Capitulum 37
Numérotation du verset
Sir. 37,1
omnis amicus dicet
et ego amicitiam copulavi sed est amicus solo nomine amicus nonne tristitia inest usque ad mortem
Numérotation du verset
Sir. 37,2
sodalis autem et amicus ad inimicitiam convertentur
Numérotation du verset
Sir. 37,3
o presumptio nequissima unde creata es
cooperire
aridam nequitiam1
1 nequitiam] malitiam
Weber
et dolositatem
illius
Numérotation du verset
Sir. 37,4
Sodalis
amico coniucundatur in oblectatione
et in tempore tribulationis adversarius erit
Numérotation du verset
Sir. 37,5
sodalis amico condolet causa ventris
et contra hostem accipiet scutum
Numérotation du verset
Sir. 37,6
non obliviscaris amici tui in animo tuo et non immemor sis illius in operibus tuis
Numérotation du verset
Sir. 37,7
noli consiliari cum socero tuo et a zelantibus
te absconde consilium
Numérotation du verset
Sir. 37,8
omnis consiliarius prodit consilium
sed est consiliarius in semetipso
Numérotation du verset
Sir. 37,9
a consiliario serva animam tuam prius scito que sit illius necessitas et ipse enim animo suo
cogitabit
Numérotation du verset
Sir. 37,10
ne forte mittat sudem
in terram
et dicat tibi
Numérotation du verset
Sir. 37,11
bona est via tua et stet e contrario videre quid tibi eveniat
Numérotation du verset
Sir. 37,12
cum viro irreligioso tracta de sanctitate et cum iniusto de iustitia et cum muliere de ea que emulatur
cum timido de bello cum negotiatore de traiecticio
cum emptore de venditione cum viro livido
de gratiis agendis
Numérotation du verset
Sir. 37,13
cum impio de pietate cum inhonesto de honestate cum operario agri de omni opere
Numérotation du verset
Sir. 37,14
cum operario annuali de consummatione anni cum servo pigro de multa operatione non attendas his in omni consilio
Numérotation du verset
Sir. 37,15
cum viro sancto assiduus esto
quemcumque cognoveris observantem timorem
Dei
Numérotation du verset
Sir. 37,16
cuius anima est secundum animam tuam quicumque
titubaverit in tenebris
non condolebit tibi
Numérotation du verset
Sir. 37,17
et cor boni consilii statue
non est enim tibi aliud pluris illo
Numérotation du verset
Sir. 37,18
anima viri sancti enuntiat aliquando vera quam septem circumspectores
Sedentes
ad speculandum
Numérotation du verset
Sir. 37,19
et in his omnibus deprecare Altissimum ut dirigat in veritate viam tuam
Numérotation du verset
Sir. 37,20
ante omnem operam verbum verax precedat te
et ante omnem actum consilium stabile
Numérotation du verset
Sir. 37,21
Verbum
nequa immutabit
cor
quatuor partes
oriuntur bonum et malum
vita
et mors
et dominatrix illorum est assidua lingua
Numérotation du verset
Sir. 37,22
vir peritus
multos erudivit et anime sue suavis est
Numérotation du verset
Sir. 37,23
qui sofistice
loquitur odibilis est omni re defraudabitur
Numérotation du verset
Sir. 37,24
non est enim data illi a Domino gratia omni
enim sapientia
defraudatus est
Numérotation du verset
Sir. 37,25
est sapiens
anime sue
sapiens et fructus sensus illius laudabilis
Numérotation du verset
Sir. 37,26
vir sapiens
plebem suam
erudit
et fructus sensus eius
laudabiles2
2 laudabiles] fideles
Weber
sunt
Numérotation du verset
Sir. 37,27
Vir sapiens implebitur benedictione
et videntes
Illum
laudabunt
Numérotation du verset
Sir. 37,28
Vita
viri in numero dierum dies autem Israel
innumerabiles sunt
Numérotation du verset
Sir. 37,29
Sapiens
in populo
hereditabit honorem
et nomen illius erit vivens in eternum
Numérotation du verset
Sir. 37,30
fili in vita tua tempta animam tuam
et si fuerit nequam non des illi potestatem
Numérotation du verset
Sir. 37,31
non enim omnia omnibus expediunt
et non omni anime omne genus placet
Numérotation du verset
Sir. 37,32
noli avidus esse in omni epulatione et non te effundas super omnem escam
Numérotation du verset
Sir. 37,33
in multis enim escis erit infirmitas et aplestia appropinquabit usque ad cholera
Numérotation du verset
Sir. 37,34
propter aplestiam multi obierunt qui autem abstinens est adiiciet vitam
Capitulum 37
Numérotation du verset
Sir. 37,ad litteram
marg.|
{3.2157}
Omnis amicus.
Hic ponitur quartum impedimentum proveniens ex amicitie fictione, ex qua frequenter homines etiam discreti in factis suis impediuntur. Dicit igitur.
marg.|
.1.
Omnis amicus dicet.
tam verus quam fictus.
marg.|
.2.
Et ego amicitiam.
id est firmiter statui. Hi magis dicuntur ficti quam veri : qui diligunt facto, ficti vero verbo, ideo subditur.
marg.|
.3. Sed est amicus solo nomine. et non re.
marg.|
.4.
Nonne tristitia inest.
ex tali amicitia, quasi di. sic : quia nulla pestis efficacior ad nocendum, quam familiaris inimicus.
marg.|
.5.
Sodalis.
id est socius mense. Et dicitur a sede quasi sede quasi sedalis : quia sedet cum alio in mensa.
marg.|
.6.
Et amicus.
fictus.
marg.|
.7.
Ad inimicitiam convertentur.
Frequenter enim contingit, quod simul sedentes in mensa antequam recedant abinvicem, rixantur et pugnant.
marg.|
.8.
O presumptio nequissima.
quasi dicat a nullo, nam omnis creatura bona est a Deo . Peccatum autem est boni defectus : nec habet causam per se positivam, Dion. 4. cap. de divi. no. Nullus intendens ad malum operatur.
marg.|
.9.
Cooperire.
amicitie simulatione.
marg.|
.10.
Aridam malitiam.
id est sine humore.
marg.|
.11.
Sodalis amico.
id est prosperitatis tempore.
marg.|
.12.
Et in tempore.
deficiente prosperitate propter quod fingebat se amare.
marg.|
.13.
Sodalis amico.
id est simulat se condolere in eius infirmitate.
marg.|
.14.
Causa ventris.
id est comessationis.
marg.|
.15.
Et contra hostem.
amici.
marg.|
.16.
Accipiet scutum.
quasi eum defensurus, id est si hoc aliquando faciat, hoc facit ex gula, et non ex vera amicitia : et contrarium inducit de vero amico, dicens.
marg.|
.17. Non obliviscaris amici. veri.
marg.|
.18.
In animo tuo.
ita quod non diligas eum tantum ore : sed etiam corde et opere, propter quod subditur.
marg.|
.19.
Et non immemor.
sed diligas eum in effectu.
marg.|
.20.
Noli consiliari.
Hic ponitur quintum impedimentum discretionis, quod est malum consilium, et primo agit de consilio malo per fraudulentiam. secundo per ignorantiam vel causam aliam, ibi : Cum viro. Circa primum dicitur. Noli {3.2158}consiliari, scilicet de his que pertinent ad restrictionem uxoris tue, quia semper stabit pro filia sua divertens a veritate ex carnali affectione.
marg.|
.21.
Et a zelantibus.
id est invidentibus tibi.
marg.|
.22.
Absconde.
nam illud revelarent ex invidia vel impedirent.
marg.|
.23.
Omnis consiliarius.
infidelis.
marg.|
.24.
Prodit consilium.
id est proponit sub specie boni illius qui querit consilium.
marg.|
.25.
Sed est consiliarius.
id est intendens propriam utilitatem, et non illius cui dat consilium, et hoc frequenter contingit in consiliariis principum, et prelatorum. ideo subditur.
marg.|
.26.
A consiliario.
scilicet infideli.
marg.|
.27.
Serva animam.
id est caveas tibi.
marg.|
.28.
Prius scito.
per diligentem inquisitionem.
marg.|
.29.
Que sit illius.
nam si ad illam dirigit suum consilium, signum est, quod non consulit pro te sed pro se. ideo subditur.
marg.|
.30.
Et quid ipse.
scilicet de subveniendo sue necessitati, et non tibi, ideo subditur.
marg.|
.31.
Ne forte mittat sudem.
consulens tibi aliquid periculosum.
marg.|
.32.
Et dicat tibi.
incitans te ad prosequendum suum consilium in opere.
marg.|
.33.
Et stet econtrario.
corde.
marg.|
.34.
Videre quid.
ut per hoc habeat intentum, si possit.
marg.|
.35.
Cum viro irreligioso.
Hic consequenter agitur de consilio malo per ignorantiam, et aliquas alias causas di. Cum viro. Ironice loquitur, et est sensus per contrarium. quasi dicat male consulet tibi.
marg.|
.36.
Et cum iniusto.
Similis est locutio, ut patebit in fine huius partis.
marg.|
.37.
Et cum muliere.
id est odit. quasi dicat male consulet.
marg.|
.38.
Cum timido de bello.
qui numquam vellet bellum videre.
marg.|
.39.
Cum negotiatore.
id est de mercium transportatione ad forum qui vellet quod nullus ibi haberet merces nisi ipse, ut suas carius venderet.
marg.|
.40.
Cum emptore.
id est de pretio rei vendende, qui semper quantum potest minuit pretium iustum.
marg.|
.41.
Cum viro livido.
id est invido.
marg.|
.42.
De gratiis agendis.
id est de dando aliis gratis, qui semper hoc impedit. Et similiter quod sequitur.
marg.|
.43.
Cum impio de pietate.
usque ibi.
marg.|
.44.
Cum operario.
qui nihil scit nisi de opere rurali.
Numérotation du verset
Sir. 37,ad litteram
marg.|
{3.2159} .1.
De omni opere.
ut de militie studio, et huiusmodi.
marg.|
.2.
Cum operario annuali.
id est conducto ad annum.
marg.|
.3.
De consummatione.
id est de opere consummando infra annum, qui dicit infra duos annos hoc non posse fieri, quod tamen in medietate anni posset fieri.
marg.|
.4.
Cum servo pigro.
ad operandum.
marg.|
.5.
De multa operatione.
quam semper refugit, et sic male consulit, ideo de omnibus predictis concluditur. Non attendas etc.
marg.|
.6.
Sed cum viro sancto.
Remotis impedimentis discretionis, hic consequenter ponuntur eius promotiva. Et ponuntur hic quatuor, scilicet consilii sanitas, verbi veritas, sapientie claritas, et repressa sensualitas. Inter que primo ponitur consilii sanitas, ut fiat quedam continuatio ad immediate predicta, cum dicitur. Sed cum viro sancto. id est in bonitate stabili et firma.
marg.|
.7.
Assiduus esto.
cum eo morando, et de tuis secretis tractando.
marg.|
.8.
Quemcumque cognoveris.
Per opera.
marg.|
.9.
Observantem timorem Dei.
ne transgrediatur eius mandata.
marg.|
.10.
Cuius anima est secundum.
id est qui diligit te sicut seipsum et econtrario, de talibus enim dicitur, quod sunt unum cor et una anima.
marg.|
.11.
Quicumque titubaverit.
ignorantie et culpe.
marg.|
.12.
Non condolebit.
veraciter ex corde, nec tibi per consequens bene consulet in tua necessitate.
marg.|
.13.
Et cor boni.
id est voluntatem ipsum sequendi.
marg.|
.14.
Statue tecum.
firmiter.
marg.|
.15.
Non est enim tibi aliud plus illo.
idest melius. Et quis possit tale consilium dare, subditur.
marg.|
.16.
Anima viri sancti enuntiat.
Est enim in Deum elevata, et per consequens ab eo illuminata ad enuntiandum veritatem, verumtamen quia Deus est principalis autor directionis humane, subditur. Et in his omnibus deprecare altissimum.
marg.|
.17.
Ante omnia opera.
Hic ponitur secundum discretionis {3.2160} promotivum, quod est verbi veritas cum dicitur : Ante omnia opera. in promissis et responsis.
marg.|
.18.
Et ante omnem actum consilium.
scilicet sapientium, et sacre scripture.
marg.|
.19.
Verbum nequam.
quod est verbum mendax.
marg.|
.20.
Immutabit cor.
de bono ad malum.
marg.|
.21.
Ex quo.
scilicet corde.
marg.|
.22.
Partes quatuor.
sicut rivuli a fonte.
marg.|
.23.
Bonum et malum.
de genere.
marg.|
.24.
Vita.
gratie.
marg.|
.25.
Et mors.
culpe. Vita tamen gratie non procedit ab eo, nisi dispositive, sed a Deo est effective. Mors vero culpe econtrario sic procedit a corde, humano, quod nullo modo est effective a Deo, ut dictum est supra 10. capit.
marg.|
.26.
Et dominatrix illorum.
id est assiduitas bone monitionis, que reprimit malum ex genere, et amovet mortem culpe, promovet autem bonum de genere, et vitam gratie, ideo subditur.
marg.|
.27.
Vir peritus.
in sacra scriptura.
marg.|
.28.
Multos erudivit.
ad bonum.
marg.|
.29.
Et anime sue.
per augmentum meriti.
marg.|
.30.
Qui sophistice loquitur.
id est deceptorie.
marg.|
.31.
Odibilis est.
Deo et hominibus.
marg.|
.32.
In omni re.
quia sibi plus nocet, quam aliis hominibus.
marg.|
.33.
Non est enim illi.
veraciter et utiliter loquendi.
marg.|
.34. Omni enim sapientia. vera.
marg.|
.35.
Defraudatus est.
licet aliquando ab insipientibus sapiens videatur.
marg.|
.36.
Est sapiens.
Hic ponit tertium discretionis promotivum, quod est sapientie claritas, cum dicitur. Est sapiens. id est ille vere sapiens est, qui primo cogitat de salute anime sue, quia caritas est ordinata.
marg.|
.37.
Et fructus sensus illius.
id est sapientie sue.
marg.|
.38.
Laudabilis.
coram Deo et angelis. Et quia bonum est sui ipsius diffusivum, subditur.
marg.|
.39.
Vir sapiens plebem.
de salute anime sue.
Numérotation du verset
Sir. 37,ad litteram
marg.|
{3.2161} .1.
Et fructus sensus illius.
id est doctrine eius.
marg.|
.2.
Fideles sunt.
id est digni fide. Tum quia a veritate prima procedunt : tum quia ad ipsam finaliter dirigunt.
marg.|
.3.
Vir sapiens implebitur.
Dei et hominum, nam Deus multiplicat illi dona sua, et homines imprecantur sibi bona. ideo subditur.
marg.|
.4.
Et videntes illum laudabunt.
Et quoniam hec laus non est horaria sed diuturna, ideo subditur.
marg.|
.5.
Vita viri.
id est brevis est, quia dies eius possunt numerari faciliter. .6.
Dies autem Israel.
id est populi Israel.
marg.|
.7.
Innumerabiles sunt.
id est diuturni, licet enim persone singulares moriantur, et nascantur sibi succedentes, remanet tamen unitas populi, sicut in fluvio aque sunt in continuo fluxu : remanet tamen identitas fluvii, laus vero sapientis non solum durat suo tempore, sed transit ad posteros : propter quod est diuturna, et maxime in populo suo, qui magis novit eius opera, ideo subditur. .8.
Sapiens in populo.
et patet. .9.
Fili in vite tua.
Hic ponitur quartum discretionis promotivum, quod est repressa sensualitas. unde dicit Philosophus. 7. Physicorum. {3.2162} Sedendo et quiescendo fit anima sciens et prudens : quia sedatis et quietatis passionibus fit clare videns. Sic ergo dicitur. Fili in vita tua tenta. id est diligenter considera eius pronitatem ex appetitu sensitivo procedentem.
marg.|
.10.
Et si fuerit nequam.
id est inclinans ad malum.
marg.|
.11.
Non des illi potestatem.
laxando sibi habenas, sed magis eam reprime per orationem.
marg.|
.12.
Non enim omnia.
etiam si essent licita de se : nam magis proni ad malum, indigent maiori restrictione, etiam ab aliquibus licitis, ne ad illicita procedant ex illis.
marg.|
.13.
Et non omni anime.
delectationis.
marg.|
.14.
Placet.
sed secundum diversitatem pronitatis. Prono ad avaritiam placet conservatio pecunie, prono ad prodigalitatem, placet eius effusio, et sic de aliis. Et quoniam multi valde sunt proni ad concupiscentiam cibi, quo quotidie indigemus, subditur : Noli avidus. et patet. Et ratio subditur. In multis enim. etiam sanis.
marg.|
.15.
Erit infirmitas.
ratione superfluitatis.
marg.|
.16.
Et aviditas appropinquabit.
ipsam causando.
marg.|
.17.
Propter crapulam.
quia suffocat nature virtutem.
marg.|
.18.
Qui autem.
id est prolongabit, nam abstinentia est summa medicina.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 37), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_37)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 37), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_37)
Notes :