Capitulum 41
Numérotation du verset
Sir. 41,1
o mors quam amara est memoria tua homini pacem habenti in substantiis suis
Numérotation du verset
Sir. 41,2
viro quieto et cuius vie directe sunt in omnibus et adhuc valenti accipere cibum
Numérotation du verset
Sir. 41,3
o mors bonum est iudicium tuum
homini indigenti
et qui minoratur viribus
Numérotation du verset
Sir. 41,4
defecto etate
et cui de omnibus cura est
et incredibili
qui perdit sapientiam
Numérotation du verset
Sir. 41,5
noli metuere iudicium mortis
memento que ante te fuerunt et que superventura sunt tibi hoc iudicium
a Domino omni carni
Numérotation du verset
Sir. 41,6
et quid superveniet in beneplacita Altissimi sive decem sive centum sive mille anni
Numérotation du verset
Sir. 41,7
non est enim in inferno accusatio vite
Numérotation du verset
Sir. 41,8
filii abominationum fiunt filii peccatorum et qui conversantur secus domos impiorum
Numérotation du verset
Sir. 41,9
filiorum peccatorum periet hereditas
et cum semine illorum assiduitas obprobrii
Numérotation du verset
Sir. 41,10
de patre impio queruntur filii quoniam propter illum sunt in obprobrio
Numérotation du verset
Sir. 41,11
ve vobis viri impii qui dereliquistis legem Domini altissimi
Numérotation du verset
Sir. 41,12
et si nati fueritis in maledictione nascemini
et si mortui fueritis
in maledictione erit pars vestra
Numérotation du verset
Sir. 41,13
omnia que de terra sunt in terram convertentur sic impii a maledicto in perditionem
Numérotation du verset
Sir. 41,14
luctus
Hominum
in corpore ipsorum nomen autem impiorum delebitur
Numérotation du verset
Sir. 41,15
curam habe de bono
nomine hoc enim magis permanebit tibi quam mille thesauri magni pretiosi
Numérotation du verset
Sir. 41,16
bone vite
numerus dierum bonum
autem nomen permanebit in evo
Numérotation du verset
Sir. 41,17
Disciplinam
in pace conservate filii
sapientia enim abscondita et thesaurus occultus que utilitas in utrisque
Numérotation du verset
Sir. 41,18
melior est homo qui abscondit stultitiam suam
quam homo qui abscondit sapientiam suam
Numérotation du verset
Sir. 41,19
verumtamen reveremini in his que procedunt de ore meo.
Numérotation du verset
Sir. 41,20
Non est enim bonum omnem irreverentiam observare et non omnia omnibus beneplacent in fide
Numérotation du verset
Sir. 41,21
erubescite matrem et patrem de fornicatione
et a presidente
et potente de mendacio
Numérotation du verset
Sir. 41,22
a principe et iudice de delicto
a synagoga et plebe
de iniquitate
Numérotation du verset
Sir. 41,23
a socio et amico de in iustitia de loco in quo habitas
Numérotation du verset
Sir. 41,24
de furto de veritate Dei et testamento de discubitu in panibus et ab offuscatione dati et accepti
Numérotation du verset
Sir. 41,25
a salutantibus de silentio a respectu mulieris fornicarie et ab aversione vultus cognati
Numérotation du verset
Sir. 41,26
ne avertas faciem a proximo tuo
ab auferendo
Partem
et non restituendo
Numérotation du verset
Sir. 41,27
ne respicias mulierem
alieni viri
et ne scruteris ancillam eius neque steteris ad lectum eius
Numérotation du verset
Sir. 41,28
ab amicis de sermonibus improperii
et cum dederis ne improperes
Capitulum 41
Numérotation du verset
Sir. 41,ad litteram
marg.|
{3.2179}
O Mors,
etc. Postquam actum est de miseria hominis respiciente statum vite presentis, hic consequenter agitur de miseria eius que respicit statum mortis, utrunque vero debet contemplativus considerare. Et primo agitur de morte pene, secundo de morte culpe, ibi, Disciplinam in pace. Prima induas, quia primo agitur de morte temporalis pene, secundo de morte eterne, ibi. Filii abominationum. Circa primum dicit.
marg.|
.1.
O mors quam a
etc. qua quis cogitat se moriturum corporaliter.
marg.|
.2.
Homini,
etc., scilicet iniusto, propter quod in aliquibus libris in textu ponitur. Fuit tamen primo quedam interlinearis glossa postea textui per scriptores inserta.
marg.|
.3.
Pacem habenti in substantiis suis,
etc. id est in mobilibus et immobilibus divitiis, que non diripiuntur ab aliis.
marg.|
.4.
Viro quieto.
qui non molestatur litigiis.
marg.|
.5.
Et cuius vite directe
etc.
sunt in omnibus.
temporalibus, fortuna sibi favente.
marg.|
{3.2180} .6.
Et adhuc valenti.
id est sano corpore et potenti comedere et bibere laute. Nec mirum si mors est amara tali, quia de paradiso suo terrestri vadit ad infernum, nam Luce. 15.f. dicitur de divite epulone, Mortuus est autem dives et sepultus in inferno. .7.
O mors bonum est.
et subintelligitur iusto. .8.
Indigenti.
victu et vestitu.
marg.|
.9.
Et qui minoratur viribus.
corporis ex infirmitate.
marg.|
.10.
Defecto etate.
et sic habet duplicem causam debilitatis.
marg.|
.11.
Et cui de omnibus.
idest, solicitudo de omnibus mandatis Dei adimplendis, ut exponunt aliqui. Potest tamen magis litteraliter exponi de omnibus necessariis vite querendis, sicut Lazarus ulceribus plenus querebat refici de micis que cadebant de mensa divitis.
marg.|
.12.
Et incredibili.
quia non acquiescitur sue petitioni, sicut de Lazaro dicitur. Et nemo illi dabat.
marg.|
.13.
Qui perdit
etc. id est incipit desipere ex etate et infirmitate. Merito namque iudicium mortis est isti bonum, quia per hoc transit ad requiem{3.2181}
beatorum. Luce. 16. Factum est autem ut moreretur mendicus, et portaretur ab angelis in sinum Abrahe. ideo subditur.
Numérotation du verset
Sir. 41,ad litteram
marg.|
.1.
Noli metue,
etc. id est ponas te in tali statu ut iudicium mortis sit tibi bonum. Et subdit modum.
marg.|
.2.
Memento,
etc. nam ex memoria sanctorum patrum qui precesserunt, et premiorum iustorum, et penarum iniquorum, que ventura sunt, disponitur homo ad mortis iudicium secure expectandum.
marg.|
.3.
Et que supervenient tibi.
de numero annorum plurium vel paucorum.
marg.|
.4.
In beneplacito altissimi,
etc. idest, secundum eius voluntatem sufficiat tibi, et adimpleas illud in exercitio boni. Et subditur causa.
marg.|
.5.
Non est enim in inferno,
etc. non enim aliquis ibi potest se excusare allegando brevitatem vite contra Deum di. Si diu vixissem, multa bona fecissem.
marg.|
.6.
Filii abominationum.
Hic consequenter agitur de morte eternalis pene. Et primo fit propositum. secundo infertur corollarium, ibi, Curam habe. Circa primum dicitur, Filii abominationum. id est abominatione digni, sicut. 1Rg. 26. cap. dicitur : Filii mortis estis vos qui non custodistis dominum vestrum. Sunt enim abominabiles in conspectu Dei et iustorum.
marg.|
.7.
Filii peccatorum.
id est imitatores paternorum scelerum.
marg.|
.8.
Et qui conversantur.
nam imitantur actus eorum. Ps. 18.d. Cum perverso perverteris.
marg.|
.9.
Filiorum peccatorum,
scilicet eterna, quia licet sit indeficiens in se, tamen perit ab istis, inquantum repelluntur ab ea pro suis demeritis.
marg.|
.10.
Et cum semine illorum assiduitas.
nam eternaliter sunt reprobati.
marg.|
.11.
De patre impio,
etc. id est conqueruntur in inferno.
marg.|
.12.
Quoniam propter illum sunt.
id est damnati, eo quod male fuerunt informati ab ipso, quibus tamen tenebatur de bono documento, ideo subditur.
marg.|
.13.
Ve vobis viri impii.
Est autem ve comminatio maledictionis eterne.
marg.|
.14.
Qui dereliquistis legem domini.
per inobedientiam.
marg.|
.15.
Et si nati fueritis.
id est nativitas vestra facta est ad maledictionem culpe, et mors vestra ad maledictionem gehenne, non ex auctore nature, sed ex defectu parentalis discipline.
marg.|
{3.2182}
marg.|
.16.
Omnia que de terra sunt.
producta.
marg.|
.17.
In terram convertentur.
sicut patet ad sensum.
marg.|
.18.
Sic impii a maledicto.
culpe quod est a diabolo.
marg.|
.19.
In perditionem.
gehenne, que est cum diabolo, Mt. 25.d. Item maledicti in ignem eternum, qui paratus est diabolo et angelis eius, etc.
marg.|
.20.
Luctus hominum.
rationabiliter viventium.
marg.|
.21.
In corpore ipsorum.
quasi dicat si affligantur, hoc est in presenti vita tantum, quandiu sunt in hoc mortali corpore.
marg.|
.22.
Nomen autem,
etc. de libro vite, et sic perpetuo cruciabuntur morte gehenne.
marg.|
.23.
Curam habe.
Hic ex dictis infertur corollarium, scilicet quod homo debet esse multum solicitus de iustitia conservanda per quam evaditur eternum supplicium, et acquiritur premium eternum, et hoc est quod dicitur, Curam habe. id est de re boni nominis, que est iustitia legalis, nam includit omnem virtutem.
marg.|
.24.
Hoc enim.
quia iustitia perpetua est et immortalis, Sap. 1.
marg.|
.25.
Quam mille thesauri.
temporales qui sunt transitorii.
marg.|
.26.
Bone vite.
id est vita bona meritoria, brevis est, et cito possunt dies eius numerari.
marg.|
.27.
Bonum autem.
id est iustitia que est res boni nominis.
marg.|
.28.
Permanebit in evum.
id est eternaliter in premio.
marg.|
.29.
Disciplinam.
Postquam actum est de morte pene, hic consequenter agitur de morte culpe, quam similiter debet contemplativus considerare. Et dividit in tres partes, nam auctor inducit primo ad eius notitiam. secundo ad eius erubescentiam, ibi, Erubescite. tertio ad eius fugam seu cautelam, ibi, Ne avertas. Circa primum dicit, Disciplinam. moris correctivam.
marg.|
.30.
In pace.
pectoris.
marg.|
.31.
Conservate.
memoriter retinendo, et veraciter operando, et subdit ratio.
marg.|
.32.
Sapientia enim.
id est que non ostenditur in opere et doctrina.
marg.|
.33.
Et thesaurus.
quasi dicat sicut non proficit temporaliter, et sic nec talis sapientia spiritualiter, imo nocet habenti, inquantum abscondit in terra talentum domini sui. Mt. 25.b. ideo subditur.
marg.|
.34.
Melior est,
etc. id est minus malus.
marg.|
.35.
Verumtamen revertimini.
vos filii.
marg.|
.36.
In his que procedunt,
etc. considerandis et retinendis.
marg.|
.37.
Non est bonum.
id est non est bonum discipulo aliquam irreverentiam habere ad doctorem, eius doctrinam contemnendo vel negligendo.
Numérotation du verset
Sir. 41,ad litteram
marg.|
{3.2183} .1.
Et non omnia.
doctoris dicta.
marg.|
.2.
Omnibus.
discipulis.
marg.|
.3.
Bene placent in fide.
id est licet sint fidei convenientia, tamen eis non placent, quia sunt imbuti opinione alia, quasi dicat propter tamen huiusmodi displicentiam ostendere non debent aliquam irreverentiam.
marg.|
.4.
Erubescite.
Hic consequenter inducit ad culpe erubescentiam, Est enim de se turpis, et per consequens erubescibilis. Alique tamen culpe sunt specialiter erubescibiles coram aliquibus personis magis quam coram aliis. et hoc est quod dicitur, Erubescite a patre. videtur enim ex eorum incontinentia procedere, quod prolem genuerint luxuriosam.
marg.|
.5.
Et a presidente.
ne coram illis mentiamini, quia punitores sunt mendacii.
marg.|
.6.
A principe.
quod preceperunt facere omittendo. Dicitur enim delictum quasi derelictum.
marg.|
.7.
A synagoga.
contra Deum vel proximum. nam sic efficitur homo infamis in populo.
marg.|
.8.
A socio et amico de iniustitia.
ad quos est iustitia, maxime conservanda.
marg.|
.9.
Et de loco in quo habitas, de furto.
scilicet, faciendo. nam ibi debet homo preceteris locis fideliter se habere.
marg.|
.10.
De veritate Dei et testamento.
transgrediendo debet homo erubescere, quia Deus videt ubique.
marg.|
.11.
De discubitu in panibus.
id est a prima sede in mensa alterius. Luc. 14.b. Cum invitatus fueris ad nuptias, recumbe in novissimo loco, etc. primum enim locum accipere propria auctoritate signum est ambitionis magne.
marg.|
.12.
Et obfuscatione.
quod fit quando datur pro re turpi, ut pro fornicatione, vel aliquo huiusmodi.
marg.|
.13.
Et accepti.
quando accipitur sine gratitudine, vel pro negotio {3.2184} turpi.
marg.|
.14.
A salutantibus de silentio.
quia signum est odii eos non resalutare.
marg.|
.15.
A respectu mulieris fornicarie.
quia signum est incontinentie.
marg.|
.16.
Et ab aversione vultus cognati.
propter paupertatem suam nolendo eum cognoscere, quod est manifeste signum superbie. Ab omnibus enim istis faciendis debet homo tanquam a turpibus erubescere.
marg.|
.17.
Ne avertas.
Hic consequenter inducit ad culpe fugam seu cautelam. Et primo facit hoc de pluribus vitiis breviter transeundo. Secundo de vitio incontinentie diutius immorando sequenti cap. ibi, Filii patris. Prima in duas, quia primo facit hoc in vitiis factorum et verborum separatim. Secundo coniunctim, seq. cap. ibi, Ne pro his. Prima adhuc in duas, quia primo inducit ad fugam culpe in factis. Secundo verbis seq. cap. Circa primum dicit, Ne avertas faciem tuam a proximo tuo. indigenti quod petit denegando.
marg.|
.18.
Et ab auferendo partem.
id est, aliquid de bonis alterius.
marg.|
.19.
Et non restituendo.
Id est, sub proposito non restituendi. Et supplendum est, caveas omnino, nam peccatum est iniustitie manifeste.
marg.|
.20.
Ne respicias mulierem alieni viri.
eam concupiscendo, quia iam mechatus es eam in corde tuo, Mt. 5.e.
marg.|
.21.
Et ne scruteris ancillam eius.
inquirendo qualiter per eam posses decipere dominam.
marg.|
.22.
Neque steteris ad lectum eius.
nam hoc est signum inflammati appetitus.
marg.|
.23.
Ab amicis.
Hic consequenter inducit ad fugam culpe, in verbis. et primo in verbis improperii, dicens, Ab amicis de sermonibus improperii. supple cave, nam eius improperium revertitur in te. et sic non solum peccatum est, sed etiam turpe.
marg.|
.24.
Et cum dederis.
aliquid alicui.
marg.|
.25.
Ne improperes.
quia sic non solum meritum amitteres, sed etiam peccares proximum contemnendo. secundo de verbis consilii, cum dicitur.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 41), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_41)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 41), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_41)
Notes :