Capitulum 25
Numérotation du verset
Sir. 25,1
In tribus placitum est spiritui meo que sunt probata coram Deo et hominibus
Numérotation du verset
Sir. 25,2
concordia fratrum et amor proximorum
et vir et mulier sibi consentientes
Numérotation du verset
Sir. 25,3
tres species odivit anima mea et aggravor valde anime illorum
Numérotation du verset
Sir. 25,4
Pauperem
Superbum
et divitem
Mendacem
et senem fatuum
et insensatum
Numérotation du verset
Sir. 25,5
in iuventute tua non congregasti et quomodo invenies eam in senectute tua
Numérotation du verset
Sir. 25,6
quam speciosum canitie iudicium
et presbyteris cognoscere consilium
Numérotation du verset
Sir. 25,7
quam speciosa veteranis sapientia et gloriosis intellectus et consilium
Numérotation du verset
Sir. 25,8
corona senum multa peritia et gloria illorum timor Dei
Numérotation du verset
Sir. 25,9
novem insuspicabilia cordis magnificavi et decimum dicam in lingua hominibus
Numérotation du verset
Sir. 25,10
homo qui iocundatur in filiis
vivens et videns
subversionem inimicorum
Numérotation du verset
Sir. 25,11
Beatus
qui inhabitat cum muliere sensata
et qui
in lingua sua non est lapsus
et qui
non servivit indignis se
Numérotation du verset
Sir. 25,12
beatus qui
invenit amicum verum
et qui
enarrat iustitiam auri audienti
Numérotation du verset
Sir. 25,13
quam magnus qui
invenit sapientiam et scientiam
Sed
non est super timentem Deum
Numérotation du verset
Sir. 25,14
timor Dei super omnia superposuit
Numérotation du verset
Sir. 25,15
beatus cui donatum est habere timorem Dei qui tenet illum cui assimilabitur
Numérotation du verset
Sir. 25,16
timor Dei initium dilectionis eius fidei autem initium agglutinandum est ei
Numérotation du verset
Sir. 25,17
omnis plaga tristitia cordis est et omnis malitia nequitia mulieris est
Numérotation du verset
Sir. 25,18
et omnem plagam et non plagam videbit cordis
Numérotation du verset
Sir. 25,19
et omnem nequitiam et non nequitiam mulieris
Numérotation du verset
Sir. 25,20
et omnem obductum
et non obductum odientium
Numérotation du verset
Sir. 25,21
et omnem vindictam et non vindictam inimicorum
Numérotation du verset
Sir. 25,22
non est caput nequius super caput colubri
Numérotation du verset
Sir. 25,23
et non est ira super iram inimici commorari leoni et draconi placebit quam habitare cum muliere nequa
Numérotation du verset
Sir. 25,24
nequitia mulieris
immutat faciem eius
et obcecabit vultum suum tamquam ursus et quasi saccum ostendit in medio proximorum eius
Numérotation du verset
Sir. 25,25
et audiens suspirabit modicum
Numérotation du verset
Sir. 25,26
brevis malitia super malitiam mulieris sors peccatorum cadat super illam
Numérotation du verset
Sir. 25,27
ascensus arenosus in pedibus veterani sic mulier linguata homini quieto
Numérotation du verset
Sir. 25,28
ne respicias
in mulieris
speciem et non concupiscas mulierem in specie
Numérotation du verset
Sir. 25,29
Mulieris
Ira
et irreverentia
et confusio magna
Numérotation du verset
Sir. 25,30
mulier si primatum habeat contraria est viro suo
Numérotation du verset
Sir. 25,31
cor humile
et facies tristis
et plaga mortis
mulier nequa
Numérotation du verset
Sir. 25,32
Manus
debiles et genua dissoluta
mulier que non beatificat virum suum
Numérotation du verset
Sir. 25,33
a muliere initium factum est peccati et per illam omnes morimur
Numérotation du verset
Sir. 25,34
non des aque tue
Exitum
nec modicum nec mulieri
nequa veniam prodeundi
Numérotation du verset
Sir. 25,35
si non ambulaverit ad manum tuam
et confundet te in conspectu inimicorum
Numérotation du verset
Sir. 25,36
a carnibus tuis
abscide illam ne semper te abutatur
Capitulum 25
Numérotation du verset
Sir. 25,ad litteram
marg.|
{3.2101}
In tribus.
Superius a principio tertii ca. actum est de exercitio virtutum : hic agitur de statibus quibuscompetit hoc exercitium. Et dividitur in tres partes secundum tres status fidelium, nam primo agit de statu activorum. secundo de statu prelatorum. 32. tertio de statu contemplativorum ca. 39. Prima in duas. Nam auctor primo premittit quedam preambula ad propositum. secundo prosequitur intentum, ibi, Omnis plaga. Prima adhuc in tres partes, quia primo ponit quedam ad statum activorum expedientia. secundo quedam impedientia, ut opposita iuxta se posita magis elucescant, ibi. Tres species. tertio quedam proficientia, ibi. Novem insuspicabilia. Circa primum sciendum quod activus habet agere cum consanguineis specialiter, et cum proximis generaliter, et cum uxore sua singulariter, et sic dicit.
marg.|
.1.
In tribus placitum est spiritui meo.
tanquam expedientibus ad statum activorum.
marg.|
.2.
Que sunt probata.
idest approbata.
marg.|
.3.
Coram deo, et hominibus.
tanquam bona.
marg.|
{3.2102} .4.
Concordia fratrum.
id est consanguineorum, qui dicuntur fratres in scriptura, Gene. 13.b. Ne queso sit iurgium inter me, et te : fratres enim sumus. Hoc dixit Abraham ad Loth, qui tamen erat nepos suus. .5.
Et proximorum.
secundum domini preceptum, Diliges proximum tuum, sicut teipsum.
marg.|
.6. Et vir, et mulier sibi bene consentientes. in bona domus dispositione.
marg.|
.7.
Tres species.
Hic consequenter ponuntur tria impedientia, quia non evitatur malum, nisi precognitum. Tres species odit anima mea, quamvis enim natura sit diligenda, vitia tamen sunt odienda. .8.
Et aggravor valde.
idest malitie eorum, que graviter est portanda. .9.
Pauperem superbum.
quia non habet materiam superbiendi, sed magis se humiliandi.
marg.|
.10.
Et divitem mendacem.
qui promittit, et non solvit, cum tamen bene possit.
marg.|
.11.
Et senem fatuum, et insensatum.
Et non loquitur de sene propter nature defectum desipiente, sed propter defectum sapientie per negligentiam ignorate, quia neglexit addiscere, ideo sequitur.
marg.|
.12.
Que in iuventute tua non congregasti quomodo.
scilicet sapientiam addiscendo.
Numérotation du verset
Sir. 25,ad litteram
marg.|
{3.2103} .1.
Quomodo in senectute tua invenies.
quasi dicat nullo modo, quia tunc sensus interior, et exterior hebetatur. Et per oppositum de sene sapiente dicitur. .2.
Quam speciosum caniciei iudicium.
idest iudicium discretionis est valde speciosum in canicie, id est cano capite. .3.
Et presbyteri.
qui legem debent scire. .4.
Cognoscere consilium.
id est habere consilium certum, et bonum. .5.
Quam speciosa.
Repetitio est eiusdem sententie ad maiorem assertionem.
marg.|
.6.
Corona senum in multa peritia.
idest abundans scientia.
marg.|
.7.
Et gloria illorum timor dei.
sine quo scientia inflat. et per quem edificat, quia timor filialis est annexus caritati. .8.
Novem insuspicabilia cordis.
Hic breviter per modum prefationis ponuntur decem statum activorum perficientia, que plenius in sequentibus explicantur. Dicit igitur, Novem insuspicabilia cordis magnificavi. idest de quorum bonitate nullum cor debet dubitare. .9.
Magnificavi.
Idest magna bona reputavi.
marg.|
.10.
Et decimum.
idest intelligibiliter, et aperte hominibus ratione utentibus.
marg.|
.11.
Homo, qui iucundatur in filiis, vivens.
quia videt eos bene morigeratos per doctrinam suam, hoc est primum.
marg.|
.12.
Et videns subversionem inimicorum.
reipublice, nam per hoc boni remanent in quiete, hoc est secundum.
marg.|
.13.
Beatus, qui habitat cum muliere sensata.
nam per hoc delectabitur, et sancte vivit in domo propria, hoc est tertium.
marg.|
.14.
Et qui lingua sua non est lapsus.
nam hoc est valde perfectum Iacob. 3.a. Qui non offendit in verbo, hic perfectus est vir, hoc est quartum.
marg.|
.15.
Et qui non servivit indignis se.
Id est peccatoribus eis in aliquo malo consentiendo, hoc est quintum.
marg.|
.16.
Beatus, qui invenit amicum verum.
Nam amicitia vera est pretiosior quacumque re possessa, hoc est sextum.
marg.|
.17.
Et qui enarrat.
tanquam doctor.
marg.|
.18.
Auri audienti.
Idest homini corde retinenti, et opere adimplenti, hoc enim totum redundat in bonum magistri, hoc est septimum.
marg.|
.19.
Quam magnus, qui invenit.
id est sapidam notitiam de divinis, hoc est octavum.
marg.|
.20.
Et scientiam.
id est notitiam inferiorum, per quam recte dirigatur in humanis, hoc est nonum.
marg.|
.21.
Sed non est super timentem dominum.
quasi dicat timor dei filialis est maius bonum, ideo subditur.
marg.|
.22.
Timor dei super omnia se supposuit.
quia{3.2104} alia predicta excellit, et hoc est decimum. De quo adhuc subditur.
marg.|
.23.
Beatus homo,
etc. in spe, et si non adhuc in re.
marg.|
.24.
Qui tenet illum.
firmiter usque in finem.
marg.|
.25.
Cui assimilabitur.
quasi diceret, similis ei raro invenitur.
marg.|
.26.
Timor dei initium dilectionis eius.
nam timor filialis refugit separationem a deo, et per consequens est initium maioris unionis cum ipso per augmentum caritatis.
marg.|
.27.
Fidei autem initium agglutinandum.
scilicet timori, quia timor subiicit hominem deo, et similiter fides, quia captivat intellectum in dei obsequium.
marg.|
.28.
Omnis plaga.
Premissis preambulis, hic consequenter auctor prosequitur intentum de statu activorum, ad quem, sicut dictum est, spectat communicatio cum uxore, proximis, et consanguineis, inter quos proles tenet primum locum, ideo primo agitur de uxore, secundo de proximis ca. 27. tertio de filiis c. 30. quarto de persone sue propriis. 30.c. ibi, Melior est pauper. Prima in duas Nam primo tractat de uxore mala, secundo de bona, cap. seq. Prima in duas, quia primo agitur de mulieris malignitate, secundo de eius presumptuosa temeritate, ibi : Ascensus arenosus. Circa primum primo proponit intentum, dicens, Omnis plaga tristitia. Id est, sicut tristitia cordis, sive dolor eius excedit omnem plagam corporis, sive dolorem, sic malitia mulieris excedit omnem malitiam hominis. Quod autem dolor cordis excedat omnem dolorem corporis, patet ex hoc, quod homines boni sustinent magnas plagas, et dolores corporis, ne incurrant dolorem mentis per offensam sui creatoris, ut de martyribus patet.
marg.|
.29.
Et omnem plagam.
Hic consequenter declarat propositum s. quod. malitia mulieris excedit malitiam aliorum. Quod primo declarat ex eius latentia, nam malitia aperta potest caveri, non sic autem latens, et sic est peior, malitia autem mulieris ceteris est latentior communiter, et hoc est, quod dicitur, Et omnem plagam etc. Iungatur sic littera, Et omnem plagam, s. corporis. Videbit, supple medicus, quia potest illam videre. Et non plagam cordis, que est tristitia, quia non est sic visibilis.
marg.|
.30.
Et omnem nequitiam.
quasi diceret, similiter omnem nequitiam potest homo percipere preter nequitiam mulieris, quia magis ipsam palliat apparenti amicitia ad virum suum, ideo subditur.
Numérotation du verset
Sir. 25,ad litteram
marg.|
{3.2105} .1.
Et omnem obductum, et non obductum.
Idest omnem palliationem malitie potest homo percipere, preter palliationem proditoriam odientium, sicut Amasa non percepit odium Ioab, qui sub signo salutationis, et osculi interfecit eum, 2Rg. 20. quasi dicat Sic est de muliere mala, que signis fictis amicitie operit odium, quod habet ad virum. .2.
Et omnem vindictam.
id est omnem vindictam potest homo, aut percipere preter vindictam inimicorum latentium. sicut Amon non percipiens odium Absalon contra ipsum latens, fuit occisus in convivio in vindictam stupri, cum Thamar sorore sua commissi. 2Rg. 13. quasi dicat sic mulier, quasi amicabiliter cum viro suo comedens, et bibens, in eius mortem aliquando machinatur. ideo subditur. .3.
Non est caput nequius super caput colubri.
qui venenum congregat in capite, ut mordendo magis noceat.
marg.|
.4.
Et non est ira.
supple periculosior.
marg.|
.5.
Super iram mulieris.
Coluber enim mordendo sibilat, preostendens iram suam, sed mulier mala intoxicat virum suum pretendens amicitiam, propter quod subditur.
marg.|
.6. Commorari leoni, et draconi placebit. scilicet magis.
marg.|
.7.
Quam habitare cum muliere nequam.
quia leo, et draco antequam noceant, preostendunt iram suam, ipsa vero preostendit amicitiam. ideo subditur.
marg.|
.8.
Nequitia mulieris immutat faciem eius.
Nam pro inimicitia pretendit amicitiam, et unde procedat hoc subditur.
marg.|
.9.
Et obcecabit vultum suum tanquam ursus.
qui obcecatur per patellam accensam coram oculis eius positam, sic mulier excecatur a cognitione boni, et eius operatione per libidinis ardorem.
marg.|
.10.
Et quasi saccum ostendet.
scilicet vultum suum.
marg.|
.11.
In medio proximorum.
idest in aspectu viri sui, et domesticorum. Saccus enim sic ostenditur, quod illud, quod est interius non videtur, sic in facie mulieris nequam, amicitia pretenditur ad virum, cum interius lateat contrarium, propter quod subditur adhuc.
marg.|
.12.
Ingemuit vir eius.
ex infirmitate superveniente a casu, vel ex uxoris intoxicatione.
marg.|
.13.
Et audiens.
uxor eius nequam.
marg.|
.14.
Suspiravit.
quasi viro compatiens. Sed quoniam hoc suspirium non est verum, sed fictum. subditur, Modicum. et ideo concluditur. Brevis omnis malitia, etc.
marg.|
{3.2106}
marg.|
.15.
Sors peccatorum cadat super illam.
idest pena gehenne, que est sors peccatorum, sicut vita glorie sors est iustorum.
marg.|
.16.
Ascensus.
Hic consequenter describitur mulieris male presumptuosa temeritas. Et primo ponitur hec presumptio. secundo eius repressio, ibi, Non des aque Circa primum ostenditur eius presumptio, ex loquacitate, cum dicitur : Ascensus Arenosus in pedibus veterani. cui grave est ascendere montem propter corporis debilitatem, sed quando mons est arenosus, et per consequens lubricus, gravior est sibi ascensus.
marg.|
.17.
Sic mulier linguata.
gravis est Viro quieto, que loquacitas provenit ex presumptione. Et quoniam ex pulchritudine corporali solent mulieres in presumptionem elevari, subditur.
marg.|
.18.
Ne respicias in mulieris speciem.
Et quia mulier presumptuosa de facili contra virum irascitur, sequitur.
marg.|
.19. Mulieris ira, et irreverentia. ad virum suum.
marg.|
.20.
Confusio magna.
est supple viro suo cui debet subesse, Gn. 3.c. Et sub viri potestate eris.
marg.|
.21.
Mulier si primatum habeat.
in domo ex sua presumptione.
marg.|
.22.
Contraria est viro suo.
in verbis, et factis. ideo concluditur ex predictis.
marg.|
.23.
Cor humile.
idest, deiectum interius.
marg.|
.24.
Et facies tristis.
exterius.
marg.|
.25. Et plaga mortis est mulier nequam. viro suo.
marg.|
.26.
Manus debiles.
ad operandum bene.
marg.|
.27.
Et genua dissoluta.
idest adulteri concubitum parata est supple.
marg.|
.28.
Mulier que non.
id est que ipsum vilificat, nam minus dicendo plus significat.
marg.|
.29.
A muliere initium factum est peccati.
ut patet Gene. 3.
marg.|
.30.
Et per illam omnes.
nam mors est pena peccati primorum parentum, Gene. 3.
marg.|
.31.
Non des aque tue exitum.
Hic consequenter ponitur presumptuose mulieris repressio, cum dicitur. Non des aque tue exitum, nec mulieri nequam veniam prodeundi. quasi dicat Sicut si aque in cisterna collecte, vel in vase contente detur modicum foramen, per quod possit exire, evacuatur tota successive, sic mulier mala a bono evacuatur tota, si laxentur ei habene.
marg.|
.32.
Si non ambulaverit ad manum.
idest secundum tuum regimen.
marg.|
.33.
Confundet te in conspectu inimicorum.
qui derident te. ideo subditur.
marg.|
.34.
A carnibus tuis abscinde.
quod fiebat per repudium tempore veteris testamenti, et per separationem a thoro tempore novi, et loquitur de muliere incorrigibili, ideo sub.
marg.|
.35.
Ne semper.
supponendo se alteri, eam namque retinere est peccato suo favere.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 25), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_25)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 25), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_25)
Notes :