Capitulum 28
Numérotation du verset
Sir. 28,1
qui vindicari vult a Deo inveniet vindictam et peccata illius servans servabit
Numérotation du verset
Sir. 28,2
relinque proximo tuo nocenti te
et tunc deprecanti tibi peccata solventur
Numérotation du verset
Sir. 28,3
homo homini servat iram
et a Deo querit medellam
Numérotation du verset
Sir. 28,4
et in hominem similem sibi non habet misericordiam et de peccatis suis deprecatur
Numérotation du verset
Sir. 28,5
ipse dum caro sit reservat iram et propitiationem petit a Deo quis exorabit pro delictis illius
Numérotation du verset
Sir. 28,6
memento novissimorum et desine inimicari
Numérotation du verset
Sir. 28,7
tabitudo enim et mors imminet in mandatis
Numérotation du verset
Sir. 28,8
memorare timorem Dei et non irascaris proximo
Numérotation du verset
Sir. 28,9
memorare testamenti Altissimi et despice ignorantiam proximi
Numérotation du verset
Sir. 28,10
abstine te a lite
et minues peccata
Numérotation du verset
Sir. 28,11
homo enim iracundus
incendit litem
et vir peccator turbabit amicos et in medium pacem habentium
immittit inimicitiam
Numérotation du verset
Sir. 28,12
secundum enim ligna silve sic ignis exardescit
et secundum virtutem hominis iracundia illius erit et secundum substantiam suam exaltabit iram suam
Numérotation du verset
Sir. 28,13
certamen festinatum incendit ignem et lis festinans effundit sanguinem et lingua testificans adducit mortem
Numérotation du verset
Sir. 28,14
si sufflaveris quasi ignis exardebit
et si expueris super illam extinguetur utraque ex ore proficiscuntur
Numérotation du verset
Sir. 28,15
susurrio et bilinguis
Maledictus multos enim turbavit pacem habentes
Numérotation du verset
Sir. 28,16
lingua tertia multos commovit
et dispersit illos a gente in gentem
Numérotation du verset
Sir. 28,17
civitates muratas
divitum destruxit et domos
Magnatorum
effodit
Numérotation du verset
Sir. 28,18
virtutes populorum
concidit et gentes fortes dissolvit
Numérotation du verset
Sir. 28,19
lingua tertia mulieres viritas
Eiecit
et privavit illas laboribus suis
Numérotation du verset
Sir. 28,20
qui respicit illam non habebit requiem
nec habitabit cum requie
Numérotation du verset
Sir. 28,21
flagelli plaga livorem facit plaga autem lingue
Comminuet
ossa
Numérotation du verset
Sir. 28,22
multi ceciderunt in ore gladii sed non sic quasi qui interierunt per linguam suam
Numérotation du verset
Sir. 28,23
beatus qui tectus
est a lingua nequa qui in iracundia illius non transivit et qui non attraxit iugum eius et in vinculis illius
non est ligatus
Numérotation du verset
Sir. 28,24
iugum enim illius iugum ferreum est et vinculum illius vinculum ereum est
Numérotation du verset
Sir. 28,25
mors illius mors nequissima et utilis potius inferus quam illa
Numérotation du verset
Sir. 28,26
perseverantia illius non permanebit
sed obtinebit vias
iniustorum et in flamma
sua non comburet iustos
Numérotation du verset
Sir. 28,27
qui derelinquunt Deum incident in illam et exardebit in illis et non extinguetur
et immittetur in illos quasi leo et quasi pardus ledebit illos
Numérotation du verset
Sir. 28,28
sepi aures tuas spinis
et noli audire
linguam nequam et ori tuo facito ostia
et seras
Numérotation du verset
Sir. 28,29
aurum tuum
et argentum
Confla
et verbis tuis facito stateram et frenos ori tuo rectos
Numérotation du verset
Sir. 28,30
et attende ne forte labaris
in lingua
et cadas in conspectu inimicorum
insidiantium tibi et sit casus tuus insanabilis in mortem
Capitulum 28
Numérotation du verset
Sir. 28,ad litteram
marg.|
{3.2115}
Qui vindicari vult
etc. Hic consequenter autor inducit ad evitationem vindicte. Et dividitur in duas partes, quia primo inducit ad vitandum vindictam. Secundo ad vitandum aliqua que sequuntur ad ipsam, ibi : Abstine te a lite. Circa primum dicit.
marg.|
.1.
Qui vindicari vult.
de illatis sibi iniuriis. Hoc enim malum est, si fiat zelo vindicte. Si autem aliquis hoc velit zelo iustitie, et cum debitis circunstantiis non est malum, loquitur tamen{3.2116} hic scriptura de primo tantum, ideo subditur.
marg.|
.2. A domino inveniet vindictam. id est recipiet.
marg.|
.3.
Et peccata illius servans servabit.
per suam iustitiam gravius punienda.
marg.|
.4.
Relinque proximo tuo nocenti,
scilicet offensam, que semper est remittenda. Remittere vero iniuriam non est necessitatis, sed supererogationis, et aliquando non expedit eam remittere, .s. quando iniurians accipit maiorem audaciam iniuriandi, et alii occasionem similia faciendi. Scriptura tamen hic loquitur de offensa, et patet sententia usque ibi.
Numérotation du verset
Sir. 28,ad litteram
marg.|
{3.2117} .1.
Memento novissimorum.
id est mortis. .2.
Et desine inimicari.
inimicitia enim semper est mala, quia caritati proximi contraria. Omnis enim proximus est ex caritate diligendus Et ex hoc patet, quod dictum est, scilicet quod scriptura loquitur de remissione offense, nam retinens offensam retinet inimicitiam.
marg.|
.3.
Tabitudo enim.
id est defectio in bono. .4.
Et mors.
id est peccatum mortale.
marg.|
.5.
Imminent in mandatis.
sed magis contrarium, quia mandata affirmativa inducunt ad profectum in bono, negativa vero ad declinandum a malo.
marg.|
.6.
Memorare timorem Dei et non irascaris.
ira que est per vitium. Timor enim Dei est qua si quoddam frenum, ab ipsa retinens animum.
marg.|
.7.
Memorare testamentum altissimi et despice ignorantiam proximi.
id est offensam tibi illatam a proximo imputabis eius ignorantie, ignoscendo, et dando eam oblivioni, Levi. 19.d. Non queras ultionem, nec memor eris iniurie civium tuorum.
marg.|
.8.
Abstine te a lite et minues peccata.
Hic consequenter inducit ad evitandum aliqua que sequuntur ad appetitum vindicte, que sunt contentio in aperto, et detractio in occulto. Igitur primo inducit ad evitationem primi, secundo secundi. ibi : Susurro. Circa primum dicitur : Abstine te a lite et minues peccata. nam hoc est super erogationis, ut dictum est sup.
marg.|
.9.
Homo enim iracundus.
idest, ad iram pronus.
marg.|
.10.
Incendit litem,
etc. ipsam commovendo et commotam augmentando.
marg.|
.11.
Et vir peccator.
idest, discordiarum seminator qui dicitur peccator absolute loquendo de peccatis que sunt contra proximum eo quod amicitia est maximum bonum.
marg.|
.12.
Turbabit amicos,
etc. quod est detestabile apud Deum, quia maxime contrariatur caritati proximi.
marg.|
.13.
Secundum enim ligna sylve sic ignis exardescit.
Pluralitas enim lignorum facit maius incendium.
marg.|
.14.
Et secundum virtutem hominis.
id est excellentiam eius ab eo estimatam.
marg.|
.15.
Sic iracundia illius erit.
Dicit enim Philosophus 3. Rhetorice, quod parvipensio iniusta secundum estimationem parvipensi est causa ire, propter quod quilibet excellens in aliqua re secundum veritatem vel suam estimationem magis irascitur si parvipendatur in illa, ut miles in militia, clericus in litteratura, et sic de aliis.
marg.|
.16.
Et secundum substantiam suam.
idest quantitatem opulentie sue.
marg.|
.17.
Exaltabit iram suam.
deducendo eam ad effectum per vindictam, nam ira est appetitus vindicte.
marg.|
.18.
Certamen festinatum.
id est contentio cito prorumpens ad opprobria et convitia.
marg.|
{3.2118}
marg.|
.19.
Incendit ignem.
iracundie et furoris.
marg.|
.20.
Et lis festinans.
id est prorumpens ad verbera.
marg.|
.21.
Et lingua testificans.
dicens. Vindicate, bene meruit.
marg.|
.22.
Adducit mortem.
Ex talibus enim verbis aliquis procedit ad mortem alterius, qui verberatione fuisset contentus.
marg.|
.23.
Si sufflaveris.
id est verbum ad excitationem irati protuleris.
marg.|
.24.
Quasi ignis exardebit.
id est iram magis inflammabit.
marg.|
.25.
Et si expueris super illam,
scilicet linguam contestantem vel excitantem ostendendo quod sit mala.
marg.|
.26.
Extinguetur,
scilicet ignis iracundie et furoris.
marg.|
.27.
Utraque ex ore,
scilicet verbum iram accendens, et verbum eam refrenans, sicut venenum et tyriaca ex eodem procedunt :
marg.|
.28.
Susurro.
Hic consequenter inducit ad detestationem et fugam detractionis, ostendendo malum ipsius. Et primo ex parte detrahentis, secundo ex parte audientis, ibi. Sepi aures. primam facit cum dicitur. Susurro. qui detrahit alteri latenter.
marg.|
.29.
Et bilinguis.
qui dicit unum in presentia, et contrarium in absentia.
marg.|
.30.
Maledictus : multos enim.
a Deo et hominibus.
marg.|
.31.
Multos enim.
Inter ipsos discordias seminando.
marg.|
.32.
Lingua tertia.
Qua seminat discordias. Est enim tertia seu media inter linguas illorum quos discordat.
marg.|
.33.
Multos commovit,
scilicet ad dissensionem, non solum duos vel tres, sed aliquando totam civitatem, et aliquando totum unum populum sive gentem.
marg.|
.34.
Et dispersit illos de.
Nam per tales dissensiones plures fugiunt de civitatibus et terris.
marg.|
.35.
Civitates muratas divitum.
Sicut patet in Lombardia et pluribus aliis terris.
marg.|
.36.
Et domos magnatorum effodit.
Sicut patet in civitatibus Lombardie, ubi domus illorum qui de civitatibus fugantur, a remanentibus destruuntur.
marg.|
.37.
Virtutes populorum concidit.
id est ad nihilum reducit.
marg.|
.38.
Lingua tertia.
vetule mediatricis adulterorum.
marg.|
.39.
Mulieres.
id est honestas. Et dicitur veritus verita, veritum, a vereor vereris, quasi timens verecundiam. Alii libri habent viratas. id est habentes viros.
marg.|
.40.
Eiecit,
etc. de domibus virorum suorum sequendo adulterium.
marg.|
.41.
Et privavit illas laboribus.
id est bonis domesticis, in quibus laboraverant.
marg.|
.42.
Qui respicit illam.
id est qui attendit ad linguam tertiam.
marg.|
.43.
Non habebit requiem.
Nam lingua tertia dissolvere nititur veram amicitiam. ideo subditur.
marg.|
.44.
Nec habebit amicum in.
id est in quo veraciter confidat, propter quod sequitur.
marg.|
.45.
Flagelli plaga.
exterius in cute.
marg.|
.46.
Plaga autem lingue comminuet.
id est gravior est, quia vulnerat interius in corde.
marg.|
.47.
Multi ceciderunt.
id est mortui sunt pergladiummaterialem.
marg.|
.48.
Sed.
quia isti mortui sunt morte culpe, que peior est morte corporali, et cum hoc moriuntur si non peniteant morte gehenne, propter quod subditur.
marg.|
.49.
Beatus qui.
clypeo prudentie.
marg.|
.50.
A lingua nequam.
ipsam repellendo.
marg.|
.51.
Qui in.
id est in peccatum, quod dicitur etiam iracundia lingue nequam, inquantum ipsa ducit ad peccatum.
marg.|
.52.
Et qui non attraxit iugum.
supponendo se eius persuasioni.
Numérotation du verset
Sir. 28,ad litteram
marg.|
{3.
2120
} .1.
Iugum enim illius iugum ferreum est.
idest durum, quia ducit ad infernum. ideo subditur.
marg.|
.2.
Mors illius mors nequissima.
Nam mors gehenne est pessima.
marg.|
.3.
Et utilis potius inferus quam illa.
idest minus malus quam illa. Nam nomine inferi signatur hic pena tantum, que minus malum est quam peccatum mortale hic signatum nomine lingue male. Malum enim culpe mortalis est privatio boni divini, quod est infinitum. Malum autem pene sensibilis est privatio boni creati propter quod minus habet de ratione mali.
marg.|
.4.
Perseverantia illius.
idest lingue male.
marg.|
.5.
Non permanebit,
scilicet diu in vita presenti, que brevis est.
marg.|
.6.
Sed obtinebit vias iniustorum.
descendendo ad tormentum eternum.
marg.|
.7.
In flamma sua non comburet iustos.
idest non inflammabit eos ad peccatum, sed iniquos tantum, ideo subditur.
marg.|
.8.
Qui derelinquunt dominum incident in illam. Et exardebit in illis.
idest perfecte ardebit in inferno, propter quod dives Epulo magis cruciabatur in lingua, Luce 16. scilicet quia inter epulas procedebat {3.
2121
} ad verba detractionis et blasphemie.
marg.|
.9.
Sepi aures tuas,
etc. Hic inducit ad evitandum detractionem ex parte auditoris, dicens, Sepi aures tuas, etc. detractiones declinando, et detractores acriter arguendo.
marg.|
.10.
Et ori tuo facito ostia,
etc. discreti silentii, ut loquaris et taceas tempore competenti.
marg.|
.11.
Et seras auribus tuis.
Ne intrent ibi verba mala.
marg.|
.12.
Aurum tuum.
idest aurum tue sapientie.
marg.|
.13.
Et argentum.
tue eloquentie.
marg.|
.14.
Confla.
id est sic tempera et dispone, quod taceas et loquaris ea que sunt tacenda et dicenda, et cum debitis circumstantiis.
marg.|
.15.
Et attende.
diligenter in verbis tuis.
marg.|
.16.
Ne forte labaris in lingua,
etc. Que cito labitur et deficit in loquendo, eo quod sita est in lubrico.
marg.|
.17. Et cadas in conspectu inimicorum insidiantium tibi. scilicet demonum. unde subditur.
marg.|
.18.
Et sit casus tuus insanabilis in mortem.
gehenne a qua nulla est redemptio.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 23/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_28)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 23/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_28)
Notes :