore viridi
Numérotation du verset Sir. 14,19 

alia generat et alia deicit sic generatio carnis et sanguinis alia finitur et alia nascitur
Numérotation du verset Sir. 14,20 

omne opus corruptibile in fine deficiet et qui illud operatur ibit cum ipso
Numérotation du verset Sir. 14,21 

et omne opus electum iustificabitur
et qui operatur illud honorabitur
in illo
Numérotation du verset Sir. 14,22 

beatus vir qui in sapientia sua morietur
et qui in iustitia sua
meditabitur et in sensu
cogitabit circumspectionem Dei
Numérotation du verset Sir. 14,23 

qui excogitat vias illius
in suo corde et in absconsis illius
intelligens vadens post illum2
2 illum] illam Weber
quasi vestigator et in viis illius consistens
Numérotation du verset Sir. 14,24 

qui respicit per fenestras
et in ianuas illius
audiens
Numérotation du verset Sir. 14,25 

qui requiescit iuxta domum illius et in parietibus illius
figens palum
statuet casulam suam
ad manus illius et requiescunt in casula eius bona per evum
Numérotation du verset Sir. 14,26 

statuet filios
suos sub tegimen illius et sub ramis illius morabitur
Numérotation du verset Sir. 14,27 

protegetur in subtegmine illius a fervore
et in gloria eius requiescet

Capitulum 14

Numérotation du verset Sir. 14,ad litteram 
marg.| {3.2039} Beatus vir. Superius a principio tertii capituli et citra actum est, hic consequenter agitur de virtutis exercitio in ordine ad Deum. Et dividitur in duas partes, quia primo removetur impedimentum, secundo acceditur ad propositum, ibi : Beatus vir qui in sapientia. Primum autem impedimentum est loquacitas, que habet peccatum annexum. Prv. 10.c. In multiloquio peccatum non deerit, et per consequens in Deum ordinari impedit. Hanc igitur loquacitatem excludit, dicens.
marg.|  .1. Beatus vir, qui non est lapsus. Verumtamen quia taciturnitas est aliquando vitiosa, scilicet quando tacetur illud quod quis dicere tenetur, ideo subditur.
marg.|  .2. Et non est stimulatus. remorsu conscientie.
marg.|  .3. In tristitia delicti. Dicitur autem delictum quasi derelictum, per quod intelligitur peccatum omissionis tacendo, quod debet dici, de quo debet homo per penitentiam tristari. Secundum impedimentum est accidia, que reddit hominem tristem, et ponderosum ad opera bona, per que ordinatur quis in Deum, et sic impedit ordinem istum, quod excluditur cum dicitur.
marg.|  .4. Felix qui non habuit animi sui tristitiam. In bonis operibus exequendis.
marg.|  .5. Et non excidit a spe sua. que est certa expectatio beatitudinis a qua spe facit accidia decidere.
marg.|  .6. Viro cupido, et tenaci. Hic removetur tertium impedimentum, quod est immoderata cupiditas terrenorum, que radix est omnium malorum, ut dicitur. 1. Timo. vi.f. propter quod impedit ordinem in Deum. Hoc igitur impedimentum primo removetur, secundo quoddam corollarium infertur, ibi. Fili si habes. Circa primum dicitur : Viro cupido. in male acquirendo.
marg.|  .7. Et tenaci. Male retinendo.
marg.|  .8. Sine ratione est substantia. id est divitie, quia non proficiunt sibi, eo quod avaro tam deest quod habet quam quod non habet, ut dicit Hieronymus in epistola ad Paulinum. Similiter nec aliis quibus nihil dat, propter quod nocet avaro quantum ad animam et corpus. Et quoniam ex avaritia nascitur invidia, sequitur.
marg.|  .9. Et homini livido ad quid aurum. quasi dicat ad malum suum.
marg.|  .10. Qui acervat ex animo suo iniuste. id est scienter et a proposito iniuste acquirendo.
marg.|  .11. Aliis congregat. nam frequenter usu divitiarum privatur, {3.2040} et ab aliis male consumuntur. ideo sequitur.
marg.|  .12. Qui sibi nequam est. iniuste acquirendo.
marg.|  .13. Cui aliis bonus erit. quasi dicat nulli, nam per hoc aliis nocet, qui suis divitiis abutuntur.
marg.|  .14. Qui sibi invidet. Qualis est avarus, qui ex avaritia retrahit sibi necessaria.
marg.|  .15. Nihil est illo nequius. quia torquet seipsum quantum ad animam et corpus.
marg.|  .16. Et si benefecerit. sicut aliquando contingit, quod invidus intendens alii nocere, promovet eius bonum, sicut fecerunt fratres Ioseph, intendentes eum vendere in servum, occasionaliter fecerunt eum Egypti dominum.
marg.|  .17. Et in novissimo manifestat malitiam suam. Ostendens se dolere de proximi prosperitate. ideo subditur.
marg.|  .18. Nequam est oculus lividi. quia non potest videre bonum alterius facie recta.
marg.|  .19. Et despiciens animam suam. quia continue affligit eam.
marg.|  .20. Insatiabilis oculus cupidi. nam ex acquisitis non diminuitur eius cupiditas, sed augetur. ideo subditur.
marg.|  .21. In parte iniquitatis. id est inique acquisitionis.
marg.|  .22. Non satiabitur. quia semper plus appetit.
marg.|  .23. Donec consumat, arefaciens animam suam. id est vitam suam cupiditatis ardore.
marg.|  .24. Et non satiabitur pane. nam ex avaritia nimia non potest bonis habitis uti.
marg.|  .25. Fili si habes. Hic ex dictis infert corollarium, scilicet quod homo habitis bonis utatur ad bonum virtutis, dicens. Fili si habes. bona temporalia.
marg.|  .26. Bene fac tecum. inde vivendo, decenter secundum statum tuum.
marg.|  .27. Et Deo dignas oblationes offer. ad sustentationes ministrorum ecclesie et pauperum.
marg.|  .28. Memor esto. postquam nullus operari meritorie poterit.
marg.|  .29. Et testamentum inferorum. id est ordinatio Dei de morte singulorum. Hebre. 9.g. Statutum est hominibus semel mori. Et dicitur testamentum inferorum, nam tempore quo scriptus fuit liber iste, iusti descendebant ad limbum.
marg.|  .30. Quia demonstratum est tibi. dicente Iacob, Genesis. 37.g. Descendam ad filium meum lugens in infernum.
marg.|  .31. Testamentum enim. idest, hereditas humana filiis a parentibus legata.
marg.|  .32. Morte morietur. id est cito deficiet. Ideo subditur.
marg.|  .33. Ante mortem benefac amico. Idest omni proximo indigenti, nam omnis proximus ex caritate est diligendus.
Numérotation du verset Sir. 14,ad litteram 
marg.| {3.2041} .1. Non defrauderis a die bono. id est festivo, tunc enim magis est oblationibus et eleemosynis insistendum.
marg.|  .2. Et particula desiderii boni etc. id est te vacuum et otiosum a bonis operibus non relinquat.
marg.|  .3. Nonne aliis relinques etc. quasi dicat melius est, quod expendas in bonis usibus in vita tua.
marg.|  .4. In divisione, etc. Ordinavit enim Deus, quod aliqui sint pauperes et aliqui divites, ut divites pauperibus dent temporalia, et pro eis recipiant eterna.
marg.|  .5. Ante obitum tuum operare iustitiam. id est opera iustitie legalis, que includit omnem virtutem.
marg.|  .6. Quoniam non est apud inferos invenire. id est merendi locum.
marg.|  .7. Omnis caro sicut fenum veterascet. id est omnis homo cito deficiet.
marg.|  .8. Alia generantur, et alia deiiciuntur. nam generatio unius est corruptio alterius, in plantis et animalibus.
marg.|  .9. Sic generatio carnis et sanguinis , id est hominum, nam parentibus morientibus filii succedunt in loco eorum, secundum statum corporalem.
marg.|  .10. Omne opus corruptibile. id est ducens ad corruptionem, quod proprie est peccatum.
marg.|  .11. In fine deficiet. id est deficere faciet a beatitudine.
marg.|  .12. Et omne opus electum. id est meritorium.
marg.|  .13. Iustificabitur. id est a Deo approbabitur tanquam iustum.
marg.|  .14. Et qui operatus est. id est pro illo honore celesti et eterno.
marg.|  .15. Beatus vir. Remotis impedimentis, hic acceditur ad propositum tractando de virtutum exercitio secundum ordinem in Deum, in quem ordinatur homo per veritatis cognitionem et peccati detestationem. Igitur primo agitur de primo, secundo de secundo, seq. ca. ibi. Non dixeris. Prima in duas, quia primo circa veritatis sapientiam commendatur acquisitionis actus, secundo acquisite rei fructus, in principio sequentis capituli. Circa primum dicitur. Beatus vir. in spe.
marg.|  .16. Qui in sapientia morabitur. meditando divina, quorum cognitio proprie dicitur sapientia, quasi sapida scientia. Et quoniam non est tantum de divinis meditatio speculativa, sed etiam extensione ad opus fit practica, nam propter amorem dilecti precipit {3.2042} operari, ideo subditur.
marg.|  .17. Et qui in iustitia meditabitur. reddendo Deo debitum cultum et proximo suo iustum convictum.
marg.|  .18. Et in sensu. id est sensate.
marg.|  .19. Cogitabit circumspectionem Dei. idest, quod Deum circumspiciunt omnia et ubique. Hbr. 4.d. Omnia nuda et aperta sunt oculis eius.
marg.|  .20. Qui excogitat vias illius. idest opera Dei, que sunt vie deveniendo in cognitionem eius, Ro. primo capitulo Invisibilia Dei a creatura mundi, idest ab homine per ea que facta sunt, intellecta conspiciuntur, sempiterna quoque virtus eius et divinitas, ideo sequitur.
marg.|  .21. Et in absconsis illius. idest Dei proprietatibus, que sunt absconse ignorantibus.
marg.|  .22. Intelligens. pre aliis.
marg.|  .23. Vadens post illam quasi investigator. id est vestigii eius secutor, quod est in creaturis.
marg.|  .24. Qui respicit per fenestras illius. id est per revelationes factas in novo ac veteri testamento.
marg.|  .25. Et in ianuis illius audiens. idest in ecclesia militante, per quam est ingressus ad triumphantem.
marg.|  .26. Qui requiescit iuxta domum illius. firmiter credendo, et suaviter contemplando.
marg.|  .27. Et in parietibus illius figens palum. id est suum intellectum, ne ad curiosa et vana evagetur.
marg.|  .28. Statuet casulam suam. id est domicilium suum.
marg.|  .29. Ad manus illius, scilicet Dei, expectando continue dona gratie sue, ideo sequitur.
marg.|  .30. Et requiescet in casula illius bona. id est gratie dona.
marg.|  .31. Per evum. scilicet Deum.
marg.|  .32. Statuet filios suos. id est discipulos suos.
marg.|  .33. Sub tegmine illius. erudiendo eos in predictis.
marg.|  .34. Et sub ramis illius. id est documentis eius.
marg.|  .35. Morabitur. meditando et operando.
marg.|  .36. Protegetur sub tegmine illius. a fervore, vitiorum.
marg.|  .37. Et in gloria eius requiescet. per adeptionem premiorum.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 14), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_14)
Signaler un complément d'information

Notes :