Nicolaus de Lyra

Capitulum 30

Numérotation du verset Sir. 30,1 

Qui diligit1 filium suum assiduat illi flagella ut letetur in novissimo suo
1 Qui diligit] DE FILIIS  praem. Weber
et non palpet proximorum ostia2
2 et non palpet... ostia Edmaior. (plerique codd.) Rusch ] om. Weber
Numérotation du verset Sir. 30,2 

qui docet
filium suum
laudabitur in illo et in medio domesticorum in illo gloriabitur
Numérotation du verset Sir. 30,3 

qui docet filium suum in zelum mittit inimicum et in medio amicorum gloriabitur in illo
Numérotation du verset Sir. 30,4 

mortuus est pater
illius et quasi non est mortuus similem enim reliquit sibi post se
Numérotation du verset Sir. 30,5 

in vita ipsius vidit et letatus est in illo
in obitu illius non est contristatus nec confusus est coram inimicis
Numérotation du verset Sir. 30,6 

reliquit enim defensorem
domus
contra inimicos3
3 contra inimicos] om. Weber
et amicis
reddentem gratiam
Numérotation du verset Sir. 30,7 

pro animabus filiorum colligabit vulnera sua
et super omnem vocem turbabuntur viscera eius
Numérotation du verset Sir. 30,8 

equus indomitus evadit durus et filius remissus evadit preceps
Numérotation du verset Sir. 30,9 

lacta filium et paventem te faciet lude cum eo et contristabit te
Numérotation du verset Sir. 30,10 

non conrideas illi ne doleas et in novissimo obstupescent dentes tui
Numérotation du verset Sir. 30,11 

non des illi potestatem in iuventute et ne despicias cogitatus illius
Numérotation du verset Sir. 30,12 

curva cervicem eius in iuventute et tunde latera illius dum infans est ne forte induret et non credat tibi et erit tibi dolor anime
Numérotation du verset Sir. 30,13 

doce filium tuum et operare in illum ne in turpitudinem illius offendas
Numérotation du verset Sir. 30,14 

melior est pauper
Sanus
et fortis viribus
quam dives imbecillis
et flagellatus malitia
Numérotation du verset Sir. 30,15 

salus anime in sanctitate iustitie et melior omni auro et argento et corpus validum quam census immensus
Numérotation du verset Sir. 30,16 

non est census super censum salutis corporis et non est oblectatio super cordis gaudium
Numérotation du verset Sir. 30,17 

melior est mors
quam vita amara
et requies eterna
quam languor
perseverans
Numérotation du verset Sir. 30,18 

bona absconsa in ore cluso quasi appositiones epularum circumposite sepulchro
Numérotation du verset Sir. 30,19 

quid proderit libatio idolo
nec enim manducat nec odorabitur
Numérotation du verset Sir. 30,20 

sic qui effugatur a Domino et portans mercedes iniquitatis
Numérotation du verset Sir. 30,21 

videns oculis et ingemescens sicut spado complectens virginem et suspirans
Numérotation du verset Sir. 30,22 

tristitiam
non des anime tue et non affligas temet ipsum in consilio tuo
Numérotation du verset Sir. 30,23 

iocunditas cordis
hec est vita hominis et thesaurus sine defectione sanctitatis et exultatio viri est longevitas
Numérotation du verset Sir. 30,24 

miserere anime tue placens Deo
et contine et congrega
cor tuum in sanctitate eius
et tristitiam
longe expelle a te
Numérotation du verset Sir. 30,25 

multos enim occidit tristitia et non est utilitas in illa
Numérotation du verset Sir. 30,26 

zelus et iracundia minuit dies
et ante tempus senectam adducit cogitatus
Numérotation du verset Sir. 30,27 

Splendidum
cor bonum
in epulis
epule enim illius diligenter fiunt

Capitulum 30

Numérotation du verset Sir. 30,ad litteram 
marg.| {3.2125} Qui diligit filium suum. Postquam auctor ostendit qualiter activus habere se debeat ad uxorem et proximum, hic consequenter ostendit qualiter habere se debeat ad filium, scilicet ipsum tenendo sub disciplina.
marg.|  .1. Qui diligit filium suum. amore discreto.
marg.|  .2. Assiduat illi flagella. i, labores, ne per otium tepescat, et verbera cum deliquerit, ne per insolentiam vanescat.
marg.|  .3. Et letetur in novissimo suo. De filio bene morigerato.
marg.|  .4. Et non palpet. scilicet filius.
marg.|  .5. Proximorum ostia. Ad fornicandum vel aliquid furandum.
marg.|  .6. Qui docet filium suum. In fide et moribus.
marg.|  .7. Laudabitur in illo. Nam de tali dicitur communiter. Benedicatur patet, qui genuit eum.
marg.|  .8. Et in medio domesticorum in illo gloriabitur. Videns, quod habeat bonum successorem in domo.
marg.|  .9. Qui docet filium suum. Modo dicto.
marg.|  .10. In zelum. id est in invidiam, que tristatur de bono alterius.
marg.|  .11. Mittit inimicum. Qui de bono suo tristatur.
marg.|  .12. Mortuus est pater eius, et quasi non est mortuus. Quia quodammodo remanet in filio, non solum in temporali hereditate, sed etiam in moribus, et sic patet littera usque ibi.
marg.|  .13. Pro animabus filiorum. id est pro ipsis defendendis in vita corporali et spirituali quantum ad mores.
marg.|  .14. Colligabit vulnera sua. Exponendo se mortis periculis pro salute filiorum.
marg.|  .15. Et super omnem vocem. Familie plangentis ipsum.
marg.|  .16. Turbabuntur viscera eius. Per compassionem, et eos consolabitur de in firmitate sua vel morte imminente. Et quoniam opposita iuxta se posita magis elucescunt, subditur de filio indisciplinato.
marg.| .17. Equus indomitus evadet durus. id est dure portans et periculose.
marg.|  .18. Et filius remissus. A disciplina.
marg.|  .19. Evadet preceps. Ad vitia.
marg.|  .20. Et paventem te faciet. Ne sorte pro suis maleficiis suspendatur.
marg.|  .21. Lude cum eo. Quasi de pari.
marg.|  .22. Et contristabit te. Postea te contemnendo.
marg.|  .23. Non corrideas illi. De fatuitatibus eius simul cum eo ridendo.
marg.|  .24. Ne condoleas. Cum postea per iustitiam publicam punietur.
marg.| {3.2126}
marg.| .25. Et in novissimo obstupescent dentes tui. Pre amaritudine cordis tui.
marg.|  .26. Non des illi potestatem in iuventute. In qua debet subesse discipline.
marg.|  .27. Curva cervicem. Ne per superbiam elevetur.
marg.|  .28. Et tunde latera eius. Virgis.
marg.|  .29. Dum infans est. Quia tunc est bene corrigibilis.
marg.|  .30. Ne forte induret. Caput suum in malo.
marg.|  .31. Et non credat tibi. Monita tua contemnendo.
marg.|  .32. Et erit tibi dolor anime. id est, pertingens usque ad intima cordis.
marg.|  .33. Doce filium. Verbis.
marg.|  .34. Et operare in. Bonis exemplis.
marg.|  .35. Ne in turpitudinem. Per defectum in moribus.
marg.|  .36. Offendas. Disciplinam debitam omittendo.
marg.|  .37. Melior est pauper. Postquam auctor ostendit qualiter activus se habere debeat ad uxorem, proximum, et prolem, hic ultimo ostendit qualiter habere se debeat ad propriam personam, debet enim esse solicitus de bona sui corporis consistentia ad agendum, que sunt statui suo necessaria, ita tamen, quod anime non rebellet. Igitur primo agitur de primo, secundo de secundo ca. seq. Secundum tamen, quod iste divisiones non sunt sic precise, quin in una parte ponantur aliqua de pertinentibus ad aliam et econverso, et hoc propter connexionem virtutum, prout apparuit in precedentibus, et in sequentibus apparebit. Igitur primo propositum incipitur, secundo incidens interponitur, ibi. Bona abscondita. tertio ad propositum auctor revertitur, ibi. Tristitiam. Dicit igitur circa primum. Melior est pauper sa et fortis viribus quam dives imbecillis. Corpore, quia bona nature precellunt bonis fortune.
marg.| .38. Et flagellatus malitia. in mente. Is. 48.d. Non est pax impiis, dicit dominus.
marg.|  .39. Salus anime in sanctitate iustitie. Sicut enim salus corporis consistit in adequatione humorum, sic salus anime in adequatione morum, quod maxime fit per iustitiam legalem, que includit omnem virtutem, ut habetur. 5. Ethicorum
marg.| .40. Et melior est etc. Quanto spiritualia bona temporalibus preferuntur.
marg.|  .41. Et corpus validum quam census immensus. Qui est quid intrinsecum ab homine, nam bona dispositio corporis est intrinseca sibi. Ex quo patet quod subditur. Non est census, etc.
marg.|  .42. Et non est oblectamentum super cordis gaudium. Quod patet ex hoc quod homines boni sustinent maximos dolores in corpore, ut conservent gaudium conscientie de bono virtutis in mente.
Numérotation du verset Sir. 30,ad litteram 
marg.| {3.2127} .1. Melior est mors, quam vita amara. Talis enim vita est miseriis multis subiecta, que sustinentur cum impatientia. Tali namque homini magis expedit brevis vita, quam longa, quia per vite longitudinem cumularentur eius peccata, ideo subditur.
marg.|  .2. Et requies eterna. Corporis in sepulchro. Et accipitur hic eternum large, secundum durationem presentis vite.
marg.|  .3. Quam languor. Anime et corporis, modo dicto.
marg.|  .4. Perseverans. Ad mortem usque.
marg.|  .5. Bona abscondita in ore clauso. Hic interponitur incidens de talento homini credito ad multiplicandum, cuius negligentia imputatur sibi ad peccatum, ideo dicit. Bona abscondita in ore clauso. idest, scientia in homine pigro ad docendum.
marg.|  .6. Quasi appositiones epularum circumposite sepulchro. Quia nihil proficiunt sepultis. Utitur tamen hic hoc exemplo, quia Gentiles antiquitus hoc circa propinquorum suorum tumulos faciebant.
marg.|  .7. Quid proderit libatio idolo? quasi dicat, nihil, cum careat omni sensu.
marg.|  .8. Sic qui effugatur a domino. Cui, scilicet, talentum in eius morte aufertur a domino et effugatur de viventium consortio.
marg.|  .9. Et portans mercedes iniquitatis. id est, demerita omissionis.
marg.|  .10. Videns oculis. Negligentiam suam preteritam, nam pena oculos eius aperit, quos ante culpa claudebat.
marg.|  .11. Et ingemiscens. De omissione multiplicationis talenti.
marg.|  .12. Sicut spado. Qui non potest generare corporaliter, sic nec iste spiritualiter per doctrinam.
marg.|  .13. Tristitiam. Hic ad propositum revertitur, monens vitare tristitiam, que bone consistentie corporis adversatur, dicens. {3.2128} Tristitiam, scilicet irrationabilem.
marg.|  .14. Non des. Talis enim tristitia non solum nocet corpori, sed etiam anime.
marg.|  .15. Et non affligas temetipsum. Sicut faciunt illi qui per tristitiam desperantes interimunt semetipsos.
marg.|  .16. Iucunditas cordis. Bene ordinata.
marg.|  .17. Hec est vita hominis. idest, humane vite conservativa.
marg.|  .18. Et thesaurus sine defectione sanctitatis. Iungatur sic littera. Et thesaurus sanctitatis sine defectione, supple est, nam gratia sanctificans numquam deficit homini, sed homo aliquando deficit gratie Dei.
marg.|  .19. Et exultatio viri est longevitas. id est eius causa, quia sicut tristitia est passio mortificativa, sic letitia est dispositio vivificativa, secundo Rhetorice, ideo subditur.
marg.|  .20. Miserere anime tue placens Deo . a tristitia seculi que mortem operatur precavendo.
marg.|  .21. Et congrega cor tuum, etc. sensus exteriores diligenter custodiendo, ne per eos aliquid intret quod sit contrarium sanctitati. Cetera patent ex dictis usque ibi.
marg.|  .22. Zelus. id est invidia, que est tristitia de bono alterius.
marg.|  .23. Et iracundia minuet dies. quia corrodunt cor, a quo procedit vita.
marg.|  .24. Et ante tempus. determinatum a natura.
marg.|  .25. Senectam adducet cogitatus. distorquentes animum circa curam temporalium.
marg.|  .26. Splendidum cor. id est letum et largum.
marg.|  .27. Bonum in epulis. supple est, quas dat pauperibus et personis honestis.
marg.|  .28. Epule enim illius diligenter fiunt. id est munde ac splendide preparantur predictis personis.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 30), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_30)
Signaler un complément d'information

Notes :