Capitulum 27
Numérotation du verset
Sir. 27,1
Propter inopiam
multi deliquerunt et qui querit locupletari
avertit oculum suum
Numérotation du verset
Sir. 27,2
si in medio compaginis lapidum palus figitur sic et inter medium venditionis et emptionis angustabitur peccatis
Numérotation du verset
Sir. 27,3
conteretur delictum.
Numérotation du verset
Sir. 27,4
si non in timore Domini tenueris
instanter cito subvertetur
domus tua
Numérotation du verset
Sir. 27,5
si in pertusura cribri remanebit stercus sic aporia hominis
in cogitatu illius.
Numérotation du verset
Sir. 27,6
Vasa figuli probat fornax et homines iustos temptatio tribulationis.
Numérotation du verset
Sir. 27,7
sicut rusticatio de ligno ostendit fructum illius sic verbum excogitatum hominis cordis
Numérotation du verset
Sir. 27,8
ante sermonem non collaudes virum hec enim temptatio est hominum
Numérotation du verset
Sir. 27,9
si sequaris iustitiam
apprehendes illam
et indues quasi poderem honoris
et inhabitabis cum ea
et proteget te
in sempiternum et in die agnitionis
invenies firmamentum
Numérotation du verset
Sir. 27,10
Volatilia
ad sibi similia conveniunt
et veritas
ad eos qui operantur illam revertetur
Numérotation du verset
Sir. 27,11
leo
venationi insidiatur semper sic peccata
operantibus iniquitates
Numérotation du verset
Sir. 27,12
homo sanctus in sapientia manet sicut sol nam stultus sicut luna immutatur
Numérotation du verset
Sir. 27,13
in medio insensatorum serva verbum tempori in medio autem cogitantium
assiduus esto
Numérotation du verset
Sir. 27,14
narratio peccantium odiosa et risus illorum delictis peccati
Numérotation du verset
Sir. 27,15
loquella multum
iurans horripilationem
Capiti
statuet et irreverentia ipsius obturatio
aurium
Numérotation du verset
Sir. 27,16
effusio sanguinis in rixa superborum
et maledictio illorum auditus gravis
Numérotation du verset
Sir. 27,17
qui denudat arcana amici perdet fidem et non inveniet amicum ad animum suum
Numérotation du verset
Sir. 27,18
dilige proximum et coniungere fide cum illo
Numérotation du verset
Sir. 27,19
quod si denudaveris absconsa illius non persequeris post eum
Numérotation du verset
Sir. 27,20
sicut enim homo qui perdit
amicum suum sic qui perdit
amicitiam proximi sui
Numérotation du verset
Sir. 27,21
et sicut qui dimittit avem de manu sua sic reliquisti proximum tuum et non eum capies
Numérotation du verset
Sir. 27,22
non illum sequaris quoniam longe abest
effugit enim quasi caprea de laqueo quoniam vulnerata est
Numérotation du verset
Sir. 27,23
colligare et maledicti est concordatio
Numérotation du verset
Sir. 27,24
denudare autem amici mysteria
desperatio est
Numérotation du verset
Sir. 27,25
annuens oculo fabricat iniqua et nemo eum abiciet
Numérotation du verset
Sir. 27,26
in conspectu oculorum tuorum condulcabit
os tuum et super sermones tuos admirabitur
novissime autem pervertet os suum
et in verbis tuis dabit scandalum
Numérotation du verset
Sir. 27,27
multa audivi et non coequavi ei et Dominus odiet illum
Numérotation du verset
Sir. 27,28
qui in altum mittit
lapidem super caput
eius cadet et plaga dolosi dividet vulnera
Numérotation du verset
Sir. 27,29
et qui foveam
fodit in illam decidet et qui statuit lapidem
proximo offendet in eo
et qui laqueum alio peribit in illo
Numérotation du verset
Sir. 27,30
facienti
nequissimum super ipsum devolvetur
et non agnoscet unde adveniat illi
Numérotation du verset
Sir. 27,31
illusio et improperium superborum et vindicta
sicut leo insidiabitur illi
Numérotation du verset
Sir. 27,32
Laqueo
Peribunt
qui oblectantur casu iustorum dolor
autem consumet illos antequam moriantur
Numérotation du verset
Sir. 27,33
ira et furor utraque execrabilia
et vir peccator continens erit illorum
Capitulum 27
Numérotation du verset
Sir. 27,ad litteram
marg.|
{3.2109}
In duobus.
postquam actum est de statu activorum, quantum ad uxorem, hic consequenter agitur de ipso in respectu ad proximum. Et dividitur in duas partes, quia primo ostenditur quando activus se habere debeat ad proximum generaliter, secundo qualiter ad amicum specialiter ibi. Qui denudat. Prima in duas, nam primo ostenditur quod proximo compatiendum est in infortuniis. Secundo quod cum eo agendum est {3.2110} iuste in negotiis, ibi. Due species. Circa primum dicitur.
marg.|
.1.
In duobus contristatum.
per compassionem.
marg.|
.2.
Et in tertio iracundia mihi.
per maiorem tristitiam, eo quod est maius infortunium.
marg.|
.3.
Vir bellator.
qui fideliter pugnavit pro republica.
marg.|
.4.
Deficiens per inopiam.
Victus et vestitus, qui sibi debentur a communitate pro suis laboribus, propter quod compatiendum est sibi si deficiat a talibus.
Numérotation du verset
Sir. 27,ad litteram
marg.|
{3.2111} .1.
Et vir sensatus, contemptus.
quia sibi debetur honor, et ideo condolendum est sibi si contrarium sibi fiat.
marg.|
.2. Et qui transgreditur a iustitia, etc. in qua diu vixit.
marg.|
.3.
Ad peccatum, Deus paravit eum ad rhompheam.
Hoc est enim magis infortunium, quando iustitia a qua cadit est maius bonum, quam duo predicta. Et quanto peccatum est maius malum quam privatio bonorum et necessariorum, et ideo est magis dolendum.
marg.|
.4.
Due species.
Hic consequenter ostenditur, quod cum proximo est iuste agendum. Et dividitur in duas partes, nam primo ponuntur quedam, per que faciliter a iustitia declinatur. Secundo subduntur alia per que conservatur, ibi. Si non in timore domini. Circa primum dicitur. Due species. idest, duo modi vivendi.
marg.|
.5.
Difficiles.
ad servandum iustitiam.
marg.|
.6.
Et periculose.
propter eius transgressionem. Et subdit que sunt ille, dicens.
marg.|
.7.
Difficile exuitur negotians a negligentia.
sue salutis, quia nimis inhiat terrenis lucris.
marg.|
.8.
Et non iustificabitur caupo.
idest, tabernarius.
marg.|
.9.
A peccatis labiorum.
nam ex frequenti iuratione incurrit periurium.
marg.|
.10.
Propter inopiam.
que frequenter portatur impatienter.
marg.|
.11.
Multi deliquerunt.
in anima convertentes se ad latrocinia, rapinas, et similia, et aliquando in corpore, nam aliquando capiuntur et suspenduntur.
marg.|
.12.
Et qui querit locupletari.
appetitu inordinato.
marg.|
.13.
Avertit oculos suos.
a iustitia.
marg.|
.14.
Sicut in medio.
id est sicut palus in medio congeriei lapidum fixus, hinc et inde pondere lapidum comprimitur.
marg.|
.15.
Sic et inter medium venditionis.
scilicet, vendens qui nititur vendere ultra iustum pretium, et emens qui nititur diminuere de pretio iusto.
marg.|
.16.
Conteretur cum delinquente delictum.
nam in morte peccator conteritur, et actus peccandi terminatur, quia tunc cessat tempus merendi et demerendi.
marg.|
.17.
Si non in timore.
Hic consequenter ponuntur aliqua per que iustitia conservatur et confirmatur. Et dividitur in tres partes, quia primo ponitur iustitie conservatio, secundo conservate probatio : Vasa figuli. tertio iusti decoratio, ibi. Si sequaris. Circa primum dicitur. Si non in timore domini tenueris te instanter. idest fortiter et diligenter.
marg.|
.18.
Cito subvertetur domus tua.
id est edificium virtutum propter {3.2112} pronitatem ad malum, Gene. 8.d. Sensus et cogitatio humani cordis prona sunt ad malum ab adolescentia sua. Est enim homo sicut navis in flumine currente, que nisi fortiter sursum impellatur, statim descendit per impetum fluminis, sic homo de facili labitur ad vitia nisi fortiter per timorem domini se teneat contra impulsum fomitis. Et sic patet, quod timor iste est conservativus iustitie. Sed quia posset aliquis dicere de peccato non est multum curandum, quia statim transit actus peccandi. Ideo subditur.
marg.|
.19.
Sicut in percussura cribri
etc. idest in foraminibus eius.
marg.|
.20.
Remanebit pulvis.
id est res inutiles, et accipitur hic si, pro quia, nam ibi remanent lapides, festuce, et similia.
marg.|
.21.
Sic aporia hominis.
idest angustia peccatoris.
marg.|
.22.
In cogitatu illius.
nam in eius conscientia remanet remorsus peccati, qui dicitur vermis conscientie, quamvis transierit peccati actus.
marg.|
.23.
Vasa figuli.
Hic consequenter describitur iustitie probatio, cum dicitur : Vasa figuli probat fornax etc. nam illa que sunt bona et probata, remanent, et non dissolvuntur, sed ibi solidantur, que vero reproba, crepant et dissipantur.
marg.|
.24.
Et homines iustos tentatio tribulationis.
nam per eam electi in bono confirmantur, et reprobi per impatientiam franguntur. Et quia patientia latens in corde manifestatur in sermone, subditur.
marg.|
.25.
Sicut rusticatio de ligno.
id est labor rustici circa lignum, ad cuius radicem fodit, et mittit simum ut magis fructificet.
marg.|
.26.
Ostendit fructum illius.
id est facit apparere in effectu.
marg.|
.27.
Sic verbum.
iustum procedit.
marg.|
.28.
Ex cogitatu cordis hominis,
scilicet iusti. Sed quia intentio loquentis non apparet plane ante finem sermonis, subditur.
marg.|
.29.
Ante sermonem,
scilicet completum.
marg.|
.30.
Non laudes virum.
Et subditur causa. Hec enim tentatio est hominum. idest probatio eius, per hoc quod apparet sua intentio.
marg.|
.31.
Si sequaris.
Hic consequenter ponitur iustitie decoratio, qua decoratur iustus, sicut pretiosissimo ornamento cum dicitur : Si sequaris iustitiam. illam exercendo.
marg.|
.32.
Apprehendes illam.
habitum consequendo, nam habitus acquiritur per exercitum actus.
marg.|
.33.
Et indues quasi poderem honoris.
et dicitur a pos quod est pes, nam est vestis longa attingens usque ad pedes.
marg.|
.34.
Et inhabitabis cum ea.
id est ipsa tecum habitabit in corde, ore et opere.
marg.|
.35.
Et proteget te in sempiternum.
id est a morte eterna.
Numérotation du verset
Sir. 27,ad litteram
marg.|
{3.2113} .1.
Et in die agnitionis.
id est extremi iudicii, in quo manifestabuntur omnia occulta.
marg.|
.2.
Invenies firmamentum.
idest firmum iustitie premium.
marg.|
.3.
Volatilia ad sibi similia conveniunt.
Hec est enim proprietas nature ipsorum.
marg.|
.4.
Et veritas.
vite et iustitie.
marg.|
.5.
Ad eos qui operantur illam, revertetur.
Quia Christus, qui est veritas et vita, eis in premium dabitur, et econverso operantibus iniustitiam pena reddetur eterna. ideo subditur.
marg.|
.6.
Leo venationi insidiatur semper.
Quia vivit carnibus aliorum animalium.
marg.|
.7.
Sic peccata.
idest demones ad peccatum inducentes.
marg.|
.8.
Operantibus iniquitatem.
Insidiantur donec ducant ad gehennam. Sed quoniam homines sancti firmiter stant contra tentationes diaboli, sequitur.
marg.|
.9. Homo sensatus in sapientiam, sicut sol. cuius lumen non minuitur.
marg.|
.10.
Nam stultus sicut luna mutatur.
de volito in volitum et de peccato in peccatum.
marg.|
.11.
In medio insensatorum serva verbum tempori.
congruo ad docendum, nam insensati non sunt doctrine bone receptivi.
marg.|
.12.
In medio,
etc., scilicet legem Dei. Hoc, scilicet legem Dei, in aliquibus libris ponitur, sed non est de textu subintelligitur tamen, et fuit primo quedam glossa interlinearis, et per ignorantiam scriptorum inserta fuit textus.
marg.|
.13.
Narratio peccatorum odiosa.
Quia loquuntur eo malis, eo quod ex abundantia cordis os loquitur. Mt. 12.c.
marg.|
.14.
Et risus illorum in delictis peccati.
Quia letantur de malis. Uni cuique enim delectabile est quod consonat eius habitui.
marg.|
.15.
Loquela multum iurans horripilationem capiti statuet.
Incutit enim horrorem bonis audientibus, et per consequens facit horripilationem.
marg.|
.16.
Et irreverentia ipsius.
Nam ibi est nominis Dei abusus.
marg.|
{3.2114}
marg.|
.17.
Obturatio aurium.
Boni enim horrent hoc audire, et sic avertunt aures vel obturant. Et quia sic loquentes estimantes se contemni, insurgunt contra bonos, subditur.
marg.|
.18.
Effusio sanguinis,
etc. In rixa namque sua frequenter proferunt blasphemias, quas audire piis auribus est valde grave.
marg.|
.19.
Qui denudat.
Hic consequenter ostenditur qualiter activus se habeat ad amicos. Et dividitur in duas partes, quia primo inducit auctor ad conservationem amicitie. secundo ad opera misericordie. 29. ca. prima adhuc in duas, nam primo inducit ad amicitiam conservandam, secundo ad vindictam evitandam. ca. seq. Prima adhuc in duas, quia primo ostendit quod amicitia non est solvenda per verba. secundo, quod nec per alia signa, ibi. Annuens oculo. Circa primum dicitur. Qui denudat arcana amici fidem etc. id est fidelitatem cum amico.
marg.|
.20.
Et non inveniet amicum ad animum suum.
Nam alii timentes sic per eum scandalizari, merito refugiunt ipsum. Ex quo patet, quod fidelitas in secreti conservatione custos est amicitie, ideo subditur.
marg.|
.21.
Dilige proximum.
veraciter.
marg.|
.22.
Et coniungere fide cum illo.
idest, fidelitate.
marg.|
.23.
Quod si denudaveris absconsa illius, non persequeris post eum.
id est non assequeris perfecte recuperationem amicitie. ideo subditur.
marg.|
.24.
Sicut enim homo qui per amicum suum,
etc. In morte ipsius, quia non potest ipsum recuperare amplius.
marg.|
.25.
Sic et qui perdit amicitiam proximi sui.
per denudationem sui secreti, quia non recuperatur perfecte. Et subditur exemplum de avicula de manu dimissa, et patet littera usque ibi.
marg.|
.26.
Quoniam vulnerata est anima eius
etc. scilicet amici ex revelatione sui secreti.
marg.|
.27.
Ultra enim non poteris colligare.
ipsum tibi vinculo amicitie perfecte.
marg.|
.28.
Et maledicti est concordatio.
Quia non solum lesus maledicit sibi ipsi. si perfecte reconcilietur suum secretum revelanti, sed etiam alii homines idem dicunt : Maledicatur talis, si ultro revelanti suum secretum sit familiaris, ideo subditur.
Numérotation du verset
Sir. 27,ad litteram
marg.|
{3.2115} .1.
Denudare autem amici mysteria.
id est secreta consilia.
marg.|
.2.
Desperatio est anime infelicis.
idest hominis secretum prodentis, quia non debet sperare pristine reformationem perfectam amicitie.
marg.|
.3.
Annuens oculo.
Hic consequenter agitur desolutione amicitie per signa, dicens. Annuens oculo fabricat iniqua. Contra illum amicum verum. ideo subditur.
marg.|
.4.
Et nemo eum abiiciet,
etc. Quia credens eum esse suum amicum tenet eum secum.
marg.|
.5. In conspectu oculorum tuorum conculcabit os. loquens tibi placentia.
marg.|
.6.
Et super sermones tuos admirabitur.
id est admirari se finget tanquam dixeris verba sapientie profunde, ut sic magis te decipiat.
marg.|
.7. Novissime autem pervertet os. ad contrarium.
marg.|
.8.
Et in verbis tuis dabit scandalum.
vituperando ea tanquam stulta et mala, qua prius videbatur reputare ardua et bona.
marg.|
.9.
Multa audivi,
scilicet mala, et in hoc loquitur auctor.
marg.|
.10.
Et non cequavi.
id est malitie istius, scilicet proditoris non reputavi aliam equivalere. Et quia tales proditiones solent redire super capita proditorum subditur.
marg.|
.11.
Qui in alium mittit lapidem.
directe super se.
marg.|
.12.
Super caput eius cadet.
Sic enim aliquando contingit.
marg.|
{3.2116}
marg.|
.13.
Et plaga dolosa.
id est damnum quodcumque a doloso procuratum alteri.
marg.|
.14.
Dolosi dividet vulnera.
idest, multiplicabit super eum mala.
marg.|
.15.
Et qui foveam fodit incidet in eam.
Repetitio est eiusdem sententie per alia exempla, et patet sententia usque ibi.
marg.|
.16.
Et non agnoscet.
ipse dolosus.
marg.|
.17.
Unde adveniet illi.
nam hoc fit communiter ex divina providentia, et preter opinionem hominum.
marg.|
.18.
Illusio et improperium superborum.
idest, que a superbis humilibus et pauperibusinferuntur in verbis, et vindicta in factis.
marg.|
.19.
Sicut leo insidiabitur illi.
ad penam gehenne.
marg.|
.20.
Laqueo,
scilicet diaboli.
marg.|
.21.
Peribunt qui oblectantur casu iustorum.
corporali sive spirituali, nam talis letitia est directe contraria caritatem proximi.
marg.|
.22.
Dolor autem consumet illos antequam moriantur.
Hoc enim aliquando contingit, sicut patet de Antiocho Epiphane. 2. Mach. 9. et de Herode, Act. 12.
marg.|
.23.
Ira.
que est per vitium.
marg.|
.24.
Et furor.
qui est excessus notabilis ire.
marg.|
.25.
Utraque execrabilia sunt.
nam homo est animal mansuetum natura.
marg.|
.26.
Et vir peccator continens erit illorum.
id est continebit intra se utrumque, nam vas est contentivum malitie.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 27), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 23/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_27)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 27), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 23/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_27)
Notes :