Capitulum 21
Numérotation du verset
Sir. 21,1
fili peccasti non adiicias iterum sed et de pristinis deprecare
ut tibi remittatur
Numérotation du verset
Sir. 21,2
quasi a facie colubri fuge peccata et si accesseris ad illa
suscipient te
Numérotation du verset
Sir. 21,3
dentes leonis dentes
eius interficientes
animas hominum
Numérotation du verset
Sir. 21,4
quasi romphea bis acuta omnis iniquitas plage illius non est sanitas
Numérotation du verset
Sir. 21,5
Obiurgatio1
1 Obiurgatio] Cataplectatio
Weber
et iniurie annullabunt substantiam sic substantia superbie eradicabitur
Numérotation du verset
Sir. 21,6
deprecatio pauperis
ex ore
usque ad aures
eius veniet et iudicium festinato adveniet illi
Numérotation du verset
Sir. 21,7
qui odit correptionem
vestigium est peccatoris et qui timet Deum convertet ad cor suum
Numérotation du verset
Sir. 21,8
notus a longe potens lingua audaci et sensatus scit labi se ab ipso
Numérotation du verset
Sir. 21,9
qui edificat domum impendiis alienis quasi qui colligat lapides suos in hieme
Numérotation du verset
Sir. 21,10
stuppa collecta synagoga peccantium
et consummatio illorum flamma ignis
Numérotation du verset
Sir. 21,11
via peccantium complanata lapidibus et
in fine illorum inferi et tenebre et pena
Numérotation du verset
Sir. 21,12
qui
custodit iustitiam continebit sensum eius
Numérotation du verset
Sir. 21,13
consummatio timoris
Dei sapientia et sensus
Numérotation du verset
Sir. 21,14
non erudietur qui non est sapiens in bono
Numérotation du verset
Sir. 21,15
est autem insipientia que abundat in malo et non est sensus ubi est2
2 est] abundat
Weber
amaritudo
Numérotation du verset
Sir. 21,16
scientia sapientis tamquam inundatio abundabit et consilium illius sicut fons vite permanet
Numérotation du verset
Sir. 21,17
cor fatui3
3 cor fatui] confatui
X
quasi vas confractum4
4 confractum] fractum
Σ L
et omnem sapientiam5 non tenebit
5 sapientiam] scientiam
X cum Pseudo Augustino et graeco
Numérotation du verset
Sir. 21,18
verbum sapiens quodcumque audierit scius laudabit
et ad se adiiciet audivit luxuriosus
et displicebit illi et proiciet illud
post dorsum suum
Numérotation du verset
Sir. 21,19
narratio
fatui
quasi sarcina in via
nam in labiis
sensati
invenietur gratia
Numérotation du verset
Sir. 21,20
os
prudentis
queritur in ecclesia
et verba illius cogitabunt in cordibus suis
Numérotation du verset
Sir. 21,21
tamquam domus exterminata sic fatuo sapientia
et scientia insensati inenarrabilia verba
Numérotation du verset
Sir. 21,22
compedes in pedibus stulto doctrina et quasi vincula manuum supra manum dexteram
Numérotation du verset
Sir. 21,23
fatuus in risu inaltat vocem suam
vir autem sapiens vix tacite ridebit
Numérotation du verset
Sir. 21,24
ornamentum aureum prudenti doctrina
et quasi brachiale in brachio dextro
Numérotation du verset
Sir. 21,25
pes fatui facilis in domum proximi et homo peritus
confundetur a persona potentis
Numérotation du verset
Sir. 21,26
Stultus
a fenestra respiciet
in domum
vir autem eruditus
foris stabit
Numérotation du verset
Sir. 21,27
stultitia hominis audire per ostium
et prudens
gravabitur contumelia
Numérotation du verset
Sir. 21,28
Labia
imprudentium stulta narrabunt
verba autem prudentium statera
ponderabuntur
Numérotation du verset
Sir. 21,29
et in ore fatuorum cor illorum et in corde sapientium os illorum
Numérotation du verset
Sir. 21,30
dum maledicit impius diabolum maledicit
ipse animam suam
Numérotation du verset
Sir. 21,31
susurrio coinquinabit animam suam
et in omnibus
odietur et qui manserit odiosus erit tacitus
et sensatus honorabitur
Capitulum 21
Numérotation du verset
Sir. 21,ad litteram
marg.|
{3.2073}
Fili peccasti.
Supra detestatus est autor peccatorum originem, hic consequenter detestatur eorum multitudinem. Nam humanum est peccare, sed diabolicum est in peccato perseverare. Primo igitur detestatur hoc de omnibus peccatis in generali. Secundo de aliquibus in speciali ibi. Obiurgatio. Circa primum dicitur.
marg.|
.1.
Fili peccasti.
humana fragilitate.
marg.|
.2.
Non adiicias iterum.
addendo peccatum peccato.
marg.|
.3. Sed et de pristinis deprecare, etc. per te et per alios.
marg.|
.4.
Quasi a facie colubri fuge peccata.
que statim intoxicant animam, sicut coluber sibi appropinquantem.
marg.|
.5.
Et si accesseris ad illa.
per consensum.
marg.|
.6.
Suscipient te.
involvendo et ligando per actum et consuetudinem.
marg.|
.7.
Dentes leonis dentes eius.
nam devorat totaliter bonum gratie, et diminuit bonum nature.
marg.|
.8.
Quasi romphea bis acuta.
quia ledit animam et corpus, et ledit etiam in presenti subtrahendo gratiam, et in futuro per gehenne penam que est interminabilis. propter quod subditur. Plage illius non est sanitas.
marg.|
.9.
Obiurgatio.
Hic consequenter detestatur peccata in speciali, et primo peccatum superbie, quod est aliorum initium, ut dictum est supra 10. cap. Dicit igitur. Obiurgatio. in verbis.
marg.|
.10.
Et iniurie.
in factis.
marg.|
.11.
Annullabunt substantiam.
id est, divitias temporales : nam ista frequenter puniuntur pena pecuniaria, et etiam spirituales, que annihilantur per vitia. Et quoniam iniurie procedunt ex superbia, sequitur.
marg.|
.12.
Et domus que nimis locuples est.
Et patet ex dictis sententia. et subditur dictorum causa, cum dicitur.
marg.|
.13.
Deprecatio pauperis.
iniuriati verbis et factis superbi.
marg.|
.14.
Ex ore.
suo.
marg.|
{3.2074}
marg.|
.15.
Usque ad aures.
Dei.
marg.|
.16.
Perveniet.
id est, exaudietur.
marg.|
.17.
Et iudicium.
id est, vindicatio.
marg.|
.18.
Festinato adveniet illi.
per deiectionem superbi.
marg.|
.19.
Qui odit correptionem.
qualis est superbus.
marg.|
.20.
Vestigium est peccatoris.
id est, imitator diaboli, qui dicitur peccator antonomasice, tum quia peccavit primo, tum quia obstinatus est in peccato.
marg.|
.21.
Et qui timet Deum, convertetur ad cor suum.
correptionem recipiendo a peccatis cavendo.
marg.|
.22.
Notus a longe potens lingua audaci.
Potens hic accipitur pro superbo, qui magna estimat de seipso. Et iste cognoscitur a longe per linguam audacem, nam alte loquitur et superbe.
marg.|
.23.
Et sensatus scit labi.
prudenter eius consortium evitando.
marg.|
.24.
Qui edificat.
Hic in speciali detestatur vitium avaritie. Et dividitur in duas partes, quia primo facit propositum. Secundo declarat quoddam dictum, ibi : Non erudietur. Circa primum dicitur. Qui edificat domum suam impendiis alienis. id est, expensis per rapinam collectis.
marg.|
.25.
Quasi qui colligit lapides suos.
in edificio, adinvicem componendo.
marg.|
.26.
In hyeme.
nam edificium tale non est stabile, nec similiter domus per rapinam edificata. Et quia pena correspondet peccato, subditur.
marg.|
.27.
Stupa collecta.
ad incendium apta.
marg.|
.28.
Synagoga peccantium.
id est, raptorum.
marg.|
.29.
Et consummatio illorum.
id est, consummata, et ultima illorum pena.
marg.|
.30.
Flamma ignis.
infernalis, sicut in presenti arserunt flamma cupiditatis. propter quod subditur.
marg.|
.31.
Via peccantium complantata lapidibus.
nam etiam in presenti affliguntur malis pluribus. propter quod in eorum persona dicitur, Sap. 5.b. Lassati sumus in via iniquitatis et perditionis : ambulavimus vias difficiles, etc.
Numérotation du verset
Sir. 21,ad litteram
marg.|
{3.2075} .1.
Et in finem illorum inferi.
Dicitur in plurali, eo quod plura loca sunt ibi.
marg.|
.2.
Et tenebre.
interiores et exteriores.
marg.|
.3.
Et pene,
etc., scilicet pena sensus et pena damni. Et quia rapine de qua dictum est, opponitur iustitia ad proximum, et timor ad Deum, ideo de ipsis subdit, ut magis propositum elucescat.
marg.|
.4. Qui custodierit iustitiam, etc. ad proximum.
marg.|
.5.
Continebit sensum eius,
etc. id est, firmiter tenebit iustitie dictamen in suis operibus.
marg.|
.6.
Consummatio timoris Dei.
id est, perfectio, cuius initium est Dei timor.
marg.|
.7.
Sapientia,
etc. per quam homo bene disponitur ad Deum.
marg.|
.8.
Et sensus.
per quem bene disponitur ad proximum modo dicto. Rabanus autem hic incipit versum. Sensus eius non erudietur, etc. Et planior est littera.
marg.|
.9.
Non erudietur.
Hic declarat quoddam dictum. Dixit enim ante immediate, quod sapientia est consummatio timoris Dei : ideo declarat de qua sapientia intelligit. Nam quedam est sapientia terrena, animalis et diabolica. Iaco. 3.d. et de illa non intelligit. ideo dicit. Non erudietur, qui non est sapiens in bono sed in malo. De qua sapientia subditur.
marg.|
.10.
Est autem insipientia que abundat in malo.
que magis proprie astutia serpentina dicitur : que media reperit ad malam conclusionem : qualis est sapientia iudicum et advocatorum iniquorum. Et tales homines non recipiunt eruditionem, quia reputant predicatores idiotas et simplices, et sic eorum monita vilipendunt.
marg.|
.11.
Et non est sensus.
bonus.
marg.|
.12.
Ubi est amaritudo.
conscientie remordentis, sicut in predictis. Nam synderesis, que non totaliter extinguitur in presenti, remurmurat malo saltem aliquando.
marg.|
.13.
Scientia sapientis.
id est sapientia, que de sursum est, Iaco. 3.d. de qua intellexit quod sit consummatio timoris Dei.
marg.|
.14.
Tanquam inundatio abundabit.
quia perficit proprium subiectum per veram notitiam, et redundat ad alios per sanam doctrinam.
marg.|
.15.
Et consilium illius.
in agendis bonis.
marg.|
.16.
Sicut fons vite permanet.
id est, sicut fons vivus qui non desiccatur ardore temporis, sic nec consilium bonum sapientis propter ardorem cupiditatis.
marg.|
{3.2076}
marg.|
.17.
Cor fatui.
Hic detestatur vitium incontinentie, di. Cor fatui. hic non accipitur fatuitas ex defectu naturalis industrie, sed morum et vite bone.
marg.|
.18.
Quasi vas confractum.
fractura vitiorum.
marg.|
.19.
Et omnem sapientiam non tenebit.
id est, nullam : nam omnis non, et nullus equipollent. Et accipitur hic sapientia pro bono gratie et moris.
marg.|
.20. Verbum sapiens quodcumque audierit scius, etc. ad bonum pronus.
marg.|
.21.
Laudabit, et ad se adiiciet.
id est, corde retinens et opere implens.
marg.|
.22.
Audivit luxuriosus et displicebit illi.
nam contrariatur sue inclinationi.
marg.|
.23.
Et proiiciet illud post dorsum suum.
renuens facere et etiam audire.
marg.|
.24.
Narratio fatui.
Hec est quarta pars principalis huius cap. in qua detestatur temerare presumptionis vitium, et approbat oppositum bonum, ut opposita iuxta se posita magis elucescant : et primo in verbo cum dicitur. Narratio fatui quasi sarcina in via. quia molestat audientes, sicut sarcina gradientes.
marg.|
.25.
Nam in labiis sensati invenietur gratia.
quia studet dicere Deo et hominibus gratiosa.
marg.|
.26. Os prudentis queritur in ecclesia. ad docendum utilia.
marg.|
.27.
Tanquam domus exterminata, sic fatuo sapientia et scientia.
Nam si habet aliquam veritatis notitiam propter indebitum modum docendi ex defectu bonarum circunstantiarum perdet eam.
marg.|
.28.
Insensati inenarrabilia verba.
quia confuse et in intelligibiliter profert ea.
marg.|
.29.
Compedes in pedibus.
nam sic est intricatus, quod nescit exire de ipsa.
marg.|
.30.
Fatuus.
Hic consequenter approbat sapientem, et improbat insipientem quantum ad signa di. Fatuus in risu exaltat vocem suam. pro risu cachinnum emittendo, in quo apparet cordis dissolutio.
marg.|
.31.
Vir autem sapiens vix tacite ride.
et sic maturitas faciei signum est ordinationis cordis.
marg.|
.32.
Ornamentum aureum prudenti doctrina.
nam optime sedet in eo.
marg.|
.33.
Pes fatui facilis in domum proximi.
quod est signum cordis vagi.
marg.|
.34.
Et homo peritus confundetur a persona potentis.
id est erubescet coram eo loqui, nisi necessitas aut evidens utilitas hoc requirat.
Numérotation du verset
Sir. 21,ad litteram
marg.|
{3.2077} .1.
Stultus a fenestra respiciet in domum.
si inveniat ostium clausum.
marg.|
.2.
Vir autem eruditus foris.
patienter donec aperiatur ostium. nam intra frequenter absconduntur aliqua, que non expedit ab aliis videri.
marg.|
.3.
Stultitia hominis auscultare per.
nam malum est sic investigare alterius secretum. .4.
Et prudens.
interius existens. .5.
Gravabitur contumelia.
id est si auscultans aliqua, que referat in contumeliam prudentis. ideo subditur. .6.
Labia imprudentium.
et patet usque ibi. .7.
In ore fatuorum cor illorum.
quia statim pronuntiant suum conceptum. .8.
Et in corde.
quia nihil pronuntiant, nisi precedente bona deliberatione. .9.
Dum maledicit impius diabolum.
dicens ipsum iuste damnatum et punitum.
marg.|
.10.
Maledicit animam suam.
nam in factis est imitator {3.2078} diaboli, et sic denuntiat se debere damnari.
marg.|
.11.
Susurro,
etc. id est, detractor in silentio, etc. et dicitur a vocis sono.
marg.|
.12. Coinquinabit animam suam, etc. primo.
marg.|
.13.
Et in omnibus odietur
etc. et sic Deo et hominibus odibilis redditur.
marg.|
.14.
Et qui permanserit.
cum susurrone.
marg.|
.15.
Odiosus erit,
etc. eius vitio coinquinatus.
marg.|
.16.
Tacitus et sensatus.
id est, tacens tempore debito, et loquens tantum tempore opportuno.
marg.|
.17.
Honorabitur.
a Deo et hominibus. Eccl. 9.d. Verba sapientum audiuntur in silentio, magis quam clamor principis inter stultos.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 21), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_21)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 21), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_21)
Notes :