Capitulum 7
Numérotation du verset
Sir. 7,1
noli facere mala
et non te apprehendent
Numérotation du verset
Sir. 7,2
discede ab iniquo et deficient mala abs te
Numérotation du verset
Sir. 7,3
non semines mala
in sulcis iniurie
et non metes ea in septuplum
Numérotation du verset
Sir. 7,4
noli querere ab homine ducatum
neque a rege cathedram honoris
Numérotation du verset
Sir. 7,5
non te iustifices ante Deum quoniam agnitor cordis ipse est et penes regem noli velle videri sapiens
Numérotation du verset
Sir. 7,6
noli querere fieri iudex nisi si valeas virtute irrumpere iniquitates
ne forte extimescas faciem potentis et ponas scandalum
in agilitate tua
Numérotation du verset
Sir. 7,7
non pecces in multitudinem civitatis nec te immittas in populum
Numérotation du verset
Sir. 7,8
neque alliges duplicia peccata
nec enim in uno eris immunis
Numérotation du verset
Sir. 7,9
noli esse pusillanimis in anima tua
Numérotation du verset
Sir. 7,10
exorare et facere eleemosynam non despicias
Numérotation du verset
Sir. 7,11
ne dicas in multitudine munerum meorum respiciet Deus
et offerentem me Deo altissimo suscipiet munera mea
Numérotation du verset
Sir. 7,12
non irrideas hominem in amaritudine anime est enim qui humiliat
et exaltat circumspector Deus
Numérotation du verset
Sir. 7,13
noli amare mendacium adversus fratrem tuum neque amico similiter facias
Numérotation du verset
Sir. 7,14
noli velle mentiri omne mendacium assiduitas enim illius non bona
Numérotation du verset
Sir. 7,15
noli verbosus esse in multitudine presbyterorum et non iteres verbum in tua oratione
Numérotation du verset
Sir. 7,16
non oderis laboriosa opera
et rusticationem ab Altissimo creatam
Numérotation du verset
Sir. 7,17
non te reputes in multitudine indisciplinatorum
Numérotation du verset
Sir. 7,18
memento ire
quoniam non tardabit
Numérotation du verset
Sir. 7,19
humilia valde spiritum tuum quoniam vindicta carnis impii ignis et vermes
Numérotation du verset
Sir. 7,20
noli prevaricari in amicum pecunia differenti neque fratrem carissimum auro spreveris
Numérotation du verset
Sir. 7,21
noli discedere a muliere sensata et bona quam sortitus es in timore Dei gratia enim verecundie illius super aurum
Numérotation du verset
Sir. 7,22
non ledas servum operantem in veritate neque mercennarium dantem animam suam
Numérotation du verset
Sir. 7,23
servus sensatus
dilectus quasi anima tua non defraudes illum libertate
neque inopem derelinquas illum
Numérotation du verset
Sir. 7,24
pecora tibi sunt attende illis
et si sunt utilia perseverent apud te
Numérotation du verset
Sir. 7,25
filii tibi sunt erudi illos et curva illos a pueritia illorum
Numérotation du verset
Sir. 7,26
filie tibi sunt serva corpus illarum et non ostendas hilarem faciem tuam ad illas
Numérotation du verset
Sir. 7,27
trade filiam
et grande opus feceris
et homini sensato da illam
Numérotation du verset
Sir. 7,28
mulier si est tibi secundum animam tuam non proicias illam et odibili non credas te in toto corde
Numérotation du verset
Sir. 7,29
honora patrem tuum
et gemitus matris tue ne obliviscaris
Numérotation du verset
Sir. 7,30
memento quoniam nisi per illos non fuisses
et retribue illis quomodo et illi tibi
Numérotation du verset
Sir. 7,31
in tota anima tua time Deum et sacerdotes illius sanctifica
Numérotation du verset
Sir. 7,32
in omni virtute dilige eum qui te fecit et ministros eius non derelinquas
Numérotation du verset
Sir. 7,33
honora Deum ex tota anima tua et honorifica sacerdotes et propurga te cum brachiis
Numérotation du verset
Sir. 7,34
da illi partem sicut mandatum
est tibi primitiarum et purgationis et de negligentia purga te cum paucis
Numérotation du verset
Sir. 7,35
datum brachiorum tuorum
et sacrificium sanctificationis offers initia sanctorum
Numérotation du verset
Sir. 7,36
et pauperi porrige manum tuam ut perficiatur propitiatio
et benedictio tua
Numérotation du verset
Sir. 7,37
gratia datus in conspectu omnis viventis et mortuo non prohibeas gratiam
Numérotation du verset
Sir. 7,38
non desis plorantibus in conrogatione
et cum lugentibus ambula
Numérotation du verset
Sir. 7,39
non te pigeat visitare infirmum ex his enim in dilectione firmaberis
Numérotation du verset
Sir. 7,40
in omnibus operibus tuis memorare novissima tua
et in eternum non peccabis
Capitulum 7
Numérotation du verset
Sir. 7,ad litteram
marg.|
{3.2009}
Noli facere mala, et non te apprehendent.
Superius dictum est de debito usu substantie sive divitiarum et sapientie, hic consequenter agitur de debito usu potentie, qui quidem usus frequenter impeditur per malitiam ipsius habentis potentiam, ideo primo removetur hoc impedimentum, secundo acceditur ad propositum, ibi. Noli querere. Circa primum dicitur.
marg.|
.1.
Noli facere mala.
contra Deum. Et non te apprehendent. per penam infligendam tibi secundum iudicium divinum.
marg.|
.2.
Discede ab iniquo,
etc. Contra proximum cui debes equitatem servare.
marg.|
.3.
Et deficient mala abs te,
scilicet mala culpe et gehenne.
marg.|
.4.
Fili non semines mala in sulcis iniustitie.
id est non des exemplum male agendi hominibus ad hoc pronis, sicut sulcus paratus est ad receptionem seminis.
marg.|
.5.
Et non metes,
etc. in pena tibi inferenda.
marg.|
.6.
In septuplum.
id est multipliciter, nam quot hominibus est aliquis causa culpe, tot penis est puniendus secundum ordinem iustitie.
marg.|
.7.
Noli querere.
Hic consequenter acceditur ad propositum. Circa quod primo docetur debitus potentie usus in regimine subditorum, secundo in distributione bonorum suorum in principio. 12.c. Prima in duas, quia primo docet usum potentie in presidendo. secundo in iudicando. 10.c. Prima adhuc, in duas, scilicet in partem principalem, et incidentalem, que incipit ibi. Noli discedere a muliere sensata. Circa primum notandum, quod virtutes in excellentiori gradu debent esse in principibus Ecclesiasticis et temporalibus quam in subiectis. Sunt enim utrique vicarii Dei a quo est omnis potestas in regimine populi, propter quod Philosoph. 7. Ethicorum, virtutes in excellentiori gradu vocat heroicas et divinas. Presumptuosum est autem, quod aliquis se reputet sic esse virtuosum, propter quod vitiosum est appetere absolute, vel querere principatum. Suscipere tamen in casu necessitatis licitum est et bonum, scilicet, quando imponitur canonice pro communi {3.2010} utilitate, unde dicit Aug. Otium sanctum querit caritas, negotium iustum suscipit necessitas caritatis, quam sarcinam si nullus imponit, contemplande veritati vacandum est. Si autem imponitur, sustinenda est, propter caritatis necessitatem. Et ideo auctor huius libri ambitionem principatus primo reprimit, secundo susceptum dirigit, ibi. Noli querere. Circa primum dicitur. Noli querere ab homine ducatum. id est quod fias dux aliorum in spiritualibus vel temporalibus ratione dicta.
marg.|
.8.
Neque a rege cathedram honoris.
id est potestatem alios iudicandi.
marg.|
.9.
Non te iustifices ante Deum.
id est non studeas ad hoc, quod homines te iustum credant coram Deo, sicut faciunt hypocrite, ut ascendant ad maiora.
marg.|
.10.
Quoniam agnitor cordis ipse est.
et sic videt talem fictionem et puniet.
marg.|
.11.
Et penes regem.
Non dicit velle esse sapiens, quia hoc semper bonum est, sed velle videri tantum. Cum enim ex hoc aliquis in dignus promovetur ad maiorem statum, apparet eius stultitie effectus, qui prius erat incognitus. Sicut simia quando sursum ascendit turpitudinem suam plus ostendit.
marg.|
.12.
Noli querere fieri.
Hic consequenter in principatu debite suscepto dirigit. Et primo in cavendis, secundo in agendis, ibi. Memento ire. Prima in tres, quia primo dirigit in cavendis respectu populi, secundo respectu sui, ibi. Noli esse pusillanimis. tertio respectu utrorumque ibi. Non irrideas. Circa primum dicitur. Noli querere fieri. id est recipere potestatem iudicandi.
marg.|
.13.
Nisi valeas.
id est eas punire secundum ordinem iustitie.
marg.|
.14.
Ne forte extimescas faciem potentis.
Propter hoc dimittendo ordinem iuris.
marg.|
.15.
Et ponas scandalum in agilitate tua.
id est scandalizes populum ex tua levitate et inconstantia.
marg.|
.16.
Non pecces in multitudine civitatis.
agendo iniuste propter favorem multitudinis.
marg.|
.17.
Nec immittas in populum.
ei consentiendo in malo, sicut Pilatus volens satisfacere populo dimisit Barrabam, et Iesum tradidit crucifigendum, Marc. 15.b.
Numérotation du verset
Sir. 7,ad litteram
marg.|
{3.2011} .1.
Neque alliges duplicia peccata.
scilicet, tuum peccatum cum peccato populi.
marg.|
.2.
Nec enim in uno eris immunis,
scilicet a pena, sed pro utroque punieris, quia iudex tenetur in talibus factum populi impedire.
marg.|
.3.
Noli esse pusillanimis in animo tuo.
Hic consequenter dirigit potentem respectu proprie persone dicens : Noli esse pusillanimis in animo tuo. quasi dicat : Non sis tam solicitus de populi regimine, quod negligas salutem anime tue facere per orationes et opera misericordie, verumtamen quia hec non sufficiunt, nisi a peccatis caveatur, ideo subditur. Ne dicas in multitudine munerum meorum respiciet Deus, intantum quod non puniet peccata mea. nam hoc est falsum secundum Greg. Nam qui escam vel vestimentum pauperi largitur, et tamen anime vel corporis iniquitate polluitur, hic que sua sunt, dat Deo, et seipsum diabolo.
marg.|
.4.
Non irrideas hominem.
Hic consequenter dirigit potentem respectu utrorumque, scilicet sui et populi. dicens. Non irrideas hominem in amaritudine anime. Et subditur causa.
marg.|
.5.
Est enim qui humiliat et exaltat circumspector Deus.
nam Deus qui videt omnia, cito potest humiliare derisorem, et erigere lugentem.
marg.|
.6.
Noli amare mendacium adversus fratrem tuum, neque in.
hoc est mendacium pernitiosum quod est pessimum. Et quia nullum mendacium potest bene sine peccato fieri subditur.
marg.|
.7.
Noli velle mentiri omne mendacium.
etiam iocosum et officiosum.
marg.|
{3.2012} .8.
Assiduitas enim illius non est bona.
imo mala, tum quia de se vitiosa, tum quia ad pernitiosum mendacium inductiva.
marg.|
.9.
Noli verbosus esse in multitudine presbyterorum.
id est seniorum vel etiam presbyterorum proprie dictorum, nam inter tales debent minores tacere, et sapientiam eorum audire.
marg.|
.10.
Et non iteres verbum in oratione tua.
Hic oratio potest dupliciter accipi. Uno modo pro petitione, vel interrogatione a sapientibus, que sic intelligibiliter et precise debet proponi, quod eam non oporteat iterari. Alio modo pro petitione a Deo, que non debet fieri multiloquio, credendo quod per hoc exaudiatur, ideo dicit salvator. Mt. 6.b. Orantes nolite multum loqui, sicut Ethnici faciunt, putant enim quod in multiloquio suo exaudiantur.
marg.|
.11.
Non oderis laboriosa opera, et rusticationem ab altissimo creatam.
contemnendo vinitores et agricolas et huiusmodi. Nam eorum laboribus alii sustentantur, quantumcumque magni.
marg.|
.12.
Non te reputes in multitudine indisciplinatorum.
sequendo societatem et mores eorum.
marg.|
.13.
Memento ire.
Hic consequenter instruit potentem in agendis dicens. Memento ire. Idest, vindicte divine.
marg.|
.14.
Quoniam non tardabit.
imo frequenter repente venit. Et hec consideratio potentem dirigit in agendis. Et quia potentia frequenter est occasio superbie, que est principium omnis peccati, subditur.
marg.|
.15.
Humilia valde.
sicut dicitur supra tertio c. Quanto magnus es, humilia te in omnibus.
marg.|
.16.
Quoniam vindicta carnis impii.
qui pre superbia crudelitatem exercet.
Numérotation du verset
Sir. 7,ad litteram
marg.|
{3.2013} .1.
Ignis et vermis.
scilicet gehenne et vermis conscientie. Is. ult. g. Vermis eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur. Et quoniam homo crescens in potentia frequenter obliviscitur amicorum pristinorum. Ideo subditur.
marg.|
.2.
Noli prevaricari in amicum pecuniam differentem.
id est noli rumpere amicitiam eius pristinam, si differat tibi reddere pecuniam commodatam, nam amicitia multo pretiosior est quam pecunia. 8. Ethicorum Maius vero bonum non est contemnendum pro minori, sed magis econverso.
marg.|
.3.
Neque fratrem charissimum auro spreveris.
idest, propter aurum, quia melior est tibi quam quodcumque aurum.
marg.|
.4.
Noli discedere.
Hec est pars incidentalis, in qua ponuntur tria incidentia. secundum ibi : Honora patrem. tertium. 8. ca. Primum vero incidens est. Ex hoc enim, quod dictum est de usu potentie in populi regimine, occasionaliter hic tractatur de usu potentie in regimine proprie domus et familie. Et primo quantum ad uxorem, cum dicitur : Noli discedere. animo vel loco.
marg.|
.5.
A muliere sensata.
in regimine familie.
marg.|
.6.
Et bona.
idest, casta et honesta. .7.
Quam sortitus es in timore domini.
idest, ad procurandam ex ea prolem, in timore Dei et eius cultu nutriendam. .8.
Gratia enim verecundie illius super aurum.
Pretiosissimum enim ornamentum est in fronte mulieris verecundia. Unde per oppositum dicitur Ier. 3.b. de muliere inverecunda. Frons mulieris meretricis facta est tibi, noluisti erubescere. Secundo quantum ad familiam servientem, cum dicitur. .9.
Non ledas servum in veritate operantem.
cum econtrario sit magis nutriendus.
marg.|
{3.2014}
marg.|
.10. {3.
marg.|
Neque mercennarium dantem animam suam.
idest, exponentem vitam suam in servitio tuo.
marg.|
.11. Servus sensatus sit tibi dilectus. Patet littera.
marg.|
.12.
Non defraudes illum libertate.
post debitum servitium sibi concedenda.
marg.|
.13.
Neque inopem derelinquas illum.
emittendo vacuum, precipitur enim Levit. 15. quod servus libertati dimissus non recedat a domino suo vacuus.
marg.|
.14.
Pecora tibi sunt.
nam eorum nutritio multum valet ad sustentationem domus et familie, nisi sint sterilia vel morbida, et tunc se debet dominus de ipsis expedire. Tertio quantum ad prolem, cum dicitur.
marg.|
.15.
Filii tibi sunt, erudi illos.
quia pater tenetur filiis providere de nutrimento et documento.
marg.|
.16.
Et curva illos.
sub disciplina.
marg.|
.17.
A pueritia eorum.
sicut ramus tener de facili curvatur, non autem postquam induratur et fortificatur.
marg.|
.18.
Filie tibi sunt, serva corpus illarum.
ut non discurrant evagando, et sic corrumpantur, sicut Dina filia Iacob, Gn. 34.
marg.|
.19.
Et non ostendas hilarem faciem tuam ad illas.
ne ex tali blandimento insolescant.
marg.|
.20.
Trade filiam.
scilicet nuptui.
marg.|
.21.
Et grande opus feceris.
nam per hoc de custodia eius eris expeditus.
marg.|
.22.
Et homini sensato da illam.
Unde dicit Themistocles : Malo filie mee virum qui egeat pecunia, quam pecuniam que viro egeat. Ultimo revertitur ad uxorem a qua inceperat, dicens.
marg.|
.23.
Mulier si est tibi secundum animam tuam.
idest, voluntatem rationabilem.
Numérotation du verset
Sir. 7,ad litteram
marg.|
{3.2015} .1.
Non proiicias illam.
aliqua occasione turbatus contra illam.
marg.|
.2.
Et odibili non credas te in toto corde tuo.
revelando ei secretum cordis tui, sicut Samson Dalile per quod fuit excecatus, Iudicum. 16.
marg.|
.3.
Honora patrem tuum.
Hic ponitur secundum incidens, ex hoc enim quod aliquis crescit in potentia, posset credere, quod non teneretur parentes honorare qui sunt inferior is gradus, quod est falsum. Nam talis honor est de iure naturali et divino. ideo primo inducit ad honorandum patrem carnalem, dicens : Honora patrem tuum. non solum reverentiam exhibendo, sed etiam si indigeat necessaria ministrando.
marg.|
.4.
Et gemitus matris tue ne obliviscaris.
quos sustinuit in tui parturitione. Cetera patent.
marg.|
.5.
In tota anima tua time Deum, et sacerdotes illius sanctifica. In omni virtute tua.
Hic consequenter inducit ad honorandum patrem spiritualem et principalem qui est Deus, et primo in se et suis vicariis, secundo in suis membris, ibi. Et pauperi. Circa primum dicit :
marg.|
.6.
Honora Deum ex tota anima tua.
nam diligendus est super se et super omnia.
marg.|
.7.
Et honorifica sacerdotes.
eius locum tenentes.
marg.|
.8.
Cum brachiis.
idest, per oblationes tuo labore acquisitas.
marg.|
.9. Da illis partem, sicut mandatum est tibi in Levitico.
marg.|
.10.
Primitiarum.
que sacerdotibus debebantur.
marg.|
.11.
Et purgationis.
idest, decime que debebantur Levitis.
marg.|
.12.
Et de negligentia tua purga te cum paucis.
quia defectus proprius {3.2016} non est revelandus multis.
marg.|
.13.
Datum brachiorum tuorum.
idest, tuo labore acquisitum.
marg.|
.14.
Et sacrificium sanctificationis.
idest, hostiam pacificam.
marg.|
.15.
Offeres domino.
ad impetrandam eius gratiam.
marg.|
.16.
Initia sanctorum.
idest, sanctificationes hominum, scilicet sunt hec, scilicet primitie, decime, et cetera que dicta sunt.
marg.|
.17.
Et pauperi.
Hic inducit ad honorandum Deum in membris suis indigentibus, di. Et pauperi porrige manum tuam. dando sibi eleemosynam.
marg.|
.18.
Ut perficiatur.
idest, remissio peccatorum tuorum, et collatio beneficiorum, que frequenter in scriptura benedictio nominatur.
marg.|
.19.
Gratia datus.
idest, dabitur.
marg.|
.20.
In conspectu omnis viventis,
scilicet in iudicio generali, tunc enim pro pietatis operibus dicetur. Venite benedicti patris mei, etc. Sequitur. Esurivi, et dedistis mihi manducare, etc. Mt. 25.c.
marg.|
.21.
Et mortuo non prohibeas gratiam.
sed magis sepeli corpus, et ora pro anima eius. Cetera patent usque ibi.
marg.|
.22.
Ex his enim.
scilicet et proximi.
marg.|
.23.
Firmaberis.
et patet. Ultimo ponit directivum vite humane dicens.
marg.|
.24.
In omnibus operibus tuis.
idest, mortem, sicut nauta sedet in ultima parte navis, ut dirigat eam, ideo subditur.
marg.|
.25.
Et in eternum.
idest, numquam peccabis, sicut Iohan. 13.a. dixit Petrus. Non lavabis mihi pedes in eternum, idest, numquam lavabis.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 7), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_7)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Sir. 7), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=32&chapitre=32_7)
Notes :